Kyoto Protokolü; Esneklik Düzenekleri ve Gönüllü Karbon Piyasaları. Dr. Oğuz CAN İSTAÇ A.Ş. Sistem Geliştirme Müdürü

Transkript

1 Kyoto Protokolü; Esneklik Düzenekleri ve Gönüllü Karbon Piyasaları Dr. Oğuz CAN İSTAÇ A.Ş. Sistem Geliştirme Müdürü

2 Esneklik Düzenekleri Kyoto Protokolünde belirlenen I. Taahhüt dönemi olan yıllarında; Küresel olarak 1990 lı yıllardaki toplam sera gazı emisyon miktarının %5,2 aşağısına çekilmesi hedefinin maliyet-etkin olarak gerçeklenebilmesi için Protokol de tanımlanmış üç adet esneklik düzeneği mekanizması yer almaktadır. Bunlar: Ortak Yürütme (JI) Temiz Kalkınma (CDM) Uluslar arası Emisyon Ticareti Düzenekleridir. (ET)

3 Ortak Yürütme Düzeneği (Joint Implementation) Protokol de yer alan esneklik düzeneklerinden biri, 6.maddede düzenlenen Ortak Yürütme mekanizmasıdır. Bu esneklik düzeneğine göre, emisyon hedefi belirlemiş bir ülke, emisyon hedefi belirlemiş diğer bir ülkede, emisyon azaltıcı projelere yatırım yaparsa, emisyon azaltma kredisi (ERU-Emission Reduction Unit) kazanır ve kazanılan bu krediler toplam hedeften düşülür. Ortak yürütme düzeneğinde Ek I listesinde yer alan bir ülke, yine başka bir (daha çok geçiş ekonomisinde olan ülkeler yani düşük yatırım maliyetleri ile emsiyon azaltımı sağlanabilecek ülkeler) Ek I ülkesinde emisyon azaltım projesini gerçekleştirmesi olarak yer almaktadır.

4 Temiz Kalkınma Mekanizması (CDM-Clean Development Mechanism) Kyoto Protokolü nde yer alan bir diğer mekanizma ise, 12. maddede düzenlenen Temiz Kalkınma Mekanizması dır. Bu mekanizmada, Projeye ev sahipliği yapacak EK I de yer almayan bir ülkenin sürdürülebilir kalkınmasına katkıda bulunulurken, EK I de yer alan diğer ülke emisyon hedefini tutturmaya yönelik Sertifikalandırılmış Emisyon Azaltma Kredisi (CERs-Certified Emission Reductions) kazanır (satın alır) ve toplam hedeften düşülür. CDM de akkredite atanmış bir kurum tarafından sertifikasyonu, ve CDM Executive Board tarafından onayı esastır.

5 Emisyon Ticareti (Emission Trading) Kyoto Protokolü nün 17. maddesinde düzenlenmiş olan Emisyon Ticaret Mekanizması, emisyon hedefi belirlemiş EK B ülkelerin, taahhüt ettikleri indirimi tutturmak için, ilave olarak kendi aralarında emisyon ticareti yapabilmelerine imkan tanımaktadır. Söz konusu madde uyarınca, seragazı emisyonunu belirlenen hedeften daha da fazla miktarda azaltan bir EK I ülkesi, gerçekleştirmiş olduğu söz konusu bu ek indirimi, başka bir EK I ülkesine satabilmektedir.

6 Türkiye nin Yeri Türkiye, OECD üyesi olması sebebiyle başlangıçta sözleşmenin Ek-I ve Ek- II listesinde, gelişmiş ülkeler arasında değerlendirilirken; bu duruma kendi gelişmişlik düzeyini koşul olarak göstererek itiraz etmiştir. Çünkü, Türkiye gelişmekte olan bir ülkedir. Gelişmiş ülkeler ile karşılaştırıldığında Türkiye enerji üretimi ve tüketimi bakımından diğer OECD ülkelerinin gerisindedir; ayrıca sosyo-ekonomik kalkınma düzeyi diğer Ek-II ülkelerinden daha düşüktür. Bu gerekçelerle Türkiye, sözleşmede ifade edilen ortak fakat farklı sorumluluk yaklaşımına dayanarak, kendisine daha uygun bir konumun sağlanması çerçevesinde eklerden çıkma yönünde çalışmalarını 1995 yılında Berlin de yapılan ilk Taraflar Konferansından itibaren aralıksız sürdürmüş ve 2001 yılında Marakeşte gerçekleştirilen 7.taraflar konferansında, Sözleşmenin Ek-II listesinde çıkarılmış ve taraflar Türkiye nin Ek-I listesinde yer alan diğer taraflardan farklı bir konumda bulunmasını sağlayacak özgün koşullarını dikkate almaya davet edilmiştir.

