ANKARA 112 İL AMBULANS SERVİSİ BAŞHEKİMLİĞİ AMBULANS VE TIBBİ MALZEME TEMİZLİK VE DEZENFEKSİYON TALİMATI

Transkript

1 Revizyon No:02 Sayfa No: 1 / 8 1. AMAÇ Ambulanslarda hastane öncesi acil sağlık hizmeti sunumu sırasında hastalar, ambulans personeli ve diğer kişilere yönelik enfeksiyon kontrol tedbirlerini sağlamak üzere yapılan temizlik, dezenfeksiyon ve sterilizasyon esaslarını ortaya koymaktır. 2. KAPSAM Ambulans, tıbbi cihaz ve tekrar kullanılan malzemelerin temizlik ve dezenfeksiyon işlemlerini kapsar. 3. KISALTMALAR: 4. TANIMLAR: a) Dekontaminasyon: Dezenfeksiyon/sterilizasyon öncesinde, fiziksel veya kimyasal yöntemlerle bir yüzey veya malzemeden organik madde ve patojenleri uzaklaştırarak, güvenli hale getirme işlemidir. b) Dezenfeksiyon: Cansız materyallerde hastalık yapabilen mikroorganizmaların yok edilmesi veya engellenmesi işlemidir. c) Dezenfektan: dezenfeksiyon işleminde kullanılan maddelere verilen isimdir. d) Sterilizasyon: Tüm canlı organizmaların uzaklaştırılması veya inaktivasyonudur. 5. SORUMLULAR: Acil Sağlık İstasyonlarına ait ambulanslarda görev yapan tüm personel, bu talimat Hükümlerine uymakla sorumludur. 6. FAALİYET AKIŞI: 6.1. Gün içinde genel temizlik bir kez yapılmalı, bulaş riski taşıyan her vaka sonrası yüksek dezenfeksiyon yapılması sağlanmalıdır Ambulans temizliği Vaka Sonrası Ambulans ve Malzeme Temizlik Kontrol Listesine (İST.LS.02) kaydedilerek imzalanmalıdır Temizlik ve Dezenfeksiyonda kullanılacak solüsyonun hazırlanışı: Kan ve vücut sıvıları bulaş olmayan alet ve malzemeler için düşük düzey dezenfeksiyon veya su ve deterjanla temizlik yapılırken, kan ve vücut sıvıları bulaş olan alet ve malzemeler için yüksek düzey dezenfeksiyon uygulanmalıdır Solüsyon hazırlamak için piyasada bulunabilen ve %5 klor içeren çamaşır suyu ve Hidrojen Peroksit sıvısı sulandırılarak kullanılmalıdır. Yüksek düzey dezenfeksiyon için %5 klor içeren çamaşır suyundan 1/10 (1 birim %5 lik çamaşır suyu, 9 birim su ya da 10 cc %5 lik çamaşır suyu,90 cc su) hesabıyla solüsyon hazırlanmalıdır Yüksek düzey dezenfeksiyon yapılması gereken aletler dezenfektan madde ile işleme girmeden önce mutlaka iyi bir şekilde deterjan (temizlik malzemeleri solüsyonu) + su ile yıkanmalıdır. Dezenfeksiyon öncesinde su ve deterjanla temizlik işlemi yapılmazsa dezenfeksiyon etkin olmaz Dezenfeksiyon sonrasında musluk suyu ile iyi bir şekilde durulanma yapılmalıdır Durulanma sonrasında alet kuruduktan sonra kapalı olarak saklanır.

