BATI EDEBÝYATI VE EDEBÝ AKIMLAR * BATI EDEBİYATI VE EDEBİ AKIMLAR BÖLÜM 6

Transkript

1 BATI EDEBÝYATI VE EDEBÝ AKIMLAR * BATI EDEBİYATI VE EDEBİ AKIMLAR BÖLÜM 6 119

2 DEĞİŞMEYEN EDEBİYAT SORU VE ÇÖZÜMLERİ 1. Aşağıdaki ilkelerden hangisi eski Yunan, tiyatrosunda değişmez bir değer taşır? A) Oyunların açık havada oynanması B) Konuların mutlaka tanrıların hayatından alınması C) Sahnede üç kişiden fazla insan bulunmaması D) Üç birlik kuralına uyulması E) Başarılı oyunlara ödül verilmesi ( ÖSS) 5. Tragedya türü ile ilgili olarak aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? A) Acıklı yönü ağır basan bir tiyatro türüdür. B) Ana karakterlerin halktan olması en önemli özelliğidir. C) Konuları, mitolojiden ve tarihten alınır. D) Zaman, yer ve olay birliği kuralına uyulur. E) Klasik bir dil ve üslup anlayışıyla yazılır. ( ÖYS) 2. Yunan tragedyalarında koronun en önemli görevi aşağıdakilerden A) Perde aralarında seyirciyi oyalamak B) Sözlü bölümleri uygun şekilde birbirine bağlarken eğlendirici şarkılar söylemek C) Müzikli bir söz unsuru olarak esere değişik bir çeşni katmak D) Kamuoyunu (efkâr-ı umumiye) yansıtan bir diyalog unsuru olmak E) Hareket unsuru çok az olan tragedyaları beş bölümlü canlı bir şekle sokmak ( ÖSS) 6. Aşağıdakilerden hangisi klasik komedyanın özelliklerinden biri değildir? A) Karakterleri çoğunlukla üst tabakadan, soylu kişilerden seçme B) Konuları, çağdaş toplumdan, günlük yaşantıdan alma C) Toplumsal çelişkilerin gülünç yanlarını vurgulayarak düşündürmeyi amaçlama D) Vurma, yaralama gibi acı verici olayları izleyicinin gözü önünde canlandırmama E) Birbiri ardınca kesintisiz sürüp giden diyalog ve koro bölümünden oluşma ( ÖYS) 3. Aşağıdakilerden hangisi eski Yunan edebiyatı tiyatro yazarlarından biri değildir? A) Aiskhylos B) Sophokles C) Sokrates D) Euripides E) Aristophanes ( ÖYS) 4. Aşağıdaki yazarlardan hangisi Latin edebiyatı içinde değildir? A) Platus B) Terentius C) Vergilius D) Tacituse E) Euripides ( ÖSS) 7. Klasik tiyatroda titizlikle uygulanan "üç birlik kuralı" aşağıda yazılı ilkeler bileşiminden A) Konuları ve kahramanları tarihten - mitolojiden asil yüksek zümreden alma mecburiyeti B) Tragedyaları, iki koro terennümü ile ayrılan üçer bölümlük eserler halinde kurma ilkesi C) Bütün konuları trilogia- üçleme denen birbirini izleyen üçer eserlik dizeler halinde yazma geleneği D) Tragedyaların en önemli üç niteliği olan üslüp - konu - kahraman tutarlılığı E) Aynı gün ve aynı mekan içinde tek konuyu işleme kuralı ( ÖSS) 120

3 BATI EDEBİYATI VE EDEBİ AKIMLAR 8. Ortaya çıkış zamanlarına göre, sanat ve edebiyat akımlarının doğru sıralanışı aşağıdakilerden A) Romantizm / Realizm /Klassizm / / Naturalizm B) Klasisizm / Romantizm / / Naturalizm / Realizm C) Klasisizm / Naturalizm / Romantizm / Realizm / D) Realizm / Klasisizm / Naturalizm / Romantizm / E) Klasisizm / Romantizm / Realizm / Naturalizm / 11. Klasisizmin aşağıda belirtilen özelliklerinden hangisi, Divan edebiyatında da vardır? A) Kişilerin ruh durumlarının gerçeğe uygun olması B) Sanatçının yapıtında kişiliğini gizlemesi C) Yapıtlardaki dilin ulusal olması D) Konuya değil, konunun işlenişine önem verilmesi E) Üslubun yalın, açık ve sağlam olması ( ÖSS) ( ÖSS) 9. Ahlaki bir gaye güden, akıl ve sağduyunun hakim olduğu, konu olarak seçkin insanları ve ruh hallerini içine alan akım aşağıdakilerden A) Realist B) Parnasyen C) Klasik D) Natüralist E) Romantik ( ÖSS) 12. Klasik akıma bağlı sanatçılar arasında özellikle I. didaktik şiir türünde ürün vermiş bir ad da II. Moliere'dir. En önemli yapıtı Fabllar'dır. Bu III. IV. türdeki ürünleri ondan önce Ezop denemiştir. V. Yukarıdaki numaralanmış sözlerin hangisinde bilgi yanlışı vardır? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. ( ÖSS - II) 10. Aşağıdakilerin hangisinde, belirtilen özellikler birlikte verildiği akımla ilgili değildir? A) Gözlem ve belgelere önem verme (Realizm) B) Konuya değil, onun işleniş biçimine önem verme (Romantizm) C) Güzelliğin, anlam açıklığında değil, kapalılıkta olduğuna inanma (Sembolizm) D) Sanat, doğanın kopyası olmalıdır, ilkesini benimseme (Natüralizm) E) Bilinçaltını akıl ve mantıktan üstün tutma () ( ÖSS - II) 13. Aşağıdakilerin hangisinde aynı yüzyılda yaşamış, aynı edebiyat akımından etkilenmiş ve aynı ulustan olan sanatçılar birlikte verilmiştir? A) Cervantes - Lamartine - Montaigne B) Daniel Defoe - Jonathan Swift - Mark Twain C) Boileau - Moliere - La Fontaine D) Chateaubriand - J.Steinbeck - Edgar Allan Poe E) Thomas Mann - Bernard Shaw - Charles Dickens ( ÖYS) 121

