KONTRASEPSİYONDA OK KULLANIMI

Transkript

1 KONTRASEPSİYONDA OK KULLANIMI

2 Türkiye de doğum kontrol hapı kullanımı bir çok ülkeye kıyasla çok düşük seviyede! Modern yöntem kullanımı % Doğum kontrol hapı % Spiral % Kondom % Cerrahi Sterilizasyon % Almanya * Hollanda * Avusturya * Fransa * Amerika * Türkiye** Cezayir *** 52 45,9 2,3 2,3 1,1 0 Mısır *** 56,2 9,9 36,5 1 1,3 7,8 Diğer % Zimbabve *** ,3 1,4 2 11,1 Tunus *** 53 10,9 27,6 1,6 10,5 2,1 Bangladeş *** 47,3 26,2 10,5 0,6 4,2 5,2 İran 56 18,4 8,4 5,6 17,3 3,4 * United Nations Population Division, 2001 ** TUIK, Market Research Study 2007 *** United Nations Population Division, 2007

3 OK Seçimi Seçim estrojen dozu ve içerdiği progestine göre yapılır Daha yüksek estrojen dozu daha iyi siklus kontrolü sağlar, ancak Progestin tipi de siklus kontrolünde etkilidir Kullanımın ilk aylarında % 20 ye ulaşan ara kanamalar, sonraki aylarda % 4 e düşmektedir.

4 OK LAR ARASI TEMEL FARKLAR

5 Estrojen Dozu 30/20

6 Preparat Etinilestradiol (mcg) Progestin DIANE ELLEACNELLE 35 GYNELLE 35 YASMIN 30 BELARA 30 DESOLETT 30 DIENILLE 30 DROSETIL 30 GINERA 30 JERBERA 30 MICROGYNON 30 YAZZ 20 DROSPERA 20 MIRANOVA 20 MYRALON 20 REGINON 20 CERAZETTE - QLAIRISTA E2V 1. TNSA Demir C ve ark (Ed: İtil M) Oral Kontrasepsiyon Kılavuzu 2012

7 2013

8 Kontraseptif etkinlik

9 Düzensiz Kanama 3. siklus

10 Düzensiz Kanama 6. siklus

11 Düşük Doz Östrojen İçeriğinin Avantajları Oral kontraseptiflerin östrojen dozlarının düşürülmesi VTE Kardiyovasküler komplikasyonlar Meme hassasiyeti, bulantı, şişkinlik hissinde azalma sağlamıştır. Dezavantajı Ara kanamalar VTE riski mcg mcg Etinil östradiol dozu 20 mcg

12 Estrojen Tipi E2V/EE

13 Neden Östradiol Valerat? EE yan etkilerden sorumlu 1,2 Karaciğer metabolizması üzerine etki Venöz tromboemboli riskinde artış (VTE) Lipid düzeyleri ve kan basıncı üzerine etki Karaciğer üzerine olan etkilerin etinil grup 3 ile ilgili olduğu düşünülüyor 1. Kuhl. Ideal dose of ethinylestradiol. In: Elstein, ed. Extragenital effects of oral contraceptives. New York: Parthenon Publishing Group; 1997;27 38; 2. Hoffmann et al. Drugs Today. 1999;35(Suppl C): ; 3. Hoffman et al. Exp Toxicol Pathol. 1998;50:

14 Qlairista - E2V/DNG Östradiol valerat (E2V) ve dienogest (DNG) içeren bir dinamik doz rejimi Östrojen ve progesteron arasında bir denge var Nahum et al. Obstet Gynecol. 2008;111(Suppl 4):15S (abstract plus poster presentation); Ahrendt et al. Contraception. 2009; DOI /j.contraception

15 E 2 V, E 2 'ye hidrolize olur Östradiol valerat Gİ kanal V Östradiol E 2 V E 2 V E 2 E 2 V Karaciğer E 2 E 2 E 2 E 2 E 3 Östriol E 1 S E 3 E 1 Östron E 1 V E 1 S Östron sülfat CO 2 ve H 2 O Düsterberg & Nishino. Maturitas 1982;4:

16 E 2 V, E 2 'ye hidrolize olur Östradiol valerat E 2 E 2 V V Gİ kanal benzer Karaciğer Östradiol farmakokinetik E E 2 2 / farmakodinamik V E 2 V CO 2 ve H 2 O V E2V ve E2 E 2 E 2 E 2 E 1 S E 1 S E 3 E 1 E 3 E 1 Östron sülfat Östriol Östron Düsterberg & Nishino. Maturitas 1982;4:

