KAN-LENFOĠD DĠLĠMĠ 1. Tanışma ve Uyum: Kan-lenfoid diliminin tanıtılması, amaç ve genel hedeflerin tartışılması

Transkript

1 KAN-LENFOĠD DĠLĠMĠ 1 KONU BAġLIKLARI Tanışma ve Uyum: Kan-lenfoid diliminin tanıtılması, amaç ve genel hedeflerin tartışılması Kana giriş: Kan dokusunun bileşenleri, plazmanın genel işlevsel özellikleri Eritrositler Trombositler Lenfoid sistem: İmmun Sistem KATILAN ANABĠLĠM DALLARI Anatomi Histoloji Fizyoloji Biyokimya Multidisipliner(İmmunoloji) Fizyoloji Mikrobiyoloji Patoloji DETAE-İmmunoloji Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları İç Hastalıkları Romatoloji 1

2 KAN-LENFOĠD DĠLĠMĠ AMAÇ : Kan dokusu ve Lenfoid sistem bileşenlerinin yapısal özelliklerini, gelişimini ve işlevlerini kavramak ÖĞRENME YÖNTEMLERĠ Bilgi 1. Kan dokusu bileşenlerinin görevlerini sayabilmeli, fiziksel ve işlevsel özelliklerini tanımlayabilmeli 2. Eritrositlerin yapısal ve işlevsel özelliklerini tanımlayabilmeli, eritrosit yapımında ve yaşamında etkili faktörleri bütünsel olarak kavramalı 3. Trombositer serinin gelişimini, pıhtılaşma ve hemostaz sürecinin nasıl düzenlendiğini tanımlayabilmeli 4. Lenfoid sistemin bileşenlerinin morfolojik ve işlevsel özelliklerini tanımlayabilmeli 5. Doğal ve edinsel immuniteyi geliştiren ve düzenleyen mekanizmaları hücresel ve humoral boyutta bütünsel olarak kavramalı Beceri 1. Venöz kan alarak kanda sedimentasyon tayini ; kapiller kan örneği alarak kan grubu tayini, hemoglobin miktar tayini, hematokrit tayini, periferik yayma ve lökosit formülü yapabilmeli Tutum 1. Etrafını ve kendini risk altına atmadan kan alabilmelidir 2. Kan ve artıkların yok edilmesinde çevreyi koruyucu davranma alışkanlığı gösterebilmelidir 2

3 DERS ADI: Kana giriş: FĠZYOLOJĠ ANABĠLĠM DALI ÖĞRETĠM ÜYESĠ : Prof. Dr. Aytül Uyar AMAÇ : Kan dokusunu oluşturan bileşenlerin genel işlevsel özelliklerini anlamak ÖĞRENĠM HEDEFLERĠ : Bilgi : 1. Tam kan kavramını hemotokrit değeri üzerinden tartışabilmeli, kanın yapısını oluşturan hücresel elemanları sıralayabilmelidir. 2. Kanın görevlerini sayabilmeli, fiziksel özelliklerini belirtebilmeli 3. Plazma proteinleri, kaynaklarını ve genel işlevsel özelliklerini bilmeli 4. Plazma proteinlerinin kan kolloid osmotik basıncına ve kanın tampon sistemlerine katkı mekanizmasını tartışabilmeli 5. Plazma proteinleri ile kanın şekilli elemanlarının karşılıklı etkileşimini kanın sedimantasyon hızı örneği üzerinden tartışabilmeli; erkek, kadın ve çocuktaki normal değerleri söyleyebilmeli, sedimentasyon hızına etkili faktörleri sıralayabilmeli, bazı hastalıklarda hızın nasıl değiştiğini açıklayabilmeli 6. Kan viskositesi kavramını açıklayabilmeli, viskoziteyi etkileyen faktörleri ve sonucunu tartışabilmeli. Beceri: 1. Venöz ve kapiller kan alarak hemotokrit, sedimantasyon hızı deneylerini yapabilmeli Tutum: 1. Etrafını ve kendini risk altına atmadan kan alabilmelidir 2. Kan ve artıkların yok edilmesinde çevreyi koruyucu davranma alışkanlığı gösterebilmelidir 3

4 DERS ADI: Eritropoez AMAÇ : Eritropoezde etkili faktörleri ve kontrol mekanizmalarını anlamak ÖĞRENĠM HEDEFLERĠ : Bilgi: 1. Embriyonal, fetal ve erişkin dönemlerde eritrosit yapım yerlerini belirtebilmeli ve eritropoez sürecini açıklayabilmeli 2. Eritrosit serinin çoğalma ve olgunlaşması için gerekli vitaminlerin ve minerallerin isimlerini sayabilmeli, etki biçimlerini tartışabilmeli. 3. Eritropoietinin yapısını ve etki mekanizmasını açıklayabilmeli, eritropoetin yapım yerlerini sıralayabilmeli, 4. Eritropoetinin üretimini düzenleyen mekanizmayı tarif edebilmelidir Beceri: 1. Periferik kanda eritrosit morfolojisine göre eritropoez sürecini tartışabilmeli 4

