Rhabdoviridae. Dr.Tuncer ÖZEKİNCİ

Transkript

1 Rhabdoviridae Dr.Tuncer ÖZEKİNCİ

2 Sınıflandırma Lyssavirus (rabies virus) Vesiculovirus (vesicular stomatitis virus) Ephemerovirus (bovine ephemeral fever virus) Cytorhabdovirus (lettuce necrotic yellows virus) Nucleorhabdovirus (potato yellow dwarf virus)

3 Rhabdoviridae Rhabdoviridae ailesi içerisinde insanlarda hastalık oluşturan bir tek virus türü bulunmakta olup, bu da Lyssavirus cinsi içerisinde yer alan RABİES virus olarak adlandırılan kuduz virusudur.

4 Rabies virus 75nm eninde 180nm boyundadır, Silindirik yapıdadır (mermiye benzer), Zarflı bir virustur (gp çıkıntılara sahip) Negatif polariteli, tek ipçikli RNA yapısında genomu vardır. Sitoplazmada replike olur

5 Rabies Virus Şematik Yapı

6 VİRÜSÜN YAPISI Rabies genomu beş ayrı proteini kodlar Nükleoprotein (N) Fosfoprotein (NS, P) Matriks proteini (M) Glikoprotein (G) Polimeraz (L)

7 RABİES VİRUS VİRUSUN YAPISI Glikoprotein ; Virionun yüzeyinde bulunur, virusun hedef hücreye yapışmasını sağlar, deney hayvanlarında nörotropizm gösterir Virusun yüzeyinde yeralan, sıkı bir şekilde dizilmiş yaklaşık 400 trimerik çıkıntının oluşumunu sağlar Matriks proteini ; Konak hücre membranından, virusun tomurcuklanma yoluyla oluşmasından sorumludur Nükleoprotein, fosfoprotein ve polimeraz (L-protein) Ribonükleokapsidi oluştururlar

8 DUYARLILIK 4 0 C de saatlerce canlı kalabilir C de haftalarca,aylarca canlı kalabilir C de yıllarca canlı kalabilir 50 0 C de bir saat de ölür. Deterjanlar etkilidir U.V ışığı,güneş ışığı ile hemen ölür. Kuvvetli asitler ve kuvvetli bazlar etkilidir

9 PATOGENEZ Isırık yerinde kas ve bağ dokuda çoğalır (inkübasyon peryodu), burada hiç semptom vermez ya da minimal semptom verir. İnfekte ettiği hücrelere gp çıkıntıları ile yapışır. Nöromüsküler bağlantılar yolu ile ulaştığı hücrelerde nikotinik asetilkolin kuduz Virüsu için reseptör görevi görür. İnkübasyon peryodu çok uzun, asemptomatikdir, aylar haftalar sonra Virüs periferal sinirleri infekte eder. Aksonlar boyunca taşınarak,periferal sinirlerde (günde 8-20mm) ilerleyerek merkezi sinir sistemine geçer. Burada çoğalır. Beyinin infeksiyonu ile klasik semptomlar başlar, koma ve ölüm gelişir.

10 PATOGENEZ 2 Periferal sinirler aracılığı ile tükrük bezlerine ve diğer dokulara yayılırlar. Nörotropizmden dolayı koruyucu antikor yanıtı geç oluşmaktadır Antikor yanıtı, Virüs çoğalmasını bloke edebilir. Uzun inkübasyon peryodu olması, kuduzla karşılaştıktan sonra aşılamaya izin verir. İnfekte ettiği insanların kanından izole edilemez

11 PATOGENEZ 4 İnfekte sinir hücrelerinde özgül,eosinofilik stoplazma içi inklüzyon cisimciği (negri cisimciği) oluşur. Bu cisimciklerin varlığı patognomonikdir (vakaların %20 sinde görülmeyebilir )

12 İnfeksiyona Duyarlılık konağın genetik durumuna, Virüs suşuna, konak hücrede viral reseptörlerin konsantrasyonuna, inokulum miktarına, laserasyonun şiddetine Virüsun giriş yerinin merkezi sinir sistemine uzaklığına Isırık yerinin innervasyonuna bağlıdır.