17 EE'ye kıyasla E 2 V'nin Biyolojik Etkileri Biyolojik etki EE'ye kıyasla E 2 V FSH baskılama E 2 V 2 mg = yaklaşık 20 mcg EE 1 3 Endometrial stimülasyon E 2 V 2 mg = yaklaşık 20 mcg EE 3 Vajinal yüzey hücre olgunlaşması E 2 V 2 mg = yaklaşık 20 mcg EE 3 Hepatik protein sentezi E 2 V 2 mg, 20 mcg EE'den azdır 1,4-6 FSH: Folikül uyarıcı hormon. 1 Mashchak et al. Am J Obstet Gynecol 1982;144:511 8; 2 Endrikat et al. Contraception 2008;78:218 25; 3 Dosyada yer alan veriler; klinik çalışma raporu B709, 2000; 4 Lindberg et al. Thromb Haemost 1989;61:65 9; 5 Wiegratz et al. Contraception 2004;70:97 106; 6 Helgason. Acta Obstet Gynecol Scand 1982;107(Suppl.):1 29.

18 Progestin Tipi Antiandrojenikler Antimineralokortikoidler

19 Androjenik Antiandrojenik Glukokortikoid Antimineralokortikoid Progesterone - +/- - + Dienogest Levonorgestrel +/ Desogestrel +/ Gestoden +/ /- Siproteron asetat - + +/- - Drospirenon Krattenmacher R, 2006, Contraception

20 Anti-Androjenik Etkinlik Sıralaması Preparat Etinilestradiol (mcg) Progestin Türev DIANE GYNELLE ELLEACNELLE SIPROTERON ASETAT 2 MG SIPROTERON ASETAT 2 MG SIPROTERON ASETAT 2 MG QLAIRISTA E2V (26+2) DIENOGEST DIENILLE 30 DIENOGEST 2 MG PREGNAN (PROGESTERON) PREGNAN (PROGESTERON) PREGNAN (PROGESTERON) ESTRAN (TESTOSTERON) ESTRAN (TESTOSTERON) YAZZ 20 (24+4) DROSPIRENON 3 MG SPİRONOLAKTON YASMIN 30 DROSPIRENON 3 MG SPİRONOLAKTON DROSETIL 30 DROSPIRENON 3 MG SPİRONOLAKTON DROSPERA 20 (24+4) DROSPIRENON 3 MG SPİRONOLAKTON

21 Rejim 21-28

22 Kontraseptif Seçeneklerin Gelişimi Anovlar Avrupa daki ilk OK Diane 35 Mirena İlk anti- İlk düşük doz İlk rahimiçi androjenik OK sistem Microgynon İlk DRSP içeren OK Sınıfının ilk E2 içeren OK sı Microlut Avrupa daki ilk progesteron Triquilar İlk 3 fazlı OK Ginera İlk GSD içeren OK DNG/EE2 İlk DNG içeren OK İlk 24+4 DRSP İçeren OK Etinilestradiol dozunu azaltmak Kontrasepsiyonla birlikte ek faydaları olan progestinler Uygulama rejimindeki değişiklikler Doğala özdeş östrojen kullanımı

23 Hangi kadına hangi doğum kontrol hapı? Kontrasepsiyon Tedavi İlk seçenek: Düşük doz OK kullanımı Şiddetli menstrüel kanama: Qlairista Akne: Yazz / Yasmin PMS: Yazz Adet kanaması fazla veya azaltmak istiyorsa Qlairista (Doğala özdeş) Adet kanaması normal ise Yazz Ara kanama ve amenore konusunda bilgilendirme Ara kanama ve lekelenme durumunda Düzenli kullanılmış mı? 3-4 ay içinde düzene girer Yasmin

24 KONTRASEPSİYON DANIŞMANLIĞI

25 Başlarken Sadece anamnez yeterlidir Pelvik muayene ve meme muayenesi gerekli değildir Özellikle 35 yaş üzerinde, obezite, diabet, hipertansiyon ve sigara kullanımı sorgulanmalıdır

26 Menarşdan Menopoza Kombine oral kontraseptiflerin adolesanlarda kullanımı Adolesanlarda KOK ler dünyada sıkça tercih edilir. Tedavi uyumunu artırmak için 28 gün ara vermeksizin kullanılabilen preparatlar tercih edilmelidir. En büyük sorun tedavi uyumsuzluğuna bağlı yüksek gebelik oranlarıdır, bu oran %15 kadar yüksektir (Jones EF, 1992). Bir çalışmada adolesanların ayda ortalama 3 kez ilaç almayı unuttuğu saptanmıştır (Blassone ML, 1989)

