Gülçin ÖZSOY. REC Video Click! İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ, KYOTO PROTOKOLÜ VE KARBON PİYASALARI

Transkript

1 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ, KYOTO PROTOKOLÜ VE KARBON PİYASALARI Gülçin ÖZSOY REC Türkiye İklim Değişikliği Çalışma Programı ODTÜ Mezunları Derneği,

2 Bölgesel Çevre Merkezi - REC ( ) Tarafsız, bağımsız ve kar amacı gütmeyen uluslararası bir kuruluş olan REC, çevreyle ilgili sorunların çözümüne yardımcı olma amacını taşımaktadır ( ) Orta ve Doğu Avrupa da 1990, Türkiye de ise 2004 yılından bu yana aktif REC Video Click!

3 REC Türkiye Stratejik Çalışma Alanları AB Katılım Süreci Destek Faaliyetleri Sivil Toplum Geliştirme Faaliyetleri Sürdürülebilir İşletmeler İklim Değişikliği Çevre Eğitimi Biyoçeşitlilik ve Doğa Koruma Bilgiye Erişim

4 REC Türkiye Eğitim, Öğretim ve Kamuoyu Bilinçlendirme alanında Ulusal Odak Noktası Görev Kapsamı: Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi 6. Madde Görev Çerçevesi: 2002 yılında kabul edilen Yeni Delhi Çalışma Programı 2005 yılı Mayıs ayında REC Türkiye nin başvurusu ve Çevre ve Orman Bakanlığı nın yetkilendirme kararı; - yeterli sayıda uzman personeli, - eğitim ve kapasite geliştirme alanlarındaki engin birikimi, - uluslararası müzakereleri izleme altyapısı ve - ulusal ve uluslararası işbirliklerinin kurgulanmasındaki kapasitesi

5 Biraz ısınsak ne olur? Sıcaklık artışı Yağış Rejimleri

6 Biraz ısınsak ne olur? : Milyonlarca insan risk altında Su kıtlığı Sıtma Açlık Kıyıların su altında kalması

7 SORUMLU KİM? Ortak fakat farklılaştırılmış sorumluluklar ve göreceli kapasiteler AZALTMA; NE KADAR? KAÇA KİM NE ZAMAN % ContributionSıcaklık to temperature artışındaki increase katkı in (ref) OECD90 EEUR&FSU Eski Doğu Asia Asya Afrika Africa ve & Latin Bloku America Amerika % Contribution Sıcaklık to temperature artışındaki incr katkı ease in USA South South. OECD FSU South East Doğu Amerika Africa Afrika Europe AB Bloku Asia Asya AsiaAsya Kaynak: RIVM-ACCC ABD G. G. OECD- Eski Doğu Güney

8 GEÇMİŞ MÜZAKERE SÜREÇLERİ Dönem Bilimsel Süreçler Siyasi Sonuç 1990/1992 IPCC 1. Değerlendirme Raporu (FAR-1990) Hükümetlerarası Müzakere Komitesi (INC-1990) Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (BMİDÇS-1992) IPCC 1995/ Değerlendirme Raporu Berlin Buyruğu Geçici Çalışma Grubu (AWBM-1995) Kyoto Protokolü (KP-1997) (SAR-1995) 2007/2009 IPCC 4. Değerlendirme Raporu (AR4-2007) 1. Hat: Bali Eylem Planı (BMİDÇS- 2007) 2. Hat: AWG ve 2. Gözden Geçirme (KP-2005) 2012 Sonrası İklim Değişikliği Rejimi için Yeni Uluslararası Anlaşma (Kopenhag- 2009)

9 2012 SONRASI DÖNEM İÇİN YOL HARİTASI Savaşım 1. Hat BMİDÇS Bali Eylem Planı Uyum Teknoloji Rusya Önerisi Yeni Anlaşmanın imza ve onay süreci Yeni uluslararası rejim Finans 2. Hat KP AWG (EK-I/B) 2. Gözden Geçirme 2009 COP15 - Kopenhag 2012 KP 1.Dönem Sonu