2 Revizyon No:02 Sayfa No: 2 / Düşük düzey dezenfeksiyon için %5 lik klor içeren çamaşır suyu 1/100 oranında sulandırılarak solüsyon hazırlanmalıdır. (Bu solüsyon: 1 birim %5 lik çamaşır suyu, 99 birim su ya da standart dezenfeksiyon için hazırlanan çözeltiden 1 birim alınıp 9 birim suya ilave edilerek hazırlanmalıdır.) 6.9. Solüsyonlar günlük olarak hazırlanıp kullanılmalıdır TIBBİ CİHAZ VE MALZEMELERİN BAKIM VE TEMİZLİĞİ Ana Sedyenin Bakım ve Temizliği (Kan ve vücut sıvıları ile bulaş yoksa düşük a) Hazırlanan solüsyonla yıkanmış ve sıkılmış temizlik bezi ile tüm metal parçalar b) Aynı solüsyonla tüm plastik parçalar ve şilte (bu işlem her vakadan sonra ve haftada bir rutin olarak tekrarlanır.) c) Bu işlemler tamamlandıktan sonra lityum esaslı madeni yağla hareketli parçalar yağlanmalı, yağın fazlası silinerek alınmalıdır.(bu işlem haftada bir tekrarlanmalıdır.) Sandalye Sedyenin Bakım ve Temizliği (Kan ve vücut sıvıları ile bulaş yoksa düşük Hazırlanan solüsyonla yıkanmış ve sıkılmış temizlik bezi ile tüm metal parçalar silinmeli, işlem tamamlanmalıdır. a) Aynı solüsyonla tüm plastik parçalar ve şilte silinir, işlem tamamlanır.(bu işlem her vakadan sonra ve haftada bir rutin olarak tekrarlanmalıdır.) b) Bu işlemler tamamlandıktan sonra lityum esaslı madeni yağla hareketli parçalar yağlanmalı, yağın fazlası silinerek alınmalıdır.(bu işlem haftada bir tekrarlanır.) Faraş Sedye (Scoop)nin Bakım ve Temizliği(Kan ve vücut sıvıları ile bulaş yoksa düşük a) Hazırlanan solüsyonla yıkanmış ve sıkılmış temizlik bezi ile tüm metal parçalar b) Bu işlemler tamamlandıktan sonra lityum esaslı madeni yağla hareketli parçalar yağlanmalı, yağın fazlası silinerek alınmalıdır. (Bu işlem haftada bir tekrarlanır.) Vakum Sedyenin Bakım ve Temizliği (Kan ve vücut sıvıları ile bulaş yoksa düşük Hazırlanan solüsyonla yıkanmış ve sıkılmış temizlik bezi ile tüm yüzey alt, üst edilerek a) Pompa, Hazırlanan solüsyonla yıkanmış ve sıkılmış temizlik bezi ile tüm yüzey alt, üst edilerek

3 Revizyon No:02 Sayfa No: 3 / Sırt Tahtası(Spıne Board) (Kan ve vücut sıvıları ile bulaş yoksa düşük düzey dezenfeksiyon yeterlidir.) a) Hazırlanan solüsyonla yıkanmış ve sıkılmış temizlik bezi ile tüm yüzey alt, üst edilerek b) Olağandışı koşullar da( çok kanlı ve kirlenmişse. v.b.), bol tazyikli su ile yıkandıktan sonra, Hazırlanan solüsyonla yıkanmış ve sıkılmış temizlik bezi ile tüm yüzey alt, üst edilerek c) Temizleme işlemi her hastaya kullanım sonra tekrarlanmalıdır Vakum Aspiratörünün Bakım ve Temizliği (Her kullanımdan sonra yüksek düzey dezenfeksiyon uygulanır.) a) Toplama kavanozunun içindeki atıkları kapağını açarak veya üstündeki büyük delikten tuvalete boşaltılmalıdır. Önce su ile daha sonra 1/10 oranında sulandırılarak hazırlanan çamaşır suyu ile yıkanmalı ve kurulanmalıdır. b) Hortumlar çeşme suyu ile yıkanıp içerisinden, 1/10 çamaşır suyu geçirilmeli ve 15 dakika sonra su ile durulanıp, kuru olarak saklanmalıdır. c) Her aspirasyon işleminde tek kullanımlık aspirasyon sondaları kullanılmalıdır. Kullanılmış aspirasyon sondaları tıbbi atık kutusuna atılmalıdır. d) Uygun biçimde toplanan malzeme çantasına yerleştirilerek işlem tamamlanmalıdır Tansiyon Aletinin Bakım ve Temizliği (Kan ve vücut sıvıları ile bulaş yoksa düşük Hazırlanan solüsyonla yıkanmış ve sıkılmış temizlik bezi veya %70 lik etil alkol ile ıslatılmış bez veya alkol bazlı hızlı yüzey dezenfektanı (sprey şekli) ile manşon, puar ve hortumları a) Aynı işlem steteskop kulaklık ve hortumları için de tekrarlanmalıdır. b) Temizlik işlemi her hasta sonrasında tekrarlanmalıdır Şişme Atellerin Bakım ve Temizliği(Kan ve vücut sıvıları ile bulaş yoksa düşük Her biri için aynı işlem, hazırlanan solüsyonla yıkanmış ve sıkılmış temizlik bezi veya %70 lik etil alkol ile ıslatılmış bez veya alkol bazlı hızlı yüzey dezenfektanı (sprey şekli) ile tüm yüzeyi alt üst edilerek a) Temizlik ve bakım işlemi bittikten sonra her biri uygun şekilde çantasına veya ambulansın iç bölmesine düz olarak yerleştirilmelidir. b) Şişme/ Vakum ateller düzenli bir şekilde her kullanımdan sonra fermuar ve delik açısından kontrol edilmelidir.

