Lojistik Master Planlama ve Lojistik Merkez Yönetimi

Transkript

1 Prof. Dr. Murat ERDAL İstanbul Üniversitesi Lojistik Master Planlama ve Lojistik Merkez Yönetimi

2 Lojistik Master Planlama Kavramı Plan, bugünden, gelecekte nereye ulaşılmak istendiğinin, nelerin gerçekleştirilmek istendiğinin kararlaştırılmasıdır. Master plan; toplumun refahı, büyüme ve gelişme konularında rehber görevi üstlenen bir planlama belgesidir. Master planlar, bölgeye yönelik vizyonun geliştirilmesi ve gelişme yönünün belirlenmesi, geleceğin öngörülebilmesi ve gerekli eylemlerin gerçekleştirilmesi yönünde fırsatlar oluşturur. İyi hazırlanmış bir master plan, fiziksel (somut), sosyal ve ekonomik analizleri içermeli ve nerede, nasıl, hangi hızda sorularına cevap vermelidir. 2

3 Lojistik Master Plan Gelecek için bir kılavuzdur. Referans dokümandır. Yerel eylemlerin özetidir. Bilgi Kaynağıdır. Fizikseldir. Somuttur. Uzun dönemlidir. Kapsamlıdır. Karar verme için rehberdir. Kamu politikasının bir ifadesidir. 3

4 Master Planlar Ekonomik ve çevresel koşullara bağlı olarak güncellenir. Sürekli üzerinde çalışılarak detaylandırılır. Performans hedefleri dönemsel olarak değerlendirilir. Her bir planda paydaşlarla daha fazla iletişim ve katkı sağlanır. 4

5 Master Planlar Master planlar, ekonomik gelişmenin, yalnızca bölgenin kaynaklarını kullanarak geçici bir büyüme vaat eden yapılar değildir. Bölge ekonomisinin yanı sıra, sosyal ve kültürel unsurlarının korunması ve geliştirilmesi ile doğaya saygılı bir süreç yönetimi niteliğindedir. Fiziksel bir kanıt olma özelliğine sahip olan master planlar, uzmanlardan ve olabildiğince fazla paydaşın katılımı ile ortak bir aklın eseri olarak değerlendirilmedir. 5

6 Bölgesel Lojistik Master Planlarının Ana Hedefleri Bölgenin lojistik profilinin ortaya çıkarılması, Lojistik hizmet alanlar, üretenler ve lojistik sisteminin diğer üyesi olan kamu kurum ve kuruluşlarının beklentilerinin ortaya konması, Mevcut lojistik altyapının analizinin yapılarak lojistik sistemi üyelerinin beklentilerinin karşılanabilmesine yönelik stratejilerin tedarik zinciri perspektifinden ele alınması, Lojistik merkez yapılanması için alternatiflerin geliştirilmesi, Lojistik sektörü açısından bölgesel rekabet edebilirliğin yerel ve ulusal düzeyde değerlendirilmesi, Bölge için kısa, orta ve uzun vadeli projeksiyonların yapılması ve öngörülen çeşitli gelişmelerin (lojistik altyapı, yasal düzenlemeler, ulusal ve uluslararası yatırımlar, işgücünün durumu, artan uluslararası ticaret hacmi, vb.) yaratacağı etkilerin bölge ekonomisi açısından değerlendirilmesidir. 6

7 Lojistik Master Planlarının Dayandığı Temel Değerler Şeffaflık: Planlama süreci kamuya açık bir şekilde gerçekleştirilmiştir. Etik: Plan tüm paydaşlara eşit mesafededir. Objektiflik: Bölgenin tüm gereksinimlerinin yer almasına gayret edilmiştir. Katılımcılık: Tüm paydaşlarla olabildiğince iletişim kurulmuş ve onların sürece aktif katılımı istenmiştir. Kamu yararının gözetilmesi: Bölgenin lojistik ihtiyaçlarının giderilmesi Türkiye ekonomisinin gelişimi için büyük katma değer yaratacaktır. Çevreye saygı: Çevrenin korunması ve sürdürülebilirlik esastır. Plan içerisinde çevre dostu altyapı yatırımları ve çevre dostu taşıma türleri desteklenmektedir. 7