7 Türkiye nin Yeri 2001 yılında Marakeş de düzenlenen 7. taraflar toplantısı COP -7 de Karar 26 : Türkiye Ek-2 den silinmiş ve Ek-1 de taraflar Türkiye nin EK-1 de yer alan diğer taraflardan farklılık arz eden özel durumunu tanımıştır. Bu özel durumun tanımlanmasına yönelik politik, stratejik ve teknik zor bir çalışma gerekmektedir.

8 Türkiye nin Yeri ÖZET: 24 mayıs 2004 tarihi itibariyle 189. taraf olarak katılmıştır. Türkiye Ek I de yer almakta; Ek B de yer almamaktadır. KP nu imzalamamıştır. Kyoto Protokolüne taraf olmadığı için JI düzeneğinden, Ek B de yer almadığı için Emisyon Ticaretinden Ek I de yer aldığı için CDM den proje ev sahibi olarak yararlanamamaktadır

9 Kyoto Protokolü Esneklik Mekanizması EK I Sera Gazı Emisyonları CDM (Temiz Kalkınma Mekanizması) 1990 seviyesi -5% Emisyon Ticareti (Ortak Yürütme Mekanizması) Emisyon Azaltma Faaliyetleri hedef Azaltılacak Emisyon Miktarı

10 İtalya Eylem Planı

11 Emisyon Fiyat Tahminleri

12 Avrupa Birliği Emisyon Fiyatları

13 Avrupa Birliği Emisyon Fiyatları AB, Ocak 2005 tarihi itibariyle esneklik mekanizmalarının işletilmesi ve yönetimini EU Emissions Trading Scheme (EU ETS) altında birleştirmiştir. Hedef pazarlar: Hindistan, Endenozya, Brezilya ve Çin olarak işlemektedir. Avrupa Karbon fonu 2006 yılında 16 milyon t CO2-e emisyon azaltım sözleşmesi yapmıştır. Bunun 10 milyon tonunu da yapılandırmıştır. I. Taahhüt dönemi için sera gazı emisyon ticareti hacminin çok ciddi rakamlara ulaşması beklenmektedir.

14 Avrupa Birliği Emisyon Fiyatları Örnek CDM Projeleri: Endenozya Çin Hindistan Malezya Brezilya G.Afrika Filipinler İsrail : Ranteball Küçük Hidroelektrik santrali : 49.3 MW RES : Zhonglian Çimento Atık ısı kazanımı : Yingpeng HFC23 bertaraf projesi : 10 MW Biyokütle Yenilenebilir Enerji : Kompost tesisi : Arauna LFG Projesi : Managanez alaşım ergitme enerji verimliliği : EnviroServ Chloorkop LFG : Kojenerasyon tesisi : Offis Textile Ltd. Yakıt dönüşümü

15 Başlangıç Noktası: Geçerli Proje Temiz Kalkınma Düzeneği projesi uygulanabilir olmalıdır. Teknolojik olarak uygulanabilir Finansal açıdan makul olmalıdır. Potansiyel bir Temiz Kalkınma Düzeneği projesi ÇED sertifikasına sahip olmalıdır.

16 TKD Projeleri için Kriterler Sürdürülebilir Kalkınma Ev sahibi ülkenin kriterleri Çevre Etki Değerlendirmesi Ortakların müzakeresi Seragazı azaltımı Proje özgün getirisi additionality : (Düzeneklerden faydalanmadan yapılamayacak ek özellik) Proje geçerliliği Teknolojik olarak ispatlanmış Finansal olarak makul Ev sahibi ülke onayı Proje doğrulaması ve kaydı

17 C C I C C D 4 C D M Örnek Proje Uygulama Süreci Proje Dizayn & Formülasyon Ulusal Onay Geçerleme / Kayıt Proje Finansman Proje Dizayn Dokümanı İşletme A Yatırımcılar İzleme Proje Katılımcıları İzleme Raporu Doğrulama / Sertifikasyon İşletme B Doğrulama Raporu / Sertifikasyon Raporu / CERs Talebi CERs düzenlenmesi EB / Kayıt

18 TKD- Proje Dizayn Dokümanı A. Proje faaliyetlerinin genel tanımı B. Altlık teşkil eden metodoloji C. Kredilendirme dönemi ve proje süresi D. İzleme metodolojisi ve planı E. Kaynaklarına göre seragazlarının hesaplanması F. Çevre Etki Analizi G. Proje ortaklarının yorumllarını içermelidir.

