DÜNYADA VE TÜRKİYE DE KLİNİK TOKSİKOLOJİ

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "DÜNYADA VE TÜRKİYE DE KLİNİK TOKSİKOLOJİ"

Hakan Yalçınkaya
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 DÜNYADA VE TÜRKİYE DE KLİNİK TOKSİKOLOJİ Yeşim Tunçok DEÜTF Farmakoloji Anabilim Dalı, Klinik Toksikoloji Bilim Dalı İlaç ve Zehir Danışma Merkezi, İzmir Klinik Toksikoloji Zehirlenmelerin önlenmesi, tanısı, izlenmesi, değerlendirilmesi ve tedavisini kapsayan bir bilim dalı Çok disiplinli bir yaklaşım 1

İzmir Klinik Toksikoloji Zehirlenmelerin önlenmesi, tanısı, izlenmesi,

2 Klinik Toksikoloji Nasıl Gelişti? Eski Romalı hekimler Roma imparatorları için universal antidot u bulmuşlar. Universal antidot konsepti 20. yüzyılın ikinci yarısına kadar devam etti. Toksisite mekanizmalarının anlaşılması zehirlenme tedavisinin belirlenmesinde anahtar görevi yapmıştır. Klinik Toksikoloji Nasıl Gelişti? 19. yüzyılın sonunda kimyasal ve ilaç endüstrisindeki gelişmelerle çok sayıda yeni toksinle karşılaştık. II. Dünya Savaşından sonra hastanelere zehirlenme ile ilgili başvuruların çoğunun özkıyım girişimi sonucu olduğu fark edildi. ABD de çocuklarda görülen zehirlenmelerde artış 2

Klinik Toksikoloji Nasıl Gelişti? 19. yüzyılın sonunda kimyasal ve ilaç endüstrisindeki gelişmelerle çok sayıda yeni toksinle karşılaştık. II.

3 Klinik Toksikolojide Önemli Gelişmeler Zehir Danışma Merkezlerinin kurulması Tedavinin merkezileştirilmesi ve gereksiz tedavilerden kaçınılması Zehirlenen hastalarda klinik araştırmalarla kanıta dayalı bilgilerin artışı Gastrointestinal dekontaminasyon konusunda position statement ve guideline lar Dünyada Klinik Toksikoloji ABD de Klinik Toksikoloji Yan Dal Uzmanlığı Tıpta Uzmanlık Eğitimi Akreditasyon Kurulu (Accredition Council for Graduate Medical Education) tarafından 1998 yılında resmi olarak kabul edildi ve Klinik Toksikoloji yan dal uzmanlığı veriliyor Avrupa da Farmakoloji Anabilim Dalları içinde, Zehir Danışma Merkezleriyle birlikte çalışan, Klinik Farmakoloji ile birlikte ya da ayrı olarak Klinik Toksikoloji bölümleri yer alıyor 3

Uzmanlık Eğitimi Akreditasyon Kurulu (Accredition Council for Graduate Medical Education) tarafından 1998 yılında resmi olarak kabul edildi ve Klinik Toksikoloji yan dal uzmanlığı

4 Dünyada ZDM ler İlk ZDM Hollanda da kuruldu (1949) ABD de ilk ZDM Chicago da kuruldu (1953) AAPCC (American Academy of Poison Control Centers) 1958 EAPCCT(European Association of Poison Control Centres) 1964 AACT (American Academy of Clinical Toxicology) 1968 Türkiye de ZDM ler Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı Ulusal Zehir Merkezi (UZEM) 114 Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi İlaç ve Zehir Danışma Merkezi ( ) 4

(American Academy of Clinical Toxicology) 1968 Türkiye de ZDM ler Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı

5 zehirlenmetaniweb.p df ZDM lerin Maliyet-Etkililiği ZDM e başvuran toksik maruz kalımların % 72.5 i evde tedavi ediliyor. ZDM lere yapılan her 1 ABD doları harcama, 7 ABD doları sağlık harcamasını engelliyor. ZDM zehirlenme nedeniyle ayaktan hasta tedavisini % 24, hastaneye yatış oranını % 12 oranında azaltıyor. Halk tarafından her ZDM telefon başvurusu yaklaşık 175 ABD dolarlık harcamayı engelliyor. 5

ZDM lere yapılan her 1 ABD doları harcama, 7 ABD doları sağlık harcamasını engelliyor.