8 Bölgesel Lojistik Master Planlarının Misyonu Lojistik Master Planının varoluş nedeni, Bölgenin istikrarlı büyümesine yönelik lojistik yapılanmasına katkı sağlamaktır. Lojistik Master Planı, bölge içerisinde ikamet edenler, tarım, sanayi, ticaret, turizm başta olmak üzere diğer tüm sektör kollarında faaliyet gösteren kullanıcılara hizmet etmektedir. Lojistik Master Planı, adından da anlaşılacağı üzere lojistik ile ilgili tüm konuları kapsayıcı bir bütünlük arz etmektedir. Bu kapsamda toplumun bütün kesimlerini ilgilendiren bir çalışma ortaya konmaktadır. Sürdürülebilirlik prensibi ile çevreye saygı gözetilmektedir. Lojistik Master Planı, tüm mevzuat ve planlarla uyum içerisindedir. Kendisinden önce yapılmış lojistik perspektifli tüm çalışmaları göz önünde bulundurmaktadır. 8

9 Lojistik Master Planlarının Misyonu Kullanıcıların talep ve beklentilerini dikkate alarak bölgenin sürdürülebilirlik prensibi ile ekonomik gelişimini destekleyecek lojistik plan ve projelerinin ortaya konması ve bu alanda rehberlik etmektir. 9

10 Lojistik Merkezler 10

11 GİRİŞ Lojistik Merkezler ve Konunun Önemi

12 BÖLÜM 1 Lojistik Merkez Kavramı ve Temel Özellikleri

13 Bölüm 1 Lojistik Merkez Kavramı ve Temel Özellikleri Lojistik Merkezler ile ilgili en kabul görmüş tanım; Avrupa Lojistik Merkezleri Birliği nin Tanımıdır. (2004) Lojis&k merkez, hem ulusal hem de uluslararası geçiş için farklı çeşi9eki firmalar/operatörler tara?ndan gerçekleş&rilen taşımacılık, lojis&k ve eşyaların/malların dağıdmı ile ilgili operasyonların yer aldığı bir alandır.

14 LOJİSTİK MERKEZLER FARKLI İSİMLERLE ANILMAKTADIR. İsimlendirme konusunda ülkeler arası farklılıklar ön plandadır. İNG Lojistik Köy (Freight Village) 06 TR Lojistik Köy (TCDD) USA Lojistik Köy (Freight Village) 07 TR Lojistik Merkez (Özel Sektör Yatırımları) By John Doe FR Lojistik Platformu (Plate Forme Logistique) ALM Lojistik Köy (Güterverkehrsentrum) By John Doe İTA Lojistik Köy (İnterporto) 09 GK Soru Çok Modlu v Endüstriyel Park (Multimodal Industrial Park) 10 By John Doe DK Taşımacılık Merkezi (Transport Centre)

15 Bölüm 1 LOJİSTİK MERKEZLERİN TARİHSEL GELİŞİMİ Lojistik Merkezlerin ilk örneklerinin 1960 lı yıllarda ortaya çıktığı bilinmektedir. Verona/İtalya Lojistik Köyü ilk örneklerindendir. Lojistik merkezlerin tarihsel gelişim süreci içerisinde, geleneksel depolardan modern anlamda lojistik merkeze ve lojistik üsse doğru bir evrim geçirdiği görülmektedir.

