Göz Kapağı Yaralanması ile Birlikte Olan Oküler Travmaların Epidemiyolojik Yönden İncelenmesi

Transkript

1 Klinik Araştırma MN OFTALMOLOJÝ Göz Kapağı Yaralanması ile Birlikte Olan Oküler Travmaların Epidemiyolojik Yönden İncelenmesi Elif Betül TÜRKOĞLU*, Levent TÖK**, Özlem YALÇIN TÖK***, Seyhan DİKCi****, Fatma AKBAŞ KOCAOĞLU*****, Firdevs ÖRNEK***** ÖZET Amaç: Cerrahi onarım gerektiren göz kapağı travmasının epidemiyolojik ve klinik özelliklerini belirlemek. Gereç ve Yöntem: Kliniğimizde Ocak yılları arasında ciddi göz kapağı laserasyonu nedeni ile tedavi edilen hastalar retrospektif olarak muayene edildi. Bulgular: Yaşları 2 ile 68 arasında değişen 152 hasta değerlendirildi. Göz kapağı yaralanmaları en sık (%45,3) yaş arası erkek hastalarda izlendi. Travma nedeni 89 (%58,5) hastada delici kesici aletler, 63 (%41,5) hastada künt travma idi. Yaralanmalar en sık iş kazası (%28,2), darp (%25,2) ve trafik kazası (%13,8) sonucu meydana gelmişti. İş kazası ile oluşan yaralanmalarda en sık izlenen neden tahta, talaş ve odun parçası idi. Hastalar 2 ile 72 saat arasında ameliyata alındı. En sık eşlik eden oküler patoloji ise %30,2 ile alt ve/veya üst kanalikül kesisi idi. Sonuç: En önemli göz kapağı yaralanma şekli iş kazaları olup yaş arasında, endüstriyel sanayide çalışan işçi grubu yüksek risk altındadır. Göz kapağı travması nedeni ile acil servise başvuran hastaların ilk başvuru anındaki muayenesi, eşlik edilen göz patolojilerinin tanınması açısından önem arz eder. Bunların gözden kaçmaması için hastaların mutlaka göz doktorları tarafından değerlendirilmesi gerekmektedir. Erken tanı ve tedavi ile bu patolojilerin yol açacağı ciddi anatomik ve fonksiyonel sorunlar önlenebilir. Anahtar Kelimeler: Epidemiyoloji, Göz kapağı, Laserasyon Epidemiologic Evaluation of Ocular Trauma with Eyelid Injuries SUMMARY Aim: To determine epidemiological and clinical characteristics of severe eyelid trauma which required surgical treatment. Material and Method: Patients, who presented with severe eyelid laceration from January 2005 to 2010, were retrospectively examined. Results: One hundred fifty-two patients ranging in age from 2 to 68 were evaluated. Eyelid injuries were the most common in male patients between the ages of (45.3%). The causes of trauma were penetrating trauma in 89 (58.5%) patients, and blunt trauma in 63 (41.5%) patients. The most common injuries type was work accidents (28.2%), and the others were assault (25.2%) and traffic accidents (13.8%). The most common causes were wood and sawdust in work accidents. The patients were operated on between 2 and72 hours.the most common concomitant ocular pathology was lower and/or upper canaliculus (30.2%). Conclusions: The most important type of eyelid injury takes place among industrial workers between the ages of 20-50, industrial workers are at higher risk group. Patients s first examination in emergency department is important for the recognition of following concomitant ocular pathologies. For elope reviewing these patients should be evaluated by ophthalmologists. Serious anatomical and functional problems caused by these pathologies can be prevented by early diagnosis and treatment. Key Words: Epidemiology, Eyelid, Laceration Giriş Göz travmaları, görme kayıpları ve görme azlığının en önemli nedenlerindendir. Kişisel ve sosyoekonomik etkileri olması yönüyle bir halk sağlığı problemidir. Her yıl dünyada yaklaşık 55 milyon göz yaralanması olmakta ve 56

