TULIP bülten TULIP ÇALIŞMALARINDA SON DURUM. Ocak Romatoloji Dergilerine Uzman Bakış Açısı ve Güncellemeler

Transkript

1 TULIP bülten Ocak 2016 TULIP ÇALIŞMALARINDA SON DURUM Romatoloji Dergilerine Uzman Bakış Açısı ve Güncellemeler

2

3 TULIP Ocak Bülteni Herkese Merhaba, 2015 yılı TULIP adına güzel bir yıl oldu. Açıkçası her gelen kabul yazısı yüzlerdeki tebessümü artırmakta. Bu birliktelik havası devam ettiği sürece eminim ki daha birçok çalışmada TULIP imzası olacaktır. Dr. Umut Kalyoncu nun Psöriatik artrit çalışması FAVOR veri tabanına ait dergiye gönderilen ilk çalışma ünvanını elde etti. Umarız kısa süre içerisinde kabul yazısını almış oluruz yılı içerisinde de birçok kabul yazısı alacağımıza eminiz. Halen kabul edilmiş yazı sayımız 8. Daha hızlı bir iletişim sağlama adına TULIP akıllı telefon uygulamasını hazırladık. Buradan çalışmalar hakkında sizlere çok daha çabuk ulaşmayı amaçlıyoruz. TULIP uygulamasını app store ve googleplay den indirebilirsiniz. Herkese mutlu, sağlıklı, huzurlu ve bol çalışmalı bir yıl diliyoruz. TULIP Sekreteryası Sigma Publishing Dan. ve Org. Dış Tic. Ltd. Şti. adına; İmtiyaz Sahibi İlkay Marangoz Editör Dr. Bünyamin Kısacık Yazı İşleri Müdürü (Sorumlu) İlkay Marangoz Yayın Danışmanı Gönül Simpson İdare Yeri ve Yazışma Adresi Sigma Publishing Danışmanlık ve Organizasyon Dış Tic. Ltd. Şti. Vişne 2 Bölgesi, Çayırgüzeli Sok. No:14 Zekeriyaköy Sarıyer / İstanbul Tel : Faks : info@sigmapublishing.com Sertifika No: Yek Matbaacılık San. ve Tic. Ltd. Şti Yıl Mahallesi, MAS-SIT Matbaacılar Sitesi, 4. Cadde, No:122 Bağcılar İstanbul Tel: Sertifika No: Bu kitapçıkta yayınlanan yazı ve şekillerin sorumluluğu yazarlarına aittir. Sigma Publishing herhangi bir sorumluluk kabul etmemektedir. 1

4 TULIP Çalışmalarının Kuş Bakışı Değerlendirilmesi Devam Eden Çalışmalar Yazım Aşamasında Olan Çalışmalar Kabul Edilen/ Yayınlanan Çalışmalar Toplam TULIP Sekreteryası Prof. Dr. Haner Direskeneli, Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Romatoloji BD, İstanbul Prof. Dr. Servet Akar, Katip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi Romatoloji BD, İzmir Prof. Dr. Ömer Nuri Pamuk, Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Romatoloji BD, Edirne Prof. Dr. Mehmet Sayarlıoğlu, On Dokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Romatoloji BD, Samsun Prof. Dr. Ahmet Mesut Onat, Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Romatoloji BD, Gaziantep Doç. Dr. Umut Kalyoncu, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Romatoloji BD, Ankara Doç. Dr. Bünyamin Kısacık, Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Romatoloji BD, Gaziantep Prof. Dr. İsmail Sarı, Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Romatoloji BD, İzmir Doç. Dr. Ömer Karadağ, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Romatoloji BD, Ankara Prof. Dr. Timuçin Kaşifoğlu, Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Romatoloji BD, Eskişehir Doç. Dr. Sibel Zehra Aydın, Koç Üniversitesi Tıp Fakültesi Romatoloji BD, İstanbul Doç. Dr. Erkan Demirkaya, Gülhane Askeri Tıp Akademisi, Çocuk Romatoloji BD, Ankara 2

5 TULIP Devam Eden Çalışmalar 1. Erişkin Still Hastalarında Yeni Tanı Seti Oluşturma Yürütücü: Dr. Umut KALYONCU Son Durum: Çalışmaya 80 hasta alındı. Still hastalığı dışındaki kontrol grubunda eksiklikler mevcut. Bu çalışmanın yakın zaman içerisinde FAVOR sistemine taşınması amaçlanıyor. 2. Takayasu Takip Kohortu Yürütücü: Dr. Haner DİRESKENELİ Son Durum: 155 hasta çalışmaya girdi. Hasta alan merkezler aşağıdaki tablodadır. Çalışmaya hasta alımı halen devam etmektedir. Bu çalışma için girilen hastaların bazı önemli datalarının eksiklerinin kısa süre içerisinde düzeltilmesi istenmektedir. Merkez Hasta Sayısı Gaziantep Üniversitesi Romatoloji Bilim Dalı 34 Marmara Üniversitesi 30 İstanbul Bilim Üniversitesi 13 Dokuz Eylül Üniversitesi Romatoloji Bilim Dalı 13 Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Romatoloji Bilim Dalı 11 Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi 9 ÇÜTF Romatoloji-İmmünoloji Bilim Dalı 8 Bakırköy Dr. Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi 7 Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi 6 Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Romatoloji Bilim Dalı 6 Ankara Tıp Fakültesi Romatoloji Bilim Dalı 5 Uludağ Üniversitesi 5 Katip Çelebi Üniversitesi 3 Gazi Üniversitesi 2 Koç Üniversitesi 1 Kyoto University 1 Ondokuz Mayıs Tıp Fakültesi 1 TOPLAM 155 3

6 3. Psöriatik Artrit Veritabanı Yürütücü: Dr. Umut KALYONCU Son Durum: PsA çalışması çok yönlü ve üzerinde farklı çalışmalarla devam ediyor hasta sayısına ulaşıldı. Çalışmaya hasta gönderen merkezler aşağıda listelenmiştir. Çalışma halen hasta alımına devam etmektedir. Bu çalışma ilgili çok sayıda yazı çıkacağını biliyoruz. İlk yazı hazırlandı, muhtemel dergiye gönderim aşamasında. Merkez Hasta sayısı Gazi Üniversitesi 15 Malatya Devlet Hastanesi 12 Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi 31 Cumhuriyet Üniversitesi 4 Süleyman Demirel Üniversitesi 75 Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi 15 Bakırköy Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi 7 Dışkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi 33 Tekirdağ Üniversitesi 28 Uludağ Üniversitesi 73 Eskişehir Devlet Hastanesi 22 Adana Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi 29 Katip Çelebi Üniversitesi 38 Van Eğitim ve Araştırma Hastanesi 22 Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi 12 Gaziantep Üniversitesi 89 Sütçü İmam Üniversitesi 38 Turgut Özal Üniversitesi 3 Hitit Üniversitesi Çorum Eğitim ve Araştırma Hastanesi 2 4

7 Merkez Hasta sayısı Yenimahalle Devlet Hastanesi 37 Ondokuz Mayıs Üniversitesi 25 Fatih Sultan Mehmet Eğitim ve Araştırma Hastanesi 42 Gülhane Askeri Tıp Akademisi 21 Başkent Üniversitesi Adana Uygulama ve Araştırma Hastanesi 24 Yıldırım Beyazıt Üniversitesi 34 Ege Üniversitesi 103 Antakya Devlet Hastanesi 14 Trakya Üniversitesi 2 Selçuk Üniversitesi 22 Şifa Üniversitesi 8 Fatih Üniversitesi 23 Koç Üniversitesi 85 Erciyes Üniversitesi 7 İstanbul Bilim Üniversitesi 51 Yıldırım Beyazıt Üniversitesi 14 Osmangazi Üniversitesi 10 Marmara Üniversitesi 15 Hacettepe Üniversitesi 93 Akdeniz Üniversitesi 3 TOPLAM

8 4. Relapsing Polikondrit Hastalarının Demografik Verileri Yürütücü: Hakan EMMUNGİL Son Durum: 37 hastaya ulaşılmıştır. EULAR için bir poster hazırlanıp sonrasında makalenin yazımına geçilmesi planlanmaktadır. Merkez Hasta Sayısı Gaziantep Üniversitesi 5 Yıldırım Beyazıt Üniversitesi 5 Hacettepe Üniversitesi 6 Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi 1 Acıbadem Üniversitesi 1 GATA 1 Trakya Üniversitesi 1 Gazi Üniversitesi 1 Bilim Üniversitesi 1 Kocaeli Üniversitesi 1 Uludağ Üniversitesi 4 Süleyman Demirel Üniversitesi 2 Erciyes Üniversitesi 4 Sütçü İmam Üniversitesi 1 Ondokuz Mayıs Üniversitesi 1 Koç Üniversitesi 3 TOPLAM 37 6