4 Revizyon No:02 Sayfa No: 4 / 8 c) Temizlik işlemi her hasta sonrasında ve haftada bir tekrarlanmalıdır Boyunluk Setinin Bakım ve Temizliği (Sarf malzemesi değil ise) (Kan ve vücut sıvıları ile bulaş yoksa düşük a) Her biri kullanıldıktan sonra, hazırlanan solüsyonla yıkanmış ve sıkılmış temizlik bezi ile tüm yüzeyi alt; üst edilerek b) Boyunluk setinin kanla teması olması durumunda benzer temizlik işlemi 1/10 sulandırılmış çamaşır suyu veya alkol bazlı hızlı yüzey dezenfektanı (sprey şekli) ile yapılmalıdır Canlandırma Çantasının Bakım ve Temizliği (Kan ve vücut sıvıları ile bulaş yoksa düşük Hazırlanan solüsyonla yıkanmış ve sıkılmış temizlik bezi ile iç ve dış olmak üzere tüm yüzeyi Portatif Oksijen ve Çantasının Bakım ve Temizliği (Kan ve vücut sıvıları ile bulaş yoksa düşük Her nöbet değişimi sırasında portatif oksijen tüpünün dolu olup olmadığı kontrol edilmelidir. a) Portatif oksijen, sabit oksijen sistemi ve manometreleri hazırlanan solüsyonla yıkanmış ve sıkılmış temizlik bezi ile iç ve dış olmak üzere tüm yüzeyi silinmeli, işlem tamamlanmalıdır. b) Sırt çantasında kullanılıyorsa haftada bir kez sırt çantası hazırlanan solüsyonla yıkanmalı, sonra kurutularak kullanıma hazır hale getirilmelidir. c) Sabit oksijen sisteminde bulunan su haznesi hazırlanan solüsyonla, ardından bol su ile yıkanmalı ve uygun miktarda distile su ile doldurulmalıdır. d)basit oksijen maskeleri tek kullanımlıktır, kullandıktan sonra atılmalıdır Kurtarma Yeleğinin Bakım ve Temizliği (Kan ve vücut sıvıları ile bulaş yoksa düşük a) Kurtarma yeleği kullandıktan sonra düz bir yüzeye yayılarak hazırlanan solüsyon ile silinmelidir. Temizlik işlemi bittikten sonra tekrar paketleme yapılmalıdır. Kurtarma yeleği sırt kısmı üste gelecek şekilde düz bir yüzeye yayılmalı, göğüs kemerleri zikzak şekilde katlanmalıdır.