5 DERS ADI: Eritrositlerin fiziksel ve işlevsel özellikleri, eritrosit yaşamının düzenlenmesi ve hemoliz AMAÇ : Eritrositlerin fiziksel ve işlevsel özelliklerini, eritrositle ilgili kan parametrelerini ve eritrosit yaşamında etkili faktörleri ve hemoliz sürecini anlamak ÖĞRENĠM HEDEFLERĠ : Bilgi : 1. Eritrosit fiziksel ve işlevsel özelliklerini sayabilmeli, eritrosit deformabilitesini etkileyen yapısal özellikleri bilmeli, yapısal bozuklukların sonuçlarını yorumlayabilmeli 2. Eritrositle ilgili kan parametrelerini sayabilmeli, eritrosit hemoglobin miktarı ve hacmi ile ilgili bazı değerleri hesaplayabilmeli ve bu değerleri eritrosit morfolojisi ile birlikte bütünsel olarak değerlendirebilmeli 3. Eritrosit yaşam döngüsünün düzenlenmesinde etkili faktörleri açıklayabilmeli 4. Hemoliz sürecini ve hemoglobinin yıkım yolunu açıklayabilmeli, 5. Vücut demir döngüsünü açıklayabilmelidir. Beceri: 1. Kapiller kandan hemoglobin ölçümü yapabilmeli, normal Hb değerini söyleyebilmeli 2. Hematokrit, eritrosit sayısı ve hemoglobin değerlerini birlikte yorumlayabilmeli, ortalama eritrosit hemoglobin miktarı ve hacmi ile ilgili bazı değerleri hesaplayabilmeli 3. Periferik kanda eritrosit morfolojisini değerlendirebilmeli 5

6 DERS ADI: Anemi Fizyopatolojisi ve kan grupları AMAÇ : Eritropoezi düzenleyen mekanizmaları pekiştirmek ve kan grubu uygunsuzluğunu neden-sonuç ilişkisi kurarak kavramak ÖĞRENĠM HEDEFLERĠ : Bilgi : 1. Eritropoezi düzenleyen mekanizmaların bozukluğunun klinikle ilişkisini kurabilmeli, anemi ve polisiteminin nedenlerini ve sonuçlarını yorumlayabilmeli. 2. Kan gruplarını belirleyen yapısal özellikleri bilmeli 3. Transfüzyon reaksiyonlarının sebeplerini anlayabilmeli 4. Kan grubu uyuşmazlığının sonuçlarını yorumlayabilmeli 6

7 MODÜL Demir eksikliği anemisi modülü: AMAÇ : Demir eksikliği anemisi üzerinden neden-sonuç ilişkisi kurarak anemi fizyopatolojisini yorumlayabilmek ÖĞRENĠM HEDEFLERĠ : Beceri: 1. Eritropoez sürecinde etkili faktörleri ve kontrol mekanizmalarını örnek olgular üzerinden tartışabilmeli 2. Vücut demir ihtiyacını artıran fizyolojik koşulları sayabilmeli 3. Demir eksikliği anemisinin nedenlerini açıklayabilmeli Tutum: 1. Demir eksikliği anemili kişide etyopatogenezi düşünme alışkanlığı edinmeli 7

8 ÖĞRETĠM ÜYESĠ : Prof. Dr. Güher Saruhan-Direskeneli Kan-lenfoid-1 Fizyoloji DERS ADI: HEMOSTAZ AMAÇ Kanamanın durdurulmasını, damar içi ve damar dışında pıhtılaşma işlevini ve buna bağlı gelişen süreçlerin hücresel ve moleküler mekanizmalarını anlamak ÖĞRENĠM HEDEFLERĠ: Bu ders sonunda öğrenciler 1. Hemostazda yer alan hücresel elemanları bilmeli 2. Hemostazın aşamalarını sıralayabilmeli 3. Trombositlerin gelişimini, yapısal özelliklerini ve işlevlerini (ürünleri ve etkilerini) bilmeli 4. Trombositlerin pıhtılaşma sistemi ve damar sistemi ile ilişkilerini anlamalı 5. Trombosit yapım ve yıkım bozukluklarını ve değerlendirilmesini bilmeli 6. Doğal anti-hemostatik mekanizmaları sayabilmeli ve etkinliğini anlamalı DERS ADI: PIHTILAŞMA AMAÇ Pıhtılaşma sisteminin aktivasyonunu ve etkilerini öğrenmek ÖĞRENĠM HEDEFLERĠ: Bu ders sonunda öğrenciler 1. Pıhtılaşma sistemi elemanlarını bilmeli 2. Pıhtılaşma faktörlerinin üretimi, önemli aktivasyon basamaklarını, son ürününü bilmeli 3. Pıhtılaşma sisteminin in vivo ve in vitro inhibisyonunu bilmeli ve uygulayabilmeli 4. Pıhtılaşma sistemini sınırlayıcı düzenleyici mekanizmalarını (fibrinolizis, antitrombin aktivite) bilmeli 8

9 5. Kalsiyum iyonu ve antikoagülanlarla ilgili bilgi edinmeli 6. Pıhtılaşmanın doğal engellenme mekanizmalarını sayabilmeli 7. Pıhtılaşma bozukluklarına örnekler bilmeli ve nasıl değerlendirileceğini bilmeli DERS ADI: Endotel ve pıhtılaşmanın düzenlenmesi: AMAÇ Hemostaz mekanizmasında endotel hücre, damar içi pıhtılaşma ve trombosit işlevlerini birlikte değerlendirmek ÖĞRENĠM HEDEFLERĠ: Bu ders sonunda öğrenciler 1. Endotelin hemostaza etkin katılımını sağlayan salgısal mekanizmayı değerlendirebilmeli 2. Endotel hücre ve trombüs, emboli ve ateroskleroz gelişimi ile ilişkili mekanizmaları anlayabilmeli 3. Hemostaz bozukluklarını tüm katılan elemanların etkisi göz önüne alarak değerlendirebilmeli 4. Hemostaz testlerini kısmen yapabilmeli, klinik uygulamada kullanılanlarını tanımalı ve kullanım alanını bilmeli 5. Hemostaz için koruyucu önlemleri (hayat tarzı vb) bilmeli 9