9 5. Behçet-Budd Chiari Birlikteliği Yürütücü: Dr. Mehmet SAYARLIOĞLU Son Durum: Çalışma Favor veri tabanı üzerinden yürütülüyor. Güncel hasta sayılarını aşağıdaki tabloda bulabilirsiniz. Merkez Hasta Sayısı Cumhuriyet Üniversitesi 21 Marmara Üniversitesi 8 Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi 7 Kocaeli Üniversitesi 13 Gaziantep Üniversitesi 37 Osmangazi Üniversitesi 7 Eskişehir Devlet Hastanesi 36 Sütçü İmam Üniversitesi 4 Ondokuz Mayıs Üniversitesi 27 Pamukkale Üniversitesi 2 Uludağ Üniversitesi 4 Yıldırım Beyazıt Üniversitesi 7 Ege Üniversitesi 32 Fırat Üniversitesi 1 Şifa Üniversitesi 4 Antalya Eğitim Araştırma Hastanesi 3 Hacettepe Üniversitesi 10 TOPLAM 219 7

10 6. Temporal Arteri Veri Tabanı Yürütücü: Dr. Ömer Nuri PAMUK Son Durum: Çalışma Favor veri tabanı üzerinden yürümektedir. Güncel hasta sayılarını aşağıda bulabilirsiniz. Buraya hasta alışında hızlanmamız gerekiyor. Tahmini 100 civarı temporal arterit hastası ilk sorduğumuzda vardı. Merkez Hasta sayısı Trakya Üniversitesi 25 Ege Üniversitesi 11 Antalya Eğitim Araştırma Hastanesi 1 Süleyman Demirel Üniversitesi 10 Ankara Üniversitesi 6 Gaziantep Üniversitesi 10 Uludağ Üniversitesi 2 GATA 1 Eskişehir Devlet Hastanesi 1 Sivas Cumhuriyet Üniversitesi 2 Florans Nightingale 1 Ankara Numune Hastanesi 3 TOPLAM Erişkin Henoch Schönlein Purpura lı Hastalarda Prognoz ve Hastalığa Bağlı Hasarın Değerlendirilmesi Yürütücü: Fatma Alibaz ÖNER (falibaz@gmail.com) Son Durum: Çalışma hasta alımına yeni başlamasına rağmen 19 hastaya ulaştı. Çalışmaya hasta veren merkezleri aşağıdaki tabloda bulabilirsiniz. Merkez Hasta sayısı Ankara Numune Hastanesi 13 Van Eğitim Araştırma Hastanesi 2 Uludağ Üniversitesi 2 Gaziantep Üniversitesi 2 TOPLAM 19 8

11 Tamamlanan Çalışmalarda Son Durum 1. Kronik Böbrek Hastalığı Olan RA/AS Hastalarında Tedavi Değerlendirmesi Yürütücü: Dr. Rıdvan MERCAN Son Durum: Yazı revizyon aldı. Revizyon sonrası cevap bekleniyor. 2. Skleroderma Malignite İlişkisi Yürütücü: Dr. Timuçin KAŞİFOĞLU Son Durum: Yazı Clinical Rheumatology dergisinden revizyon aldı. 3. AS/RA/PsA Amiloidoz Hastalarında Biyolojik Tedavi Alanların Demografik Özellikleri Yürütücü: Dr. Ömer Nuri PAMUK Son Durum: Yazı dergide. 4. Dirençli FMF Hastalarında Anakinra Canakimumab Tecrübesi Yürütücü: Dr. Servet AKAR Son Durum: Yazım aşamasında. 5. Biyolojik Tedavi Alan Hastaların İlaca ve Yan Etkilerine İlişkin Düşünceleri Yürütücü: Dr. Yavuz PEHLİVAN Son Durum: Yazım aşamasında. 6. Psöriatik Artrit Registry of Turkey: Results of a multicenter registry on 1081 patients Yürütücü: Dr. Umut KALYONCU (umut.kalyoncu@yahoo.com) Son Durum: Yazı dergide. 7. Takayasu Arteriti Hastalarının Gebelik Sonuçları Yürütücü: Dr. Nilüfer ALPAY (nilalpay@gmail.com) Son Durum: Hasta alımına yeni başlandı. ile gönderilen formlar ile çalışma yürütülecek. 9

12 Kabul Edilen/Yayınlanan Yazılar 1. Amyloidosis and its related factors in Turkish patients with familial Mediterranean fever: a multicentre study. Yürütücü: Dr. Timuçin Kaşifoğlu Dergi: Rheumatology (Oxford) Apr;53(4): Kasifoglu T, Bilge SY, Sari I, Solmaz D, Senel S, Emmungil H, Kilic L, Oner SY, Yildiz F, Yilmaz S, Bakirli DE, Tufan MA, Yilmaz S, Yazisiz V, Pehlivan Y, Bes C, Cetin GY, Erten S, Gonullu E, Temel T, Sahin F, Akar S, Aksu K, Kalyoncu U, Direskeneli H, Erken E, Kisacik B, Sayarlioglu M, Korkmaz C. 2. Diagnostic dilemma of paraneoplastic arthritis: case series. Yürütücü: Dr. Bünyamin Kısacık Dergi: Int J Rheum Dis Jul;17(6): Kisacik B, Onat AM, Kasifoglu T, Pehlivan Y, Pamuk ON, Dalkilic E, Donmez S, Bilge SY, Yilmaz S, Erdem H, Mercan R, Ozturk MA, Bes C, Soy M, Erten S, Cobankara V, Senel S, Oner FA, Direskeneli H, Yilmaz S, Yazici A, Emmungil H, Aksu K, Kul S, Cetin GY, Sayarlioglu M. 3. Behçet disease with vascular involvement: effects of different therapeutic regimens on the incidence of new relapses. Yürütücü: Dr. Fatma Alibaz Öner Dergi: Medicine (Baltimore) 2015 Feb;94(6) Alibaz-Oner F, Karadeniz A, Yilmaz S, Balkarli A, Kimyon G, Yazici A, Çinar M, Yilmaz S, Yildiz F, Bilge ŞY, Bilgin E, Coskun BN, Omma A, Çetin GY, Çağatay Y, Karaaslan Y, Sayarloğlu M, Pehlivan Y, Kalyoncu U, Karadağ Ö, Kaşifoğlu T, Erken E, Pay S, Çefle A, Kisacik B, Onat AM, Çobankara V, Direskeneli H. 4. Incidence of Cyclophosphamide Induced Urotoxicity and Protective Effect of Mesna in Rheumatic Diseases Yürütücü: Dr. Neslihan Yılmaz Dergi: Journal of Rheumatology Neslihan Yilmaz, Hakan Emmungil, Sercan Gucenmez, Gulsen Ozen, Fatih Yildiz, Ayse Balkarlı, Gezmis Kimyon, Belkıs Nihan Coskun, Ismail Dogan, Omer Nuri Pamuk, Sule Yasar, Gozde Yıldırım Cetin, Ayten Yazici, Serpil Ergulu Esmen, Yonca Cagatay, Sema Yılmaz, Ayse Cefle, Mehmet Sayarlıoglu, Timucin Kasifoglu, Omer Karadag, Yavuz Pehlivan, Ediz Dalkılıc, Bunyamin Kisacik, Veli Cobankara, Eren Erken, Haner Direskeneli, Kenan Aksu, Sule Yavuz 5. The rate and significance of Type 1/Type 2 Serum Amyloid A Protein Genes polymorphisms in patients with ankylosing spondylitis and amyloidosis Yürütücü: Dr. Gözde Çetin Yıldırım Dergi: Amyloid Gozde Yildirim Cetin, Eda Ganiyusufoglu, Dilek Solmaz, Yonca Cagatay, Sibel Yılmaz Oner, Burak Erer, Hasan Sabit Sagliker, Ali Berkant Avci, Servet Akar, Omer Nuri Pamuk, Metin Kılınc, Timucin Kasifoglu, Haner Direskeneli, Ahmet Gul, Mehmet Sayarlioglu 10

