ÇELİK YAPI KAYNAKLI BAĞLANTILARININ EC3' E GÖRE TASARIM VE ANALİZ YÖNTEMİ

Transkript

1 ÇELİK YAPI KAYNAKLI BAĞLANTILARININ EC3' E GÖRE TASARIM VE ANALİZ YÖNTEMİ Ahmet ATAK 1, Aydın ŞIK 2 1 Yük. Mak. Müh. Serhat Mah Sk. No:34/7, Yenimahalle/ANKARA Tel: e-posta: aatak62@gmail.com 2 Doç. Dr., Gazi Üniversitesi Mimarlık Fak. End. Ürünleri Tasarımı Böl., Maltepe/ANKARA Tel: e-posta: aydins024@gmail.com ÖZET Haziran 2012 den itibaren Eurocode 3 (EC3) Avrupa Topluluğu ülkelerde kullanılmaya başlandı. Daha önce farklı ülkelerde farklı yöntemlerle (DIN 18800) hesaplanmaktaydı. Türkiye ise; TS EN Aralık Çelik Yapıların Tasarımı ve TS EN AC- Aralık Genel Kurallar-Birleşim Yerlerinin Tasarımı adlı standart ile buna katılmıştır. EC3; çelik yapıların tasarım, üretim kalitesi, montaj ve hesaplama yöntemleri gibi kapsamlı bir şekilde konuyu ele almaktadır. Kaynaklı bağlantı tasarım esasları ve hesaplama yöntemleri EC3 ün 8. bölümünde (EN Çelik Yapıların Tasarımı: Birleşim Yerlerinin Tasarımı ) yer almakta ve bir takım yenilikler içermektedir. Bu çalışmada genel olarak çelik yapı kaynak bağlantıları EC3 e göre tasarım ve analiz yöntemi, standartta 5. grupta atıf yapılan kaynak sarf malzemeleri, kaynak geometrisi, ölçüleri ve sınır dayanım kuvvetlerinin hesaplama yöntemleri üzerinde durulmuştur. En fazla kullanım alanı bulunan köşe kaynak çeşidinde, örneklemelerle uygulanması öngörülen hesaplama ve ölçülendirme yöntemleri, standartın Türkiye de kullanımına yardımcı olmak amacıyla araştırılmıştır. Anahtar kelimeler: Kaynak tasarımı, Kaynak analizi, Kaynak hesabı, Eurocode 3. ABSTRACT Eurocode 3 (EC3) was introduced in the European Community countries of June Previously the weld connection of steel structure was calculated with different methods (DIN 18800) in different countries. With TS EN December design of steel structures, and TS EN AC - December General Rules-design of joints named has Turkey joined to it. EC3; include the design of steel structures, production, quality, installation and calculation methods. Welded connection design principles and calculation methods, which is our topic EC3-8 (EN design of steel structures: design of joints ) is located, includes some innovative methods. In this study, it is resourced the methods of weld design and analysis of steel structure connections according to EC3. The 5. group referenced in welding consumables, welding geometry, dimensions and boundary methods for the calculation of the resistance forces are emphasized. The most used weld type is filet weld. The methods of calculation and dimensioning of this welding type were investigated and there are given examples for the implementation of this standart in order to assist the use in Turkey. Key words: Weld design, Weld analysis, Weld calculation, Eurocode

