VOB la Gelecek ece Yönetimi

Transkript

1 Kasım 2009 VOB la Gelecek ece Yönetimi Çetin Ali DÖNMEZ İstanbul Kültür Üniversitesi

2 Kuruluş Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası (VOB) 4 Şubat 2005 te gonga ilk vuruşu Başbakanımızın yapmasıyla uzaktan erişimli elektronik k bir Borsa olarak faaliyete geçti. Geçen süre içerisinde artan işlem hacmi ve açık pozisyon sayısı ile VOB finansal sistemimizde kalıcı bir yere sahip olacağının işaretini de vermiş oldu. 4 Şubat 2005, İzmir Bu süre zarfında yatırımcılar VOB un y sunduğu birçok yenilikle tanışma fırsatı buldu.

3 Ülkemizde Vadeli Ülkemizde İşlemler Vadeli İşlemler Mevcut mevzuat VOB un ülkemizde tek vadeli işlem borsası olmasını öngörmektedir. VOB dan Önce... VOB dan Sonra... İMKB (Döviz Vadeli İşlem Sözleşmeleri) İstanbul Altın Borsası (Altın Vadeli İşlem Sözleşmeleri) Tüm Vadeli İşlem Sözleşmeleri VOB da İşlem Görmeye Başlamıştır. ş ş

4 Hissedarlarımız Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) %25 İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) %18 İzmir Ticaret Borsası (İTB) %17 Yapı ve Kredi Bankası A.Ş. %6 Akbank T.A.Ş. %6 Vakıf Yatırım Menkul Değerler A.Ş. %6 Garanti ib Bankası ası TAŞ T.A.Ş. %6 İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş. %6 Türkiye Sermaye Piyasaları Aracı Kuruluşlar Birliği %6 İMKB Takas ve Saklama Bank ankası ası A.Ş. %3 Türkiye Sinai Kalkınma Bankası ası A.Ş. Ş %1

5 En Başarılı Türev Piyasaları VOB, 2007 senesinde dünyanın en başarılı ş vadeli işlem ve opsiyon borsaları sıralamasında 38. iken, 2008 senesinde 28. sıraya yükselmiştir yılı Ocak Haziran döneminde ise VOB 22. sıraya atlamış ve dünyanın en hızlı büyüyen 3. vadeli işlem borsası olmuştur. ş

6 İşlem Hacminin Yıllık Gelişimi (TL) İşlem Hacmi (TL) yılında toplam işlem hacmi bir önceki yıla göre %76 artarak 208 milyar TL ye ulaşmıştır yılında da işlem hacmi artışı devam etmektedir. Not: 2009 verileri 12 Kasım 2009 tarihine kadar olan verileri içermektedir.

7 İşlem Hacminin Yıllık Gelişimi (Adet) Adet Bazında İşlem Hacmi yılında adet bazında işlem hacmi bir önceki yılın iki katına ulaşmıştır yılında da işlem hacmi artışı devam etmektedir. Not: 2009 verileri 12 Kasım 2009 tarihine kadar olan verileri içermektedir.

8 rtalama Günlük İşlem Hacmi Gelişimi Aylık Bazda Günlük Ortalama İşlem Hacmi Gelişimi (TL) Mar.05 May.05 Tem.05 Eyl.05 Kas.05 Oca.06 Mar.06 May.06 Tem.06 Eyl.06 Kas.06 Oca.07 Mar.07 May.07 Tem.07 Eyl.07 Kas.07 Oca.08 Mar.08 May.08 Tem.08 Eyl.08 Kas.08 Oca.09 Mar.09 May.09 Tem.09 Eyl.09 Kas.09 Aylık bazda günlük ortalama işlem hacmimiz 2009 yılının Kasım ayında 1.8 milyar TL civarındadır. ot: 12 Kasım 2009 tarihine kadar olan verileri içermektedir.