13 6. Current antiviral practice and course of Hepatitis B virus infection in inflammatory arthritis: A multicentric observational study (A+HBV study) Yürütücü: Dr. Umut Kalyoncu Dergi: European Journal of Rheumatology Umut Kalyoncu, Hakan Emmungil, Ahmet Mesut Onat, Sedat Yılmaz, Timuçin Kaşifoglu, Servet Akar, Nevsun İnanç, Fatih Yıldız, Orhan Küçükşahin, Ömer Karadağ, Rıdvan Mercan, Cemal Bes, Veli Yazısız, Barış Yılmazer, Mustafa Özmen, Şükran Erten, Soner Şenel, Ayten Yazıcı, Koray Taşçılar, Melike Kalfa, Sedat Kiraz, Bünyamin Kısacık, Yavuz Pehlivan, Levent Kılıç, İsmail Şimşek, Ayşe Çefle, Nurullah Akkoç, Haner Direskeneli, Eren Erken, Murat Turgay, Mehmet Akif Öztürk, Mehmet Soy, Kenan Aksu, Ayhan Dinç, İhsan Ertenli 7. Factors Predicting Tuberculosis Risk Under Tumor Necrosis Factor Alpha Inhibitors: Report from a Large Multi-center Cohort with High Background Prevalence Yürütücü: Dr. Bünyamin Kısacık Dergi: Journal of Rheumatology Bunyamin Kisacik, Omer Nuri Pamuk, Ahmet Mesut Onat, Sait Burak Erer, Gulen Hatemi, Yesim Ozguler, Yavuz Pehlivan, Levent Kilic, Ihsan Ertenli6 Meryem Can, Haner Direskeneli, Gökhan Keser, Fahrettin Oksel, Ediz Dalkilic, Sedat Yilmaz, Salih Pay, Ayse Balkarli, Veli Cobankara, GözdeYildirim Cetin, Mehmet Sayarlioglu, Ayse Cefle, Ayten Yazici, Ali Berkant Avci, Ender Terzioglu, Suleyman Ozbek, Servet Akar, Ahmet Gul 8. Assessment of 2012 EULAR/ACR Clinical Classification Criteria for Polymyalgia Rheumatica: A prospective multi-center study Yürütücü: Dr. Gülsen Özen Dergi: Journal of Rheumatology Gulsen Ozen, Ali Ugur Unal, Seda Bas, Gezmis Kimyon, Bunyamin Kisacik, Ahmet Mesut Onat, Sadiye Murat, Havva Keskin, Meryem Can, Alperen Mengi, Necati Cakir, Ayse Balkarli, Veli Cobankara, Neslihan Yilmaz, Ayten Yazici, Atalay Dogru, Mehmet Sahin, Ali Sahin, Kevser Gok, Soner Senel, Omer Nuri Pamuk, Sema Yilmaz, Ozun Bayindir, Kenan Aksu, Yonca Cagatay, Lutfi Akyol, Mehmet Sayarlioglu, Gozde Yildirim-Cetin, Sule Yasar- Bilge, Ilker Yagci, Sibel Zehra Aydin, Fatma Alibaz-Oner, Pamir Atagunduz, Nevsun Inanc, Haner Direskeneli 9. Response rate of initial conventional treatments, disease course and related factors of patients with Adult-Onset Still s Disease: The data obtained from large multicenter cohort Yürütücü: Dr. Umut Kalyoncu Journal of Autoimmunity Umut Kalyoncu, Dilek Solmaz, Hakan Emmungil, Ayten Yazici, Timucin Kasifoglu, Gezmiş Kimyon, Ayşe Ayan, Cemal Bes, Mustafa Ozmen, Fatma Alibaz Oner, Sükran Erten, Yonca Cagatay, Gözde Yıldırım Cetin, Sedat Yilmaz, Fatih Yildiz, Omer Nuri Pamuk, Orhan Kucuksahin, Levent Kilic, Veli Yazisiz, Omer Karadag, Süleyman Serdar Koca, Mutlu Hayran, Servet Akar, Kenan Aksu, Nurullah Akkoc, Gokhan Keser, Emel Gonullu, Bunyamin Kisacik, Ahmet Mesut Onat, Mehmet Soy, Nevsun Inanc, Haner Direskeneli, Mehmet Sayarlioglu, Eren Erken, Murat Turgay, Ayse Cefle, Ihsan Ertenli, Salih Pay. 11

14 Yurt Dışına Gitmeyi Düşünen Romatoloji Uzmanlarına Öneriler 2. Bölüm Doç. Dr. Umut Kalyoncu Hacettepe Üniversitesi, İç Hastalıkları ABD, Romatoloji BD, Öğretim Üyesi Giriş: TULIP in Ekim bülteninde yurt dışına gitmeyi düşünen romatoloji uzmanlarına yönelik olarak ilk önerilerimizi yazmaya başlamıştık. Birinci bölümde Uzm. Dr. Fatma Alibaz Öner Mayo Klinik, Doç. Dr. Abdurrahman Tufan Leiden deneyimlerini anlatırken, ben de Cochin ve Hopkins izlenimlerimi yazmıştım. Bu yeni bültende kaldığımız yerden devam etmek istiyoruz. Bu ikinci bölümde Dokuz Eylül Üniversitesinden Prof. Dr. İsmail Sarı, İstanbul Üniversitesi, Çapa dan Doç. Dr. Burak Eker ve Akdeniz Üniversitesinden Doç. Dr. Ali Berkant Avcı deneyimlerini paylaşacaklar. Amerika, Kanada ve Almanya da çalışmış arkadaşlarımızın deneyimlerinin diğer uzmanları cesaretlendireceğini düşünüyorum. Önümüzdeki sayıda 3 farklı arkadaşımızdan daha görüşlerini alacağız. Bir sonraki sayıda Kanada da kalıcı olarak çalışmaya başlayan Doç. Dr. Sibel Zehra Aydın ın düşüncelerini soracağız. En sonunda Prof. Dr. Haner Direskeneli hocamızın konu ile ilgili genel yorumunu alıp bu konuyu tamamlamış olacağız. Dr. İsmail Sarı nın Toronto Üniversitesi Deneyimleri Öncelikle yazacağım bilgilerin meslektaşlarıma yararlı olmasını temenni ederim. Ben halen, Kanada da bulunan Toronto Üniversitesi bünyesindeki Toronto Western Hastanesi, Spondilit kliniğinde çalışmalarımı sürdürmekteyim. Buradaki eğitimime 2014 Ağustos ayında başladım ve ankilozan spondilit (AS) klinik yan dalı (clinical fellowship) yapmaktayım. Ayrıca aynı üniversitede klinik epidemiyoloji ve biyoistatistik master programı öğrencisiyim. Bu merkezi seçmemdeki en önemli neden AS hastalığı üzerinde çalışmalarımı yoğunlaştırmak istememdir. Çalışmakta olduğum klinik, Kuzey Amerika da AS konusunda en deneyimli merkez konumundadır. Toronto Üniversitesi Spondilit kliniği direktörü, dolayısıyla benim danışmanım (supervisor), Prof. Dr. Robert D. Inman olup bu kliniği bir diğer akademisyen Dr. Nigil Haroon ile beraber yürütmekteler. Klinikle temasım Dr. Inman a kendimi tanıtan ve kendisiyle çalışmak istediğime yönelik bir elektronik posta göndermem ile başladı. Kendisi ile daha sonra ACR kongresinde yüz yüze görüştük ve sonrasında üniversiteden resmi teklif mektubu tarafıma iletildi. Mensubu bulunduğum Dokuz Eylül Üniversitesi Romatoloji bölümündeki hocalarımın da onaylarını alarak işlemlere başladım. 12