2 1. GİRİŞ EN deki tespit ve kurallar malzeme olarak, EN ile belirlenen kaynaklanabilen yapı çelikleri için geçerlidir [1, 2]. Malzeme kalınlığına göre geçerli olan farklı standartlar Tablo 1 de verilmiştir. Tablo 1 Malzeme kalınlığına bağlı geçerli olan standartlar Malzeme kalınlığı Geçerli olan standart 4 mm EN <4 mm EN Kutu Profil 2,5 mm EN Kaynak bağlantısı EN ile ölçülendiriliyorsa, o zaman atıf grubu 7 olan çelik yapı imalat ve uygulaması ile ilgili EN standardı dikkate alınmalıdır [3]. EN ; EXC1 ile EXC4 arasındaki uygulama sınıflarına bağlı olarak imalat sınırları, örneğin kaynak kalitesi, tahripsiz kaynak testi, toleranslar, kaynakçı yeterliliği, vb. içermektedir. Temelde EN deki Bölüm 4.1 formül (3) e göre çeliklerde ergitmeli kaynakların standart dışı sapmalarının kabul edilebilirliği (kaynak kalitesi), eğer başka türlü tanımlanmamışsa, EN deki kalite sınıfı C olarak belirlenmiştir [4]. Her ne olursa olsun EN de Bölüm 7.6 daki kaynak uygulama sınıfları (EXC) dikkate alınmalıdır. Gerekli görüldüğünde belirli zaman aralıklarıyla kaynak kontrolü EN deki atıf grubu 7 ile yapılmalıdır. Yorulmaya maruz kalan kaynak bağlantıları ek olarak EN daki kalite gereksinimlerini karşılamalıdır [5]. EN deki Bölüm 4.2 formül (2) ye göre kaynak sarf malzemeleri için oldukça önemli bir ifade yer almaktadır: Kaynak için belirlenen akma gerilimi, kopma gerilimi, kopma akması ve minimum kırılma enerjisi normalde kullanılan kaynak yapılacak malzemenin bu özellikleriyle en azından eşit olmak zorundadır. Kaynaklanan malzemelerin kırılganlığı ve katman-ayrılmasına karşı emniyetli olduğu EN ile ispatlanmalıdır [6]. 2. KAYNAK SARF MALZEMELERİ Kaynaklı bağlantılar EN de Bölüm 4 te ele alınmıştır. Kaynak sarf malzemeleri ve kaynak yöntemi için EN in Bölüm te atıf grubu 5 ile verilen standartlar geçerlidir. Kaynak için belirlenen akma gerilimi, kopma gerilimi, kopma akması ve minimum kırılma enerjisi normalde kullanılan kaynak yapılacak malzemenin bu özelliklerine eşit veya üzerinde olması zorunludur (EN /4.2/(2)). 278

3 3. KAYNAKLI BAĞLANTILAR Kaynaklı bağlantıların geometrisi, ölçüleri ve sınır taşıma kuvvetleri EN Bölüm arasında işlenmiştir. Buradaki kurallar aşağıdaki kaynak çeşitleri için belirtilmiştir: Köşe kaynağı Bindirme kaynağı Alın kaynak Dolgu kaynağı 4. KÖŞE KAYNAĞI 4.1. Köşe Kaynağıyla İlgili Tanımlamalar Etkin Dikiş Kalınlığı a [EN /4.5.2] Köşe kaynağının hesaba katılan dikiş kalınlığı teorik kök noktasından, kaynağın içinde kalan en büyük üçgenin karşı kenarına olan dikey uzunluğuna eşittir ve a ile gösterilir. Şekil 1. Köşe kaynaklarında etkin dikiş kalınlığı a Şekil 1 de derin kaynak dibinin hesaplarda kullanılabilmesi için kaynağın EN ISO ile metot testinden geçmesi gösterilmiştir [7]. Örnek olarak; otomasyonlu derin kaynak ölçme sistemiyle gerçekleştirilmiş olabilir Minimum ve Maksimum Dikiş Kalınlığı a Minimum dikiş kalınlığı EN deki Bölüm (2) ye göre en az 3 mm olmalıdır. Ayrıca Almanya nın Ulusal Standart ekinde (DIN EN /NA-Aralık 2010) kaynak yapılacak malzemelerin maksimum kalınlığına (mak.t) bağlı olarak minimum dikiş kalınlığı a aşağıdaki formülle gösterilmiştir [8]: 279

4 a mak.t 0,5-0,5 mm (1) Standartlarda bulunmamasına rağmen, kaynak yapılacak malzemenin tamamen kaynak anında yanmaması için maksimum dikiş kalınlığı minimum parça kalınlığına (min.t) aşağıdaki formülle sınırlandırılması önerilmektedir: a min.t 0,7 (2) Dikiş Açısı α : Şekil 2. Köşe kaynaklarında dikiş açısı 60 ile 120 arası sınırlandırması. Kaynak yapılacak parçaların aralarındaki dikiş açısı 60 o ile 120 o arası EC3 8 deki formül (2) ve (3) ile sınırlandırılmıştır. Dikiş açısı 60 o den küçük olması durumunda, yeterli derecede kaynak dibi oluşmamaktadır (Şekil 2). Böyle durumlarda kaynak testleri yapılması önerilir. Dikiş açısı 120 o den büyük olması durumunda, a kenarı çok küçüldüğünden kaynak ekonomik olmaktan çıkar. Böyle durumlarda kaynak testleri veya alın kaynak dikişi yapılması önerilir Aralıklı Köşe Kaynakları [EN / ] Eğer kaynak yapılacak malzemelerde korozyon tehlikesi bulunmuyorsa aralıklı köşe kaynakları uygulanabilir. Uçlardaki dikişin uzunluğu L we en az parça genişliğinin %70 i kadar olmalıdır. Aralıklı yapılan diğer kaynak dikiş uzunlukları (Lw) kesme kuvvetine göre uygun hesaplanarak ölçülendirilmelidir (Şekil 3). 280