10 BĠYOKĠMYA ANABĠLĠM DALI ÖĞRETĠM ÜYESĠ : Prof. Dr. Semra Doğru Abbasoğlu Dersin Ana Başlığı: Hem Metabolizması 1. Ders: Hemoproteinler, işlevleri, porfirin halkasının özellikleri AMAÇ: Hemoproteinleri tanımak, hem halkasını oluşturan porfirinlerin yapısını ve özelliklerini öğrenmek ÖĞRENĠM HEDEFLERĠ: 1. Hemoproteinleri sayabilmeli, işlevlerini anlatabilmeli 2. Porfirinlerin yapısını, tiplerini, atılım yollarını ve özelliklerini öğrenmeli, porfirin ve porfirinojenlerin yan takılarını sayabilmeli 3. Hangi tiplerin hem sentez yoluna devam edebileceğini söyleyebilmeli 2. Ders: Porfirinler ve hem sentezi AMAÇ: Hem halkasını oluşturan porfirinlerin yapısını, özelliklerini ve hem sentezini öğrenmek ÖĞRENĠM HEDEFLERĠ: Bu dersin sonunda öğrenci; 1. Hem sentez basamaklarının hücrenin hangi kompartmanlarında gerçekleştiğini ve son ürün inhibisyonunun önemini bilmeli 2. Hem sentez basamaklarını sayabilmeli, hangi enzimlerle gerçekleştiğini, ara ürünleri ve kofaktörleri bilmeli 3. Hem sentezinin nasıl düzenlendiğini bilmeli 4. Karaciğer ve eritropoetik dokularda hem sentezinin düzenlenmesindeki farklılıkları sayabilmeli 3. Ders: Bilirubin metabolizması (Hem halkasının yıkılması) AMAÇ: Hemoglobin ve Hem halkasının yıkımı ile bilirubin oluşum reaksiyonlarını öğrenmek ÖĞRENĠM HEDEFLERĠ: Bu dersin sonunda öğrenci; 1. Hemoglobin ve diğer hemoproteinlerin hangi doku ve organlarda yıkıldığını öğrenmeli 10

11 2. Hem yıkım basamaklarını sayabilmeli, bu yoldaki enzimleri, ara metabolitleri ve kullanılan kofaktörleri sayabilmeli 3. Bilirubin çeşitlerini ve aralarındaki farkları açıklayabilmeli 4. Direkt ve indirekt bilirubinin kan düzeylerini bilmeli 5. Bilirubinin karaciğere taşınması ve konjugasyonu hakkında bilgi verebilmeli, karaciğerden atılımını ve intestinal bilirubin mekanizmasını anlatabilmeli 4. Ders: Hem sentez ve yıkım bozuklukları AMAÇ: Hem sentez bozuklukları olan porfirialar ile yıkım bozuklukları olan sarılıkları öğrenmek ÖĞRENĠM HEDEFLERĠ: Bu dersin sonunda öğrenci; 1. Porfiriaları tanımlayabilmeli, hem sentezindeki hangi basamaklardaki bozukluk sonucu oluştuğunu bilmeli 2. Sarılıkların sınıflandırmasını yapabilmeli, direkt ve indirekt hiperbilirubinemi nedenlerini sayabilmeli 3. Prehepatik, posthepatik ve hepatik sarılıkların laboratuar bulgularını hem yıkım basamakları üzerinden tanımlayabilmeli 5. Ders: Hemoglobin varyantları ve anormal hemoglobinler AMAÇ: Hemoglobin varyantları ve anormal hemoglobinleri öğrenmek ÖĞRENĠM HEDEFLERĠ: Bu dersin sonunda öğrenci; 1. Hemoglobin zincir çeşitlerini bilmeli 2. Hemoglobin yapısında meydana gelebilecek post-translasyonel modifikasyonları anlatabilmeli 3. Hemoglobinopatileri sınıflandırabilmeli 4. Talasemiyi tanımlayabilmeli, çeşitlerini sayabilmeli, genetik danışmanlığın önemini kavrayabilmeli 11

12 ÖĞRETĠM ÜYESĠ : Prof. Dr. Ayşegül Telci Dersin Adı: ERİTROSİT BİYOKİMYASI Amaç : Eritrosit Metabolik süreçleri ve Eritrosit Membran yapısı hakkında bilgi sahibi olması ÖĞRENĠM HEDEFLERĠ : Bilgi. 1-Eritrosit metabolizmasını anlayabilmelidir 2-Eritrositlerin oksijen taşımasında 2,3-bisfosfogliseratın oynadığı rolü kavrayabilmeli 3-Eritrositlerin prooksidan-antioksidan dengesini tanımlayabilmelidir 5-Eritrosit membran yapısı ve membran proteinlerini işlevleri ile birlikte söyleyebilmelidir 6-Eritrosit metabolik süreç sapmaları veya membran yapısındaki proteinlerin yapısal veya işlevsel yetersizliklerinde ortaya çıkabilecek hastalıkların mekanizmasını açıklayabilmelidir. 12

