AB ye katılım bağlamında MYK nin geliģtirilmesi ve uygulanması deneyimi

Transkript

1 A joint initiative of the OECD and the European Union, principally financed by the EU AB ye katılım bağlamında MYK nin geliģtirilmesi ve uygulanması deneyimi Danijela Stepić, KĠMK danıģmanı, Hırvatistan Maliye Bakanlığı, MUB Eski BaĢkanı Ankara, Haziran 2013 OECD

2 AB ye katılım bağlamında MYK nin geliģtirilmesi ve uygulanması deneyimi Hırvatistan örneği 1. Karşılaştığımız zorluklar 2. Bunlara nasıl yaklaştık 3. Başarı düzeyi 2

3 1. KarĢılaĢtığımız zorluklar 2007 de MYK geliştirme sürecinin başlarında. 1. MYK, kamudaki mevcut yönetim sistemine ilave bir unsur olarak görülüyordu 2. MYK gelişmeleriyle bütçe sistemindeki gelişmeler arasında açıkça görülen bağlantılar yoktu 3. MYK nin mevcut durumu detaylı bir analize tabi tutulmamıştı, bu nedenle o duruma ilişkin önceliklerin ve somut tedbirlerin belirlenmesi kolay olmadı 3

4 1. KarĢılaĢtığımız zorluklar 2007 de MYK geliştirme sürecinin başlarında. 4. yasal hükümlerde MYK ön koşul olarak öne sürülse de uygulamada zorluklar yaşandı 5. MYK ilk başlarda süreçlere odaklanılarak hayata geçirilmeye çalışıldı (süreçlerin tanımlanması, süreçlerin hedeflerinin tanımlanması, süreçlerdeki risklerin belirlenmesi. MYK, süreçler kitabı hazırlığı gibi görülmeye başlandı) 6. MYK bir bütün olarak ilk başta yeteri kadar anlaşılamadı, aynı şekilde paranın tam karşılığı ve yönetsel hesap verebilirlik uygulamada ne anlama geliyor, bunun anlaşılması da zordu 4

5 Bu zorluklara nasıl yaklaģtık? MYK nin geliģtirilmesi için bütçe sisteminin de geliģtirilmesi gerektiği anlaģıldı girdi odaklı bütçelemeden çıktı odaklı bütçelemeye 2008 de baģlatılan bütçe reformları MYK nin geliģtirilmesini bir ön Ģart olarak benimsedi Devlet Hazinesi nde süreçlerin iyileştirilmesi ve modernizasyonu stratejisi ( ) yeni Bütçe Kanunu (2008) 2009 da geliģtirilmeye baģlayan MYK uygulaması, bütçe reformlarından tam destek aldı KİMK Stratejisi ( ) Mali Sorumluluk Yasası

6 Bu zorluklara nasıl yaklaģtık? MYK araçlarının ve tekniklerin bütçe sistemine yerleştirilmesi 1. Bütçe döngüsüne stratejik planlama getirildi (misyon, vizyon, hedefler) (bakanlıklar ve yerel idarelere, programlar aracılığıyla stratejik hedefler ile bütçe kaynakları arasında bağlantı kurmak üzere stratejik planlar hazırlama zorunluluğu getirildi. Bu stratejik planlar, bakanlıklara ve yerel idarelere bağlı ikinci kademe bütçe kullanıcılarını da kapsıyor) 2. Program bütçelemeye hedefler ve performans göstergeleri getirildi 3. Stratejik planlamaya ve yıllık faaliyet planlarına risk yönetimi getirildi 6

7 Bu zorluklara nasıl yaklaģtık? MYK araçlarının ve tekniklerinin bütçe sistemine yerleştirilmesi 4. Yöneticilerin hedeflere ulaģmak ve bütçe kaynaklarına iliģkin görevleri hakkında bakanların/belediye baģkanlarının kararı (yönetsel hesap verebilirliğin uygulanması için mekanizma - yöneticiler, bakan yardımcıları, sektör başkanları, stratejik hedeflere ulaşma ve bütçe kaynaklarını idare etme konusunda bakana karşı sorumludur) 5. Varlık, yükümlülük ve gelir yönetimi için iç usuller 6. Bütçenin uygulanması, muhasebe, kamu alımları ve raporlama aģamalarında MYK nin iģleyiģine yönelik öz değerlendirme anketi bakanların/bölge yöneticilerinin ve belediye baģkanlarının Mali Sorumluluk Beyanını imzalarken dayanak olarak kabul ettikleri belge 7