5 Şekil 3. Aralıklı köşe kaynakları [1] Uç kaynak: L we 0,75.b ve L we 0,75.b 1 (3) Çekmeye maruz kalan kaynak: L 1 16.t ve L 1 16.t 1 ve 200 mm (4) Basınç ve kesmeye karşı: L 2 12.t ve L 2 12.t 1 ve L 2 b 1 /4 ve 200 mm (5) Dikiş Uzunlukları [EN /4.5.1] Köşe kaynakları, kaynak yapılacak malzemelerin sonuna kadar ve mümkünse minimum kaynak kenar ölçülerinin 2 katı kadar uç kısmında dolandırılarak kaynatılmalıdır. Bu durumda hesaba katılan köşe kaynağı uzunluğu (L w ) azaltılmadan hesaba katılır. Ayrıca kaynak kalınlığı dikiş boyunca değişmiyorsa köşe kaynağı uzunluğu tamamen hesaba katılır. Kaynak dikişi uzunlukları 30 mm den ve dikiş kalınlığının 6 katından küçük olan kaynak uzunlukları hesaba katılmaz L w 30 mm veya L w 6.a (6) 4.2. Köşe Kaynaklarının Taşıma Emniyeti Tahkiki Köşe kaynağı taşıma tahkiki iki yöntemle yapılabilir. Bunlar; a) Yöne bağlı tahkik yöntemi b) Basitleştirilmiş tahkik yöntemidir. 281

6 Yöne Bağlı Tahkik Yöntemi [EN / ] Klasik olarak kaynak yüklenmeleri, kaynakta oluşan gerilimlerin hesaplanmasıyla belirlenmektedir. Şekil 4 te kopma durumları iki taraflı T-kaynak bağlantısında gösterilmektedir. Şekil 4. Hesap kesitlerindeki gerilmeler [9] Uygulanan kuvvetler (F) ile aşağıdaki üç kopma-kırılma; 1) 1-1 kesitinde oluşan σ gerilimi nedeniyle, 2) 2-2 kesitinde oluşan τ gerilimi nedeniyle, 3) 3-3 kesitinde oluşan σ ve τ gerilimleri nedeniyle oluşur. EC3 ten önce uygulanan taşıma tahkiklerinde 1-1 ve 2-2 kesitlerinde oluşan gerilimler dikkate alınırken, EC3 ile 3-3 kesitindeki gerilimler ile bu işlem yapılmaktadır [EC3-8: ] Bir Köşe Kaynağında Oluşabilecek Gerilim Çeşitleri: Kaynağa etki eden normal (N ) ve kesme kuvvetleri (V ll ve V ) kaynak hesaplama kesitinde, hesaba katılan kaynak uzunluğuna düzgün yayılı dağılmış olarak kabul edilir. Normal gerilim σ kaynak tahkikinde dikkate alınmamaktadır. Toplamda oluşabilecek gerilim türleri aşağıdakilerdir: σ : Kaynak yönüne dik olan normal gerilim σ : Kaynak yönüne paralel olan normal gerilim τ : Kaynak yönüne dik olan kesme gerilimi (Kaynak kesitinde) τ : Kaynak yönüne dik olan kesme gerilimi (Kaynak kesitinde) Etki kuvvetleri ve kaynak kesiti [9] Kaynak kesitindeki gerilimler [9] Şekil 5. Bir köşe kaynağındaki kaynak gerilimleri 282