15 Biz ailece (eşim ve çocuklarımla) Kanada ya geldik. Eşim İzmir Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesinde patoloji uzmanı olarak çalışmakta. Kendisi de benimle benzer şekilde elektronik posta ile temas kurduğu, konusunda dünyanın önde gelen eğitim ve araştırmacısından olur mektubu alarak işlemlerine başladı. Halen gastrointestinal patoloji klinik yan dalı yapmakta. Çocuklarımızın ikisi de ilkokula gitmekte ve buraya geldiğimiz dönemde herhangi bir İngilizce eğitimleri bulunmamaktaydı. Ben kendi fakültemde dekanlık ile irtibata geçerek gerekli belgeleri toparlayıp olur yazısını aldım YÖK yasasına göre akademisyenler 1 yıl süresince maaşlı, sonrasında talep edenler için maaşsız olarak uzun süreli görevlendirme alabilmekte. Sağlık Bakanlığı hastanelerine bağlı olanlar için izin bakanlıktan alınmakta ve ücret söz konusu değil. Toronto Üniversitesi genel anlamda gözlemci kabul etmemekte. Buraya başvuran kişilerin araştırma (research) veya klinik yan dal yapmaları talep edilmekte. Buradaki sistemde gerek ana dal gerekse üst ihtisas eğitimi alan kişiler diplomayı alana dek asistan (resident) olarak kabul edilmekte. Hekimlerin uzmanlık aldıkları üst ihtisas alanında, spesifik bir branşta çalışması yan dal (fellowship) olarak tanımlanmakta. Romatoloji alanında lupus, romatoid artrit, skleroderma, psöriatik artrit, Sjögren, spondilit ve vaskülit gibi yan dallar mevcut. Başvurmayı düşünenler için kolaylık olması açısından buradaki klinikler ve sorumlularından Tablo 1 de bahsettim. Herhangi bir departmandan kabul aldıktan sonra evrak işlemlerine başlamak gerek. Bu amaçla size gönderilen kabul mektubuyla birlikte nelerin yapılması gerektiği tanımlanmakta. Bu konu hakkında verdiğim bağlantıdan üniversite web sayfasına girilerek genel anlamda yapılması gerekenlere ( Tablo 1: Toronto Üniversitesine bağlı hastanelerde yan dal eğitimi veren klinikler ve direktörleri Başlıca Hastane Direktör E-posta TWH Dr. Murray Urowitz m.urowitz@utoronto.ca Lupus Dr. Jorge Sanchez- Mount Sinai Guerrero. jsanchezguerrero7@gmail.com Romatoid artrit Mount Sinai Dr. Edward Keystone edkeystone@mtsinai.on.ca Sjögren TWH Dr. Arthur Bookman Dr.Arthur.Bookman@uhn.ca Vaskülit TWH Dr. Simon Carette Simon.Carette@uhn.ca Mount Sinai Dr. Christian Pagnoux CPagnoux@mtsinai.on.ca TWH Skleroderma Mount Sinai Dr. Sindhu Johnson Sindhu.Johnson@uhn.ca Psöriatik artrit TWH Dr. Dafna Gladman dafna.gladman@utoronto.ca Spondilit TWH Dr. Robert D. Inman Robert.Inman@uhn.ca 13

16 utoronto.ca/postgraduate_studies/clinical_research_fellowship_programs.htm) bakılabilir. Klinik ve research yan dalları için farklı başvuru formları mevcut. Research fellowship için istenen evrak adedi daha az ancak buradaki kliniklerin talebi genelde kişinin kliniğe de katılması yönünde. Klinik yan dalı başvurusu yapacak kişilerin Kanada merkezi tıp otoritesine (Ontario icin CPSO; College of Physicians and Surgeons of Ontario) kayıt yapmaları ve oradan istenen evrakları doldurmaları gerekmekte ( registering-to-practise-medicine-in-ontario/registration-applications-and-forms). Bunun yanı sıra CMPA denilen (Canadian Medical Protective Association) kuruluşa sigorta yaptırılması şart. Gerek üniversiteye kayıt, gerek CPSO ve CMPA başvuruları ücretli ve bunların masrafları başvuran kişiye ait. İşlemlerin oldukça yavaş yürümesi nedeniyle başvurmayı düşünen kişilerin en az 6-8 ay önceden evrakları hazır etmeye başlamaları yerinde olacaktır. Yan dal eğitimine kabul edilen kişiler ilgili departmanın (örneğin spondilit) eğitim sistemine tabi olmaktalar. Bu bağlamda belli aralıklarla departman içi eğitim toplantıları olmakta. Poliklinik sayısı kliniklere göre değişmekle birlikte yan dal eğitimi alan kişiler haftada en çok 2 gün hasta görmekte. Kalan sürede araştırma projeleriyle ilgilenmekteler. Departman haricinde genel romatoloji eğitim toplantıları olmaktadır. Yaşadığımız şehir olan Toronto Kuzey Amerika nın altıncı, Kanada nın ise en büyük şehri. Dünyanın en yaşanılabilir şehirleri kategorisinde her yıl listede ilk 10 da yer almakta. Şehir genelinde çok sayıda üniversite ve uluslararası öğrenci bulunmaktadır. Bu nedenle yaşam koşulları Türkiye ye göre oldukça pahalı. Bu durumdan en fazla etkilenen ise ev kiraları. Şehir merkezindeki apartman daireleri (1 oda 1 salon) ortalama Kanada doları (KAD) civarında. İlgilenenler genel emlak sitesi dan yerleşim yerine göre bilgi edinebilirler. Şehir dışında biraz daha makul fiyatlara ev kiralamak mümkün ancak bu durumda toplu taşıma kartı alınması gerekmekte. Eşi veya çocukları için de toplu taşıma gereksinimi olan kişiler için bu durum avantaj olmaktan çıkmakta. Araba satın alınması şehir dışında oturacak kişiler için bir başka alternatif ve burada çok makul fiyatlara araba sahibi olunabilmekte ( sitesi incelenebilir). Ancak sigorta ödemeleri özellikle yeni gelenler için çok yüksek miktarlarda ve ortalama ayda en az 400 KAD civarında olmakta. Benim tavsiyem şehir merkezinde, mümkünse çalışılacak hastaneye yakın bir yerde ev kiralanması şeklinde olacaktır. Ev kiralamada bir başka nokta yasa dışı olmasına karşın ev sahiplerinin en az 6 aylık bazen de yıllık ev kirası talep etmeleri. Bu nedenle daha önceden emlakçılarla görüşülüp konuşulması gerekli. Toronto da çok sayıda Türk kökenli emlakçı mevcut olup internet üzerinden bu kişilere erişim sağlanabilir. Çocukları olan kişiler için vize tipine bağlı olarak devlet okulları ücretsiz. İngilizce seviyesine göre çocuklar doğrudan sınıflara alınmakta veya dil açısından yetersiz olan öğrenciler ESL (English for Second Language) sınıfı denilen İngilizce sınıflarında eğitim almaktalar. Dersler ilköğretim için 8:30-15:30 saatleri arasında yapılmakta ve isteyen veliler için yer olması durumunda öğleden sonra ders bitiminden akşam saat 6 ya dek ücretli okul sonrası eğitim (day care) imkânı bulunmakta. Öğrencinin gideceği okula TDSB (Toronto District School Board) denilen otorite karar vermekte. Bunda en önemli etken öğrencinin ev adresi. İlkokullar için okullar Eylül ayının başında açılıp Haziran ayı ortasında kapanmakta. Öğrenci kayıtları Ağustos ayı sonunda yapılmakta. Sağlık sigortası konusunda Toronto Üniversitesinde çalışan kişiler UHIP (University Health Insurance Plan) denilen sağlık 14