5 Revizyon No:02 Sayfa No: 5 / 8 b) Velcro tutucularla tutturulmalı, tokalar iç tarafa bakacak şekilde yeleği sarmaya göğüs kemerleri (hastanın sağ tarafı) tarafından başlanmalıdır. c)boyun desteği ve alın/çene kemerleri yelekle beraber veya ayrı olarak sarılabilir. d)bütün parçalar taşıma çantasına yerleştirilmelidir Mekanik Ventilatörün Bakım ve Temizliği (Kan ve vücut sıvıları ile bulaş yoksa düşük a) Ventilatörlerin iç temizlik, bakım ve dezenfeksiyon işlemlerinde üretici firma önerileri dikkate alınmalıdır. b) Ventilatörlerin dış yüzeyleri, günlük olarak su ve deterjanla temizlenir ve 1/100 çamaşır suyu ile, ekran, panel gibi hassas yüzeyleri, tercihen %70`lik alkol veya alkol bazlı hızlı yüzey dezenfektanı (sprey şekli) ile dezenfekte edilmelidir. c) Solunum devreleri yüksek düzey dezenfeksiyon yapılıp, kurutulur ve filtresi değiştirilerek tekrar kullanılmalıdır. d) Filtreler tek kullanımlık olmalıdır Defibrilatörün Bakım ve Temizliği (Kan ve vücut sıvıları ile bulaş yoksa düşük Her kullanımdan sonra hazırlanan solüsyon ile nemlendirilmiş bir bezle tüm yüzeyi silinmelidir. Derivasyon ve pulse oksimetre kabloları hazırlanan solüsyon ile nemlendirilmiş bir bezle silinmelidir. a) Defibrilatörün kaşıkları asla jelli bırakılmaz. Her kullanımdan sonra nemli bezle silinmeli, tam olarak jelden arındırılmalı, kaşıklar (kesinlikle) kurulanarak kullanıma hazır hale getirilmelidir. b) EKG elektrotları temizliğin ardından cihaza takılır ve müdahaleye hazır hale getirilmelidir. (kış aylarında iletken jel sertleştiğinden cihaz üzerinde bulundurulmayabilir.) Laringoskop Seti ve Bladelerin Bakım ve Temizliği (Her kullanımdan sonra yüksek düzey dezenfeksiyon uygulanmalıdır.) Her nöbet değişiminde öncelikle kontrol edilmelidir. Bladelerin ampüllerinin sağlam olup olmadığına bakılmalıdır. Laringoskopun pili kontrol edilmeli, zayıflamış piller değiştirilmelidir. c) Her kullanım sonrasında blade setinden ayrılarak akan suyun altından geçirilerek mekanik temizliği yapılmalı, yüksek düzey dezenfeksiyon yapan solüsyonda bekletilerek temizlenmeli, uygun şekilde durulanmalıdır. (Bu temizliği yapmak için yeterli zaman olmadığı durumlarda alet temizliğinde alkol bazlı hızlı yüzey dezenfektanı (sprey şekli) kullanılabilir)

6 Revizyon No:02 Sayfa No: 6 / 8 d) Kilitli poşet içerisinde çantasına yerleştirilerek işlem tamamlanmalıdır. (temizlik işlemi sırasında özellikle ampüllerin kıvrımlarına dikkat edilmelidir.) Diagnostik Setin Bakım ve Temizliği (Her kullanımdan sonra yüksek düzey dezenfeksiyon uygulanmalıdır.) Diagnostik set: Otoskop, Oftalmaskop ve Rineskoptan oluşmaktadır. a) Her biri kullanıldığı takdirde yukarıdaki gibi hazırlanmış solüsyonla silinmeli, çantasına yerleştirilerek kullanıma hazır hale getirilmelidir. (Bu temizliği yapmak için yeterli Zaman olmadığı durumlarda alet temizliğinde alkol bazlı hızlı yüzey dezenfektanı (sprey şekli) kullanılabilir) Ambu Setinin Bakım ve Temizliği (Her kullanımdan sonra yüksek düzey dezenfeksiyon uygulanmalıdır.) Ambu ve seti her kullanımdan sonra mutlaka temizlik ve dezenfeksiyonuna dikkat edilmelidir. a) Ambu kullanıldıktan sonra hazırlanan solüsyon ile yıkanmalı, işlem tamamlanmalıdır. b) Ambu konnektörü yerinden çıkarılarak 1/10 luk çamaşır suyu ile yıkanmalı, durulanmalı, kurutulmalı ve yerine takılmalıdır AMBULANSIN İÇ TEMİZLİĞİ: a) yı gerçekleştirecek tüm personel eldiven kullanmalıdır Hastalar ile direk temas öncesinde ve sonrasında, her türlü tıbbi girişimde eldiven giymeden önce ve sonra, hasta bakımı sırasında kontamine (bulaşlı) vücut bölgesinden temiz vücut bölgesine geçerken ve eller görünür biçimde kirli veya bulaşlı ise eller sabunla iyice yıkanmalıdır. El yıkamanın gerekli olduğu, ancak su ve sabuna ulaşılamadığı durumlarda el antiseptiği kullanılmalıdır. b) Malzemeler eksiksiz olarak hazırlanmalıdır. c) Öncelikle köşe ve ayrıntılardan başlanmalıdır. d) Araç iç zemin uygun biçimde süpürülmelidir. e) Hastanın ve veya yaralının temas ettiği her yüzey temizlenmelidir. f) Ambulans içerisindeki dolap sistemi, taban ve tavan kaplaması ile yan panel kaplamaları 1/100 lük çamaşır suyu ile Eğer hasta sekrasyonları ve kan ile görünür kirlenme varsa temizlik işleminde 1/10 luk çamaşır suyu kullanılmalıdır. g) Yumuşak bezle mutlaka kurulama işlemi yapılmalıdır. h) Araç bir süre havalandırılmalıdır.