13 ÖĞRETĠM ÜYESĠ : Prof. Dr. Sema Genç Dersin Adı: Anemiye Klinik Biyokimya Laboratuvar Yaklaşımı AMAÇ: Öğrencinin anemi tanısında laboratuvar bulguları olarak kullanılan kan sayım ÖĞRENĠM HEDEFLERĠ : Bilgi: 1. Aneminin tanımını yapabilmeli 2. Anemi prevalansı ve en sık görülen anemi tipleri hakkında fikir sahibi olmalı 3. Anemi ile ilgili laboratuvar değerlerini ve normal popülasyon değerlerini bilmeli 4. Hematokrit tanımını yapabilmeli 5. Hemoglobin tanımı ve değerini bilmeli 6. Eritrosit indeks parametrelerini sayabilmeli ve hesaplayabilmeli 7. Anemileri eritrosit morfolojisine ve eritrosit indeks parametrelerine göre sınıflayabilmeli 8. Anizositoz, poililositoz, hipokrom, normokrom, mikrositik, normositik, makrositik tanımlarını yapabilmeli 9. Normal retikülosit aralığını bilmeli 10. Retikülosit değerlerinin anemi sınıflamasındaki yerini bilebilmeli ve düzeltilmiş retikülosit hesabını yapabilmeli Beceri: Anemi ayırıcı tanısında laboratuvar bulgularını değerlendirebilmeli 13

14 HĠSTOLOJĠ ANABĠLĠM DALI ÖĞRETĠM ÜYESĠ : Prof. Dr. Seyhun Solakoğlu 1. Ders: -Kan dokusu 2. Ders: -Kemik iliği AMAÇ : Kanın şekilli elemanlarını şekil ve iç yapı özelliklerine göre tanıyabilme ve tanımlayabilme. ÖĞRENĠM HEDEFLERĠ : Bilgi: 1. Kan dokusunu boyamada kullanılan boyaların özelliklerini ve en az ikisinin ismini söyleyebilmeli; 2. Alyuvarların boyutlarını, histolojik yapı özelliklerini ve boyanma özelliklerini açıklayabilmeli; 3. Akyuvarların tiplerini, boyutlarını, histolojik yapı özelliklerini ve boyanma özelliklerini açıklayabilmeli; 4. Kemik iliğinin histolojik yapısını açıklayabilmeli; 5. Eritropoez, granülopoez, monopoez, lenfopoez, trombopoezi ve histolojik açıdan ayırıcı özelliklerini sayabilmeli. Beceri: 1. Mikroskopta kanın şekilli elemanlarını ayırıcı özellikleri ile tanıyıp, gösterebilmeli. 14

15 DERS ADI: LENFATİK SİSTEMİ HİSTOLOJİSİNE GİRİŞ ÖĞRETĠM ÜYESĠ : Prof.Dr.Ayhan BİLİR AMAÇ : Ders tamamlandığı zaman öğrencilerimiz Lenfatik Sistem içerisinde yer alan doku ve organları saymak,genel olarak sistemin görevini öğrenmek lenfatik doku ve organların yerleşim yerlerini fonksiyonla bağlantı kararak öğrenmek ÖĞRENĠM HEDEFLERĠ: Bu ders sonunda öğrenciler 1. Lenfatik sistem içerisinde yer alan doku ve organları sayabilmeli 2. Bu doku ve organların görevlerini açıklayabilmeli. 3. Sistem hücrelerinin üretim eğitim ve yerleşim yerleri hakkında genel bir yaklaşım sergileyebilmelidir. 4. Sistem doku ve organlarının vucut savunmasında üstlendikleri görevleri birbirleriyle bağlantı kurarak açıklayabilmelidir. DERS ADI: DALAK HİSTOLOJİSİ AMAÇ: Ders tamamlandığı zaman öğrencilerimiz Lenfatik sistem içerisinde yer dalağın histolojik yapısını tanımak, histolojik tabaka özelliklerini bilmek ve ayırmak, bu organın vucut savunmasında üstlendiği görevleri fonksiyon ve morfoloji arasında bağlantı kurarak öğrenmek ÖĞRENĠM HEDEFLERĠ: Bu ders sonunda öğrenciler 1. Dalak histolojik yapısını mikroskobik olarak ayırabilmeli 2. Dalak içerisinde yer alan hücrelerin özelliklerini ağırlıklı olarak yerleşim yerlerini ve fonksiyonlarını öğrenmiş olmalı 3. Dalak ile diğer organların histolojik yapıları arasındaki benzerlikleri ve farkları söyleyebilmeli 4. Dalak dokusu ile lenfatik sistem içerisinde yer alan diğer hücre,doku ve organlar arasında bağlantı kurabilmelidir. 15