17 sisteminden belirli bir ücret ödeyerek yararlanabilmekte. Sağlık sigortası detayları htm bağlantısından araştırılabilir. Son olarak editörün Yurt dışı deneyimini meslektaşlarınıza tavsiye eder misiniz? sorusunun yanıtıyla yazımı sonlandırıyorum. Başka bir kültürde hoca-asistan ilişkilerinin nasıl olduğundan başlayarak yurt dışı hasta deneyimi edinilmesi, merkezlerin araştırma konusuna nasıl yaklaştıkları, eğitim müfredatlarının neleri kapsadığı ve klinikleri nasıl işlettiklerine dair deneyimlerin kişilere akademik anlamda çok büyük fayda sağlayacağı düşüncesindeyim. Saygılarımla Dr. Burak Erer in NIH Deneyimleri Yurt dışı deneyimimi 2012 Eylül-2013 Ağustos ayları içinde tam 1 yıl süre ile Amerika Birleşik Devletleri, National Institutes of Health (NIH), National Human Research Institute, Bethesda, Maryland eyaletinde gerçekleştirdim. Halen çalışmakta olduğum İstanbul Üniversitesi, İstanbul Tıp Fakültesi Romatoloji kliniği öğretim üyelerinden Prof. Dr. Ahmet Gül öncülüğünde ve desteğiyle bu merkez ile ortak çalışmalar yürütülmekteydi. Ben de bu vesile ile özellikle Behçet hastalığının genetiği üzerine yoğunlaştığımız çalışmalar sürecinde NIH in tanınmış bilim adamlarından Dan Kastner ve poligenik hastalıklar üzerine yoğun çalışmalar gerçekleştiren Elaine Remmers ile yakından tanışma fırsatım olmuştu. Bu nedenle çalıştığım kurumun şartları elverişli duruma geldiğinde yurt dışı deneyim konusunda gidilecek yeri belirlemede Prof. Dr Ahmet Gül ün de değerli katkıları ve tavsiyeleri doğrultusunda pek bir zorluk yaşamadım. Halen devam etmekte olan projeler kapsamında, Behçet hastalığının genetiği üzerine birlikte yapmış olduğumuz çalışmalardan elde ettiğimiz veriler ışığında hastalık patogenezini ve doğal bağışıklık sistemi ile ilişkisini ortaya koyabilecek bir projeyi yürütmek amacıyla yola çıkmış oldum. Bu konu kapsamında bir klinisyen olarak uzun süredir uğrama şansını dahi bulamadığımız laboratuvarlarda süre geçirme imkânını hem de genetik gibi temel bir bilim dalı alanında çalışma fırsatım oldu. Bu yönüyle yurt dışı deneyimimin bana çok farklı konuları düşünme ve öğrenme fırsatını verdiğini söyleyebilirim. Yazışma süreci ay kadar sürdü. Bu aşamada birçok evrak istendiğini ve büyük bir bölümünü noterden tasdik ettirdikten sonra ilgili sekretere olarak yolladığımı hatırlıyorum (Bu süreç eksik evrakların istenilip tedarik edilmesi ve gönderilmesi nedeniyle oldukça zaman alabiliyor!). Çalışmayı planladığım yerden gerekli evrakların tarafıma iletilmesi tamamlanmadan uçak biletini ve vize randevularını alma sürecinin de geciktiğini söyleyebilirim. Ailemle birlikte gittiğim için sadece kendimle ilgili olan değil, tüm aile fertlerinin kreş, okul ve çalışma durumlarını da ayarlamam gerekmişti. Bu konuda daha önce aynı bölgede çalışmış ya da çalışmayı planlayan insanlar ile irtibata geçerek tecrübelerinden faydalanmak herkes için çok faydalı olabilir. Ben de bazı sorunları çözme konusunda deneyimli insanların ve 15

18 arkadaşlarımın tavsiyelerini fazlasıyla dikkate aldım ve bu açıdan işim biraz daha kolaylaşmış oldu. Özellikle ABD de kreş fiyatlarının çok yüksek olduğunu söyleyebilirim. Bu rakamlar eyaletler arasında bazı farklılıklar göstermekle birlikte $ arasında seyrediyor ve önemli bir harcama kalemini oluşturuyor. Ev kiraları (2 yatak odalı) $ arasında olup güney eyaletlerde biraz daha uygun fiyatlara kiralık evler bulunabiliyor. Ev bulma konusunda güvenli ve iyi okulların olduğu bölgeleri tercih etmeli. Bu konuda hem tecrübeli insanlardan hem de ilgili kiralama sitelerinden yardım alınabilir. Tanıdıklarınız var ise gitmeden de kira sözleşmesi yapabiliyorsunuz. Okul çağında olan çocuklarınız devlet okullarında eğitimlerine devam edebiliyor. Sınıflar arası denklik sorunu yok. Okul öncesi gidilen yer Milli Eğitim Müdürlüğü konumunda olan bir resmi kurumda görüşmeler yapılıp çocuğunuzun dil seviyesi ve alacağı takviye dersler belirleniyor. Bu aşamada aşı durumunu gösterir bir belge mutlaka isteniyor (Bu belge Türkiye de pediatri uzmanından İngilizce yazılmış ve hekim tarafından imzalanmış olarak temin edilebilir). Çocukların okul başlamadan yerel bir hekim tarafından muayene edilerek sağlık durumunu bildirir bir raporun kendilerine iletilmesi isteniyor. Bu tür isteklerin de bir maliyeti olabileceğini belirtmek isterim. Sağlık Uygulama Talimatı kapsamında 6 aydan uzun süreli yurt dışı görevlendirmesi olan devlet memurlarının hem kendilerinin hem de aile fertlerine sağlık harcamalarının Türkiye Cumhuriyeti devleti tarafından karşılanacağı söylense de uygulamanın hiç de anlatıldığı şekilde olmadığını ve başınıza bir sağlık sorunu geldiğinde yapmış olduğunuz sağlık harcamalarınızın kolay ve garantili şekilde geri ödenmeyebileceğini kendi tecrübelerim dâhilinde söylemeliyim. Acil sağlık sorunları ortaya çıktığında güvence sağlayacak seyahat veya başka bir sigortayı tüm aile fertleri için yaptırmanızı tavsiye ederim. Yurt dışı deneyimi için görevlendirme yolu ile gidildiğinde aylık maaşınız devam etmekte. Bunun yanı sıra TRD nin sunduğu karşılıksız burstan da faydalanılabilir. Her ne kadar burs desteği yardımcı olsa da birikimlerinizin çok daha önemli olduğunu ve harcamalarınızın büyük çoğunluğunu bu birikimleriniz ile yapmak zorunda kalacağınızı hatırlatmak isterim. Bu rakam kişinin aile ile birlikte gitmesi, kalınacak süre, gidilecek ülke veya eyaletin durumuna göre farklılıklar gösterebilmektedir. Günümüzde birçok tıbbi çalışma/gelişmelerin gerçekleştirildiği ve Amerika Birleşik Devletleri nin Ulusal Araştırma Enstitüsü olarak tıp alanındaki önemli birçok faaliyetin sürdürüldüğü NIH de geçirdiğim bir yıl zarfında hem konusunda tanınmış bilim adamlarını yakından tanıma, olaylara bakış açılarını görebilme ve birlikte çalışma imkânım hem de yürütmüş olduğum proje kapsamında mono-poligenik hastalıklara genetik açıdan yaklaşımın laboratuvar aşamasından başlayarak nasıl yürütüldüğünü görme fırsatım oldu. Gitmeyi planlayan arkadaşlarıma da ufkumuzu genişletecek ve ülkemize geri döndüğümüzde yapacağımız klinik çalışmalara yol gösterecek deneyimleri kazandıracak merkezleri hedef seçmelerini ve mutlaka bir yurt dışı deneyimi yaşamalarını tavsiye ederim. Saygılarımla. 16