8 Bu zorluklara nasıl yaklaģtık? MYK araçlarının ve tekniklerinin bütçe sistemine yerleştirilmesi 7. Bütçe kullanıcılarının her yıl hazırlamakla sorumlu olduğu MYK geliģtirme planının içeriği : - öz değerlendirme anketleri, Mali Sorumluluk Beyanı, Yüksek Denetim Kurumunun bulguları ve İç Denetim bulguları ile tespit edilen zayıf noktaların giderilmesi için tedbirler - daha fazla iyileştirme amaçlı tedbirler 8. Birinci kademe bütçe kullanıcıları (bakanlıklar, idari bölgeler, belediyeler) MYK faaliyetlerini ikinci kademe bütçe kullanıcıları ile koordine etmek zorundadır (stratejik planların hazırlanması, bütçenin konsolidasyonu, mali raporların konsolidasyonu, risk yönetimi, MYK deki gelişmelerin, zayıf noktaların, iyileştirmeler için alınan tedbirlerin, vs. seviyesinin izlenmesi) 8

9 Bu zorluklara nasıl yaklaģtık? Daha önce belirtilen faaliyetlerin tümü, MYK nin mevcut yönetim sistemine bir ekleme değil, bu sistemi araçlarla ve tekniklerle iyileģtirecek yerleģik bir sistem olduğunu göstermek için yapılması gereken faaliyetlerdi MYK ye iliģkin geliģmeler için bütçe reformlarının, tüm bileģenleriyle birlikte, bir ön Ģart koģması gerekiyordu Bütçe sistemindeki geliģmeler, MYK deki geliģmelerin genel tablosunu anlamamızı kolaylaģtırdı. 9

10 Bütçe sistemindeki gelişmeler ve MYK yönetime sistemli bir yaklaşım getirdi Kuruma bağlı Stratejik plan Nasıl başardık? Planlama belgelerinin, programların ve projelerin uygulanması ÇalıĢma usulleri Misyon Vizyon Genel Hedefler Özel Hedefler Programlar Projeler Planlar Ġġ SÜREÇLERĠ ĠĢlevsel faaliyetler (finans, insan kaynakları, alımlar, Bilgi ĠĢlem, varlıklar)

11 bir önceki yansıda gösterilen unsurlar, bütçe kullanıcılarının teģkilat yapısına uyarlanarak dikkate alınmalıdır (Kim neyi yapar? Hangi yetkilere sahiptir? Kime rapor verir? Kendisine verilen görevleri yerine getirmede ne kadar başarılıdır?...)

12 Mali Sorumluluk PIFC BAKAN/EYALET ĠDARECĠSĠ/BELEDĠYE BAġKANI Ġç denetim A MÜDÜRLÜĞÜ B MÜDÜRLÜĞÜ C MÜDÜRLÜĞÜ Mali ĠĢler Müdürlüğü Hizmet Birimleri Hizmet Birimleri Hizmet Birimleri Hizmet Birimleri 2. kademe bütçe kullanıcıları Ajanslar Merkezler Sağlık Kurumları Kültürel Kurumlar Eğitim Kurumları

13 Zorlukları nasıl ele aldık? MYK sadece MUB dan gelen rehber ve talimatlarla baģarılı bir Ģekilde uygulanamaz! Kamu sektörünün diğer kilit kurumlarının çıkardığı mevzuat, rehberler ve talimatlara da yerleģtirilmesi gerekir (Hırvatistan da bu kurumlar - Hazine, Ġdare Bakanlığı, Bölgesel Kalkınma ve AB Fonları Bakanlığı) MYK nin sonradan ekleme bir uygulama yerine, yönetim iģlevinin içinden gelen bir unsur olduğu algısını iģte bu Ģekilde oturtuyoruz örneğin: risk yönetimi; planlama ve karar verme süreçlerinin ayrılmaz bir parçası 13

14 Zorlukları nasıl ele aldık örnek: Risk yönetimi uygulaması Yıl Kurum Risk yönetimi uygulama talimatı 2009 MUB Risk yönetimi süreci için kılavuz ilkeler 2011 Hazine ve MUB Stratejik planların hazırlanmasına yönelik kılavuz ilkeler Risk yönetimine ilişkin kısım plana entegredir 2011 İdare Bakanlığı ve MUB Devlet idaresinin iç teģkilatlanmasına yönelik ilkeler hakkında kararname Teşkilat birimlerinin yıllık çalışma planlarına risklerin tespit edilmesi de entegre edilmiştir 2012 MUB Risk yönetimi stratejisinin oluģturulmasına yönelik kılavuz ilkeler MUB risk yönetiminin geliģtirilmesini teģvik eder, geliģimin gidiģatına iliģkin görüģ verir, atılması gereken önemli adımları açıklar, yöneticiler için seminer ve çalıģtaylar düzenler, risk yönetimine iliģkin ilerlemeyi izler Hazine ve Ġdare Bakanlığı ile iģbirliği sayesinde, risk yönetimi sürecini ait olduğu yere, yani günlük planlama ve karar verme faaliyetlerine entegre etmeyi baģardık 14