2 Göz Kapağı Yaralanması ile Birlikte Olan Oküler Travmaların Epidemiyolojik Yönden İncelenmesi. MN Oftalmol 2014;21:56-62 bunların birçoğu acil servislerde tedavi edilebilen minör yaralanmalardan oluşmaktadır. 1 Bu kadar sık karşılaştığımız travmalardan, gözü dış etkenlerden ve travmadan koruyan göz kapakları ile gözyaşı sistemi de sıklıkla etkilenmektedir. Göz kapağı travmalarının sebep olduğu kapak deformiteleri, oküler yüzey bozuklukları, kozmetik sorunlar gibi anatomik ve fonksiyonel bozukluklar nedeni ile son derece önemlidir. Bu kişisel sorunların yanı sıra tüm travmalarda olduğu gibi göz kapağı travmalarının da sosyoekonomik ve hukuki bir boyutu vardır. Travmaya neden olan faktörlerin bilinmesi ve epidemiyolojik özellikler hakkında fikir sahibi olunması bu tip yaralanmaların önlenebilmesi açısından önemlidir. Ülkemizde bu konuda yapılmış geniş kapsamlı ve çok merkezli bir çalışma maalesef bulunmamaktadır. Bu çalışmada, hastanemiz göz acil servisine göz kapağı travması ile başvuran, primer onarım ve takipleri kliniğimizde yapılan hastaların epidemiyolojik değerlendirmesi yapıldı. Gereç ve Yöntem Ocak tarihleri arasında mekanik travmaya maruz kalan 152 hasta, cerrahi işlem gerektiren anatomik ve/veya fonksiyonel bütünlüğü bozan ciddi göz kapağı yaralanması ile S.B. Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Göz Kliniği ne başvurdu. Hastaların oftalmolojik ve sistemik muayenesi yapılarak gerekli radyolojik tetkikleri incelendi. Hastaların dosyaları yaş, cinsiyet, meslek, yaralanma yeri, nedeni ve zamanı, operasyona kadar geçen süre, eşlik eden klinik bulgular, ikincil cerrahi prosedürler açısından retrospektif olarak değerlendirildi. Verilerin analizi SPSS 15.0 for Windows (SPSS Inc., Chicago, IL) paket programında yapıldı. Tanımlayıcı istatis tikler sürekli değişkenler için ortalama ± standart sapma ola rak, kategorik değişkenler ise olgu sayısı ve (%) olarak gös terildi. Gruplar arasında ortalamalar yönünden farkın önem liliği Pearson un Ki-Kare (χ 2 ) testi ile incelendi. P<0,05 için sonuçlar istatistiksel olarak anlamlı kabul edildi. Bulgular Hastanemiz acil servisine göz travması şikayeti ile başvuran 2560 hastanın 152 sinde (%5,93) cerrahi onarım gerektiren göz kapağı laserasyonu mevcut idi. Bu hastaların 32 si (%21) kadın, 120 si (%79) erkek idi ve iki grup arasında fark istatistiksel olarak anlamlı idi. (p<0,0001, χ2 testi) Hastaların yaşları ortalaması±standart sapma (SD) 29,9±17,6 yıl (range, 2-68 yıl) idi. İstatistiksel olarak, 16 yaş altı ve yaş arası popülasyonla diğer yaş grupları arasında