6 ZDM lerin Sağlık ve Ekonomiye Katkıları-1 Gereksiz acil servis başvuruları ve tıbbi kaynakların gereksiz kullanımında azalma Acil hasta taşıma (ambulans) trafiğinin azalması Zehirlenmelerde evde gereksiz ve zararlı olabilen ilk yardım uygulamalarına bağlı istenmeyen etkilerde azalma Zehirlenen hastanın tanısı ve tedavisi için gerekli zamanın kısalması Toksik maddelere maruz kalımın toplum üzerindeki etkilerinin azaltılması ZDM lerin Sağlık ve Ekonomiye Katkıları-2 Toksik madde içeren ticari preparatların erken farkedilmesi, uyarılması ve piyasadan çekilmesi Ev veya işyeri ortamında kaza sonucu oluşan zehirlenmelerin görülme sıklığında azalma Gebelik sırasında olası teratojen ve toksinlere maruz kalımda azalma Sağlık personelinin zehirlenmeler ve Tıbbi Toksikoloji konusunda eğitimiyle hasta bakımında iyileşme 6

üzerindeki etkilerinin azaltılması ZDM lerin Sağlık ve Ekonomiye Katkıları-2 Toksik madde içeren ticari preparatların erken farkedilmesi, uyarılması ve piyasadan çekilmesi Ev veya işyeri ortamında

7 DEÜTF ZDM DEÜ Tıp Fakültesi Farmakoloji Anabilim Dalı bünyesinde 1993 yılı Ocak ayında hizmet vermeye başladı. Kadromuz Farmakoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyeleri (7) Farmakoloji uzmanı (1) Farmakoloji Anabilim Dalı Uzmanlık Öğrencileri (3) Farmakoloji Anabilim Dalı Doktora Öğrencileri (1) Farmakoloji ve Toksikoloji Yüksek Lisans Öğrencileri (2) DEÜTF ZDM İstatistiksel Bilgiler 17 yılda yaklaşık 65,000 zehirlenme ile ilgili başvuru Başvuruların büyük bir çoğunluğu sağlık personeli (% 92) tarafından Zehirlenmelerde kadın/erkek oranı 1.6 Olguların % 52 si 0-18 yaş arası çocuklar, % 45.9 yetişkinler Ağız yolu ile zehirlenmeler en sık (% 89) 7

Doktora Öğrencileri (1) Farmakoloji ve Toksikoloji Yüksek Lisans Öğrencileri (2) DEÜTF ZDM İstatistiksel Bilgiler 17 yılda yaklaşık 65,000 zehirlenme ile ilgili

8 DEÜTF ZDM (Zehirlenme Etkenleri) İlaçlar (% 65, analjezik, antidepresan ve sedatif hipnotikler ilk sıralarda), Tarım ilaçları (% 8) Temizlik ürünleri (% 7) Kimyasal maddeler (% 6) Besinler (% 5) Isırma-sokmalar (% 3) DEÜTF ZDM (Bilimsel ve eğitim aktiviteleri) Ulusal ve uluslar arası SCI kapsamındaki dergilerde olgu serileri, olgu sunumları, deneysel ve klinik araştırmalar Farmakoloji ve Toksikoloji yüksek lisans ve doktora programları Mezuniyet sonrası sürekli tıp eğitimi kursları Tıp Fakültesi dönem 5 öğrencilerinin eğitim programında yer alan 4 günlük zehirlenme task (staj) programı 8

kapsamındaki dergilerde olgu serileri, olgu sunumları, deneysel ve klinik araştırmalar Farmakoloji ve Toksikoloji yüksek lisans ve doktora

9 Klinik Toksikoloji Bilim Dalı Anabilim dalımıza bağlı olarak Mayıs 2007 de YÖK onayıyla kuruldu Türkiye de ilk Öğretim üyeleri Prof.Dr. Hülya Güven, Prof.Dr. Yeşim Tunçok ve Doç.Dr. Şule Kalkan Klinik Toksikoloji Bilim Dalı Amaçlar Çok disiplinli ve çok merkezli bilimsel araştırmaların yapılmasına öncülük edilmesi, Lisans ve lisansüstü eğitim programında Klinik Toksikoloji alanında eğitim verilmesi, Türkiye'de Zehir Danışma Merkezlerinin standardizasyonu, zehirlenme verilerinin toplanması ve merkezler arası iletişiminin sağlanması için girişimlerde bulunulması 9