15 Zorlukları nasıl ele aldık? MYK nin bütçe sistemi ve kamu reformları gibi diğer alanlarla uyumlu Ģekilde geliģmesini sağlamak için MUB un eģgüdüm iģlevini aktif olarak devam ettirmesi önemlidir. Hırvatistan da MUB aşağıdaki kurumlarla işbirliği yapar: Hazine İdare Bakanlığı Bölgesel Kalkınma ve AB Fonları Bakanlığı ve AB fonları yönetiminden sorumlu diğer kurumlar Devlet Denetim Ofisi Bütçe kullanıcıları (merkezi ve yerel düzeyde) KİMK Konseyi İşbirliği mekanizmaları: düzenli toplantılar, yasal düzenlemelerin hazırlanmasına katkı, ortak eğitimlerin düzenlenmesi, vs Ayrıca Avrupa Komisyonu Bütçe Genel Müdürlüğü ve SIGMA desteği ve projelerinden faydalandık. Avrupa Komisyonu önerileri, SIGMA raporları ve ilerleme raporları da faydalı oldu 15

16 reform sahipleri Hırvatistan Hükümeti Hırvatistan Parlamentosu AB Standartl arı ve iyi uygulama ları KİMK Konseyi Devlet Denetim Ofisi Hazine Avrupa Komisyonu Kamu İdaresi Bakanlığı Merkezi Uyumlaştırma Birimi Uluslar arası Projeler Bölgesel Kalkınma ve AB Fonları Bakanlığı AB Fonları yönetiminden sorumlu diğer Hırvatistan kuruları Merkezi düzey bakanlıkları, devlet kurumları, bütçe dışı fon kullanıcıları Yerel düzey Eyaletler, şehirler, belediyeler 2. Kademe ajanslar, enstitüler, merkezler Devlet şirketlerinin çoğunluğu 2. Kademe okullar, kreşler, sağlık kurumları Devlet şirketlerinin çoğunluğu 16

17 3. BaĢarı derecesi MYK bütçe sistemine yerleģtirildi MYK kamu reformlarına ve yolsuzlukla mücadele programlarına yerleģtirildi MYK nin geliģtirilmesine yönelik sıkı bir çerçevemiz var (yasal dayanak, kural kitapları, rehberler, kılavuz ilkeler.) MYK araçları ve teknikleri uygulamaya sokuldu (iyileştirilmiş stratejik planlama, program bütçeleme, risk yönetimi, geliştirilmiş iç usuller, raporlama sistemi, öz-değerlendirme, anketler ve birinci ve ikinci kademe bütçe kullanıcıları arasında güçlendirilmiş bağlantılar ) 17

18 Önümüzdeki güçlükler MYK nin sürekli geliģtirilmesi gerekir MYK araçları ve teknikleri gereği, yöneticiler bu teknik ve araçların nasıl kullanılacağını bilmeli ve MYK nin uygulanmasında aktif rol oynamalıdır MYK uygulamasının başarısı için iyi eğitim almış yöneticiler ön koşuldur Yöneticilerin MYK nin uygulanış biçiminden ziyade, MYK nin ne ifade ettiğini anlaması gerekir Bütçe kaynaklarının yönetiminde etkinlik ve verimliliği sağlamak için stratejik planlama, program bütçeleme ve risk yönetiminin sürekli geliģtirilmesi ve kontrol mekanizmalarının iyileģtirilmesi gerekir 18

19 Sonuçlar yerine Hırvatistan ın AB ye üyelik tarihi Hırvatistan a tahsis edilen AB fonları toplamı 11,5 milyar AVRO!!!! ( dönemi için) Bu parayı kullanabileceğimiz alanlar: ekonomi, altyapı, toplum, tarım, kara ve demir yolları yapımı, turizm yatırımları Bu fırsatı değerlendirebilmek için sağlam bir MYK sistemine ihtiyacımız var 19

20 Sonuçlar yerine Hedeflerimizi ve önceliklerimizi bilmeliyiz stratejik düşünme Risklerimizin ve oluşabilecek sorunların farkında olmalıyız risk yönetimi Riskin oluşmasını engelleyecek veya etkilerini en aza indirecek düzgün kontrollere ihtiyacımız var kontroller/usuller Sorunların oluşmasına zamanında müdahale etmek için kontrollerimizin düzenli olarak değerlendirilmesi gerek iç denetim İşte bu yüzden MYK nin kamu yönetimine getirdiği yeni unsurların geliştirilmesine bu kadar çok çaba sarf ediyoruz! Bunu da MUB un ve ortaklarımızın birlikte yürüteceği bir görev olarak görüyoruz! 20

21 Beni dinlediğiniz için teşekkürler! 21