7 Revizyon No:02 Sayfa No: 7 / 8 i) Kontamine iğne uçları, v.b. materyal tıbbi atık çöp kutularında toplanmalıdır. Enjektör uçları ve tüm kesici, delici aletler (bisturi, lanset, cam kırıkları vb) kullanıldıktan sonra delinmez, kırılmaz küçük tıbbi atık kovalarına atılmalıdır. j) Tıbbi atık 2/3 oranında dolduktan sonra en uygun bir sağlık kuruluşunun tıbbi atık çöpüne bırakıldıktan sonra bırakılan sağlık kuruluşunun adı ve bırakılma saati nöbet defterine yazılmalıdır. Bknz. YÖN. TL.06 Tıbbi, Evsel Ve Tehlikeli Atık Talimatı ( Hastaların, kan, ter, tükürük, tüy, balgam gibi enfekte materyalleri ile kontamine tüm tıbbi atıkları için üzerinde görülebilecek büyüklükte ve her iki yüzünde Uluslararası Biyotehlike amblemi ile DİKKAT TIBBİ ATIK ibaresi taşıyan kırmızı renkli plastik torbalar kullanılmalıdur. Tıbbi atık torbalarının içeriği hiçbir suretle sıkıştırılmamalı, torbasından çıkarılmamalı ve başka bir kaba aktarılmamalıdır. Tıbbi atıklar, başka atıklarla karıştırılmamalıdır. ASOS programı üzerinden kontrol formlarında tüm temizlik bilgilerinin girilmesi zorunludur AMBULANSIN DIŞ TEMİZLİĞİ: a) yı gerçekleştirecek tüm personel eldiven kullanmalıdır b) Malzemeler eksiksiz olarak hazırlanmalıdır. c) Aracın üstü, önü, arkası ve yanları olarak ayrılan bölgeler sırasıyla yıkanmalıdır. d) Ambulansı yıkamada öncelikle tekerlek ve jantlar yıkanmalı, çamurlarının akıtılması sağlanmalıdır. e) Aracın tepesinden başlanarak ılık veya soğuk su ile tüm araç yıkanmalıdır. f) Sabun veya araç şampuanı su ile köpürtülmelidir. g) Uygun fırçayla tepeden başlayarak tüm dış yüzey yıkanmalıdır. h) Temiz su ile aynı şekilde durulama yapılmalıdır. i) Yumuşak bezle mutlaka kurulama işlemi yapılmalıdır j) Olanaklar dâhilinde paspaslar tam kurumadan yerleştirilmemelidir 7.UYARI VE ÖNLEMLER 7.1.Ambulanslarda rutin olarak 7 (yedi) günde bir detaylı olarak, günde bir kez genel temizlik yapılmalıdır. Bulaş riski olduğu varsayılan durumlarda ambulans temizliği her seferinde tekrarlanmalıdır Ambulans temizliğinde çalışanlar öncelikli olarak görev yerlerinin ve kullandığı cihazların temizliğinden olmak üzere tüm ambulansın temizliğinden birlikte sorumludur Araç olağan koşullarda sabah saatlerinde yıkanmalıdır Araç yıkanırken sabun olarak bulaşık deterjanı kullanılmamalıdır adımları izlenerek her parça temizlenmelidir Araç güneş ışığında bırakılmamaya özen gösterilmelidir Dezenfektanlar özel saklama şişelerinde ve günlük olarak hazırlanmalı ve üzerine tarih yazılmalıdır.

8 Revizyon No:02 Sayfa No: 8 / 8 8. İLGİLİ DÖKÜMANLAR 8.1. Vaka Sonrası Ambulans ve Malzeme Temizlik Kontrol Listesi (İST.LS.02)