ÖĞRENCİLERE VERİLEN BURSLARIN HANGİ DURUMLARDA GİDER OLARAK DİKKATE ALINABİLECEĞİ

Transkript

1 ÖĞRENCİLERE VERİLEN BURSLARIN HANGİ DURUMLARDA GİDER OLARAK DİKKATE ALINABİLECEĞİ Bilindiği üzere, uygulamada öğrencilere burs verme olayına sıkça rastlanılmaktadır. Özellikle gelir ve/veya kurumlar vergisi mükellefleri başarılı ve ihtiyacı olan öğrencilere eğitimlerini sürdürebilmeleri için burs vermektedirler. Verilen burslar ise, gelir ve/veya kurumlar vergisi mükellefleri tarafından belli şartlar dahilinde gider olarak dikkate alınabilmektedir. Yani verilen her bursun gider olarak yazılması söz konusu olmayıp, belirlenen şartları taşıyanların gider olarak dikkate alınması mümkün bulunmaktadır. Bu sirkülerimizde, öğrencilere verilen bursların gider yazılma şartları incelenecek, Maliye Bakanlığı uygulamasına göre bursların gider olarak dikkate alınabileceği ve alınamayacağı durumlar incelenecektir. 1) YASAL MEVZUAT 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu nun 6. maddesinde; kurumlar vergisinin, mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri safi kurum kazancı üzerinden hesaplanacağı ve safi kurum kazancının tespitinde 193 sayılı GVK nın ticari kazanç hakkındaki hükümlerinin uygulanacağı hükme bağlanmıştır. Öte yandan, 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununun "İndirilecek Giderler" başlıklı 40/1. maddesinde, ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genel giderlerin safi kazancın tespitinde gider olarak indirilebileceği hüküm altına alınmıştır. Aynı Kanunun; maddesinde; "Ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez Evvelce yapılmış veya gelecekte yapılacak hizmetler karşılığında verilen para ve ayınlarla sağlanan diğer menfaatler;..." maddesinde ise; "Tahsil ve tatbikat giderleri karşılığı olarak yapılan aşağıda yazılı ödemeler Gelir Vergisi'nden istisna edilmiştir. 1. Resmi ve özel müesseseler ve şahıslar hesabına yabancı memleketlerde tahsilde veya stajda bulunan öğrenci ve memurlara gider karşılığı olarak verilen paralar (özel müesseseler tarafından yapılan ödemeler, benzeri devlet öğrenci ve memurlarına verilen miktardan fazla olduğu takdirde, aradaki fark ücret olarak vergiye tabi tutulur.) (Asli görev veya memuriyet dolayısiyle alınan ücretler bu istisnaya dahil değildir);

2 2. Resmî ve özel müesseselere ve şahıslar hesabına Türkiye'de tahsilde bulunan öğrenciye iaşe, ibate ve tahsil gideri olarak ödenen paralar;..." hükümleri yer almaktadır. 128 Seri No'lu Gelir Vergisi Genel Tebliği'nin "(V-c) Evvelce Yapılan veya Gelecekte Yapılacak Hizmetler Karşılığında Yapılan Ödemeler" başlıklı bölümü ise aşağıdadır: "Gelir Vergisi Kanununun 2361 sayılı Kanunla değişik 61 inci maddesinin üçüncü fıkrasının 2 numaralı bendinde, "Evvelce yapılmış veya gelecekte yapılacak hizmetler karşılığında verilen para ve ayınlarla sağlanan diğer menfaatler"in ücret sayılacağı hükme bağlanmıştır. Bu hüküm uyarınca, hizmet erbabına evvelce yapılan veya gelecekte yapılacak hizmetler karşılığı verilen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler ücret olarak vergiye tabi tutulacaktır. Ancak, Gelir Vergisi Kanununun 28 inci maddesinin 1 ve 2 numaralı bentleri uyarınca, bu bentlerde yazılı şartla vergiden müstesna tutulan tahsil ve tatbikat ödemeleri ve bu meyanda burslar; gelecekte yapılacak hizmetler karşılığını teşkil eden ücret ödemesi sayılmakla birlikte, söz konusu istisna hükmü gereğince Gelir Vergisine tabi tutulmayacaktır." 2) VERİLEN BURSLARIN GVK VE KVK AÇISINDAN GİDER OLARAK DİKKATE ALINABİLECEĞİ HALLER VE ARANILAN ŞARTLAR Yukarıda yer alan yasal hükümlerin incelenmesinden de fark edileceği üzere, öğrencilere verilen bursların doğrudan gider yazılabileceğine ilişkin olarak düzenlenmiş açık bir hüküm bulunmamaktadır. Ayrıca, kaç öğrenciye burs verilebileceği, kişi başı verilebilecek burs tutarı ve bir yıl/hesap dönemi içerisinde toplamda verilebilecek burs miktarı konusunda da açık bir düzenleme yer almamaktadır. Eğitimin önemi dikkate alındığında, özel sektörün eğitime vereceği desteğin en önemli kalemini oluşturan burs uygulamasının vergi mevzuatı yönünden derli toplu olarak bir yasal düzenleme altına alınamamış olması, büyük bir eksiklik olarak karşımıza çıkmakta, burs verenler nezdinde tereddütlere neden olmaktadır. Vergi İdaresi nin, Vergi Mevzuatı yönünden gerek burs veren mükellefler gerekse burs alan öğrenciler açısından büyük önem taşıyan burs uygulaması hakkında yasal bir düzenleme yapması gerektiği görüşündeyiz. Gelir ve/veya kurumlar vergisi mükellefleri tarafından öğrencilere verilen bursların gider olarak dikkate alınıp alınamayacağı konusundaki mevcut uygulama, Vergi İdaresi nin yapılan başvurulara istinaden verdiği özelgelerde belirttiği idari görüşler çerçevesinde sürdürülmektedir. Vergi İdaresi nin görüşüne göre, bursların gider olarak dikkate alınabilmesi için gerekli şartlar ve burslarda vergi uygulaması aşağıdaki şekilde olacaktır:

