Transkript

1 Üniversitemiz Deney Hayvanları Etik Kurulu Başkanlığı tarafından önerilen Hacettepe Üniversitesi Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurulu Yönergesi okunarak, Yönergenin ekteki şekliyle kabulüne karar verildi.

2 HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ HAYVAN DENEYLERİ YEREL ETİK KURULU YÖNERGESİ AMAÇ: MADDE 1 Bu Yönergenin amacı; Hacettepe Üniversitesinde eğitim, deney ve testlerde kullanılacak tüm omurgalı hayvanların barındırılmaları, üretilmeleri, doğadan izole edilmeleri, nakledilmeleri, deneylerde kullanılmaları ve üzerlerinde gözlem yapılması ile ilgili tüm süreçlerde etik bakımdan kabul edilebilir uygulamaların sınırlarını belirlemek ve araştırma önerilerini bu açıdan incelemek üzere oluşturulacak Hacettepe Üniversitesi Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurulu nun kuruluş ve çalışma esaslarına, yapılması planlanan işlemlerin sunulmasına, araştırma önerilerinin incelenmesine, uygulanmalarına izin verilmesine, uygulamaların izlenmesine ve gerektiğinde sonlandırılmasına ilişkin esasları belirlemektir. KAPSAM: MADDE 2 Bu Yönerge Hacettepe Üniversitesinde deney amacıyla kullanılacak hayvanların kullanımından önce alınması gereken izinleri, bu amaçla Hacettepe Üniversitesi Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurulunun oluşturulmasını, çalışma usul ve esaslarını, Kurulun görevleri ile eğitim, denetim ve yükümlülüklerini kapsar. DAYANAK: MADDE 3 Bu Yönerge 06/07/2006 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Hayvan Deneyleri Etik Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik in 11 inci maddesine dayanılarak hazırlanmıştır. TANIMLAR: MADDE 4 Bu Yönerge de geçen; a) Rektör: Hacettepe Üniversitesi Rektörünü, b) Etik Kurul: Hacettepe Üniversitesinde bilimsel araştırma, test, tıbbi uygulamalar ve eğitim- öğretim gibi temel etkinliklerde deney hayvanları ile yapılacak işlemleri etik ilkeler çerçevesinde değerlendirmeyi, görüş bildirmeyi, önerilen protokolleri incelemeyi, izin vermeyi, uygulamaların izlenmesini, deney hayvanları üzerinde yapılan bütün işlemlerin kayıt altına alınmalarını ve bu işlemlerin anında ya da geriye doğru izlenebilmelerini sağlayan Hacettepe Üniversitesi Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurulunu,

3 c) Deney: Deneysel olmayan hayvancılık, tarımsal ya da kliniksel veterinerlik uygulamaların dışında kalan ve hayvanların öldürülmesi veya işaretlenmesi için çağdaş kabul edilen, en az acı veren insancıl metotlardan başka acı, eziyet, rahatsızlık veya kalıcı hasara neden olacak şekilde yetiştirilmiş hayvanların doğurtulmaları da dahil, deneysel veya diğer bilimsel amaçlarla kullanılması, d) Hayvan: Serbest yaşayan larva biçimleri ve/veya çoğalan larva biçimleri dahil, ancak cenin ya da embriyo biçimleri hariç, insan olmayan herhangi bir omurgalı canlıyı, e) Deney Hayvanı: Deneyde kullanılan veya kullanılacak hayvanı, f) Deney Hayvanı Kullanıcısı: Laboratuar hayvanı kullanarak her türlü eğitim, araştırma, uygulama ve test yapmak isteyen veya programların yapılmasında deney hayvanlarına dokunarak, gözlemleyerek katkıda bulunan öğrenci, araştırmacı, sağlık ve teknik hizmetler sınıfındaki akademik ve idari personeli, g) İnsancıl Öldürme Metodu: Bir hayvanın türüne göre en az fiziksel ve davranışsal acı verilmek