13 Virus infekte ettiği hayvanların Sinir sisteminde Tükrüğünde İdrarında Lenf sıvısında Sütünde Kanında bulunur

14 BULAŞMA Memeli hayvan ısırığı ile tükrük Yaralara infekte salya teması Yarasa sekresyonları ile temas Yarasa mağaralarında aerosol solunması (minör bulaş) Organ transplantasyonu(minör bulaş

15 KUDUZ VİRUSU Tek bir serotipi vardır. Ancak bu serotipin antijenik variantları vardır Antijenik variantları, coğrafik bölgelere ve hayvan türlerine göre değişir

16 Tanı 1 Tanı, klinik ve laboratuvar olarak konur. Lökositoz, BOS hücre artışı, Anormal EEGbulguları

17 Tanı 2 viral antijenlerin gösterilmesi : DFA yöntemi ile Virüs izolasyonu : hücre kültürlerinde Deney hayvanı :Fareye intraserebral inokulasyon

18 Korunma ve kontrol İnfekte hayvanla temastan kaçınılmalı Kaçınılamaz temastan sonra infeksiyonun gelişmesinin önlenmesi Risk altındaki kişilerin infeksiyona karşı korunması

19 Korunma ve kontrol Klinik belirtiler ortaya çıktıktan sonra özel bir tedavi yoktur. Virüsun MSS ne yerleşmesini önleyici tedbirlerin mümkün olan en kısa sürede alınması gereklidir Isırılan yerin lokal tedavisi(sabun-su, benzalkoniumklorid) Yara yerine dikiş atılması, yara yerininin kanatılması yapılmaz Kuduz hiper immunserumu Aşılama

20 Temas Sonrası Önlem Endemik bölgelerde her türlü vahşi hayvan ısırığı profilaksi gerektirir. Endemik bölgelerde başıboş hayvanların ısırığında profilaksi gerekir Kemirici ısırıklarında ısıran hayvanın kuduz olduğu kanıtlanmalı ve ona göre aşı yapılmalı Endeminin düşük olduğu yörelerde evcil hayvan ısırığında hayvan 10 gün gözlem altında tutulmalı,ölürse aşıya başlanmalı

21 Profilaksi gerektirmeyen durumlar Kuduz hayvanı sevmek Kuş,yılan,akrep,kertenkele sokmaları Kuduz hayvanın etini,sütünü pişirerek tüketmek 10 gündür hayatta olan hayvanlarca ısırılmak

22 Kuduz Antiserumları İnsan kuduz ımmunglobulini (HRIG): Hiperimmunize kişilerin plazmalarından hazırlanır.yarısı ısırık yarasına yarısı intramuskuler verilir. Antirabies serum(erig) :Kuduz Virüsu ile hiper immunize edilmiş atların serumundan elde edilir. %1-6 oranında serum hastalığı yapabilir.

23 Temas sonrası HDCV ile profilaksi Önceden aşı yok Lokal yara temizliği+hrig(erig)+ Aşı Önceden aşılanmış Lokal yara temizliği+aşı (0 ve 3.)

24 Kuduz Aşıları İnsan diploid hücre aşısı(hdcv): 5doz (0,3,7,14,28 günlerde) anaflaktik, nöroparalitik veya ensefalitik reaksiyonları rapor edilmemiştir. Ördek embriyo aşısı: Antijenitesi zayıftır doz verilmesi gerekir.nöroparalitik ve anafilaktik reaksiyonları seyrekde olsa vardır. Sinir dokusu aşısı(semple) İnfekte koyun, keçi, fare beyninden yapılır,%0.5 sıklıkla ensefalit gelişir. Etkinliği %5-50 arasında Rekombinant aşılar: Deneysel safhada,zarf glikoproteinlerini kodlayan genleri taşıyan aşı Virüsundan yapılır

25 Filoviridae

26 Filoviruslar nm en nm (ebola viruslarda 14000nm ye kadar uzun olabilir) boyundadırlar, Filamentöz yapıda viruslardır, Tek ipçikli RNA viruslarıdır, Helikal simetrili kapsidi mevcuttur, Yüzeyinde çıkıntılar bulunan bir zarfı vardır Sitoplazmada çoğaldıktan sonra tomurcuklanarak hücreyi terk ederler

27 Sınıflandırma Biribirlerinden yalnızca Antijenik özellikleri ile ayrılan iki alt tipi vardır; Marburg virus Ebola virus Sudan tipi Zaire tipi Mortalite oranı çok yüksek olan hemorajik ateş etkenidirler