9 Dayanak Varlık Bazında İşlem Hacmi Dayanak Varlık Bazında İşlem Hacmi Dağılımı 2008 (TL) Dayanak Varlık Bazında İşlem Hacmi Dağılımı 2009 (TL) Emtia % Döviz % Faiz % Endeks % Emtia % Döviz % Faiz % Endeks % Döviz sözleşmelerinin toplam işlem hacmindeki oranı %8 civarındadır. Not: 2009 verileri 12 Kasım 2009 sonu tarihine kadar olan verileri içermektedir.

10 Açık Pozisyon Gelişimi Aylar İtibariyle Açık Pozisyon Değerinin Gelişimi TL Açık pozisyon değeri Ekim 2009 tarihinde 1.4 milyar TL seviyesindedir. Not: Ayların son işlem gününden bir önceki gün baz alınmıştır.

11 Açık Pozisyon Değerinin Dağılımı Dayanak Varlık Bazında Açık Pozisyon Değeri Dağılımı (TL) VOB İMKB ,50 TL 91% Diğer % VOB TLDolar ,50 TL 8% Not: Ayların son işlem gününden bir önceki gün baz alınmıştır.

12 Yıllık Endeks İşlem Hacmi Endeks İşlem Hacmi Gelişimi (TL) Not: 2009 yılı verileri 12 Kasım 2009 tarihine kadar olan dönemi kapsamaktadır.

13 Yıllık Döviz İşlem Hacmi Döviz İşlem Hacmi Gelişimi (TL) Not: 2009 yılı verileri 12 Kasım 2009 tarihine kadar olan dönemi kapsamaktadır.

14 Hesap Sayısı Gelişimi Hesap Sayısı Gelişimi Açılış 2005 Şub.05 Oca.06 Oca.07 Oca.08 Oca.09 Şub.09 Mar.09 Nis.09 May.09 Haz.09 Tem.09 Ağu.09 Eyl.09 Eki Ekim sonu itibariyle hesap sayısı adete ulaşmıştır.

15 % % % % % % % % % % % VOB İşlem Hacminin İMKB ye Oranı İMKB VOB İşlem l Hacmi Oranı (%) 89% 65% 58% 46% 66% 59% 72% 54% 62% 55% 72% 65% 68% 60% 62% 77% 77% 71% 66% 54% 58% 83% 7 12% 16% 2% 2% 3% 6% 8% 11% 7% 23% 19% 36% 29% 40% 29% 36% 70%6 Ocak 06 Şub 06 Mart 06 Nis 06 Mayıs 06 Haz 06 Tem 06 Ağu 06 Eyl 06 Ekim 06 Kasım 06 Ara 06 Ocak 07 Şub 07 Mart 07 Nis 07 Mayıs 07 Haz 07 Tem 07 Ağu 07 Eyl 07 Ekim 07 Kasım 07 Ara 07 Ocak 08 Şub 08 Mart 08 Nis 08 Mayıs 08 Haz 08 Tem 08 Ağu.08 Eyl.08 Eki.08 Kas.08 Ara.08 Oca.09 Şub.09 Mar.09 Nis.09 May.09 Haz.09 Tem.09 Ağu.09 Eyl.09 Eki.09 Kasım 2009 da VOB daki işlem hacmi toplamı, İMKB hisse senedi piyasası günlük işlem ş hacminin %70 i civarındadır.

16 İşlem Hacminin Aylık Gelişimi İşlem Hacminin Aylık Gelişimi (Adet) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Ekim 2009 işlem hacmi adettir.

17 İşlem Hacminin Aylık Gelişimi İşlem Hacminin Aylık Gelişimi (Milyon TL) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Ekim 2009 işlem hacmi Ekim 2008 e göre TL olarak % 92 artarak TL den TL ye yükselmiştir.

18 İşlem Teminatları İşlem Teminatları Oca.09 Şub.09 Mar.09 Nis.09 May.09 Haz.09 Tem.09 Ağu.09 Eyl.09 Eki.09 Borsamızdaki işlem teminatlarının büyüklüğü Ekim 2009 itibariyle 850 milyon TL civarındadır.