anlamlı fark bulundu. (p<0,001, χ 2 testi) Hastaların yaşlara göre dağılımı ile cinsiyete göre yaş grubu dağılımı tablo 1 de özetlenmiştir. Hastaların 116 sı (%76,3) ilk başvurusunu hastanemize yapmışken, 36 sı (%23,6) başka bir merkezden sevk edilmişti. Hastaların 105 i (%69,0) ilk 6 saatte, 32 si (%21,0) 6-12 saat arasında, 12 si (%7,9) saat arasında, 3 ü (%1,9) 24 saat sonrasında kliniğimize başvurmuştu (Tablo 2). Travmadan sonra hastaneye başvuruncaya kadar geçen ortalama süre 4,25±9,15 saat (range, 0,5-48 saat) idi. Göz kapağı travmasına en sık maruz kalan meslek grubu işçiler (%36,1) idi. Hastaların meslek dağılımı Tablo 2 de belirtilmiştir. Tablo 2: Hastaların meslek dağılımı Meslek n % İşçi 55 36,1 Öğrenci 26 17,1 Çocuk (okul öncesi) 17 11,1 Ev Hanımı 16 10,5 Çiftçi 14 9,2 Memur 10 6,5 Esnaf 9 5,9 Diğer 5 3,2 Travma nedeni 89 hastada (%58,5) delici kesici aletler idi. Altmışüç hastada (%41,5) künt travma sonucu kapak laserasyonu gelişti. Cinsiyet ve yaşa göre travma şekli dağılımı Tablo 3 te belirtilmiştir. Her iki travma şekli de yaş arası erkek hastalarda anlamlı şekilde yüksek bulundu. (p<0,001, χ 2 testi) Tablo 1: Cinsiyete göre yaş grubu dağılımı Cins/yaş < >65 Toplam Erkek Kadın Toplam

3 Epidemiologic Evaluation of Ocular Trauma with Eyelid Injuries. MN Ophthalmol 2014;21:56-62 Tablo 3: Cinsiyet ve yaşa göre travma şekli dağılımı Yaş grubu Künt travma DKAY* Erkek Kadın Erkek Kadın < > Toplam n,(%) 46 (73,0) 17 (26,9) 74 (83,1) 15 (16,8) *Delici kesici alet yaralanması Hastaların 43 ü (%28,2) iş kazası (Resim 1), 39 u (%25,6) darp, 21 i (%13,8) trafik kazası (Resim 2), 19 u (%12,5) oyun kazası, 14 ü (%9,2) ev kazası, 11 i (%7,2) yüksekten düşme (Resim 3), 5 i (%3,2) köpek saldırısı sonucu yaralanmıştı. Kırsal kesimde yaşayan 3 hasta (%1,9) boynuz darbesi ile yaralanmıştı. İş kazası ile oluşan yaralanmalarda en sık etiyolojik neden tahta, talaş ve odun parçası iken ev kazalarında cam, oyun kazalarında ise taş ve top idi. (Tablo 4) Resim 2B: Kapağın primer tamiri sonrası postoperatif 1. gündeki görünümü Resim 3A: 12 yaşında erkek hasta düşme sonucunda iç kantal bölgede alt kapak kenarını ve alt kanalikülü içeren kapak laserasyonu. Resim 1: Odun parçası ile oluşan üst kanalikül ve kapak kenarını içine alan kapak kesisi Resim 2A: 48 yaşında erkek hastada araç içi trafik kazası sonrası üst göz kapağı ve kaşı içine alan ve periosta uzanan kesi Resim 3B: Kanalikül kesisi tamiri ve bikanaliküler silikon entübasyon ile kapağın primer tamiri sonrası görünüm. 58

4 Göz Kapağı Yaralanması ile Birlikte Olan Oküler Travmaların Epidemiyolojik Yönden İncelenmesi. MN Oftalmol 2014;21:56-62 Tablo 4: Travmaya neden olan materyallerin travmanın gerçekleştiği yerlere göre dağılımı Materyal / Kaza İş Darp Kaza Oyun Ev Bahçe Cadde Yumruk-Darp 39 3 Trafik kazası (Hava yastığı, cam, çarpma) 21 Tahta-odun 17 3 Cam Düşme Taş 4 5 Hayvan saldırısı 5 3 Bıçak Çivi 5 Makas 3 1 Gazoz kapağı 4 Top 4 Plastik mermi 3 Çatal 2 1 İğne 2 Su Fıskiyesi 1 Toplam (%) (28,2) (25,6) (13,8) (12,5) (9,2) (8,5) (6,5) En