7 Şekil 5 te verildiği gibi EC3 te gerilimler eğimli kesitte dikkate alınmaktadır. EC3 ten önce bağlantı kesitlerinde hesaplanmaktaydı (DIN 18800) Hesaba Katılan Köşe Kaynağı Kesit Alanı (A w ): Hesaba katılan köşe kaynağı kesit alanı dikiş dibinde noktasal odaklanmış olarak kabullenilmektedir ve aşağıdaki gibi hesaplanmaktadır: A w = Σ a.l eff (7) Köşe Kaynağı İçin Yöne Bağlı Yöntemle Taşıma Emniyeti Tahkiki: Köşe kaynağına üç yönde kuvvetler etki etmektedir. Bu kuvvetler ayrı ayrı kaynak kesitine dik ve paralel bileşenlerine ayrılmaktadır. Bileşke kuvvetler kaynak kesitinde Şekil 5 te gösterildiği gibi gerilim bileşenlerini oluşturmaktadır. Sonuçta taşıma emniyeti tahkikinde bu gerilim bileşenleri bir karşılaştırma formülünde birleştirilerek [EN /4.1], müsaade edilen sınır gerilimiyle karşılaştırılmak suretiyle tahkiki yapılmaktadır. Tablo 2. Malzemeye göre korelasyon faktörü [EN :2005 (E)] Standart and steel grade EN EN EN S 235 S 235 W S 275 S 275 N/NL S 275 M/ML S 355 S 355 N/NL S 335 M/ML S 355 W S 420 N/NL S 420 M/ML S 420 N/NL S 460 M/ML S 460 Q/QL/QLI Correlation factor β w S 235 H S 235 H 0,8 S 275 H S 275 NH/NLH S 355 H S 355 NH/NLH S 460 NH/NLH S 275 H S 275 NH/NLH S 275 MH/MLH S 355 H S 355 NH/NLH S 355 MH/MLH 0,85 0,9 S 420 MH/MLH 1,0 S 460 NH/NLH S 460 MH7MLH [σ (τ 2 + τ 2 )] 0,5 f u /(β w.γ M2 ) ve σ 0,9.f u / γ M2 (8) f u : Kaynaklanan parçaların minimum çekme gerilimi β w : Malzemeye bağlı korelasyon (ilgileşim) faktörü, (Tablo 2) γ M2 = 1,25: Kısmi emniyet sayısı 1,0 Formül 8 ile kaynaklı bağlantıya 3 boyutta etki eden her bir kuvvet için tahkiki nasıl hesaplanacağı aşağıda açıklanmıştır; 283

8 a) N normal kuvvet etkisi Kaynak dibine etki eden N normal kuvveti Şekil 6 da gösterildiği gibi iç gerilimlerle statik denge oluşturmaktadırlar. Şekil 6. Kaynak yönüne dik yönde etki eden normal-kuvvet N ve kaynak dibinde oluşan gerilimler Şekil 6 da gösterilen N etki kuvveti ile iç bileşke kuvvetlerinin oluşturduğu statik denge, aşağıdaki eşit çekme ve kesme gerilimlerinde ifadesini bulur; σ = N / (2 0,5.A w ) ve τ = N / (2 0,5.A w ) (9) Açıklama: Çekme ve kesme geriliminin eşit olması gerilimin kaynak istikametine göre değişmeyeceği varsayımından ileri gelmektedir. Ancak aşağıda görüldüğü gibi, kesme gerilimi karşılaştırmaya karekök içersinde 3 faktörüyle değerlendirmeye girmektedir. (9) (8): σ Ed = (σ τ 2 ) 0,5 = 2 0,5.N / A w σ Rd = f u / (β w.γ M2 ) ise; σ Ed = 2 0,5.N / A w σ Rd = f u / (β w.γ M2 ) ve σ = N / (2 0,5.A w ) 0,9.f u / γ M2 σ Ed: Tasarım karşılaştırma gerilimi σ Rd: Tasarım sınır gerilimi (10a) (10b) b) V kesme kuvvet etkisi Kaynak dibine etki eden V kesme kuvveti Şekil 7 de gösterildiği gibi iç gerilimlerle statik denge oluşturmaktadırlar. 284

9 Şekil 7. Kaynak yönüne dik yönde etki eden kesme-kuvveti V ve kaynak dibinde oluşan gerilimler Şekil 7 de gösterilen statik denge aşağıdaki formülle ifade edilir: σ = V / (2 0,5.A w ) ve τ = V / (2 0,5.A w ) (11) (11) (8): σ Ed = (σ τ 2 ) 0,5 = 2 0,5.V / A w σ Rd = f u / (β w.γ M2 ) ise; σ Ed = 2 0,5.V / A w σ Rd = f u / (β w.γ M2 ) ve σ = V / (2 0,5.A w ) 0,9.f u / γ M2 (12a) (12b) c) V kesme kuvvet etkisi Kaynak dibine etki eden V kesme kuvvetiyle oluşan gerilimler Şekil 7 de gösterildiği gibi iç gerilimlerle statik denge oluşturmaktadırlar. Şekil 8. Kaynak yönüne paralel yönde etki eden kesme-kuvveti V ve kaynak dibinde oluşan gerilimler 285