19 Süreç

20 İBB Kentsel Çevre Uyum Sözleşmesi 5 Haziran 2005 Dünya Çevre Günü Dolayısı ile Birleşmiş Milletler Çevre Programı dahilinde San Francisco da imzalanan Kentsel Çevre Uyum Sözleşmesi Enerji : Yenilenebilir Enerji / Enerji Etkinliği/ İklim Değişikliği Atık Azaltımı :Sıfır atık/ Üretici Sorumluluğu/ Tüketici Sorumluluğu Kentsel Tasarım: Yeşil binalar/ Kentsel Planlama/ Gecekondular Kentsel Doğa: Parklar/ Doğal Yaşam Restorasyonu/ Yaban Hayatı Taşımacılık : Kamu Taşımacılığı/ Temiz Araçlar/ Sıkışıklığın Azaltılması Çevre Sağlığı : Zehir Azaltılması/ Sağlıklı Gıda Sistemleri/ Temiz Hava Su: İçme Suyu Erişimi/ Kaynak Sularının Korunması/ Atık Su Azaltımı

21 İBB Kentsel Çevre Uyum Sözleşmesi Enerji Hareket 1 Yedi yıl içinde kentimin zirve yükünün yüzde onunu karşılayacak kadar yenilebilir enerji kullanımını artıracak bir politika benimsemek ve gerçekleştirmek Hareket 2 Yedi yıl içinde, enerji talepleri zamanlamasını değiştirerek ve koruma önlemleri alarak enerji etkinliği yoluyla kentimin zirve yükünün yüzde onunu karşılayacak bir politika benimsemek ve gerçekleştirmek. Hareket 3 İdare hakkına sahip olunan bölgenin emisyonlarını azaltan ve sera gazı emisyonlarının hesabını vermek ve incelemelerini gerçekleştirmeyi içeren kent çapında sera gazının 2030 yılına kadar yüzde yirmi beş oranında azaltımı planını benimsemek.

22 İBB Kentsel Çevre Uyum Sözleşmesi Atık Azaltımı Hareket yılına kadar toprak dolgularına ve yakma fırınlarına sıfır atık elde edilmesi yönünde politika oluşturmak. Hareket 5 Yedi yıl içinde en azından yüzde elli kadar atılabilir, zehirli veya yenilenmeyen ürün kategorisinin kullanımını azaltan kent çapında yasa benimsemek. Hareket 6 Yedi yıl içinde yüzde yirmi oranına kadar toprak dolgu ve yakma fırınlarına katı atık elden çıkarma oranının kişi başına azaltılması amacı ile, kullanıcı-dostu yeniden çevrimi ve kompost programlarını gerçekleştirmek.

23 İBB Kentsel Çevre Uyum Sözleşmesi Taşımacılık Hareket 13 On yıl içinde bütün kent sakinlerinin yarım kilometresi içinde kamu taşımacılığını geliştiren bir politikanın benimsenmesi ve gerçekleştirilmesi. Hareket 14 Yedi yıl içinde partikül madde ve duman oluşturucu emisyonları azaltmak için gelişmiş emisyon kontrol ünitelerini, bütün otobüslerde, taksilerde ve kamu araçlarında kullanma yanında, bu filolardan kurşunlu benzini (halen kullanılan yerlerde) ortadan kaldıran dizel ve benzin yakıtlarında sülfür düzeylerini % 50 düzeyinde azaltan bir programı yasa olarak geçirmek veya gerçekleştirmek. Hareket 15 Yedi yıl içinde % 10 kadar tek bir kişinin kullandığı araçlar tarafından ev iş arasında seyahatlerin yüzdesini azaltan bir politikanın gerçekleştirilmesi.

24 Gönüllü Karbon Piyasaları BP Oil 1997 den bu yana emisyonlarını azaltmak amacı ile çalışmalar yapmaktadır. Hali hazırda emisyon salımları 1990 yılı seviyesinin % 10 altına çekilirken, ayrıca 650 milyon US$ bir gelir elde edilmiştir Yılına gelindiğinde yıllık 6 milyar US$ gelir elde edilmesi ve 24 milyon ton emisyon azaltımı hedeflenmektedir. BP Oil, Peter Griffiths, CEO New Zealand, 2005

25 İklim Değişikliği konularında yapılacak çalışmalarda organizasyonların göz önüne alması gereken hususlar: 1) Emisyon envanteri çalışmalarını tamamlamış olması, Bu çalışmada kullanılan bilgilerin, doğru, geçerli ve ilgili metodolojilere göre tespit edilmiş, şeffaf ve tutarlı bilgiler olması gereklidir.

26 İlk Adım atıldıktan sonra 2. Liderlik ve sorumluluk alınarak, uzun dönem planlama belirsizlik risklerinin azaltılması çalışmaları yapılmalıdır. 3. Sera Gazı marketlerini yakından izleyerek IPCC gibi oluşumlarda yer alarak risk azaltılmalıdır, 4. Prosesler ve enerji verimliliği artırılarak maliyetler azaltılmalıdır, 5. Ulusal ve uluslar arası yönetmeliklerde katılımcı olmak, ve hazırlık yapmak gerekmektedir, 6. Organizasyonel Yapı (yönetim, yetiştirilmiş insan kaynağı) geliştirilmelidir, 7. Muhasebeciler şirketlerin bilançolarına karbon ticaretini de işleyecek kurallar üzerine çalışmaktadır.

27 Teşekkürler