suretiyle yaşamına son verilmesini ifade eder. h) Deney Hayvanları Araştırma ve Yetiştirme Ünitesi: Çevre ve Orman Bakanlığı ve Tarım ve Köyişleri Bakanlıklarının ilgili yönetmeliklerinde deney hayvanı yetiştirilmesi ve barındırılmasına ilişkin esaslara uygun olarak kurulmuş birimi, i) Hayvan Kullanım Laboratuarı: Hacettepe Üniversitesi bünyesinde deneysel ve bilimsel amaçlarla hayvanlara müdahale yapılan birimi, j) Yetkili Kişi: Hacettepe Üniversitesi bünyesinde deney hayvanları yetiştiren ve barındıran birimlerle, Hayvan Kullanım Laboratuarlarının sorumlusunu, ifade eder. ETİK KURULUN OLUŞUMU: MADDE 5 Hacettepe Üniversitesi Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurulu; a) Tıp Fakültesi Tıbbi ve Cerrahi Araştırma Ünitesi Başkanından, b) Tıp Fakültesi Deney Hayvanları Araştırma ve Yetiştirme Ünitesinde görev yapan bir veteriner hekimden, c) Hukuk Müşavirliğinde görevli bir avukattan, d) Kurumla çıkar ilişkisi olmayan sivil toplum kuruluşuna kayıtlı T.C. vatandaşı bir üyeden, e) Kurumla çıkar ilişkisi olmayan, kendisi ya da yakınları deney hayvanları ile çalışma yapmayan ve toplum çıkarlarını temsil edebilecek nitelikte T.C. vatandaşı bir üyeden, f) Tıp Fakültesi öğretim üyeleri arasından seçilecek üç üyeden, g) Eczacılık Fakültesi öğretim üyeleri arasından seçilecek iki üyeden, h) Fen Fakültesi öğretim üyeleri arasından seçilecek bir üyeden, i) Diş Hekimliği Fakültesi öğretim üyeleri arasından seçilecek bir üyeden oluşur. Etik Kurul da görev alacak bir üyenin araştırma zamanının en az %70 ini deney hayvanları ile deneysel çalışmalar yaparak geçiren Tıp Fakültesi öğretim üyesi olması, bir üyenin de Tıp Fakültesi Deontoloji ve Tıp Etiği Anabilim Dalında görev yapan öğretim üyesi olması zorunludur.

4 Etik Kurul gerektiğinde başka alanların uzmanlarından görüş alabilir ve/veya toplantılara davet edebilir. HAYVAN DENEYLERİ YEREL ETİK KURULUNA ATANMA ve GÖREV SÜRESİ: MADDE 6 Etik Kurulun Başkan, Başkan Vekili ve Hacettepe Üniversitesi personeli olan üyeleri Rektör tarafından görevlendirilir. Etik Kurulda görev yapacak olan sivil toplum örgütüne bağlı üye ile sivil üye Rektör tarafından seçilir. Görevlendirmeler, Hayvan Deneyleri Merkezi Etik Kuruluna bildirilir. Etik Kurul üyelerinin görev süresi dört yıldır. Görev süresi dolan üye yeniden görevlendirilebilir. Bir takvim yılı içerisinde izinsiz ve mazeretsiz olarak üst üste 3 toplantıya katılmayan üyenin üyeliği kendiliğinden düşer. Üyelik sıfatının ölüm, emeklilik, ayrılma gibi herhangi bir nedenle sona ermesi veya üyeliğin düşmesi halinde, yerine aynı usulle ve kalan süreyi tamamlamak üzere ayrılan üyenin niteliklerini taşıyan yeni bir üye seçilir/görevlendirilir. ETİK KURULUN ÇALIŞMA YÖNTEMİ: MADDE 7 Etik Kurul, başkanın belirleyeceği gündemle en az ayda bir defa ve salt çoğunlukla toplanır. Etik Kurul toplantıları başkanın yokluğunda başkan vekili başkanlığında yürütülür. Etik Kurul kararları üye tam sayısının yarıdan bir fazlası ile alınır. Oy eşitliği halinde başkanın oyu yönünde karar verilir. ETİK KURULUN YETKİLERİ ve ÇALIŞMA İLKELERİ: MADDE 8 Hacettepe Üniversitesinde deney hayvanları üzerinde yapılacak tüm uygulamaların (araştırma, tez çalışması, derslerdeki demonstrasyon, laboratuar pratikleri vb.) Etik Kurul tarafından onaylanmış olması zorunludur. Yabani havyanlar