16 Bölüm 1 LOJİSTİK MERKEZ FONKSİYONLARI Ana Fonksiyonlar Üretim İşletmeleri ve Ticari İşletmeler Depolama ve Kiralama Yük Elleçleme İntermodal Tesisler Demiryolu Hatları Deniz Limanı Havalimanı Konteyner Tesisleri Dağıtım Hizmetleri Uluslararası Yük Transferi Yük/Kargo Bölümü Konteyner Terminali Kombine Taşımacılık Terminali Taşımacılık Hizmetleri Uluslararası Lojistik Tüm Taşıma Türleri Yurtiçi Lojistik için Yükleme ve Havayolu Hizmetleri Boşaltma E-Ticaret 3 ve 4. Parti Lojistik İşletmeleri Tesisleri Sanayi Entegrasyonu Demiryolu Terminali Aktarma Tesisleri Deniz Limanına ve Havalimanına demiryolu bağlantısı Tam Zamanında Lojistik RO-RO Altyapısı Çapraz Sevkiyat

17 Bölüm 1 LOJİSTİK MERKEZLERİN TARİHSEL GELİŞİMİ Geleneksel Lojistik Hizmetler Dağıtım Depolama Taşıma İşleri Depo Kiralama Organizatörlüğü Yeni Lojistik Hizmetler Aktarma Örnek:Hava Kargo Konteyner Deposu Yer Hizmetleri (Yükleme, Boşaltma, Konsolidasyon Tamir, Temizleme) Katma Değerli Lojistik Hizmetler Serbest Ticaret Montaj/Yeniden Bölgeleri Montaj Barkodlama Erteleme / Çevrimiçi İzleme Ertelenmiş Montaj Kalite Güvence ve Paletleme Kontrol İşleme Toplama Gümrükleme Ambalajlama Gümrük Yönetimi Etiketleme Temel Konteyner Elleçleme Geçici Depolama Yük Dekonsolidasyonu Taze Ürün Ekspres Kolileme Ölçme Performans Analizi Satınalma İadelerin Yönetimi Müşteri ile Elektronik Bilgi Akışı Örnekleme

18 BÖLÜM 2 Lojistik Merkez Yönetimi

19

20

21 Bölüm 2 LOJİSTİK MERKEZ YÖNETİMİ Lojistik merkez yönetimi; kuruluş modeline göre bir özel sektör kuruluşu ya da kamu kuruluşu tarafından yerine getirilmektedir.

22 Bölüm 2 LOJİSTİK MERKEZ KURULUŞ YERİ SEÇİMİ Kuruluş yeri belirlenmesinde lojistik merkez kurulacak yerin ulaşım bağlantılarının güçlü olması kriteri en önemli seçim kriteridir. Planlama ve Strateji Ağ Modelleme Lokasyon İzleme Alan Doğrulama Son Müzakereler ve Yer Seçimi Maliyet Modelleme

23 Bölüm 2 LOJİSTİK MERKEZ PAYDAŞLARI Lojistik Merkezlerden dolaylı ve doğrudan etkilenen tüm gruplar paydaşlar içerisinde yer almaktadır. Etkileyici Paydaşlar Birincil Paydaşlar Kamu Kuruluşları Belediyeler Toplu Taşıma Kuruluşları Doğal Çevre Finansal Destekçiler Tedarikçiler Yatırımcılar Merkezde Yer Alan İşletmeler LM Yönetim Şirketi Diğer LM ler Müşteriler STK lar Bölgede İkamet Edenler Sanayi Grupları Üniversiteler ve Araştırma Kuruluşları İlişkili Paydaşlar

24 Bölüm 2 LOJİSTİK MERKEZLERİN PLANLANMASI Lojistik merkezlerin planlanmasına yönelik çalışmalar ülkemizde son yıllarda önem kazanmış ve güncel bir konu haline gelmiştir. Planlama çalışmalarını ağırlıklı olarak Bölgesel Kalkınma Ajansları yürütmektedir. Lojistik Master Plan çalışmaları yapılmaktadır.