19 Dr. Ali Berkant Avcı nın Berlin Charite Üniversitesi Deneyimleri Merhaba, İç Hastalıkları Romatoloji uzmanlığım döneminden beri yurt dışında özellikle laboratuvar ve kliniğin bir arada olduğu bir merkezde yurt dışı tecrübesi edinmeyi düşünüyordum. Gerek ailevi durum gerekse iş yerindeki koşullarımız buna 2014 yılında olanak sağladı. Bu konuda bölümümüz başkanı Prof. Dr. Ender Terzioğlu nun hep desteği oldu. Kanada ve Almanya dan merkezlerle bölümümüzün ilişkileri vardı. Almanya konusunda hemfikir olduk. Ender Hocam la birlikte şu an EULAR Başkanlığını da yürütmekte olan Prof. Dr. Gerd Burmester la Akdeniz Romatoloji Sempozyumunda görüştük. Kendisi planlamalarımı, nasıl bir çalışma yapmayı düşündüğümü sordu ve Dr. Eugen Feist ile planladığım çalışmaları yürütebileceğimi düşündü. Dr. Eugen Feist la görüştüm ve olumlu baktı. Beraber bir proje planladık. Projeyi daha ayrıntılı görüşmek ve kliniği, laboratuvarı ve Berlin deki koşulları görmek için proje başlamadan önce birkaç günlüğüne Berlin e gittim. Orada projeyi netleştirdik ve bölümde birlikte çalışacağım arkadaşlarla da tanıştık. Sonra resmi işlemler başladı. Proje için etik kurul onayları alındı. Ben Türkiye den primer Sjögren sendromu hastalarından doku örnekleri götürecektim ve Berlin de deneysel çalışmalar yapacaktık. Etik kurul izni sonrası Türkiye de hastaları çalışmaya almaya başladım. Üniversitede rektörlükten yurt dışı çalışma için maaşlı izin aldım. Bunun için davet yazıları, planlanan proje ile ilgili belgeleri Üniversite rektörlüğüme sundum. Bu arada yurt dışı eğitim desteği için Tübitak a başvurdum. Ancak ilk etapta burs çıkmadı ve çalışmaya hasta alımının tamamlanması sonrası Temmuz 2014 ün sonunda Almanya ya giderek projeye başladım. Dokuz aylık bir süre planladık. Ben ailemi götüremedim. Ancak Almanya nın yakın olması nedeni ile eşim ve çocuklarımın tatillerde uzun sürelerle yanıma gelme olanakları oldu. Ev kiralamak için internet siteleri var ve bunlardan araştırma yaparak ev kiralamak mümkün. Berlin de toplu taşıma çok gelişmiş durumda ve hiç araba satın alma veya kiralama gereği hissetmedim. Aylık kartlarla toplu taşımayı kullandım. Romatoloji Derneğimizden aylık 1500$ yurt dışı eğitim desteği aldım. Tübitak doktora sonrası yurt dışı eğitim desteğine, çalışmaya orada devam ederken, ilk başvurumda gelen önerileri de dikkate alarak, tekrar başvurdum ve çalışmanın son üç ayı Tübitak bursu aldım. Tübitak Almanya için aylık 1900 burs veriyor. İki burs aynı anda alınamadığı için son üç ay Romatoloji Derneği bursu almadım, Tübitak bursu ile devam ettim. Tübitak burs için ayrıntılı olarak yurt dışında yapılacak proje ile ilgili bilgiler istiyor ve projenin yanı sıra gidilecek merkezin özelliklerini de dikkate alıyor. Almanya da oturum izni için sağlık sigortası şartı var. Oturum izni işlemleri için Charite Üniversitesinin uluslararası ilişkiler ofisi çok yardımcı oldu. Belgeleri hazırladıktan sonra uluslararası ilişkiler ofisi benim adıma başvuruyu yaptı ve oturum izni alındı. Gidenler bilirler, Berlin Türk nüfusunun çok yoğun olduğu bir yer. Bazı yerlerde kendinizi Türkiye de bir yerde hissediyorsunuz. Alışverişlerinizde, günlük ihtiyaçlarınız için çarşıya gittiğinizde, canınız pide veya döner çektiğinde hiç sıkıntı yaşamıyorsunuz. Berlin Charite Üniversitesini tercih etmemde en önemli etkenler bölümümüzle olan yakın ilişkileri devam ettirmek, yurt dışı deneyimimi 17

20 EULAR tarafınca Center of Excellence merkezleri arasında gösterilen bir merkezde yapmak ve laboratuvar ve kliniğin aynı anda görülebileceği bir merkez olmasıydı. Merkezde klinikte süren yoğun çalışmaların yanı sıra çok sayıda sadece Romatoloji bölümüne ait laboratuvarlarda da temel çalışmalar yapılmaktadır. Charite Üniversitesinin birden fazla kampüsü var. Romatolojinin bazı disiplinleri farklı kampüslerde yer alıyordu. Öğretim üyelerinin çalışma grupları var. Her grubun çalışma alanları net ve o konuya yoğunlaşıyorlar. Aylık seminerlerle çalışmalardan kesitler sunuluyor ve yılda iki kez de her bir grup son altı ay içinde yayınlanan ve süren projelerle ilgili sunumlar yapıyorlar. Birbirleriyle görüş alışverişinde bulunuyorlar. Her bir grupta çok sayıda uluslararası araştırmacı mevcut. Bana olan katkısı alanında deneyimli kişilerle iletişim kurmuş olmak, hep edinmek istediğim ancak yoğun klinik ortamı nedeni ile elde edemediğim laboratuvar tecrübesini edinmek ve aynı zamanda bilimsel olarak ciddi üretim yapan bir merkezin bunu nasıl yapılanarak gerçekleştirdiğini yerinde görmekti. Tek kişiye göre yaklaşık masraflara gelince, kira evin yerine ve büyüklüğüne göre arasında olabiliyor. İnternette bu fiyata su ve ısınmanın dâhil olup olmadığına dikkat etmekte fayda var. Aylık ulaşım kartı 80 civarındaydı. Elektrik, TV-radyo vergisi gibi harcamalar aylık civarında olabiliyor. Sağlık sigortası da yine aylık civarında tutuyor. Yiyecek-mutfak ve günlük yaşam gereksinimleri için de aylık arası bir bütçe ayırmak gerekiyor. Aileyle gitme durumuna ve kişisel harcama alışkanlıklarına göre bu fiyatların belirgin farklılıklar gösterebileceğini de hesaba katmakta fayda var. Saygılarımla. 18

21 Romatolojide Yeni Yayınlar Romatoid Artrit Prof. Dr. Ahmet Mesut Onat Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Romatoloji Bilim Dalı Değerli okurlar, Romatoid Artit (RA) hakkında Ekim-Kasım-Aralık 2015 döneminde, romatolojinin ana dergilerinde (Annals of the Rheumatic Diseases (ARD), Arthritis & Rheumatology (AR), Arthritis Research & Therapy (ART), Rheumatology (RO) ve the Journal of Rheumatology (JR)) basılmış olan yayınlara değinerek bu makalelerden bir tanesini kendi yorumlarımı da katarak değerlendirmeye çalışacağım. Epidemiyoloji ve Klinik: 1. ARD Ekim sayısında Brouwer J ve arkadaşları; RA hastası kadınların gebe kalma sürelerini etkileyen faktörleri incelediklerinde artmış hastalık aktivitesi, NSAID veya <7.5 mg steroid kullanımı, ileri yaş ve nulliparitenin bu süreyi uzatan faktörler olduğunu saptamışlar. 2. ARD Kasım sayısında van Dijkhuizen EHP ve arkadaşları; Juvenil idiyopatik artritin erken prognoz belirleyicilerini inceledikleri bu metaanalizde, bilinenin aksine, hiçbir faktörün yol gösterici olmadığını görmüşler. 3. ARD Kasım sayısında Mandi P ve arkadaşları; RA hastalarındaki eklem aralığı daralması, kıkırdak kalınlaşmasının sonografi değerlendirmesi ve anatomisi arasında ilişki aradıklarında ultrasonun bu durumda uygun bir tetkik aracı olduğunu teyit etmişler. 4. ARD Kasım sayısında Gartner M ve arkadaşları; RA olup klinik remisyona giren hastalarda, eğer sonografik olarak da düşük aktivite varsa, bu durumda klinik remisyon halinin daha uzun süreli olduğunu ispatlamışlar. 5. ARD Aralık sayısında Taylor P ve arkadaşları; OSKIRA-4 isimli faz IIb randomize plasebo kontrollü çalışma ile fostamatinibin RA daki etkinlik ve güvenliğini araştırdıklarında plasebodan üstün olsa da, 4 haftanın sonunda tüm farklı doz varyasyonlarında adalimumabdan daha az etki sağlayabilmişlerdir. 6. ARD Aralık sayısında Hecht C ve arkadaşları; RA hastalarında RF ve anti-ccp antikorlarının RA hastalarında erozyon büyüklüğü ve sayısını arttırdıklarını bulmuşlar. Bu etki anti-ccp tarafından daha belirgin bir biçimde kontrol edilmekteymiş. 7. AR Kasım sayısında ve arkadaşları; Faz II randomize, çift kör ve plasebo kontrollü bir çalışma ile atacicept ve rituksimab kombinasyonunun RA daki etkinliğini araştırmışlar. Bazı parametrelerde iyileşmeler olsa da, kombinasyonun rituksimab monoterapisine katkısının olmadığını bildirmişler. 8. AR Kasım sayısında Ramos-Remus C ve arkadaşları; RA hastalarının akrabalarından oluşturdukları bir kohortu 5 yıl incelediklerinde, RF ve/veya CCP antikor pozitifliğinin %4.7 oranında bulunduğunu ve bu kişilerin yarısında RA geliştiğini görmüşler. Tanı için hastanın şikâyetlerinin ve antikorlarının birlikte değerlendirilmesi gibi kolaycı bir yorum yapmışlar. 19