üzerinde doğal ortamlarında yapılacak gözlemler gibi saha çalışmaları ve sair deneysel araştırmalarda uygulanacak protokollerin de Etik Kurul tarafından onaylanmış olması aranır. Etik Kurul tarafından uygun bulunmayan çalışmalar Hacettepe Üniversitesi bünyesinde yapılamaz. Etik Kurul aşağıda belirtilen ilkeler doğrultusunda çalışır: a) İnsan ve hayvan sağlığına katkı sağlayacak, bilgiyi artıracak ya da toplumun iyiliğine olacak uygulamalar tasarlamayı ve bunları icra etmeyi cesaretlendirmek, b) Uygun cins, kalite ve sayıda deney hayvanı kullanmayı sağlamak, c) Hayvanlara mümkün olduğu kadar az acı çektirerek, minimal strese sokarak ve az rahatsızlık vererek, bilimsel açıdan sağlam veri elde edilmesini sağlamak, d) Deneylerde uygun ağrı kesici, sakinleştirici ve anestezi kullanılmasını sağlamak, e) Araştırıcılar tarafından deneysel hedef noktaların (son noktaların) belirlenmesini sağlamak,

5 f) Uygun şekilde eğitilmiş personel tarafından uygun koşullarda deney hayvanı yetiştirilmesini sağlamak, g) Canlı hayvanlarda yapılacak deneysel çalışmaların yalnızca ehil kişiler tarafından ya da ehil kişilerin denetiminde yapılmasını sağlamak, h) Yabani hayvanların doğal ortamlarında gözlenmelerini ve işaretlenmelerini kapsayan saha çalışmalarının ekolojik dengeyi, flora ve fauna zenginliğini gözetecek şekilde ve incelenen türün özelliklerini bozmadan, varlığını tehlikeye sokmadan yapılmasını sağlamak. ETİK KURULUN GÖREVLERİ: MADDE 9 Etik Kurulun görevleri şunlardır: a) Deney hayvanları üzerinde yapılacak tüm işlemlerin etik yönden kabul edilebilir sınırlarını belirleyerek, çalışma protokollerini onaylamak veya gerekçeli olarak reddetmek, b) Kurum içinde deney hayvanı kullanılması sürecinin etik kurallara uygun olarak sürdürülmesini denetlemek, bu amaçla gerekli düzenlemeleri yapmak, c) Deney hayvanları üzerinde yapılacak işlemlerin onaylanmış protokole uygun olarak yapılmasını sağlamak, gerektiğinde deneyin sonlandırılmasına karar vermek, d) Deney hayvanlarıyla çalışacak personelin gerekli eğitimi almasını sağlamak. Bu amaçla sertifika programları düzenlemek. Deney hayvanları kullanım sertifikası olmayanların hayvan deneyleri yapmasını engellemek, e) Deney hayvanlarının üretim, yetiştirme, barındırma ve nakil koşulları ile deneylerin yapıldığı laboratuar koşullarının ve ekipmanının etik yönden uygun olup olmadığını denetlemek, uygun görmediği durumlarda deney hayvanı kullanılmasını engellemek, f) Deney hayvanı kullanımı ile ilgili her türlü veriyi toplamak, deney hayvanları kullanımı yıllık raporunu hazırlamak ve Hayvan Deneyleri Merkezi Etik Kuruluna sunmak, g) Deneysel çalışmalar sonunda ortaya çıkan atıklar, ölü hayvanlar ve tıbbi atıkların 2872 sayılı Çevre Kanunu ve ilgili mevzuat çerçevesinde bertarafını sağlamak, h) 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanununun ve ilgili mevzuatın getirdiği hükümler çerçevesinde; deney hayvanlarının kayıt altına alınmalarını ve izlenebilmelerini sağlamak. ETİK KURULA BAŞVURU: MADDE 10 Aşağıda belirtilen çalışmalarda Etik Kurulun onayının alınması zorunludur; a) Hacettepe Üniversitesi bünyesinde yapılacak olan her türlü araştırma projesi, tez (uzmanlık, bilim uzmanlığı ve doktora) çalışmasına yönelik hayvan deneyleri ve gözlemleri, b) Eğitim amacıyla yapılacak öğrenci pratikleri ve demonstrasyonlar, c) Bir metod öğrenilmesi ve el alıştırması için yapılacak testler ve çalışmalar,