19 Veri Yayını Toplam Kullanıcı Sayısı Veri yayını kullanıcı sayısı 2009 yılının Ekim ayı itibariyle e ulaşmıştır.

20 Üye Temsilcisi Sayısı Üye Temsilcisi Sayısı Aktif Üye Temsilcisi Pasif Üye Temsilcisi Toplam Üye Temsilcisi Borsanın açılış tarihi olan 4 Şubat 2005 de aktif üye sayısı 96 iken bu rakam bugün itibariyle 394 e çıkmıştır. Toplam üye sayısı ise 216 dan 779 e çıkmıştır.

21 Bu Sözleşmeler Hangi Amaçla Kullanılır? Vadeli işlem sözleşmeleri l ÜÇ AMAÇLA kullanılır: l KORUNMA, YATIRIMCILAR (Spekülatörler): Yt Yatırım amaçlı işlem Byapan herkes. ORUNMACILAR: on yöneticileri, il i üreticiler il çiftciler), sanayiciler, portf yünde hazine onosu, hisse senedi, döviz ulunduran bireysel atırımcılar, ihracatcılar, thalatcılar, vb. YATIRIM, ve ARBİTRAJ ARBİTRAJCILAR Farklı piyasalardaki fiyat farklılıklarından kar elde etmek isteyenler

22 VOB da İşlem Gören Sözleşmeler Şu an itibariyle ülkemizde reel sektörün ve finansal piyasaların ihtiyaç duyduğu emtiaya ve finansal ürünlere dayalı 8 farklı vadeli işlem sözleşmesi Borsa da alınıp satılmaktadır: Döviz (Dolar/TL, Euro/TL) Hisse Senedi Endeksi (İMKB Endeksi) Faiz (Gösterge Bono) Emtia (Pamuk, Buğday, Altın)

23 İşlem Saatleri VOB da işlemler, saat 09:15 17:35 arasında düzenlenen tek bir seans içinde gerçekleştirilmektedir.

24 VOB da Nasıl İşlem Yapılır? VOB da işlem yapabilmek için VOB a üye aracı kuruluşlardan (bankalar, aracı kuruluşlar ve vadeli işlem aracılık şirketleri) birine başvurmak gereklidir. Eylül 2009 itibariyle VOB un üye sayısı 88 dir. Aracı kuruluş sizin adınıza Takasbank ta hesap açacaktır. Alış ş veya satış ş emrinizi telefonla veya internet ortamında aracı kuruluşunuza ş iletebilirsiniz. Aracı kuruluş sizin adınıza işleminizi VOB dagerçekleştirecektir. k Aracı Kuruluş

25 Sözleşme Almak/Satmak Pozisyon alınırken sözleşmeyi alan taraf uzun, satan tarafsa kısa pozisyon sahibi olarak tanımlanır. Bir sözleşmenin bir hesap tarafından alınması ve bir diğer hesap tarafından satılması bir açık pozisyon oluşturur. Açık pozisyon her sözleşmenin her vadesindeki toplam uzun veya toplam kısa pozisyondur. Yatırım amaçlı işlemlerde uzun taraf alınan sözleşmenin fiyatının yukarı gitmesini beklerken, kısa taraf fiyatın aşağı doğru gitmesini ister. Korunma amaçlı işlemlerde fiyatların aşağı veya yukarı gitmesi önemli değildir. Fiyat önceden zaten sabitlenmiştir (spot piyasadaki zarar veya kar, vadeli borsadaki kar veya zarar ile birbirlerini eşitleyecek ve fiyat sabitlenecektir.)

26 İhracatçının Korunması BUGÜN Spot $ kuru: 1,54 TL Bugün yaptığınız sözleşme gereği da ihracatçının eline $ geçecek.? İhracatçı da $ ı hangi kurdan bozduracak Aralık 2009 vadeli VOB TLDolar Sözleşmesi: 1,62 TL İhracatçı t 100 sözleşme satar. Aralık sonunda kur ne olursa olsun, ihracatçı $ ı 1,62 TL den TLden bozdurmuş olacaktır.