22 9. AR Kasım sayısında van Vollenhoven RF ve arkadaşları; RA ilaç çalışmalarına katılan ve CRP değeri düşük olan hastaların multi biyobelirteç hastalık aktivite skoru kullanıldığında, <44 aktivitesi olan hastaların, yüksek CRP değerli hastalarla benzer aktivite gösterdiğini görmüşler ve bu parametrenin de kullanılabileceğini tavsiye etmişler. 10. AR Aralık sayısında Curtis J ve arkadaşları; sertolizumab pegol başlanan RA hastalarında yaptıkları bir randomize çalışmada, tedavi ölçütlerini karşılaştırmışlar. Klinik hastalık aktivite skoru ve RAPID-3 arasında 12. haftada fark görünürken uzun dönemde fark bulamamışlar. 11. AR Aralık sayısında ve Terao C arkadaşları; RF pozitifliğinin ve düzeyinin RA hastalarındaki parmak eklem hasarı ile diğer eklemlere göre daha fazla bir ilişki gösterdiğini göstermişler. 12. AR Aralık sayısında Spengier J ve arkadaşları; RA hastalarında oto antikor negatif hastalıklara göre, hücre dışı DNA miktarının daha fazla olduğunu ve bu durumun da aktif peptidil arjinin deiminaz salınımı ile açıklanabileceğini görmüşler. Otoantikor yapımını özellikle antisitrülinizasyona, bu enzim aktivitesinin yol açtığını bildirmişler. 13. RO Ekim sayısında Harrison M ve arkadaşları; RA hastalarının aldıkları tedavileri kullanmak için sadece fayda ve yan etkiye değil, uygulama şeklini de önemsediğini bir anket çalışması ile göstermişler. 14. RO Ekim sayısında Miller A ve arkadaşları; İngiltere de aile hekimlerine başvuran hastalarda istenen RF testinin tanısal doğruluğunu değerlendirmişler. RF istenen hastaların %2.8 inde RA tanısı konabiliyor olması, RF negatif hastanın RA tanısının 6 ay kadar gecikebilmesi dikkat çekici bulunmuş. 15. RO Aralık sayısında Metsios GS ve arkadaşları; RA hastalarında kardiyorespiratuar kapasite ve kardiyovasküler risk faktörleri ile ilişkisini incelediklerinde, maksimal O 2 alım kapasitesinin belirgin olarak düşük olduğunu görmüşler. 16. RO Aralık sayısında Inciarte-Mundo J ve arkadaşları; Tocilizumab kullanan RA hastalarında, calprotectin testinin CRP ve eritrosit sedimantasyon hızından daha doğru bir inflamatuar belirteç olduğunu bulmuşlar. 17. JR Ekim sayısında Kastbom A ve arkadaşları; NLRP3 inflamazomun farklı genetik yapılarının RA hastalarındaki inme ile ilişkisi olduğunu göstermişler. 18. JR Kasım sayısında Schau T ve arkadaşları; RA hastalarında diyastolik kalp yetmezliği oranının tedaviyle ilişkisinin olmadığını ancak hastalık aktivitesi ile ilişkili olduğunu görmüşler. Patogenez: 1. ARD Ekim sayısında Chen Z ve arkadaşları; CCL28 ve CCR10 un RA sinoviyal dokusunda aşırı üretildiğini ve bu durumun ekleme endotel progenitör hücre göçünü tetiklediğini göstermişler. Daha ötesinde de CCL28/ CCR10 yolağının bir tedavi hedefi olacağını iddia etmişler. 2. ARD Ekim sayısında Greven DEA ve arkadaşları; GM-CSF reseptörünün RA da tedavi hedefi olarak yerini incelemişler. Antikor çalışması da yaparak, klinik artritin doza bağımlı olarak düzeldiğini göstermişler. 3. ARD Kasım sayısında Konig MF ve arkadaşları; Porphyromonas gingivalisin RA patogenezindeki rolünü incelediklerinde, etken olarak bu bakterinin bir etkisinin olmadığını anlamışlar. 4. ARD Aralık sayısında Wixler V ve arkadaşları; FHL2 isimli adaptör mole- 20

23 külün, RA da koruyucu bir faktör olduğunu ve MMP-13 ile ters orantılı bulunduğunu ve rejenerasyonda rol aldığını saptamışlar. 5. AR Kasım sayısında Fujii W ve arkadaşları; inflamatuar artrit varlığında sinoviyum PH değerinin düştüğünü, bunun da sinoviyal fibroblastlardaki monokarboksilat 4 (MCT4) üzerinden gerçekleştiğini ve bu molekülün apoptozu önlediğini görmüşler. MCT4 molekülünün yeni bir tedavi hedefi olabileceğini iddia etmişler. 6. RO Aralık sayısında Weitoft T ve arkadaşları; RA hastalarında serum ve sinoviyal sıvıda katepsin S ve L düzeylerine bakmışlar. RF ve CCP antikorları ile bu proteolitik enzim düzeylerinin serum ve sinovyal sıvıda beraber arttığını göstermişler. 7. JR Ekim sayısında Ormseth MJ ve arkadaşları; RA hastalarında mikro RNA çalışması yaparak, mir-24-3p, mir- 26a-5p ve mir125a-5p nin RA tanısında öne çıkarken, hedef mirnalarda aterosklerotik hastalıkla ilişki saptayamamışlar. 8. JR Kasım sayısında Kuijper TM ve arkadaşları; Düşük hastalık aktiviteli RA hastalarının klasik ve biyolojik DMARD tedavileri azaldığında üçte birinin hastalık alevlenmesi yaşamadığı, doz azaltılan biyolojik DMARD hastalarının da tam doz tedavi alanlar kadar etkin tedavi edilebildiği görülmüş. 9. JR Kasım sayısında Baker FB ve arkadaşları; RA hastalarında insülin benzeri büyüme faktörü-1 ve adiponektini, düşük kas kütlesi ile ilişkili bulmuşlar. 10. JR Kasım sayısında Yılmaz S ve arkadaşları; Marmara Üniversitesinden yapılan bu çalışmada farklı biyo belirteçlerin farklı remisyon kriterleri ile değişiklik göstermediğini saptamışlar. Tanı ve Görüntüleme: 1. JR Kasım sayısında Shu J ve arkadaşları; Artritle gelen erken hastalarda, ilk 3 ayda RF ve CCP antikorlarının durumunu bilmemenin, DAS28 değeri üzerinde etkisi olmadığını analiz etmişler ve antikor pozitifliğinin daha erken tanı avantajı dışında ek katkısının ilk aylarda anlaşılmadığına vurgu yapmışlar. Prognoz: 1. ARD Aralık sayısında Emery P ve arkadaşları; RA hastalarında DAS28-C- RP <2.6, sağlık değerlendirme anketi HAQ <0.5, modifiye total Sharp skoru <0.5 olarak tüm bu parametrelerin hedeflendiği kapsayıcı bir hastalık kontrolü hedefi belirlemişler. Bu hedefe ulaşan hastaların hayat kalitesi endekslerinin belirgin olarak iyi olduğunu vurgulamışlar. 2. ARD Aralık sayısında Mirkov MU ve arkadaşları; anti-tnf yanıtı ve farklılığının genetik çalışmalarda kalıtsallık ile ilişkisi olup olmadığını araştırmışlar. 3. AR Kasım sayısında Mantel A ve arkadaşları; yeni tanı RA hastalarında ilk yıl içerisinde akut koroner sendromu riskini arttıran faktörleri tespit etmek istemişler. Aktivite parametrelerinin yüksek olması, sigara, kalp krizi öyküsü ve CCP antikorları ilişkili bulunurken, daha önceleri ilişkisi olduğunu bildiğimiz RF nin etkisiz olduğunu belirtmişler. 4. RO Kasım sayısında Radner H ve arkadaşları; RA hastalarında eşlik eden hastalıklar varsa, 1 yıl sonundaki tedavi başarısının belirgin olarak düşük olduğunu saptamışlar. Tedavi: 1. RO Aralık sayısında Jorgensen TS ve arkadaşları; DANBIO kayıt sistemine bakarak RA hastalarında biyolojik 21