6 d) Hacettepe Üniversitesi personeli olmamakla birlikte Hacettepe Üniversitesi bünyesinde deney hayvanı kullanacakların yapacakları çalışmalar. MADDE 11 Etik Kurul başvuruları, Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurulu Başvuru Formu doldurularak ekleri ile birlikte Kurul Sekreterliğine teslim edilir. Başvurular, tez çalışmalarında Yürütücü sıfatıyla Danışman Öğretim Üyesi tarafından, diğer araştırma projelerinde ise öğretim görevlisi veya öğretim üyesi statüsündeki Araştırma Yürütücüsü tarafından yapılır. Hacettepe Üniversitesi personeli olmayanların, Hacettepe Üniversitesinde yapacakları çalışmalar için çalışmanın yapılacağı birimden alınmış izin belgesini başvuru belgelerine eklemeleri zorunludur. BAŞVURULARIN DEĞERLENDİRİLMESİ ve KARAR: MADDE 12 Usulüne uygun olarak yapıldığı saptanan başvurular, incelenmek üzere Etik Kurulca belirlenen raportör(ler)e iletilir. Raportör(ler) başvuru ile ilgili incelemelerini, gerekli gördüğünde araştırmacılarla da görüşerek bir sonraki Etik Kurul toplantısına kadar tamamlar. Raportörün görüşünü hazırlamasını takiben, ilk Etik Kurul toplantısında başvuru gündeme alınarak değerlendirilir. İlk toplantıda karar verilmediği takdirde ikinci Etik Kurul toplantısında başvuru hakkında kesin karar verilerek başvuru sahibine bildirilir. Etik Kurul yaptığı değerlendirme neticesinde uygun, düzeltilmesi gerekir, koşullu olarak uygun ya da uygun değildir şeklinde karar verir. Etik Kurul tarafından verilen başvurunun reddine ilişkin karara karşı Hayvan Deneyleri Merkezi Etik Kurulu na itiraz edilebilir. Etik Kurul üyelerine ait başvurular görüşülürken ilgili kurul üyesi görüşmelere katılamaz ve oy kullanamaz. MADDE 13 Düzeltilmesi gerekir kararı verilen başvurular, başvuru sahibi tarafından düzeltildikten sonra Etik Kurul tarafından tekrar değerlendirilir. Koşullu olarak uygun kararı verilen projeler, Etik Kurul tarafından belirlenecek bir süre boyunca izlenip, istenen koşulların yerine getirilip getirilmediği değerlendirildikten sonra uygun ya da uygun değildir şeklinde karara bağlanır. MADDE 14 Deneysel araştırma projesinde Etik Kurul onayı alındıktan sonra projedeki ve çalışmaya katılacak kişilerdeki değişiklikler Etik Kurula yazılı olarak bildirilir ve onayı alınır. DENEYLERDE KULLANILACAK HAYVANLAR: MADDE 15 Etik Kurul tarafından yapılan düzenlemelere uygun olarak alınmış bir genel veya özel istisna olmadıkça, deneylerde kullanılacak; Fare, Sıçan, Tavşan, Kobay, Golden Hamster, Köpek, Kedi, Bıldırcın, insan dışındaki primat türlerinin kayıtlı yasal deney hayvanı üreticisi ve tedarikçilerinden alınmış olması şartı aranır. Kedi, köpek gibi evcil hayvan türlerinin sokakta başıboş olanları deneylerde kullanılamaz. MADDE 16 Etik Kurul tarafından;