3 a) Bursun Gider Yazılmasının Yasal Dayanağı: Verilen Burslar Gelecekte Yapılacak Hizmetlerin Karşılığını Oluşturan Ücret Olduğundan, Safi Gelir/Kazancın Tespitinde İndirilecek Gider Olarak Dikkate Alınması Gerekir: 128 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği nde; Gelir Vergisi Kanunu nun 28. maddesinin 1 ve 2 numaralı bentleri uyarınca, bu bentlerde yazılı şartlarla vergiden müstesna tutulan tahsil ve tatbikat ödemeleri ve bu meyanda burslar; gelecekte yapılacak hizmetler karşılığı teşkil eden ücret ödemesi sayılmakta birlikte, söz konusu istisna hükmü gereğince gelir vergisine tabi tutulmayacaktır. Şeklinde açıklama yapılmıştır. Bu çerçevede, öğrencilere verilen burslar ücret olarak kabul edildiğinden, burs ödemelerinin GVK.nın 40/1. ve KVK.nın 6. maddelerine göre genel gider olarak safi gelirin/kazancın tespitinde indirilecek gider olarak dikkate alınması mümkün bulunmaktadır. b) Öğrencilere Verilen Burslardan Gelir Vergisi Tevkifatı Yapılacak mı? 128 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği nde de belirtildiği üzere, hizmet erbabına evvelce yapılan veya gelecekte yapılacak hizmetler karşılığı verilen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler ücret olarak vergiye tabi bulunmaktadır. Dolayısıyla, öğrencilere verilen burslar gelecekte yapılacak hizmetler karşılığı teşkil eden ücret ödemesi kabul edildiğinden, prensip olarak ücret olarak gelir vergisine tabi tutulması gerekir. Ancak, söz konusu burs ödemeleri Gelir Vergisi Kanununun 28. maddesinin 1 ve 2 numaralı bentlerinde yazılı şartlar çerçevesinde gelir vergisinden istisna olduğundan, burs ödemelerinin Gelir Vergisine tabi tutulması ve bu ödemelerden tevkifat yapılması söz konusu olmayacaktır. Öte yandan, öğrencilere verilen bursların GVK.nın 28. maddesine göre gelir vergisinden istisna olabilmesi için; - Öğrencilerin Türkiye'de tahsilde bulunması, -Yapılan ödemenin yeme ve yatma giderleri ile tahsil giderlerinin karşılanması amacına yönelik bulunması, - Ödemenin bizzat öğrencilere yapılması, - Şirketiniz ile öğrenciler arasında işçi-işveren (hizmet) ilişkisi bulunmaması gerekmektedir (MB.nin MB. nin, tarih ve B.07.1.GİB / / sayılı Özelgesi)