27 İthalatçının Korunması İthalatçının Korunması BUGÜN Spot $ kuru: 1,54 TL Bugün yaptığınız sözleşme gereği da ithalatçının $ ödemesi gerekecek.? İthalatçı da $ ı hangi kurdan satın alacak Aralık 2009 vadeli VOB TLDolar Sözleşmesi: 1,62 TL İthalatçı l t 100 sözleşme satın alır. Aralık sonunda kur ne olursa olsun, ithalatçı $ ı 1,62 TL den TLden satınalmış almış olacaktır.

28 VOB Verileri VOB verilerine VOB verilerini 6 veri yayıncısı yy dağıtmaktadır. ğ Günlük gazetelerin yanı sıra (Hürriyet, Dünya, Referans, vb.) bazı televizyon kanallarından da VOB verilerine ulaşmak ş mümkündür. CNBC e teleteks üzerinden VOB verilerini yayımlamaktadır (sayfa no: 464). İngilizce g ve Türkçe olan web sitelerimizden de 15 dakika gecikmeli olarak veri yayını yapılmaktadır. Foreks Bilgi İletişim Hizmetleri A.Ş. İBS İstanbul Bilgi İletişim Sistemleri Ticaret ve Sanayi A.Ş. Matriks Bilgi Dağıtım Hizmetleri A.Ş. Plato Veri Dağıtım Hizmetleri A.Ş. Bloomberg L.P. Reuters Enformasyon Ltd. Şti.

29 VOB Piyasa Gözetimi Borsamızda gerçekleşen işlemlerin açık, düzenli ve dürüst bir şekilde gerçekleşmesini sağlamak için gereken her tür önlem üyelerimiz ile işbirliği içerisinde alınmakta olup, tespit edilen şüpheli aktiviteler Sermaye Piyasası Kurulu na iletilmektedir. Piyasa güvenilirliğini sarsabilecek her tür olay yakından takip edilerek bilgi eksikliğine dayalı rahatsızlıkların giderilmesi amacıyla basın kuruluşlarıyla yakın temas halinde bulunulmakta ve üyeler nezdinde eğitim faaliyetleri düzenlenmektedir.

30 VOB Piyasa Gözetimi Tamamı Borsamız kaynakları kullanılarak 2008 yılının ikinci yarısında tamamlanan ve SPK tarafından denetimi yapılan gözetim sistemimiz 2009 yılı başında devreye alınmıştır. Özellikle anlık piyasa gözetiminin etkin bir şekilde yapılabilmesi amacıyla Karmaşık Olay İşleme Motoru (Complex Event Processing Engine) teknolojisinin entegre edildiği sisteme giren tüm veriler, olağanüstü durumları tespit edecek şekilde geliştirilen filtrelemelere tabi tutularak analiz edilmektedir. Analiz bulguları, piyasa normallerini temsil eden parametreleri aştığı takdirde sistem, otomatik olarak uyarı üretmektedir. Gözetim sistemimizde hesap bazındaki bilgiler müşteri bazında birleştirilebilmekte, beraber hareket eden hesapları takip edebilmek için müşteri gruplandırmaları yapılabilmektedir.

31 Projelerimiz Döviz sözleşmelerinin fiziki teslimatla da sonlandırılması için Takasbank ile ortak çalışmalar sürdürülmektedir. Emtia sözleşmelerine işlerlik kazandırılması amacıyla piyasa yapıcılığı sistemi konusundaki çalışmalar tamamlanmıştır. Altın sözleşmelerinde piyasa yapıcılığı uygulanmaktadır. Başta pamuk olmak üzere fiziki teslimat ve lisanslı depoculuk sistemi altyapısı üzerinde çalışılmaktadır. Yeni işlem sistemine geçilmesiyle birlikte opsiyon sözleşmeleri VOB da işlem görmeye başlayacaktır.

32 Give Up Projesi Borsamızda pozisyon transferine imkan verecek olan Give Up projesinde teknik çalışmalar Takasbank işbirliği ile tamamlanmıştır. Düzenlemeler ile ilgili çalışmalar ise yine Takasbank ile ortak yürütülmektedir. Bu çalışmaların sonuçlanmasının ardından VOB da Give Up işlemleri Bu çalışmaların sonuçlanmasının ardından VOB da Give Up işlemleri başlayacaktır.

33 TEŞEKKÜRLERŞ