7 a) Ulusal mevzuat ve uluslararası sözleşmeler çerçevesinde nesli tehlike altında olan ve korunan türler ile CITES Sözleşmesinin Ek-1 Listesindeki türler üzerinde yapılacak deney; araştırmanın amacının sözkonusu türlerin korunması veya hayati biomedikal amaçlar için istisnai biçimde tek uygun türler olduğunun ispatlanması durumunda, b) Doğadan alınmış yaban hayvanı üzerinde yapılacak deney; ancak diğer hayvanların deneyin amacı bakımından yeterli olmaması halinde, onaylanır. DENEY HAYVANI İLE UĞRAŞACAK PERSONELİN EĞİTİMİ: MADDE 17 Etik Kurul, bu Yönergenin 9/d maddesi uyarınca deney hayvanı ile çalışacak kişilerin ehil olup olmadıklarını belirler ve Üniversite dahilinde Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından yayımlanan yönetmelikte belirtilen nitelikte eğitim alanlara Deney Hayvanı Kullanım Sertifikası verir. Deney hayvanı kullanıcıları, sertifika almadan bu hayvanlar üzerinde deney, eğitim, test amacıyla işlem yapamaz ve çalışma mekanlarında bu hayvanları barındıramazlar. Etik Kurulun onayına sunulan çalışmalarda deney hayvanı kullanan kişinin kullanım sertifikası bulunmaması halinde Etik Kurulca çalışmaya onay verilmez. Deney Hayvanı Kullanım Sertifikası almak için Etik Kurula başvuranların aşağıdaki şartları taşımaları gereklidir. a) Madde 18 de belirtilen konuların işlendiği en az 80 saat süreli teorik ve pratik eğitim almış olmak, b) Alınan eğitime devamın zorunlu olduğunu ve eğitimin en az %80 ine devam ettiklerini kanıtlamak, c) Eğitimin sonunda bir sınava girip başarılı olduklarını belgelemek. MADDE 18 Deney hayvanı kullanım sertifikası alacaklar asgari olarak aşağıda belirtilen konularda eğitim almak zorundadır: a) Deney hayvanları morfolojisi (anatomisi + histolojisi), b) Deney hayvanları fizyolojisi, c) Hayvan deneyleri etiği ve alternatif deney metotları, d) Deney hayvanları kullanım teknikleri (teorik + pratik) 1) Tutuş teknikleri, 2) Enjeksiyon teknikleri, 3) Kan alma teknikleri, 4) Anestezi Ötenazi teknikleri, e) Hayvan deneyleri laboratuarları kuruluş ve işletmesi, f) Temel laboratuar güvenliği, g) Hayvan refahı ve davranış özellikleri, h) Deney hayvanları üretimi, i) Deney hayvanları biyokimyası. Alınacak eğitim, Üniversite bünyesindeki dersler, yapılacak özel nitelikte çalıştay, kurs ve programlardan oluşabilir.

8 Hangi derslerin ya da etkinliklerin sertifika almak için gerekli koşulları sağladığına, yapılacak inceleme sonucu Deney Hayvanları Etik Kurulu karar verir ve Üniversite çapında ilan eder. Değişim programları ya da karşılıklı işbirliği anlaşmaları ile başka kurumlara giden ve yönergede belirtilen nitelikte oldukları belgelenen eğitimler de dikkate alınır. KAYITLARIN TUTULMASI ve DENETİM: MADDE 19 Bu Yönergenin 9/e maddesinde belirtilen denetim görevinin yerine getirilmesi amacıyla Etik Kurul içinde Deney Hayvanı Kullanım ve Kontrol Komitesi (DHKKK) oluşturulur. Etik Kurul başkanı Deney Hayvanı Kullanım ve Kontrol Komitesinin de başkanıdır. Etik Kurul üyelerinden Tıp Fakültesi Tıbbi ve Cerrahi Araştırmalar Ünitesi başkanı, Tıp Fakültesi Deney Hayvanları Araştırma ve Yetiştirme Ünitesinde görev yapan veteriner hekim ve zamanının en az %70 ini deney hayvanları ile deneysel çalışmalar yaparak geçiren Tıp Fakültesi öğretim üyesi bu Komitenin de üyesidir. Komitedeki üye sayısı 4 ten az olmayacak şekilde Etik Kurul tarafından belirlenir. Etik Kurul DHKKK nin çalışması ile ilgili gerekli düzenlemeleri yapar. MADDE 20 Hacettepe Üniversitesi bünyesinde deney hayvanı yetiştirme ve barındırma birimi ya da hayvan kullanım laboratuvarı kurmak isteyen Fakülteler kurulacak birim ya da laboratuvarın ilgili Yönetmeliklere uygun nitelikte olduğunu bildiren ve yapılacak etkinlikleri tanımlayan bir başvuru dosyasını hazırlayarak Etik Kurula başvururlar. Başvurusu