16 DERS ADI: TİMUS HİSTOLOJİSİ AMAÇ : Ders tamamlandığı zaman öğrencilerimiz Lenfatik sistem içerisinde yer alan timusun, histolojik yapısını öğrenmek tanımak, histolojik tabakalarını ve özelliklerini bilmek ve ayırmak, bu organın vucut savunmasında üstlendikleri görevleri fonksiyon ve morfoloji arasında bağlantı kurarak öğrenmek ÖĞRENĠM HEDEFLERĠ: Bu ders sonunda öğrenciler 1. Timusun histolojik yapı elemanlarını sayabilmeli histolojik olarak katmanlarını ayırabilmeli 2. Timus ile diğer lenfatik organların histolojik yapıları arasındaki benzerlikleri ve farkları söyleyebilmeli 3. Timus içerisinde yer alan hücrelerin kan dokusu başta olmak üzere diğer dokularla bağlantılı çalışma prensiplerini öğrenmiş olmalı 4. Çift negatif,çift pozitif,tek pozitif lenfosit sınıflamasının hangi özelliklere göre yapıldığını bilmelidir 5. Timusu içine alan hastalıklarla, sistem içerisinde yer alan hücre,doku ve organlar arasında bağlantı kurabilmelidir. 16

17 Kan-lenfoid-1 Temel İmmünoloji ÖĞRETĠM ÜYESĠ : Prof. Dr. Öner Doğan AMAÇ: Hematolenfoid doku ve hücre organizasyonlarındaki anatomik histolojik fonksiyonel özellikler ve bu özelliklerdeki ontogenetik, reaksiyonel değişikliklerle ilgili genel bilgilerin verilmesi amaçlanmıştır. ÖĞRENĠM HEDEFLERĠ: 1-Timus parankim organizasyonu ve bununla ilişkili olarak T lenfoid serinin timustaki maturasyon sürecine ait özelliklerin bilinmesi. 2-Lenf ganglionu morfolojik yapısı ve B lenfoid serinin lenf ganglionunda oluşturduğu primordial ve sekonder lenfoid folikül yapılarındaki değişim sürecine ait özelliklerin bilinmesi. 3-Dalak ve gastrointestinal sistemde lenfoid organizasyonuna ve fonksiyonel özelliklere ait bilgilerin edinilmesi. 4-Periferik kan dolaşımı ve lenfoid organlar arasındaki trafik ile ilgili bilgiler edinilmesi. 17

18 DERS ADI: Hematopoez: Lökopoez ÖĞRETĠM ÜYESĠ : Prof. Dr. Güher Saruhan-Direskeneli Kan-lenfoid-1 Temel İmmünoloji AMAÇ : Kemik iliğinde tüm lökositlerin üretimini/gelişimini ve düzenlenmesini bilmek ÖĞRENĠM HEDEFLERĠ: Bu ders sonunda öğrenciler 1. Hematopoetik kök hücre özelliklerini ve gelişim sürecini bilmeli 2. Hematopoez sürecinin ürünlerini ve hızını belirleyen düzenleme mekanizmalarını bilmeli 3. Hematopoeze etkili büyüme faktörlerinin farklı özelliklerini ve özgül niteliklerini bilmeli 4. Lökosit tiplerinin yaşam döngüleri, morfolojik özellikleri ve periferik kan sayı ve görüntülerini tanımalı DERS ADI: Bağışık yanıt AMAÇ : Farklı hücresel ve hümoral elemanların katılımı ile gelişen korunma yanıtını bütünlüklü olarak değerlendirebilmek ÖĞRENiM HEDEFLERĠ: Bu ders sonunda öğrenciler 1. Lökositlerden hangi grupların hangi işlevlere hizmet ettiğini kabaca anlamalı 2. Hücre gruplarının birbirlerini nasıl etkilediğini birlikte değerlendirebilmeli 3. Hücresel etkileşimin aracısı olan moleküllerin etkinliğini anlayabilmeli 4. Bağışıklık yanıtının sistemik ve lokal bulgularını tanıyabilmeli 5. Lökositlerin alt grup dağılımını, artış ve azalışını tanımlayabilmeli 18

19 6. Lökositlerle ilgili testleri sayabilmeli ve normal değerlerini söyleyebilmeli. 7. Sağlıklı immun yanıt gelişiminde genetik ve çevresel faktörlerin rolünü anlamalı Beceri 8. Lökosit formülü hazırlayıp boyayabilmelidir 9. Lökosit formülünde normal hücre gruplarını ayırt edebilmeli DavranıĢ 10. Etrafını ve kendini risk altına atmadan kan alabilmeli 11. Kan ve artıkların yok edilmesinde çevreyi koruyucu davranma alışkanlığı gösterebilmeli DERS ADI: Edinsel bağışıklığa giriş AMAÇ Edinsel bağışıklığı genel özellikleri ile anlamak, antijenin immun sistemle karşılaşması ve edinsel immun yanıtın başlatılmasını anlamak ÖĞRENĠM HEDEFLERĠ: Bu ders sonunda öğrenciler 1. Edinsel bağışıklığın etkili hücre gruplarını ve bunların özgün özelliklerini anlayabilmeli 2. Edinsel bağışıklık yanıtının doğal bağışıklıktan farklarını bilmeli 3. Hücre gruplarının oran ve sayılarını bilmeli 4. Edinsel bağışıklık hücrelerinin gelişimini ve vücutta yerleşimini bilmeli 5. Edinsel bağışık yanıtın başlangıcında antijen sunumunu önemini bilmeli 6. Uyarana yanıt olarak sekonder lenfoid dokularda gelişen hücresel ve hümoral mekanizmaları bilmeli 19