25 Trakya Bölgesi Lojistik Vizyonu (Örnek) Sektörel tedarik zinciri anlayış ve uygulamalarından hareketle bölge entegre lojis:k sistemini oluşturmak ve sürdürülebilir rekabet avantajını dünya standartları üzerine çıkartmak. 25

26 Trakya Bölgesi Rekabet Gücünün Yükseltilmesinde Tedarik Zincirleri ve Lojistik Etkileşimi Sektörel Tedarik Zincirleri (Tarım, Sanayi, Ticaret ve Hizmet Sektörleri) Bölgenin Lojistik Gelişmişlik Seviyesi (Karayolu, Havayolu, Denizyolu, Demiryolu ve Depolama vd.) Trakya Bölgesi Rekabet Gücü 26

27 27

28 28 Bölgesel Rekabet Edebilirlik Faktörleri Kaynak: Murat Kara, Bölgesel Rekabet Edebilirlik Kavramı ve Bölgesel Kalkınma Politikalarına Yansımaları, DPT Yayın No:2274, Ankara, s.23. İktisadi Faaliyetin Yapısı Girişimcilik Kültürü - Pazara Giriş İçin Az Engel - Risk Alma Kültürü Sektörel Yoğunlaşmalar - Denge / Bağımlılık - İstihdam Yoğunlaşması - Yüksek Katma Değerli Faaliyetler - Kümelenme Uluslararasılaşma - İhracat - Yatırım - İşletme Kültürü - Doğrudan Yabancı Yatırımın Yapısı Üretim faktörleri - Sermayenin Varlığı - Uzmanlaşma - Rekabetin Yapısı Yenilik ve Öğrenme Yenilik - Patentler - Ar -Ge - Ağ Oluşumu, - Öğrenme - Bilgi - Araştırma Merkezleri ve Üniversiteler - İşletmelerin Araştırma kurumlarıyla Bağlantıları Altyapı ve Erişilebilirlik Temel Altyapı - Karayolu - Demiryolu - Havayolu - Denizyolu - Enerji Teknolojik Altyapı - Bilgi ve iletişim Teknolojileri - Telekomünikasyon - İnternet Bilgi Altyapısı - Eğitim Tesisleri Yaşanan Yerin Kalitesi/ Sosyal Altyapı - Konut - Doğal Çevre - Kültürel Donatılar - Güvenlik Konum - Pazara Yakınlık - Büyüme Koridorları Beşeri Sermaye Demografik Eğilimler - Nüfus - Eğitim Düzeyi - Kalifiye İşçilerin Bölgeye Çekilmesi - Çeşitlilik Kalifiye İşgücü - Bilgi Yoğun Mesleki Beceriler Yönetişim ve Sosyal Sermaye Sosyal Sermaye - İşbirlikleri ve Ortaklıklar - Kurumsal Zenginlik - Güven, İşbirliği - Sosyal Ağlar Kurumsal Kapasite - Yönetişim - Koordinasyon Yapıları - Bölgesel Strateji - Esneklik - İstikrar - Tutarlılık

29 Ekonomik Koridor Olarak Trakya Hedef Pazar: 1) Yurtiçi Pazar (İstanbul ve Türkiye) 2) Uluslararası Pazarlar (Avrupa ve Dünya) MEVCUT DURUM: Hedef pazarlara sanayi ve tarım ürünlerinin taşınması İSTANBUL ve TÜRKİYE Hedef Pazar Trakya Bölgesi Sanayi ve Tarım Ürünleri 1) Sınır Kapıları ve Karayolu Ağırlıklı Taşıma AVRUPA ve DÜNYA Hedef Pazarlar 2) Ambarlı Limanı ve Konteyner Taşımaları 29

30 Küresel Rekabet Edebilirlik Endeksi Kaynak: Dünya Ekonomik Forumu, Küresel Rekabet Edebilirlik Raporu, Ülke / Ekonomi GCI GCI Ülke Sıra Puan (1-7) Sıra İsviçre 1 5,74 1 Singapur 2 5,63 3 İsveç 3 5,61 2 Finlandiya 4 5,47 7 Birleşik Devletler 5 5,43 4 Almanya 6 5,37 5 Hollanda 7 5,37 8 Danimarka 8 5,33 9 Japonya 9 5,32 6 Birleşik Krallık 10 5,30 12 Türkiye 59 4,