4 DEĞİŞMEYEN EDEBİYAT SORU VE ÇÖZÜMLERİ 6. BÖLÜMÜN ÇÖZÜMLERİ 1. Eski Yunan tiyatrosunda, konularını Yunan mitolojisinden alan oyunlar yazdılar. Târihî bir konu epizotlar hâlinde, dramatik tema üzerinde lirik şiirler şeklinde anlatıldı. Oyunlarda bir koro ve aktörler yer alıyordu. Bunun dışında koronun işlevi mekânın, zamanın ve sahnenin ruh hâlinin tasviri şeklindeydi. Sophocles zamânında çeşitli resimler de mekân anlatımına yardımcı olarak sahnelerde kullanılmaya başlamıştı. Oyunlarda hiç kadın yer almıyordu. Kadın rollerini de erkekler oynuyordu. Aktörler yüz ifâdelerinin uzaktan da görülmesini sağlamak için büyük maskeler takıyorlardı. Oyunlar, kentlerde özel olarak yapılan amfi tiyatrolarda oynanıyordu. Ağır bir dil kullanılıyordu. D seçeneğinde verilen "Üç birlik kuralına uyulması" yani zaman, yer ve konu birliği klasik tiyatroda değişmez bir değer taşır. 2. Yunan tragedyalarında koronun en önemli görevi kamuoyunun düşüncelerini dile getirmesidir. 3. Eski Yunan ve Latin edebiyatı, Batı edebiyatının kaynağıdır. Eski Yunan edebiyatının ana kaynağı, "İlyada" ve "Odysseia" adlı destanlardır. Eski Yunan edebiyatının en önemli sanatçıları şunlardır: Homeros: Destan türünün dünya edebiyatındaki ilk temsilcisidir. "İlyada "ve "Odysseia" ona aittir. Hesiodos: Dünya edebiyatında didaktik şiirin ilk örneklerini veren şairdir. Sappho: Dünya edebiyatında lirik şiirin öncüsü sayılan bir kadın şairdir. Aisopos (Ezop): Fabl türünün kurucusudur. La Fontaine 'i etkilemiştir. Aiskhylos: Tragedya türünün ilk önemli şairidir. Sophokles: Aiskhylos'tan sonraki en büyük tragedya şairidir. Euripides: Tragedyada koronun önemini azaltmış kahramanlarını mitolojideki efsanevi niteliklerden kurtarmaya çalışmıştır. Aristophanes: İlk büyük komedya şairidir. Verilen seçenekler bu bilgilerle karşılaştırıldığında Aiskhylos, Sophokles, Euripides, Aristophanes'un eski Yunan tiyatro sanatçıları olduğu görülür. Sokrates ise eski Yunan filozoflarından biridir. Eski Yunan kültürünün ve edebiyatının oluşumunda önemli yer tutan isimlerdendir. 4. Latin edebiyatı Yunan edebiyatının izleyicisidir. Roma İmparatorluğunun kuruluşu ile başlar. Başlıca sanatçıları: Ennius: Trajedi şairidir. Plautus: Komedi şairi ve aktörüdür. Lucretius: Filozof ve şairdir. Vergilius: Pastoral ve didaktik şiirlerin şairidir. Horatius: Lirik ve didaktik şiirlerin şairidir. Ovidius: Lirik ve mitolojik şiirlerin şairidir. Tacitus: Tarihçidir. Terentius: Komedi şairi. Verilen sanatçılarla seçenekler karşılaştırılırsa "Euripides"'in Latin edebiyatı sanatçıları arasında olmadığı görülür. Çünkü "Euripides" Eski Yunan sanatçılarındandır. 5. Klasik tragedyanın özellikleri:. Konusu tarih ya da mitolojiden alınır.. Kişileri, seçkinler, soylular, tanrılar, yarıtanrılar, tanrıçalardır.. Manzumdur. Dili seçkindir.kaba ve bayağı sözcüklere yer verilmez.. Üç birlik kuralına uyulur.. Öldürme, yaralama gibi olaylar sahnede canlandırılmaz. Sahneye bir haberci tarafından iletilir.. Kamuoyunun düşüncelerini dile getiren bir koro vardır.. Kahramanlar kaderlerini değiştiremezler.. Beş bölümden oluşur. Verilen bilgilerle karşılaştırdığımızda B seçeneğindeki bilgi yanlıştır. Karakterler üst tabakadan soylu kişilerden seçilir. Halktan seçilmez. Bu nedenle B seçeneği Klasik tragedyanın özelliği olamaz. 6. Klasik komedinin özellikleri:. Kişileri halktan insanlardır.. Dilde sınırlama yoktur.. Üç birlik kuralı vardır.. Manzumdur.. Beş bölümdür.. Her tür olay sahnede gösterilir. Bu soru ÖSYM tarafından iptal edilmiştir. Çünkü sorunun iki doğru cevabı vardır. Verilen bilgilerle karşılaştırdığımızda A seçeneğindeki bilgi yanlıştır. Karakterler üst tabakadan soylu kişilerden değil, halktan insanlardır. Bu nedenle A seçeneği Klasik komedyanın özelliği olamaz. D seçeneğindeki bilgi ise daha çok tragedya için geçerlidir. Böyle olunca D seçeneği de klasik komedyanın özelliği olamaz. Yanıt:? 128