20 DERS ADI: Antijen işlenme ve sunumu: AMAÇ T hücre uyarılması açışından antijen sunum mekanizmasının anlaşılmasını sağlamak ÖĞRENĠM HEDEFLERĠ: Bu ders sonunda öğrenciler 1. Antijen sunucu hücreleri bilmeli 2. Antijen sunucu moleküllerin tiplerini, yapılarını ve T hücresi ve antijen ile etkileşimini anlamalı 3. Antijen sunucu moleküllerin genetik özelliklerini ve doku grubu olarak etkilerini anlamalı 4. T hücresine antijen olarak sunulan moleküllerin hücre içinde nasıl üretildiğini ve antijen sunucu moleküllere bağlandığını anlamalı 5. Mikropların antijenik yapı olarak T hücresine nasıl sunulabileceği yönünde fikir yürütebilmeli 6. Antijen sunucu hücrelerin antijen kaynaklarını düşünebilmeli DERS ADI: Edinsel immünitede antijen reseptörleri ve immün repertuvar gelişimi: AMAÇ Edinsel bağışıklığın özgül reseptör moleküllerinin özelliklerini ve çeşitlilik mekanizmasını anlamak ÖĞRENĠM HEDEFLERĠ: Bu ders sonunda öğrenciler 1. Antijene özgül olarak gelişen immun yanıtın temelini oluşturan yapıları anlamalı 2. T ve B hücre reseptörlerinin genetik ve yapısal ortak özelliklerini bilmeli 3. T ve B hücre reseptörlerinin özelliklerini karşılaştırabilmeli 4. Reseptör çeşitliliğinin immun yanıt açısından önemini kavramalı 20

21 5. T hücre gelişiminde reseptör çeşitliliğinin timus seçimi ile ilişkilendirebilmeli DERS ADI: Hücresel immünitenin olgunlaşması ve efektör mekanizmaları AMAÇ Hücresel immun yanıt gelişiminde T hücrelerinin işlevsel çeşitliliğini ve rolünü anlamak ÖĞRENĠM HEDEFLERĠ: Bu ders sonunda öğrenciler 1. T hücrelerinin çeşitlerini ve etki mekanizmalarını bilmeli 2. Olgun T hücrelerinin farklılaşarak farklı işlevler edinme potansiyelini anlamalı 3. T hücre alt gruplarının etkileştiği diğer hücrelere etkilerini bilmeli 4. Yardımcı ve sitotoksik T hücrelerinin farklı aktivasyon süreçleri ile gösterdikleri etkileri ve bunların infeksiyon ve inflamasyondaki rollerini bilmeli Ders/Bölüm Adı: İmmün yanıtta düzenleme mekanizmaları: AMAÇ: İmmün yanıtın yeterli ve etkin olması ve sonra sonlanmasını sağlayan düzenlenme mekanizmalarını anlamak ÖĞRENĠM HEDEFLERĠ: Bu ders/bölüm sonunda öğrenciler 1. Edinsel bağışık yanıtın infeksiyonlardan korunma işlevi yanında aşırı ya da yetersiz yanıtının sonuçlarını hastalık grupları olarak bilmeli 2. Efektör hücre alt gruplarının etkinliğin sınırlandırılmasını sağlayan mekanizmaları anlamalı 3. Sitokinler gibi aracı moleküllerin etkinliğini ve çeşitliliğini anlamalı 4. T ve B hücrelerinin karşılıklı etkileşimini anlamalı 21

22 5. Yardımcı T hücre alt gruplarının çevresel faktörlere bağlı gelişimini ve diğer hücre grupları üzerindeki uyarıcı ya da baskılayıcı etkilerini öngörebilmeli Ders: İmmün Sisteme ilişkin kavramların gelişimi ÖĞRETĠM ÜYESĠ : Prof.Dr. Osman Şadi Yenen ÖĞRENĠM HEDEFLERĠ: Ders sonunda öğrenciler aşağıdaki konularda bilgi edinmiş olmalıdırlar: 1. Hastalığın doğası ve etkenleri konusunda tarihsel yaklaşımlara genel bir bakış; tarih içinde hastalık teorileri nelerdir? 2. Salgın hastalıklara karşı bağışıklığa ilişkin gözlemler ve günlük deneyimlerle bağışıklık uygulamaları nasıl gerçekleştirilmiştir? 3. Bağışıklamada Jenner ve Pasteur yaklaşımları nelerdir? 4. İnflamasyonun doğasına ilişkin açıklamalar nelerdir? 5. İmmünolojinin gelişiminde bakteriyolojik dönem a. Bağışıklığın hücresel teorisi b. Bağışıklığın hümoral teorisi i. Antikorların oluşumu teorileri ii. Antikorlar ne kadar özgüldür iii. İlk otoantikorlar 6. İmmünolojinin gelişiminde immünokimyasal dönem a. Antikorların yapısı b. Antijen-antikor birleşme özellikleri 7. İmmünolojinin gelişiminde immünobiyolojik dönem a. Antikorları kim yapar, kim yardım eder? b. Hücresel bağışıklığa dönüş c. Doğal bağışıklığın yapıtaşlarının keşfi ve edinsel bağışıklıkla ilişkisinin ortaya çıkarılması Ders: Lenfosit Trafiği ve Adezyon ÖĞRENĠM HEDEFLERĠ: Ders sonunda öğrenciler aşağıdaki konularda bilgi edinmiş olmalıdırlar: 1. Adezyon molekülleri ve ligandları 22