27 Danışmanlık Önemli! 2013 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması (TNSA) verilerine göre; OK kullanan 10 kadından 4 ü, korunmak istemesine rağmen 1 yıl içerisinde kullanımı bırakmış. Kişi için en uygun OKS önerilmeli. Yanlış inanışlar hakkında danışmalık verilerek OKS bırakma oranı azaltılabilir. Doğru danışmanlıkla yanlış kullanım engellenebilir. 1. TNSA Demir C ve ark (Ed: İtil M) Oral Kontrasepsiyon Kılavuzu 2012

28 Hasta Uyumunu Etkileyen Faktörler Yöntemden memnun kalmama (%30) Yan etkiler nedeniyle (%65) Mood bozuklukları Libidoda azalma Kilo alımı Kanama düzensizlikleri Yan etki korkusu Venöz tromboemboli Kanser Fertilite Verilen OKS paket sayısı Reçeteli / reçetesiz alabilme Maddi nedenler Eşin memnuniyetsizliği Sigara kullanımı Moreau C, Cleland K and Trussell J, Contraceptive discontinuation attributed to method dissatisfaction in the United States, Contraception, 2007, 76(4):

29 OK BIRAKMA YÜZDESİ Yan etkilerle ilgili danışmanlık, devamlılık oranını arttırmaktadır! 50 Danışmanlık almayan grup Danışmanlık alan grup AY 6.AY 9 AY 12.AY Reprinted from Contraception Lei Z-W, et al. 53(6): , 1996, with permission from Elsevier.

30 Adolesanlar Adolesanlarda uyum sorunu yüksek Yalnızca %26 sı ilacı düzenli kullanmaktadır. %25 ilaca hiç başlamıyor. %33 en az bir ilaç unutuyor. Çok iyi rehberlik verilmeli Ne zaman başlayacağı Her gün alması gerektiği Kilo alımına neden olmayacağı Yan etkiler (Bulantı, meme hassasiyeti, ara kanamalar) 3 ay boyunca kullandıktan sonra mutlaka tekrar görülerek rehberlik verilmeli.

31 Önyargılar Sizce doğum kontrol hapları......kısırlık yapar mı? tüylenme yapar mı? meme kanseri yapar mı? rahim/yumurtalık kanseri yapar mı? adet düzensizliğine sebep olur mu? cinsel isteksizlik yaratır mı? kilo artışı yapar mı? depresyona / bunalıma sebep olur mu? sürekli kullanılamaz, ara vermek gerekir mi? suni hormon içerdiği için vücuda zararlı olabilir mi?

32 Kontrasepsiyon Danışmanlığı Yeterli bilgi verilmeli: Nasıl alınır veya uygulanır? Nasıl etki eder? Etkinliği Olası yan etkiler Avantaj ve dezavantajlar Anatomi ve yöntemle ilgili görseller Hastanın bilgi düzeyine göre Yanlış bilinenler vurgulanmalı

33 Kontrasepsiyon Danışmanlığı: Mutlaka Söylenmesi Gerekenler İlk aylarda baş ağrısı, bulantı, göğüslerde dolgunluk gibi yan etkiler görülebilir. Zamanla kaybolur. İlk 2 ay ara kanamalar olabilir, genellikle 3. aydan sonra ortadan kalkar. Adet kanamasında azalma veya hiç adet görülmemesi olabilir. Bu iyi bir şeydir Oral kontraseptifler kilo alımına neden olmaz. Gebelik endişesi olmadığı için iki taraf da cinsel ilişkiden daha fazla zevk alabilir. 1. Demir C ve ark. İtil İM. (Ed). Oral Kontrasepsiyon Kılavuzu World Health Organization. Medical eligibility criteria for contraceptive use. 4th ed. Geneva:WHO; Estrogen and Progestin (Oral Contraceptives). medlineplus/druginfo/meds/a html, FDA Center for Drug Evaluation and Research. Guidance for Industry: Labeling for Combined Oral Contraceptives. Mar Last accessed: February Grossman Barr N. Am Fam Physician. 2010;82(12): Sabatini R, et al. J. Reproduktionsmed Endokrinol. 2011;8(Sonderheft 1): Gallo MF, et al. Cochrane Database Syst Rev. 2008;(4):CD Lindh I, et al. Hum Reprod. 2011;26(7): Beksinska ME, et al. Expert Rev of Obstet Gynecol 2011;6(1): Schaffir J. Journal of Sex & Marital Therapy. 2006;32:4:

34 Kontrasepsiyon Danışmanlığı Her muayenede kontrasepsiyon isteği ve uygulanan kontrasepsiyon yöntemi mutlaka sorulmalı. Kişiye özgü kontrasepsiyon yöntemi önerilerinde bulunulmalı. Kontrasepsiyon etkinliği ve kontrasepsiyon dışı yararları göz önüne alındığında OKS ilk seçenek öneriler arasında olmalı.

35 Teşekkür ederim