Etik Kurulca onaylanmayan birim ya da laboratuvar faaliyete geçemez. Başvuru üzerine Komite birim ya da laboratuarı denetleyerek Etik Kurul a raporunu sunar. Komitenin raporu Etik Kurulca değerlendirilerek karar verilir. MADDE 21 Hacettepe Üniversitesi bünyesinde faaliyet gösteren deney hayvanı yetiştirme ve barındırma birimleri ile hayvan kullanım laboratuarlarının çalışma ve işleyişinden sorumlu olan yetkili kişiler buralarda yetiştirilen, barındırılan ve kullanılan hayvanların sayılarını, türlerini, temin edildikleri yerleri, geliş tarihlerini, kullanıcıların isimlerini, yapılan tüm işlemleri ve ortaya çıkan biyolojik atıklarının kaydını tutar ve bir önceki yıla ait verileri her yılın Ocak ayında Etik Kurul a rapor olarak sunarlar. Yetkili kişiler tarafından Etik Kurul a gönderilen raporların takibi, kaydı ve düzenlemesi DHKKK tarafından yapılır. DHKKK bu raporlar doğrultusunda yıllık Hacettepe Üniversitesi Hayvan Kullanım Raporunu hazırlayarak Etik Kurul a sunar. MADDE 22 DHKKK Hacettepe Üniversitesinde deney hayvanlarının üretimi, yetiştirme, barındırma ve nakil koşulları ile deneylerin yapıldığını laboratuar koşullarının ve ekipmanının etik yönden uygun olup olmadığını Etik Kurul adına yılda en az bir kez denetlemekle görevlidir. Etik Kurul un gerekli gördüğü hallerde bu süre beklenmeden de denetim yapılabilir. Komite denetim esnasında tespit ettiği mevzuata aykırı husus ve eksiklikleri Etik Kural a bildirir. Etik Kurul ilgili laboratuar ya da birimi tespit edilen eksiklik ya da aykırılıkları 3 ay içerisinde düzeltmesi için uyarır. Verilen süre sonunda DHKKK tarafından yeniden denetlenen

9 birim ya da laboratuar gerekli düzeltmeleri yapmamışsa denetlenen birim ya da laboratuarda deney hayvanı kullanılması Etik Kurul tarafından eksiklikler tamamlanıncaya kadar durdurulur. GİZLİLİK: MADDE 23 Etik Kurul yazışmaları gizli olup ilgili Yönetmelikte belirtilen yetkili kurumlar dışında üçüncü şahıslara bilgi verilmez. GEÇERLİK SÜRESİ: MADDE 24 Etik Kurul onayları başvuru formunda çalışma için öngörülen süre kadar geçerlidir. Bu sürede bitirilemeyen çalışmalar için ek süre talep edilebilir. Araştırma için izin verilen bu süre toplam 4 yılı geçemez. Geçici Madde 1 Yönergenin yürürlüğe girmesinden itibaren 6 ay içinde Etik Kurul Hacettepe Üniversitesi Bünyesinde deney hayvanı yetiştiren ve barındıran birimlerle hayvan kullanım laboratuarlarını ve bunların yetkili kişilerini tespit eder. Tespit edilen birim ve laboratuarların ilgili Yönetmeliklerde tanımlanan nitelikleri taşıyıp taşımadığı ve uygunluğu DHKKK tarafından denetlenerek hazırlanan rapor Etik Kurula sunulur. Etik Kurul Komitenin raporunu da dikkate alarak bu birim ve laboratuarların uygunluğunu onaylar. Denetleme sonucu saptanan eksikliklerin giderilmesi için ilgili birimlere en çok bir yıla kadar süre tanınır. Verilen süre sonunda eksiklikler giderilmezse bu birim ve laboratuarlarda deney hayvanı yetiştirilemez, barındırılamaz ve hayvan deneyi yapılamaz. Bu yerlerden hayvan temin edilmesi ya da buralarda deney yapılması talep edilen başvurular Etik Kurul tarafından onaylanmaz. YÜRÜRLÜK: MADDE 25 Bu Yönerge, Üniversite Senatosu tarafından kabul edildiği tarihte yürürlüğe girer. YÜRÜTME: MADDE 26 Bu Yönerge hükümlerini Hacettepe Üniversitesi Rektörü tarafından yürütülür.

10