23 a. Selektinler ve selektin ligandları b. İntegrinler ve integrin ligandları 2. Kemokinler ve kemokin reseptörleri 3. Lenfositlerin kan akımı ile ikincil lenfoid organlar arasındaki göçleri a. Naif T hücrelerin lenf düğümlerine girişi b. Naif T hücrelerin lenf düğümünü terk edişi c. Naif T hücrelerin lenfoid dokular arasında dolaşımı 4. Efektör lenfositlerin lenf düğümlerine ya da belli dokulara seçici yerleşimi a. Efektör T hücrelerin infeksiyon alanına göçleri b. Bellek T hücrelerin göçleri c. Plazma hücrelerinin özgül dokulara göçleri d. Uzun ömürlü plazma hücrelerinin kemik iliğine göçleri Ders: B Hücresi ve Hümoral İmmün Yanıt ÖĞRENĠM HEDEFLERĠ: Ders sonunda öğrenciler aşağıdaki konularda bilgi edinmiş olmalıdırlar: 1. B hücresinin gelişim evreleri ve B hücre tipleri 2. Hümoral immün yanıtın evreleri ve tipleri 3. B hücre aktivasyonunda reseptörler ve ligandları 4. Antikor sentez alanları 5. Yardımcı T hücrelere bağımlı antikor yanıtları a. Folikül dışı B hücre aktivasyonu b. Folikül içi germinal merkezlerde B hücre aktivasyonu i. Sınıf dönüşümü ii. Afinite olgunlaşması iii. Plazma hücrelerinin ve bellek B hücrelerin gelişimi 6. Yardımcı T hücrelerden bağımsız antikor yanıtları Ders: Hümoral İmmünitenin Efektör Mekanizmaları ÖĞRENĠM HEDEFLERĠ: Ders sonunda öğrenciler aşağıdaki konularda bilgi edinmiş olmalıdırlar: 1. İmmünoglobulin monomerinin yapısal özellikleri 2. İmmünoglobulin değişken bölgesinin yapısal özellikleri 3. İmmünoglobulin sabit bölgesinin yapısal özellikleri 23

24 4. Antikor çeşitlenmesinde genetik mekanizmalar 5. Antikor izotiplerinin biyolojik özellikleri 6. Fc reseptörlerinin özellikleri 7. Antikorların efektör işlevleri a. Nötralizasyon b. Opsonizasyon c. Aglütinasyon d. Kompleman aktivasyonu e. Antikora bağımlı hücresel sitotoksisite f. Ani aşırı duyarlılık Ders: Mukozal yanıt ÖĞRENĠM HEDEFLERĠ: Ders sonunda öğrenciler aşağıdaki konularda bilgi edinmiş olmalıdırlar: 1. Mukozal immün sistemin örgütlenmesi a. Doğal savunma mekanizmaları ve hücresel elemanlar b. Edinsel immünite elemanları 2. Mukozayla ilişkili lenfoid doku a. Terminoloji ve ortak mukozal immün sistem kavramı b. İşlevsel anatomi 3. Mukozalarda hücresel immünite a. T hücre tipleri ve işlevleri b. Mukozal DC ler 4. Mukozalarda hümoral immünite a. Sekretuvar IgA nın özellikleri, üretimi ve mukozal yüzeylere sekresyonu b. Solunum sistemi mukozasında IgD nin işlevi 5. Mukozal immün sistemin mikrobiyotaya yanıtının düzenlenmesi a. Mikrobiyota-immün sistem ilişkileri b. Oral tolerans 6. Mukozal immün sistemin patojenlere yanıtının düzenlenmesi 24

25 1. DERS: İmmün yanıtın uyarılması-doğal ve edinsel immünite ÖĞRETĠM ÜYESĠ : Prof. Dr. Selim Badur AMAÇ: İmmün yanıtın uyarılmasında rol alan moleküllerin özelliklerinin (antijenite, immünojenisite) yanı sıra, yanıtın doğal ve edinsel bölümlerinin temel niteliklerinin ve farklarının kavranması. ÖĞRETĠM HEDEFLERĠ: Bu ders sonunda öğrenciler: - İmmün yanıtın önemini kavrayabilmeli; - İmmün yanıtı uyaran moleküllerin fiziko-kimyasal özelliklerini tanımlayabilmeli; - Doğal ve edinsel yanıtın temel özelliklerini; belli başlı farklarını sayabilmelidir. 2. DERS: Doğal bağışıklığın yapıtaşları ve yanıtın harekete geçmesi AMAÇ: Doğal bağışıklığın hücresel ve sıvısal yapıtaşlarının yanı sıra yanıtın harekete geçme mekanizmalarının kavranması. ÖĞRETĠM HEDEFLERĠ: Bu ders sonunda öğrenciler: - Doğal bağışıklığın yapıtaşlarının neler olduğunu kavramalı -Doğal bağışıklığın uyarılmasında rolleri olan molekülleri ve bunları algılayan reseptörleri tanımlayabilmeli -Reseptör-ligand birleşmesi sonunda aktive olan sinyal ileti mekanizmalarını ve sonuçta ortaya çıkan ürünleri sayabilmelidir. 3. DERS: Doğal bağışık yanıt: Fagositoz AMAÇ: Doğal bağışıklığın özellikle bakteri enfeksiyonlarına karşı önemli bir savunma mekanizması olan fagositozun: yapıtaşlarının ve işleyiş aşamalarının kavranması. ÖĞRETĠM HEDEFLERĠ: Bu ders sonunda öğrenciler: 25