5 BATI EDEBİYATI VE EDEBİ AKIMLAR 7. Klasik tiyatroda uyulması gereken üç birlik kuralı: Zaman birliği:olayın en çok 24 saat içinde geçmesi. Yer birliği: Olayın aynı yerde geçmesi. Olay birliği: Eserin bir tek ana vak'a çevresinde gelişmesi. Bu açıklama doğrultusunda E seçeneği doğrudur. 10. "Klasiklere göre konudan çok, konunun kusursuz bir dil ve anlatımla ortaya konulması asıldır. Kullanılan dil kabalıktan, bayağılıklardan arınmış, seçkin bir dil olmalıdır." Bu nedenle B seçeneğinde verilen bilgi yanlıştır. Bu özellik romantizmin değil, klasisizmin özelliğidir. 8. Ortaya çıkış zamanlarına göre, sanat ve edebiyat akımlarının doğru sıralanışı şöyledir: 14. yüzyıldan 20.yüzyıla kadar ortaya çıkan akımlar:. Hümanizm. Klasizm. Romantizm. Realizm. Parnasizm. Naturalizm. Sembolizm 20.yüzyılda görülen başlıca edebiyat akımları:. Empresyonizm. Ekspresyonizm. Dadaizm.. Kübizm. Fütirizm. Egzistansiyalizm Bu sıralanış esas alındığında E seçeneği doğru olur. Klasizm/Romantizm/Realizm/Naturalizm/ 9. Klasik Akımın özellikleri:. Akıl ve sağduyuya dayanır.. Konularını eski Yunan ve Latin tarihinden ve mitolojisinden alır.. Kahramanları yalnız seçkinler, tanrılar, yarı tanrılar, tanrıçalardır.. Seçkin bir dil kullanılır.. Konu her dönemde her yerde geçerli olan aşk, tutku gibi konulardır.. Doğa ve çevre anlatılmaz. Doğa deyince insanın doğası anlaşılır.. Ahlaki bakımdan örnek olma amaçlanır.. Sanatçı eserinde kendini gizler.. Konuya değil konunun işlenişine önem verilir. Soru kökünde verilen bilgiler klasik akımın bilgileridir. 11. Verilen seçeneklerde hem klasizmin hem de Divan edebiyatının özelliğini yansıtan "Konuya değil, konunun işlenişine önem verilmesi"dir. Biçim kusursuzluğu, kuralcılık, klasizmin nitelikleri arasındadır. Divan edebiyatında da söyleniş biçimi anlamın önüne geçmiştir. 12. Klasisizmin en çok etkilediği sanat dalı, tiyatro olmuştur. Özellikle eski Yunan'dan beri geleneği süren trajedi türünün ilginç örneklerini Racine ve Corneille verirken, Moliere "modern" yaşamı işleyen komedyalarıyla "tarih ve antik beğeni yerine çağını yansıtma gayreti içindedir." Başlıca sanatçıları: Tragedyada Racine, Corneille; komedyada Moliere; manzum, mektup ve manzum yergide Boileau; fablde La Fontaine; felsefede Descartes, Pascal; özdeyişte Rochefoncault; portrede La Bruyere; dinsel söylevde Bossuet; anıda Saint-Simon; romanda Mme De La Fayette(Prenses de Cleves), Fenelon (Telemak) III numaralı söz yanlıştır. Çünkü Moliêre komedileriyle ünlüdür. Fabllarıyla tanınan sanatçı La Fontaine'dir. 13. Soru kökünde aynı yüzyılda yaşayan, aynı edebiyat akımından etkilenmiş ve aynı ulustan olan sanatçıların bir arada olduğu seçenek sorulmaktadır. Doğru cevap C seçeneğidir. Çünkü üç sanatçı da (Boileau, Moliere, La Martine) 17. yüzyılda Fransa'da yaşayan ve klasisizmden etkilenen sanatçılardır. 129