10 Şekil 8 de gösterilen statik denge aşağıdaki formülle ifade edilir: τ = V / A w (13) (13) (8): σ Ed = (3.τ 2 ) 0,5 = 3 0,5.V / A w σ Rd = f u / (β w.γ M2 ) σ Ed = 3 0,5.V / A w σ Rd = f u / (β w.γ M2 ) (14) d) Kaynak dikişine birden fazla yönde kuvvet etki etmesi Karşılaştırma gerilim tahkiki için formül (8) i kullanırken dikkat edilmesi gereken hususlar; - Farklı etki kuvvetinden aynı tür gerilimin (N den σ ve V den σ gibi) vektöriyel bir büyüklük olduğundan, yönüne bağlı olarak (toplanması yada çıkarılması) toplamın karesi alınması gerekmektedir. - Birbirine dik oluşan aynı tür gerilimler (τ ile τ gibi) bileşke kuvvet hesaplanırken kareleri alınıp öyle toplanmalıdırlar Köşe Kaynağı İçin Basitleştirilmiş Taşıma Emniyeti Tahkiki Bir köşe kaynağında kaynak yönünde her noktasındaki tüm kaynak kesitine etki eden kaynak uzunluğuna bağlı birim kuvvetlerin bileşke kuvveti F w,ed aşağıda verilen formüldeki şartı sağlıyorsa taşıma emniyeti tahkiki yapılmış sayılır [EN /4.2, 4.3, 4.4]. F w,ed F w,rd (15) Farklı yönlerde oluşan gerilimler kaynak dibine etki eden kaynak uzunluğuna düzgün yayılı aşağıdaki kuvvetler şeklinde tasavvur edilebilir. Bu yönlere bağımlı kuvvetlerin oluşturduğu bileşke kuvvet ise; F w,ed = (F Ed,σ 2 + F Ed,τ 2 + F Ed,τ 2 ) 0,5 (16) F w,rd = f u.a / (3 0,5.β w.γ M2 ) (17) F w,ed : Tasarım karşılaştırma etki kuvveti, F w,rd : Tasarım sınır karşılaştırma kuvveti, F Ed,σ : Tasarım etki kuvvetinin kesite dik normal bileşkesi, F : Tasarım etki kuvvetinin kaynak yönüne dik kesme bileşkesi, F : Tasarım etki kuvvetinin kaynak yönündeki kesme bileşkesi Köşe Kaynağı Tahkikine Örnekler; Örnek 1 Şekil 9 da gösterilen kaynak dikişi merkezine uygulanan kuvvet ile kaynakta oluşan gerilimlerin tahkiki yapılmıştır. 286

11 Şekil 9. Kaynak dikişi merkezine uygulanan kuvvet ile köşe kaynağı tahkikine bir örnek [9] a) Yöne bağlı yöntem: (9) a göre: σ = τ = N / (2 0,5.A w ) = 120kN / (2 0,5.2.0,5cm.10cm 2 ) = 8,5 kn/cm 2 (13) e göre: τ = V / A w = 120 kn / (2.0,5cm.10cm 2 ) = 12,0 kn/cm 2 (8) a göre tahkik: σ Ed σ Rd (σ (τ 2 + τ 2 )) 0,5 f u / (β w.γ M2 ) (8, (8, ,0 2 )) 0,5 36kN/cm 2 / (0,8.1,25) 26,9 kn/cm 2 36 kn/cm 2 tahkik yeterlidir. ve; σ 0,9.f u / γ M2 = 0,9.36 kn/cm 2 /1,25 8,5 kn/cm 2 25,9 kn/cm 2 tahkik yeterlidir. b) Basitleştirilmiş yöntem: c) (15-18) e göre: F w,ed F w,rd (F 2 w,σ + F 2 w,τ + F 2 w,τ ) 0,5 f u.a / (3 0,5.β w.γ M2 ) {2.[N / (2.2 0,5.l w )] 2 + (V / (2.l w )) 2 } 0,5 f u.a / (3 0,5.β w.γ M2 ) {2.[120kN/(2.2 0,5.10cm)] 2 +(100kN/(2.10cm)) 2 } 0,5 36kN/cm 2.0,5cm /(3 0,5.0,8.1,25) { } 0,5.kN/cm 18 / 3 0,5. kn/cm 7,8 kn/cm 10,4 kn/cm tahkik yeterlidir. 287