10 Klinik Toksikoloji Bilim Dalı Hedefler-1 Klinik Toksikoloji alanında bilgi ve beceriye sahip, ulusal ve uluslar arası düzeyde bilimsel araştırmalarla bilime katkıda bulunan bilim adamları ve akademisyenlerin yetiştirilmesi, Klinik Toksikoloji alanında çok disiplinli ve çok merkezli bilimsel araştırmalarla zehirlenmelerin önlenmesi, tanı ve tedavisinin iyileştirilmesine katkıda bulunulması Klinik Toksikoloji Bilim Dalı Hedefler-2 Sanayiye işyerinde karşılaşılan zehirleyici etkenler ve ürün bilgileri yönünde danışmanlık yapılması, Toksikoloji ve zehirlenmeler konusunda sağlık personeli ve topluma önemli hizmetlerde bulunan Zehir Danışma Merkezlerinin işlevinin ve işleyişinin geliştirilmesi, zehirlenme istatistiklerinin çıkarılması ve bu konudaki devlet politikalarının geliştirilmesinde danışmanlık yapılması 10

bulunulması Klinik Toksikoloji Bilim Dalı Hedefler-2 Sanayiye işyerinde karşılaşılan zehirleyici etkenler ve ürün bilgileri yönünde danışmanlık yapılması, Toksikoloji ve zehirlenmeler konusunda

11 Klinik Toksikoloji Çalışma Grubu TFD içinde 2004 yılında kuruldu Yürütme Kurulu Üyeleri Doç.Dr. Atila Karaalp (Başkan) Doç.Dr. Şule Kalkan Doç.Dr. Müge Tecder Ünal Doç.Dr. Serap Annette Akgür Uzm.Dr. Esra Küçükibrahimoğlu Türkiye de ZDM lerin iyileştirilebilmesi için Merkez ve bölgesel ZDM yapılanmasının belirlenmesi Standardizasyon (Ulusal ve uluslar arası bağlantıları iyi geliştirilen ve veri tabanı sistematik olarak oluşturulan sertifikalı merkezler) Türkiye nin her tarafından ücretsiz ve tek numaralı telefon hattı ve internet olanaklarıyla ulaşım 11

bölgesel ZDM yapılanmasının belirlenmesi Standardizasyon (Ulusal ve uluslar arası bağlantıları iyi geliştirilen ve veri tabanı sistematik

12 Türkiye de ZDM lerin iyileştirilebilmesi için Başvuruların önündeki engellerin kaldırılması Maruz kalımların gerçek zehirlenme olgularından ayırdedilmesi Diğer veri tabanları ile entegrasyon Verilerin çabuk ve doğru alımı, zamanında analizi ve rapor edilmesi Türkiye de ZDM lerin iyileştirilebilmesi için Zehirlenmeler ile ilaç yan etki bildiriminin zorunlu olması için gerekli yasal düzenlemeler Devletin ve endüstrinin finansal desteği Zehirlenmelerin tıp eğitim müfredatlarının ve sürekli tıp eğitiminin bir bölümü olarak yer almaları 12

Türkiye de ZDM lerin iyileştirilebilmesi için Zehirlenmeler ile ilaç yan etki bildiriminin zorunlu olması için gerekli yasal

13 Çözüm Bekleyen Diğer Sorunlar Zehirlenme tanı ve tedavisinde bazı alanlarda hala kanıta dayalı bilgilerin yetersizliği, Zehirleme gücü yüksek ilaç ve kimyasal sayısındaki artış, endüstriyel gelişime paralel olarak çevreyi kirletici toksik etkenlerin artışı, Özkıyım girişimi ya da kötüye kullanım sonucu zehirlenmelerin artışı 13

sayısındaki artış, endüstriyel gelişime paralel olarak çevreyi kirletici toksik

Benzer belgeler

KLİNİK TOKSİKOLOJİ EĞİTİMİNİN ÖNEMİ. Prof. Dr. Arzu Denizbaşı

KLİNİK TOKSİKOLOJİ EĞİTİMİNİN ÖNEMİ Prof. Dr. Arzu Denizbaşı Tanım Toxicon = Zehir Logos =Bilgi Sizde iki kolay dersle bir toksikolog olabilirsiniz. Ancak bu derslerin her biri 10 yıldır. Arnold Lehman,1955