31 Altyapı İle İlgili Temel Göstergeler Kaynak: Dünya Ekonomik Forumu, Küresel Rekabet Edebilirlik Raporu, Göstergeler Ülke Sıralaması Genel Altyapı Kalitesi Karayolu Kalitesi Demiryolu Altyapı Kalitesi Liman Altyapı Kalitesi Havayolu Altyapı Kalitesi

32 Lojistik Performans Endeksi Kaynak: Lojistik Performans Endeksi ve Göstergeleri, Dünya Bankası, s:28. Ülke /Ekonomi LPI 2010 Sıra Puan Almanya 1 4,11 Singapur 2 4,09 İsveç 3 4,08 Hollanda 4 4,07 Lüksemburg 5 3,98 İsviçre 6 3,97 Japonya 7 3,97 Birleşik Krallık 8 3,95 Belçika 9 3,94 Norveç 10 3,93 Türkiye 39 3,22 32

33 Lojistik Performans Endeksine Ait Göstergeler Kaynak: Lojistik Performans Endeksi ve Göstergeleri, Dünya Bankası, s:28. Genel Puan ve Sıra Gümrük Süreçlerinde Verimlilik (Hız, Kolaylık vb.) Altyapı (Ticaret ve Taşımacılıkla İlgili Altyapı Kalitesi) Uluslararası Sevkiyatlar (Rekabetçi Fiyatlar ile Sevkiyat Kolaylığı) Lojistik Yetenekler (Lojistik Hizmetlerin Kalitesi ve Rekabet Gücü) Takip ve İzleme (Sevkiyatları Takip ve İzleme Yeteneği) Tam Zamanında (Planlanan Süreye Uyum) Puan 3,22 Sıra 39 Puan 2,82 Sıra 46 Puan 3,08 Sıra 39 Puan 3,15 Sıra 44 Puan 3,23 Sıra 37 Puan 3,09 Sıra 56 Puan 3,94 Sıra 31 33

34 - Havayolu (Çorlu Havalimanı) - Demiryolu (Çerkezköy, Kapıkule TCDD) - Kapıkule Gümrük Müdürlüğü 34

35 Denizyolu ve Bölge Limanlarımız Tekirdağ Akport, Martaş, Asyaport ve Botaş Asyaport Barbaros / Tekirdağ Martaş Limanı Marmara Ereğlisi 35 Tekirdağ Akport Limanı Botaş Marmara Ereğlisi

36 Sanayi Kuruluşları ve STK Temasları 36

37 Sanayi Kuruluşları ve STK Temasları 37

38 İstanbul Lojistik Odak Grup Çalışması Lojistik İşletmeleri ve Lojistik STK larla Temas 38

39 Trakya Bölgesi Lojistik Master Planı Vizyon Tanımlaması Trakya Bölgesi lojistik vizyonunun belirlenmesinde saha ziyaretleri ve anket çalışmalarından elde edilen aşağıdaki temel değerlendirmeler göz önünde bulundurulmuştur: Bölgeye yurtiçi ve uluslararası ölçekte gelen ve giden çok sayıda ürün/ malzeme grubu bulunmaktadır. Tarım, sanayi, ticaret vb. sektörlerinde farklı özelliklerde hammadde, yarı mamul, hazır parça ve tamamlanmış ürün gelmekte ve gitmektedir. Bugün ve gelecekte yaşanması muhtemel yük akışları düşünüldüğünde konuya özel bir yaklaşım gerekmektedir. Sektörel tedarik zinciri anlayış ve uygulamalarının yaygınlaşması bölgenin rekabet avantajını arttıracaktır. Son derece yoğun ürün giriş-çıkış özelliğine sahip bölgenin dünya ölçeğinde rekabet avantajı kazanmasında lojistik maliyetlerin düşürülmesi ve hız faktörü ön plana çıkmaktadır. Rakiplerin maliyet ve hız boyutunda önüne geçebilmek için lojistik operasyonlarında verimlilik kaçınılmazdır. 39