12 Örnek 2 Şekil 10 da gösterilen kaynak dikişi merkezine eksantrik uygulanan kuvvet ile kaynakta oluşan gerilimlerin tahkiki yapılmıştır. Şekil 10. Kaynak dibine eksantrik yüklenmeye tabi tutulan köşe kaynağı tahkikine bir örnek [9] N = F.cos30 = 200kN.0,866 = 173 kn V = F.sin30 = 200.0,5 = 100 kn M = N.e = F.e.cos30 = 200kN.0,5cm.0,866 = 86,6 kncm σ = N / (2 0,5.A w ) ± M / (2 0,5.W w ) = 173kN/(2 0,5.2.0,5cm.20cm) ± 86,6kNcm / (2 0,5.(2.0,5cm.20 2 /6) cm 2 ) = +7,0 kn/cm 2 ve + 5,2 kn/cm 2 τ = σ = +15,3 kn/cm 2 ve + 5,2 kn/cm 2 τ = V / A w = 100kN / (2.0,5cm.20cm 2 ) = 5 kn/cm 2 (8) a göre tahkik: σ Ed σ Rd (σ (τ 2 + τ 2 )) 0,5 f u / (β w.γ M2 ) ( 15, (7, ) ) 0,5 51kN/cm 2 / (0,9.1,25) 21,6 kn/cm 2 45,3 kn/cm 2 tahkik yeterlidir. ve; σ 0,9.f u / γ M2 = 0,9.51kN/cm 2 / 1,25 15,3 kn/cm 2 36,7 kn/cm 2 tahkik yeterlidir. 288

13 5. SONUÇ EN (EC3-8) standardı çelik yapı bağlantılarında kaynaklı bağlantılarının hesap yöntemlerinde klasik yöntemden farklı olarak testlere dayalı farklı bir yöntem geliştirmiştir. Bu yöntem bütün Avrupa ülkeleri tarafından kabul görmüş ve artık kullanımı zorunlu hale gelmiştir. Zorunlu olarak 2012 de uygulamaya başlanan EC3 hesap yöntemi kullanımında önemli yöntem ve kurallar bulunmaktadır. Bu standart sadece çelik yapı alanında değil başka taşıyıcı sistemlere de etki edebilmektedir. Bu çalışma kapsamında EC3-8 de bulunan kaynaklı bağlantılarının tahkikinde bir ön çalışma olarak hazırlanmıştır. Burada bütün kaynak çeşitlerinin incelenmesi mümkün olamamıştır. Kaynaklı birleştirmelerde en çok kullanılan köşe kaynağı detaylı bir şekilde anlatılmıştır. Yapılan örneklerle de konu daha anlaşılır hale getirilmeye çalışılmış ve diğer kaynak çeşitleri de prensip olarak benzerlik göstermekle beraber hesaplama yönteminde daha ileri düzeydeki bilgilere ilgili standartlara bakılması önerilir. 6. KAYNAKÇA 1. EN : Çelik Yapıların Tasarımı: Birleşim yerlerinin tasarımı. 2. EN : Çelik Yapıların Tasarımı: Genel kurallar ve bina kuralları. 3. EN : Yapı Tasarım Esasları 4. EN 25817: Çeliklerde ark kaynaklı birleştirmeler-kusurlar için kalite seviyeleri kılavuzu 5. EN : Çelik Yapıların Tasarımı: Çelik yapıların yorulma dayanımı. 6. EN : Çelik Yapıların Tasarımı: Malzeme tokluğu ve liflere dik yöndeki özellikleri için çelik seçimi. 7. EN ISO : Metalik malzemeler için kaynak prosedürlerinin şartnamesi ve vasıflandırılması. 8. DIN EN /NA-Aralık 2010: Çelik Yapıların Tasarımı: Birleşim yerlerinin tasarımı, Ulusal Ek Almanya. 9. STRACKE, M., (2008), Schweissverbindungen nach EN , EC3- Seminerunterlagen, Dortmund. 289

14 290