sık eşlik eden oküler patoloji 46 (%30,2) alt ve/veya üst kanalikül kesisi olup diğer patolojiler Tablo 5 te özetlenmiştir. Travmaya maruz kalan hastalarda birden fazla patolojiye rastlandığından olgu ve eşlik eden patoloji sayıları birbiriyle aynı değildir. Tablo 5: Göz kapağı travmasına eşlik eden oküler patolojiler Olgu sayısı % Kapak kesisi Kanalikül kesisi 46 30,2 Periorbital ödem ve ekimoz 40 26,3 Subkonjunktival hemoraji Kornea epitel erozyonu Açık göz yaralanması 24 15,7 Hifema 22 14,4 Konjunktival kesi 16 10,5 Orbita taban kırığı 14 9,2 Kornea ve/veya konjunktival yabancı cisim 10 6,5 Lens sublüksasyonu 4 2,6 Optik sinir avülsiyonu 1 0,65 Kliniğe ilk başvuru anından ameliyata kadar geçen süre ortalama 12,9±8,7 saat (2-72 saat) idi. Hastaların 22 si (%24,1) başvurudan ilk 6 saat sonra, 20 si (%21,9) 6-12 saat sonrasında, 33 ü (%36,2) saat sonrasında, 16 sı (%17,5) 24 saat sonrasında ameliyata alındı. Ameliyata geç alınan hastaların çoğunluğunu alt ve/veya üst kanalikül kesisi ile gelen yoğun periorbital ödemi olan hastalar oluşturmaktaydı. Onsekiz hastaya kantoplasti, 3 hastaya kulak arkasından alınan cilt grefti ile kapak rekonstrüksiyonu, 131 hastaya primer kapak sütürasyonu, 16 hastaya konjonktiva sütürasyonu, 24 hastaya delici göz yaralanması tamiri, 2 hastaya lens ekstraksiyonu ve ön vitrektomi, göz küresi primer olarak onarılamayacak durumda olan 1 has taya enükleasyon yapıldı. Alt ve/veya üst kanalikül kesisi tamiri için hastaların 22 sine (%47,8) bikanaliküler silikon entübasyon, 16 sına (%34,7) anüler entübasyon, 8 ine (%17,3) ise monokanaliküler entübasyonu yapıldı. Tartışma Ülkemizde göz yaralanmaları ile ilgili çalışmalar mevcut olmasına karşılık, kapak travmaları ile ilgili kapak laserasyonları ve kapak travmaları anahtar kelimeleri ile yapılan pubmed araştırmasında, bu konuda yeterli veri bulunmadığını gördük. Genellikle göz yaralanmaları başlığı altında kısaca değinilen kapak travmaları konusunda yeterli çalışma dünya literatüründe de mevcut değildir. Bu nedenle bu çalışmada göz kapağı travmalarının epidemiyolojik ve klinik özelliklerini değerlendirmeyi amaçladık. Cinsiyet dağılımı incelendiğinde bütün çalışmalarda erkeklerin genel göz travmalarına daha fazla maruz kaldığı tespit edilmiştir. Bu oran çalışmalarda 2-5,5 arasında bildirilmiştir. 2,3 Ülkemizde yapılan çalışmalarda erkeklerin %70-86,5 oranında göz travmasına maruz kaldıkları saptanmıştır. 4,5 Bizim çalışmamızda 152 olgunun 32 si (%21) kadın, 120 si (%79) erkek idi. Göz kapağı travması olan 59

5 Epidemiologic Evaluation of Ocular Trauma with Eyelid Injuries. MN Ophthalmol 2014;21:56-62 erkekler kadınlardan 3,75 kat daha fazla idi. Bu durum, çalışan kadın sayısının az olması, erkeklerin riskli işlerde daha çok çalışmaları, kavga ve sert sporlar gibi aktivitelere daha sık girmeleri, alkol kullanımının erkeklerde daha fazla olması ile ilişkili olabilir. Yaş dağılımı incelendiğinde, farklı bölgelerde yapılan çalışmalarda farklı sonuçlar elde edilmiştir. Bizim hastalarımızın yaşları 2 ile 68 yıl arasında değişmekte olup ortalama yaş 29,9 ± 17,6 idi. Ortalama yaşı Ligget ve ark. 2 28, Altuntaş ve ark olarak bildirmişlerdir. Bu, yaş arasında aktif olarak çalışmanın daha fazla olmasına bağlanmıştır. Yapılan bazı çalışmalarda ise iki yaş grubunda genel göz yaralanmaları artış göstermektedir. Bunlar 5-25 yaş arası ve 70 yaş üstüdür. 