10 KYOTO PROTOKOLÜNDE TEMEL EKSİKLER Kısa bir yaptırım dönemi ( ) Geniş katılım (175+ ülke) / sınırlı sorumluluk (39 ülke) Sınırlı sektörler, yükümlülük almayan sektörler Uyum konusu tamamen dışlanmış 2012-SONRASI KP DE OLASI YENİ DÜZENLEMELER 2. Dönem en azından Yeni sektörler (uluslararası sivil havacılık ve denizcilik ile ormansızlaşmadan) Ek-B de revizyon (Beyaz Rusya, Kıbrıs (GKRY) ve Malta) Ek-B listesinde ülkelere daha fazla yükümlülük arasında 1990 yılına göre %10-20 azaltma) Yeni ülkelerin yükümlülük alması (ör: OECD üyesi olan ancak AB Üyesi olmayan ve Ek-B de yer almayan ülkeler - G.Kore, Meksika, Türkiye) Yeni ülkeler listesi için daha esnek yükümlülükler (sektörel, gönüllü) Uyum ve uyumun finansmanı Salım ticareti ya da CDM/JI gibi esneklik düzeneklerinin daha etkin kullanılabileceği 2012-SONRASI REJİM İÇİN TEMEL MÜZAKERE ZEMİNLERİ Salım Azaltma potansiyeli Salım Azaltma kapasitesi (teknik ve ekonomik) Tarihsel sorumluluk Aciliyet ve boyut Uygulama ve afetlerin zararlarının karşılanmasında mali sorumluluk Teknoloji transferi düşük karbon ekonomisi ile yeni bir kalkınma modeli

11 TÜRKİYE NİN İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ÇALIŞMALARININ DÖNÜM NOKTALARI Sözleşme nin Ek-I ve Ek-II Listelerinde Her iki Ekten çıkarılma müzakereleri Azerbaycan ve Pakistan Önerisi 1. İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu (İDKK) Genelgesi, 26/CP7 Marakeş kararı Sözleşme ye katılma çabaları 4990 Sayılı Yasa ile BMİDÇS ye katılım İDKK Genelgesi, BMİDÇS ye Katılım, Ankara İklim Değişikliği Konferansı Yılı Sera Gazı Envanteri Birinci Ulusal Bildirim 2007 Sözleşme Yükümlülükleri 22. ve 23. Dönem TBMM Küresel Isınma Araştırma Komisyonları Başbakan ın BM İklim Değişikliği Zirvesi Konuşması Bali Eylem Planı Süreçleri Türkiye nin Kyoto Protokolü ne Katılması Kararı TBMM de Sonrası dönem

12 BMİDÇS LİSTESİ İlgili KP Maddeleri KP Listesi Kritik KP Ülkeleri Kritik KP-Dışı Ülkeler Ek-II Ek-B ABD Mad. 3.9 Ek-I Ek-B Dışı Belarus (10/CMP2 kararı yürürlüğe girene kadar) Türkiye Ek-I Dışı Mad. 9 Ek-B Dışı Kıbrıs (GKRY) (2004 itibarı ile AB Üyesi) Malta (2004 itibarı ile AB Üyesi) G.Kore (1996 dan bu yana OECD üyesi) Meksika (1994 dan bu yana OECD üyesi) Arjantin (COP4 te gönüllü yükümlülükler almak istediğini belirtti) Kazakistan (KP kapsamında Ek-I ülkesigibi değerlendirilmek istiyor) Türkiye, yılları arasında sera gazı salım azaltım hedefi bulunmayan tek Ek-I ülkesidir. Ek-B Listesinde yer almaması nedenyle ortaya çıkan bu durum, Türkiye nin 26/CP7 numaralı karar ile kabul edilen, diğer EK-I ükelerinden farklı konumda olmasının ilk somut uygulama örneği olarak değerlendirilebilir.

13 KYOTO PROTOKOLÜ ESNEKLİK MEKANİZMALARI EK-I ÜLKELERİ ARASINDA EK-I DIŞI ÜLKELERLE BERABER DÜZENEK TÜRÜ ORTAK YÜRÜTME (JI) Ek-B ülkeleri SALIM TİCARETİ (ET) Ek-B ülkeleri TEMİZ KALKINMA DÜZENEĞİ (CDM) Ek-B ülkeleri-ek-i Dışı ülkeler Dönemi için; Karbon Alıcısı Ülkeler: AB-15, Kanada, Japonya Karbon Satıcısı Ülkeler: Gelişmekte olan Ülkeler (AB-10 dahil)