24 monoterapininn etkinliğini incelediklerinde Danimarka da %20 hastanın biyolojik monoterapisinde olduğunu, 2 yıl sonunda ilaçlar arasında tedavi uyumunun birbirleri ile farklılık olmaksızın %70 olduğunu (infliksimab hariç) ve remisyon hedeflerinin kabul edilebilir bulunduğunu göstermişler. 2. RO Aralık sayısında Duran J ve arkadaşları; ESPOIR kohort verilerine dayanarak, erken RA olan hastalarda fibromiyalji varlığını ve RA tedavi başarısına etkinliğini incelediklerinde, bu hastaların tedavi yanıtlarının benzer ancak düşük hastalık aktivitesi hedefine ulaşma oranının daha az olduğunu görmüşler. 3. RO Aralık sayısında Furst DE ve arkadaşları; 10 yıl adalimumab kullanan dirençli RA hastalarının tedavi etkinliğini ve başarısını incelediklerinde, %40 hastanın devamlı iyileşme sağladığını, RF ile bu durumun ilişkisinin olmadığını ve iyi klinik yanıtı belirleyen en önemli belirtecin hastalığın ilk 2 yılı içerisinde ilaca başlamak olduğunu görmüşler. 4. RO Aralık sayısında Lebnac-Trudeau C ve arkadaşları; erken inflamatuar poliartritle gelen hastalardaki depresyonun, özellikle de artritin 12. ayı civarında olursa, gelecekte hastanın iyileşme skorlarına ve remisyon indekslerine olumsuz etkisinin negatif yönde ve belirgin olduğunu söylemişler. 5. JR Ekim sayısında Genovese MC ve arkadaşları; RA hastalarında oral bir koloni-stimülan-faktör inhibitörünü denedikleri faz 2A çalışmasında bir etkinlik görememişler. 6. JR Ekim sayısında van Vollenhoven RF ve arkadaşları; rituksimabın 11 yıllık güvenlik datasını sunduklarında, faz çalışmalarında yer alan hastaların sonuçlarını vermişler ve ilacın uzun dönemde RA hastalarında güvenli olduğunu belirtmişler. Bu sayıda Annals of the Rheumatic Diseases dergisinin Aralık sayısında basılmış olan ve RA ile ilgili Raaschou P ve arkadaşları tarafından kaleme alınan ve TNF inhibitör tedavisi ve RA da meme kanserinin tekrarlama riski başlıklı İsveç ulusal verisinin paylaşıldığı yazıyı yorumlamaya çalışacağım. AntiTNF tedaviler ile ilgili giderek artan deneyimimiz pek çok konudaki bilinmezleri de önemli ölçüde aşmamızı sağladı. Bu ilaçlar ile başlayan biyolojik devrimi, ne zaman hangi tedaviyi kullanmalıyız ya da kullanmamalıyız sorusuna cevap arayarak gelişti. Gebelik, böbrek yetmezliği, kalp hastalıkları gibi durumlarda ve pek çok konuda ciddi aşamalar kaydetsek de, halen kanserli hastada biyolojik tedavi kullanmak konusunda çok tedirgin olduğumuz da bir gerçek. RA hastalarının artık neredeyse üçte birinin bu ilaçları kullanması da kanser hastalarında RA varlığında ilaç seçmemizi zorlaştıran bir faktör. Tedavi rehberlerinde 5 veya 10 yıllık kanser öyküsü olan kişilerde bu ilaçları kullanmama yönünde tavsiyeler halen geçerli. Kadınlarda meme kanseri riskinin %10 civarında olması ve bunun da RA yaşının en sık görüldüğü dönemle çakışması, bu konuda daha fazla bilgi edinmemizi zorunlu kılıyor. Araştırmacılar bu yazıda, RA olup biyolojik ilaç kullanan ve kullanmayan meme kanseri hastalarında nüks oranlarını karşılaştırmayı amaçlamışlar. Kullanımdaki 5 antitnf ilacını almakta olan RA ve meme kanseri öyküsü olan kadınlar hedef alındığında, yılları arasında ARTIS veri tabanında 143 kadın hasta tespit edilmiş. Buna mukabil gelen ve antitnf almayan; yaş, tanı yaşı, hastalık evresi birebir uyumlu aynı sayıdaki hasta da kontrol grubu olarak izleme alınmış. Hasta takibi ölüm, kanser tekrarlaması veya 1 Ekim 2011 tarihine kadar yapılmış. Çalışmanın detayı incelendiğinde, veri ta- 22

25 banının çok iyi kullanıldığı, şüpheli verinin ilgili hastanelerden tekrar istendiği, ölüm kayıtlarının hastalık kodlamalarına çok uygun yapıldığının da anlaşılmasıyla, veri daha da değer kazanmaktadır. Her iki grubun da 120 şer kişi olarak alındığı ve ortalama takip sürelerinin 5 yılı bulduğu gruplarda, rekürrens görülen hasta sayıları (9) ve 1000 hasta yılı oranları aynı çıkmıştır. Bu konuda daha önce data yayınlayan İngiliz ve Alman veri tabanlarında hem hasta sayıları heterojen yani tüm kanser türlerini kapsıyor, hem özellikle meme kanseri gibi bilinen bir kanser türü üzerine yoğunlaşılmış. Vaka kontrol takibi ise önemli bir özellik olarak dikkat çekmekte. Kanserden sonra antitnf kullanımı için geçen ortalama süre 9.4 yıl bulunmuş ve yazarlar kesin sonuç vermese de, kanser sonrası antitnf için beklenen sürenin 5 yıl olarak önerilmesini tavsiye etmişler. 23

26 Spondiloartrit Prof. Dr. Servet AKAR İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi, İç Hastalıkları AD, Romatoloji BD Merhaba arkadaşlar, Bu yazıda sizlerle spondiloartrit (SpA) konusunda Ekim, Kasım ve Aralık aylarında belli başlı dergilerimizde yayımlanmış ve benim dikkatimi çeken makaleleri sizlerle paylaşmayı hedefliyorum. Bu yazıda da bir makaleye daha ayrıntılı bakıp, bir miktar kendi fikirlerimi de sunmaya çalışacağım. Öncelikle gözden geçirdiğim dergilerin Annals of the Rheumatic Diseases (ARD), Arthritis & Rheumatology (AR), Arthritis Care & Research (AC&R), Rheumatology (RO) ve the Journal of Rheumatology (JR) olduğunu vurgulamak istiyorum. İlk olarak bu dergilerde yayınlanan ve benim tam metin ulaşım listemdeki makaleleri ve kategorilerini vereceğim: Epidemiyoloji: 1. ARD Ekim sayısında, bu derginin EU- LAR ın resmi yayın organı olduğuna vurgu yapan bir yazı var. Sırbistan da ve diğer bazı Avrupa ülkelerinde romatizmal hastalık yükünü saptayabilmek için EULAR a özgün metodoloji ile çalışmalar yürütülmüş. İşte bunlardan Sırbistan SpA ayağının sonuçlarını bildiren bu makalede, standardize spondiloartrit prevalansı %0.32 (%95 CI, %0.14 to %0.50) bulunmuş. İşin en ilginç yanı bu grupta en yüksek sıklık reaktif artrit (%0.10) için iken AS sıklığı %0.8 bulunmuş. Patogenez: 1. JR Ekim sayısında anti-tnf tedavi alan hastalarda lipid düzeylerinin arttığını ve bu durumun özellikle inflamasyonun iyi baskılanması ile birlikte olduğu yönünde ilginç bir makale görülüyor. 2. ARD Ekim sayısında psöriazis ve psöriatik artrit farklılığına vurgu yapan bir yazı daha dikkat çekiyor. Bu yazıda PTPN22 nin psöriazis ile değil psöriatik artrite yatkınlık ile ilişkili olduğu gösterilmiş. 3. JR Kasım sayısında Gaziantep Üniversitesinden isotretinoin tarafından indüklenen spondiloartrit semptomlarının rapor edildiği bir prospektif çalışma mevcut. 4. AR Kasım sayısında bir yazıda KIR genlerinin ankilozan spondilite yatkınlık ile ilişkili olmadığı bulunmuş. Tanı/Sınıflama: 1. RO Aralık sayısında bu konuda tek makale bir editöre mektup niteliğindeki yazı idi. Bu yazıda Norwich kohortunda yılları arasında beşer yıllık 3 zaman bloğunda, aksiyal spondiloartrit tanısında (yüksek oranda non-radyografik aksiyal spondiloartrit tanısı konulmasına rağmen) gecikme süresinin azalmadığı gösterilmiş ve bunu açıklamaya yönelik hipotezler ileri sürülmüş. 2. Kasım ARD sayısında akut anterior üveitli hastaların değerlendirilmesinde kullanılması için geliştirilmiş bir algoritmaya ilişkin yazı oldukça ilginç olabilir. 3. Yine ARD Kasım sayısında DESIR kohortunda lokal romatolog/radyolog ile merkezi eğitimli okuyucunun görüntüleme temelinde sınıflamasının farkına yönelik bir yazı bulunabilir. 24