6 Ülkemizde çocukluk çağı genel göz travmaları %56 ile en yüksek Özdemir ve ark., 7 en düşük %35,5 ile Altuğ ve ark. 8 tarafından bildirilmiştir. Bizim çalışmamızda 15 yaş ve altındaki hastalar, tüm çalışmanın %28,2 sini oluşturmuştur. Çocuklarda sık görülen travmaların ise; ailelerin yeterince bilinçlendirilmemeleri, çocuklara gerekli ilgi ve dikkatin yetersizliği, kreşlerin bilgi ve fiziki donanımlarının yetersizliği, çocuk oyun alanlarının azlığı ile ilgili olduğunu düşünmekteyiz. Olguların travma sonrası acil servise başvuru süreleri ülkemizde yapılan çalışmalarda 6,8 ile 42,4 saat arasında değişmektedir. 7,9 Bizim çalışmamızda ise ortalama 4,25 saat ile ülkemizde ki benzer çalışmalara göre daha kısa bulundu. Bunun çalışma bölgelerindeki sosyoekonomik düzey ile ilişkili olduğunu düşünmekteyiz. Ortak ve Erbil in 10 çalışmalarında genel göz travmalarının %85 oranında penetran, %15 oranında ise künt travma sonucu olduğu izlenmiştir. Herzum ve ark., hastalık serilerinde kapak travmaları 140 (%77,7) hastada künt, 40 (%22,2) hastada delici kesici cisimlerle olan penetran travmalar neticesinde gelişti. Bu çalışmada ise travma tipi değerlendirildiğinde; künt travma %41,5, delicikesici alet yaralanması %58,5 idi. Genel göz travmaları etyolojisinde çocuklarda oyun ve ev kazalarının, erişkinlerde ise iş ve trafik kazalarının ilk sıraları aldığı görülmektedir. 12,13 Yapılan bir metaanalizde, gözle ilgili kazaların %20 kadarının işyerinde, tüm göz yaralanmalarının %7-60'ının evde gerçekleştiği gösterilmiştir. 1 Karslıoğlu ve ark., 14 ev-bahçe kazalarını %25,3, oyun kazalarını %20, iş kazalarını %19,8 bildirmişlerdir. Ülke - mizde yapılan diğer çalışmalarda da genel göz travmaları ile ilgili benzer oranlar tespit edilmiş olup ilk sırayı ev kazaları almıştır. 15,16 Herzum ve ark., 11 Almanya da yaptıkları çalışmada göz kapağı yaralanmalarının en sık iş kazası (%36,6) ve düşme (%21,1) sonucu geliştiğini bildirmişlerdir. Bizim çalışmamızda ise göz kapağı travmalarında birinci sırayı %28,2 ile iş kazası aldı. Bunu hastanemizin bulunduğu bölgenin endüstriyel alanda çalışan işçilerin fazlalığına ve iş güvenliğinin sağlanmayışına bağlamaktayız. Gelişmiş ülkelerde iş kazaları sık görülürken, şaşırtıcı olarak A.B.D. de yapılan bir çalışmada darp %41 olarak bildirilmiştir. 