14 Gönüllü Karbon Piyasalarında Yer Alan Aktörler Alıcılar Kyoto Protokolü Ek-A Listesinde yer almayan sektörlerin firmaları (ör. Uluslararası sivil havacılık firmaları) Kyoto Protokolü ne taraf olmayan ya da Kyoto Protokolü Ek-B Listesinde yer almayan ülkelerde karbon salımlarını dengelemek isteyen firmalar Bireyler ya da Kyoto Protokolü ile doğrudan yükümlülük altına girmelerine rağmen, klurumsal sosyal sorumluluk bilinciyle salımlarını dengelemek isteyen tüzel kişilikler (ör. Kültürel ve sportif buluşmalar, bankalar, ticaret merkezleri, perakende sektörü) Satıcılar Kyoto Protokolü ne taraf olmayan ülkelerde, Kyoto Protokolü Ek-B Listesinde yer almayan ülkelerde, Kyoto Protokolü ne taraf olan ancak CDM/JI süreçlerinin aşırı bürokratik ve maliyetli olduğu sera gazı salımlarının azaltılmasını sağlayan yenilenebilir enerji, enerji tasarrufu ve sürdürülebilir atık yönetimi projeleri

15 Döneminde Türkiye de Gönüllü Karbon Ticaretinin Dönüm Noktaları

16 2007 yılı itibariyle Türkiye de gönüllü karbon ticareti çalışmalarını doğrudan izleyen, derleyen ve yönlendiren kurumsal bir odak noktası bulunmamaktadır.

17 Türkiye de Gönüllü Karbon Piyasaları Asıl hedef; karbon salımlarının azaltılması için girişimde bulunmak olmalıdır. Yeni enerji ve çevre stratejilerinin oluşumu. Faydalar;İşletmelerde enerji ve hammadde tasarrufu sağlanarak rekabet ve verimlilik arttırılabilir. Yenilenebilir enerji, enerji verimliliği, katı atık konusunda KSS projeleri daha fazla ilerleyebilir. KP 2012-sonrası dönemde CDM ve JI projeleri için teknik altyapı sağlanabilir.

18 Ayrıntılı Değerlendirme Yapılması Gereken Konular Verimli bir kurumsal çerçevenin oluşturulması; yetkili kuruluş-bağımsız kuruluş-kayıt sistemi Hükümetten verilecek destek mektupları için hangi sektörler, hangi bölgeler, hangi standart öncelikli Yatırımcı/İşletmecilerle Danışman Doğrulama Broker Firmalar Arasındaki İlişkiler Ticareti yapılan karbon tasarruflarının 2012 Sonrasındaki ülke kotası kapsamındaki durumu Süreçte kamunun rolü, yerel ve ulusal çevre STKlarının katılımı Süreçte Türk firmalarının bu sürece karbon alıcısı olarak girişi

19 Türkiye de Karbon Ticaretinin Geleceği Planlanırken-1 Diğer ülkelerden farklı olarak, Türkiye de oluşturulacak gönüllü karbon piyasasında kamunun rolü daha da etkinleştirilmeli İzleme, onay ve kayıt sürecinde oluşturulacak kurumsal yapı ve işleyiş, 2012 sonrasında Türkiye nin esneklik düzeneklerindeki Yetkili Kurum (Designated National Authority) ve kayıt sistemi (Registry) olacak şekilde kurgulanmalıdır öncesi gönüllü karbon uygulamaları Türkiye nin 2012 sonrasındaki uluslararası sürece mevzuat, işleyiş, izleme ve denetleme açısından tam anlamıyla hazır bir şekilde, ulusal çıkarlarını gözeterek ve herhangi bir gecikme yaşanmaksızın katılmasını sağlayabilecektir.

20 Türkiye de Karbon Ticaretinin Geleceği Planlanırken-2 Tüm sektörlerde ve firmalarda karbon ayakizi hesaplamalarının gerçekleştirilmesi planlanmalıdır. Tüm firmaların, karbon yönetimi ilkelerini, hem çevre yönetiminin bir parçası hem de işletme verimliliği ve rekabetinin arttırılmasının bir aracı olarak uygulamaya sokması desteklenmelidir. Firmalar için çevre yönetiminde yeni bir açılım getirerek, sürdürülebilir kalkınmanın daha etkin uygulanmasının yolu açılabilir.

21 Son Gelişmeler IAEE İstanbul Haziran 2008, Sıfır Salımlı Kongre Çevre ve Orman Bakanlığı Kyoto Protokolü Esneklik Mekanizmaları ve Diğer Uluslararası Emisyon Ticareti Sistemleri Özel İhtisas Komisyonu ( tarihli Bakanlık oluru) Dr. Oğuz CAN, İSTAÇ Yunus ARIKAN, REC Türkiye Yrd. Doç. Dr. Etem KARAKAYA, Adnan Menderes Üniversitesi Haluk SAYAR, Ecofys Türkiye UNDP - Çevre ve Orman Bakanlığı TÜSİAD; Türkiye de Karbon Piyasalarının Geliştirilmesi Proje Hazırlıkları, Temmuz 2008

22 Teşekkürler