40 Trakya Bölgesi Lojistik Master Planı Vizyon Tanımlaması Trakya Bölgesi, Marmara Denizi, Ege Denizi ve Karadeniz e kıyısı olan bir bölgedir. Yine aynı şekilde Bulgaristan ve Yunanistan ile kara sınır bağlantısına sahiptir. Aynı zamanda Avrupa ve İstanbul gibi ekonomik büyüklükler arasında bir köprüdür. Karadeniz ve Akdeniz Bölge ülkelerine ulaşmada taşıma, depolama ve dağıtım avantajı bulunmaktadır. Trakya Bölgesi doğal coğrafi konumu dolayısı ile kombine taşıma operasyonlarına son derece elverişlidir. Bu nedenle denizyolu, demiryolu, karayolu, havayolu ve boru hattı taşıma türleri daima birlikte düşünülmelidir. Bölgenin ekonomik gelişimi için tüm taşıma türlerinin entegrasyonu şarttır. Taşıma kaplarının (konteyner, vagon, römork vb.) taşıma türleri arasında geçişleri sağlanmalıdır. Denizyolu+demiryolu, denizyolu+karayolu ve demiryolu+karayolu taşıma operasyonları için altyapı planları ivedilikle gerçekleştirilmelidir. Çevre dostu taşıma türlerine ağırlık verilmelidir. 40

41 Trakya Bölgesi Lojistik Master Planı Vizyon Tanımlaması Bugünün lojistik iş dünyası kombine taşımacılık anlayışını gerektirmektedir. Darboğaz ve trafik tıkanıklarının çözümlenmesinde alternatif taşıma güzergâh ve planlamalarında kombine taşımacılık anlayışı lojistik operasyonları kolaylaştırmaktadır. Bu nedenle Trakya Bölgesi lojistik vizyonuna ulaşmada, entegre lojistik sistemlerinin kurulmasının gerekliliği bölgede faaliyet gösteren tüm paydaşlar tarafından desteklenmelidir. Lojistik farkındalık yaşam kalitesinin ve refahın yükseltilmesinde büyük rol oynamaktadır. Bütün bu değerlendirmelerin sonucunda Trakya Bölgesi Lojistik Master Planı içerisinde bölgenin lojistik vizyonu şu şekilde tanımlanabilir. 41

42 Trakya Bölgesi ve Türkiye 2023 Vizyonu Türkiye nin dış ticaret ve lojistik hedeflerinin tutturulması büyük oranda Trakya Bölgesi ne bağlıdır. Çünkü Trakya Bölgesi tüm Türkiye için doğal altyapı köprüsüdür. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı mız tarafından revize edilen 2023 Ulaştırma Hedeflerinde tüm taşıma türlerinden maksimum derecede faydalanılması öngörülmektedir. Trakya tüm taşıma türlerinin bir arada kullanımına olanak sağlayan ender görülen bir coğrafi yapıya sahiptir. Lojistik planlamalarında; Kalkınma, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme, Gümrük ve Ticaret ve Ekonomi Bakanlıkları uyum içinde çalışmalıdır. 42

43 Trakya Bölgesi ve Türkiye 2023 Vizyonu Trakya Bölgesi (Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ İlleri) kendi lojistik gereksinimlerine uygun projeleri üretmelidir. Trakya Bölgesi, bugün ve gelecekte uluslararası ve yurtiçi taşımalarda demiryolu ve denizyolundan yararlanmak mecburiyetindedir. Trakya Bölgesi, kamu, özel sektör ve kamu+özel sektör projelerini hızla devreye almalıdır. OSB ler, liman ve hat işletmecileri, karayolu, demiryolu ve havayolu işletmecileri, STK lar, sanayi ve ticaret odaları ve yerel yönetimler bir araya gelmeli bir yol haritası üzerinde mutabakata varmalıdırlar. 43

44 Trakya Bölgesi Lojistik Master Plan Çalıştayı 29 Şubat 2012 Çorlu (Silverside Oteli) 44

45 Prof. Dr. Murat ERDAL İstanbul Üniversitesi Tel: (0212) E-Posta: 45