26 - Fagositoz mekanizmasının uyarıcılarını; yapıtaşlarını, etki biçimini, farklı mikroorganizmalara karşı hangi yöntemler uyarınca ve nasıl işlediğini kavrayabilmeli; - Fagositozun hangi tip enfeksiyonlarda önemli bir savunma mekanizması olduğunu belirtebilmeli; -Farklı mikroorganizmaların fagositozdan kaçabilmek için geliştirdikleri yaklaşımları tanımlayabilmelidir. 4. DERS: Kompleman sistemi AMAÇ: Doğal bağışıklığın önemli bir kolu olan kompleman sisteminin özelliklerinin ve etki mekanizmalarının; ayrıca sistemin savunmanın hangi aşamalarında rolü olduğunun kavranması. ÖĞRETĠM HEDEFLERĠ: Bu ders sonunda öğrenciler: - Kompleman sisteminin yapıtaşlarını ve uyarılma mekanizmalarını anlamalı - Kompleman sisteminin savunmadaki rollerini tanımlayabilmeli - Kompleman sisteminin, işlevini tamamladığında nasıl sonlandığını; bu mekanizmaların aksaması durumunda hangi tip olumsuzlukların yaşanacağını kavramalı - Çeşitli mikroorganizmaların kompleman sisteminden kaçış stratejilerini sayabilmelidir. 5. DERS: Sitokinler AMAÇ: İmmün yanıtta rol oynayan çeşitli hücreler arasında iletişimi sağlayan sitokinlerin sınıflandırılmasınının, etki mekanizmalarının ve öneminin kavranması. ÖĞRETĠM HEDEFLERĠ: Bu ders sonunda öğrenciler: - Sitokinleri ve reseptörlerini tanımlayabilmeli - Sitokinlerin etki mekanizmasını belirtebilmeli 26

27 - Sitokin üretiminde oluşacak bir aksaklığın, ya da aşırı sitokin üretiminin yaratacağı olumsuzlukları tanımlayabilmelidir. ÖĞRETĠM ÜYESĠ : Prof.Dr. Günnur Deniz Dersin adı: Doğal edinsel immünite arasında geçiş: doğal öldürücü hücreler (Natural killer cells NK) AMAÇ VE HEDEFLER: NK hücrelerinin öneminin, immün sistemdeki yerinin, fonksiyonlarının ve diğer hücrelerle ilişkisinin belirlenmesi, NK hücre yokluğunda görülen immün yetmezliklerin tanımlanması. Dersin Adı : Aşılama ÖĞRETĠM ÜYESĠ : Prof. Dr. Gülbin GÖKÇAY ÖĞRENĠM HEDEFLERĠ: Öğrenci dersin sonunda - Edinsel bağışıklığın tanımını yapabilmeli, - Aşılama çeşitlerini bilmeli - Aşı içeriğini bilmeli - Aşı üretiminin aşamalarını sayabilmeli - Aşıların çeşitlerini anlatabilmeli - Aşıların birey ve toplum sağlığındaki yerini anlatabilmeli - Aşılama programlarının geliştirilmesinde ulusal ve genel ilkeleri kavrayabilmeli DERS ADI: İMÜNOLOJİK TOLERANS ÖĞRETĠM ÜYESĠ : Prof. Dr. Ahmet Gül AMAÇ : İmmünolojik tolerans kavramını, neden immünolojik tolerans gelişmesine ihtiyaç olduğunu ve toleransın hangi mekanizmalarla gelişebileceğini öğrenmek ÖĞRENĠM HEDEFLERĠ: Bu ders sonunda öğrenciler - İmmünolojik tolerans terimini tanımlayabilmeli; normal immün yanıt ile antijene özgü immün yanıtsızlık durumlarını açıklayabilmeli. 27

28 - Edinsel bağışıklıkta antijen tanıyan reseptörlerin tesadüfi gelişim mekanizmasını ve bu nedenle organizmanın kendine zarar verebilecek T ve B hücreleri geliştirebileceğini açıklayabilmeli. - Merkezi ve periferik tolerans mekanizmalarını tanımlayabilmeli. - T ve B hücrelerindeki tolerans mekanizmaları arasındaki farkı açıklayabilmeli. - İmmünolojik tolerans mekanizmalarındaki aksamaların hangi patolojik durumlara neden olabileceğini açıklayabilmeli. Kan Fizyolojisi-1: Hematokrit değerinin saptanması Hemoglobin miktarının ölçülmesi Kan grupları Pıhtılaşma olayı, bazı koagülan ve antikoagülanların etkileri Kanama zamanının saptanması: Duke yöntemi Kandan fibrin elde edilmesi Kan Fizyolojisi-2: Kanın sedimantasyon hızının tayini Kandan yayma preparat hazırlanması, lökosit formülü Histoloji: İnsan kanı May-Grünwald-Giemsa Dalak Safranelin&Hematoksilen Lenf düğümü H&E Tonsilla palatina H&E Timus H&E Biyokimya: Hemoglobin sentez ve katabolizması sırasında oluşan ürünlerin deneysel olarak saptanması 28