4 c) Vergi İdaresi Görüşüne Göre Öğrencilere Verilen Bursların Gider Yazılabilmesi İçin Aranılan Şartlar Yukarıda da ifade edildiği üzere, gelir/kurumlar vergisi mükellefleri tarafından öğrencilere verilen bursların GVK nın 40/1 ve KVK nın 6. maddelerine göre safi gelirin/kazancın tespitinde indirilecek gider olarak dikkate alınması mümkün bulunmaktadır. Ancak, Maliye Bakanlığı vergi uygulamaları bakımından söz konusu bursların gelir ve kurumlar vergileri bakımından gider olarak dikkate alınabilmesi için aşağıdaki şartları aramaktadır (MB.nin 24/02/2012 tarih ve B.07.1.GİB sayılı özelgesi): - Verilen Bursun İşle İlgili Olması: Burs öğrencilere şirkette belli bir süre çalışmalarını garanti altına almak amacıyla verilmektedir. Dolayısıyla, verilen bursun işle ilgili olduğunun ispat edilebilmesi için, burs verilen kişilerin okulu bitirdikten sonra işletmede çalışmak üzere bir yükümlülük altına sokulması gerekmektedir. - Taraflar Arasında Bir Hizmet Yükümlülüğü Sözleşmesi Düzenlenmesi: Burs verilen kişilerin okulu bitirdikten sonra işletmede hizmet yükümlülüklerini yerine getirmek üzere çalışacaklarını gösteren bir sözleşme düzenlenmesi ve herhangi bir inceleme anında durumun denetim elemanına ispatlanması gerekir. - Burs Verilecek Öğrencilerin Türkiye Çapında Yapılan Bir Yarışma Sınavıyla Tespit Edilmesi: Burs verilecek kişilerin, Türkiye nin tüm yerleşim merkezlerinde eğitim gören öğrencilerin katılabileceği bir yarışma sınavı sonunda sınavı kazanan kişilerden olması gerekir. Bu şartın yerine getirilebilmesi bakımından burs verenin mutlaka bir yarışma sınavı yapması gerekmemektedir. Örneğin, Devlet tarafından yapılan üniversite (LYS) veya liseye (SBS) yerleştirme sınavlarına girerek bir programa yerleşen yani sınavı kazanan öğrenciler arasından seçim yapılarak burs verilebilir. Bu şartın konulmasındaki amaç ise, şirketlerin sahip, ortak veya yöneticilerinin yakınları için yapılan eğitim harcamalarının gider yazılmasını önlemek, başarılı olan öğrencilere burs verenleri desteklemektir. - Verilecek Burs Miktarının İşin Önemi Ve Genişliği İle Orantılı Olması: Bursun süresinin ve karşılanacak eğitim giderleri tutarlarının, işin önemi ve genişliğiyle yani, işletmenin büyüklüğü, cirosu ve beyan ettiği gelir ile orantılı olması gerekmektedir. Örneğin, cirosu 1 Milyon TL. olan bir şirketin TL. tutarındaki bir burs harcamasının işletmenin büyüklüğü ve cirosu ile orantılı olmayacaktır. d) Sadece Yardım (Hayır) Amacıyla Verilen Bursların Gider Olarak Dikkate Alınamayacağı: Yukarıda ( c) bölümünde belirtilen koşulları taşımayan ve/veya sadece yardım/hayır amacıyla verilen bursların GVK ve KVK yönünden indirilecek gider olarak dikkate alınmaları mümkün bulunmamaktadır. Çünkü, bu tür burslar tamamen özel amaçlı verilmekte olup, işletme/şirketle bir ilgisi bulunmamaktadır.

5 Nitekim, verilen bir özelgede, Şirketinizde ücretli olarak çalışan ve aynı zamanda şirket müdürü olan şirket ortağının kızının işletme dalında yüksek lisans eğitimi yapması için İngiltere'ye gönderilmesi durumunda, bu kişiye öğrenimi boyunca karşılıksız olarak sadece yardım amacıyla yapılacak burs ödemeleri genel gider mahiyetinde olmadığından, söz konusu ödemelerin kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınması mümkün bulunmamaktadır. şeklinde idari görüş bildirilmiştir (MB. GİB. İstanbul VDB.nin 29/04/2011 tarihli ve B.07.1.GİB KVK sayılı özelgesi). Saygılarımızla, Yılmaz SEZER YMM GÜNCEL & LAVIALE TÜRKİYE Yönetim Kurulu Başkanı