14 Ligget ve ark. 2 travma nedeni olarak birinci sırada darp olgularını göstermiştir. Kaya ve ark. 12 bu oranı %11,7, olarak bildirmiştir. Bizim serimizde darp % 25,6 ile ikinci sırada saptandı. Çalışmalar arasındaki bu farkın çalışma yapılan bölgelerdeki toplumların sosyokültürel farklılıkları ile eğitim seviyesiyle ilişkili olduğunu düşünmekteyiz. Herzum ve ark. 11 göz kapağı yaralanmalarının ikinci en sık sebebini düşme (%21,1) olarak bildirmiştir. Bizim hastalarımızın %7,2 si düşme ile başvurdu ve 6 sı (%54,5) 65 yaş üstü idi. Andreoli ve ark. 17 düşmeye bağlı açık göz yaralanmasını yaşlılarda %65, yaşlı olmayanlarda ise %4 olarak bildirmiştir. Yaşla görülme sıklığı artan hipertansiyon, ateroskleroz, demans gibi sistemik hastalıklar düşmeye bağlı travma oranını arttırmaktadır ve bu travmaların prognozu kötüdür. Hastalarımızda, iş kazası ile oluşan yaralanmalarda en sık etyolojik neden tahta, talaş ve odun parçası iken ev kazalarında cam, oyun kazalarında ise taş ve top idi. Trav ma - nın nasıl gerçekleştiği mutlaka sorgulanmalıdır. Özellikle organik yabancı cisimlerle (odun, tahta vs.) yaralanmalarında mantar ve Bacillus Cereus için, köpek ısırıklarında enfeksiyon riski nedeni ile önlem alınmalıdır. Ülkemizde yapılan çeşitli çalışmalarda metalik ve organik yabancı cisimler en sık etyolojik nedenler olarak saptanmıştır. 18 Göz kapağı travmalarına kanalikül kesisi, kapak ödemi ve ekimoz, delici göz yaralanmaları, lens hasarı, hifema, subkonjonktival hemoraji, konjunktival laserasyon, gözde yabancı cisim, travmatik üveit, retinal yırtık, retina dekolmanı gibi diğer göz patolojileri eşlik edebilir. Bu birliktelikler ciddi tek taraflı görme kayıplarına, göz ve eklentilerinin anatomik ve fonksiyonel bütünlüğünü bozarak işlev bozukluğuna yol açabilir. Bizim serimizde eşlik eden patolojiler açısından değerlendirdiğimizde %30,2 ile alt ve/veya üst kanalikül kesisi ilk sırada yer aldı. Bizim çalışmamızla benzer olarak Herzum ve ark. 11 çalışmalarında da, kapak kesilerine en sık eşlik eden oküler patolojinin kanaliküler sistem hasarı (%18) olduğu bildirilmiştir. Bizim çalışmamızda, lakrimal sistem hasarına en sık sırası ile trafik kazaları, darp ve köpek ısırığı sebep olmuştur. Schmidt ve arkadaşları 19 ise, göz kapağı laserasyonu olan olgularda görme kaybı ya da azlığını daha yüksek oranda bulmuşlardır. Genelde düşme ya da darp gibi künt travma sonrası izledikleri kapak laserasyonlarına, arka kutba kadar uzanan korneoskleral perforasyonların çok sık 60

6 Göz Kapağı Yaralanması ile Birlikte Olan Oküler Travmaların Epidemiyolojik Yönden İncelenmesi. MN Oftalmol 2014;21:56-62 eşlik ettiğini, bu nedenle görme prognozunun daha kötü olduğunu bildirmiştir. Hatton ve ark. 20 açık göz yaralanmasından oluşan 300 hastalık serilerinde, başvuru anındaki görme keskinliği kötü olan hastalarda, kapak laserasyonu birlikteliğini sık bulmuşlardır. Rahman ve ark. 21 İngiltere den yaptıkları çalışmada açık göz yaralanması olan 107 hastanın 36 sında kapak laserasyonu bildirmişler ve enükleasyona giden hastaların tamamında kapak laserasyonu birlikteliğini tespit etmişlerdir. Bizim çalışmamızda göz kapağı travması ile gelen olguların %15,7 sinde delici göz yaralanması birlikteliği mevcuttu. Herzum ve arkadaşları, 11 kapak laserasyonlu hastaları ortalama 3.3 saat sonra ameliyata almışlar. Bizim çalışmamızda kliniğe başvurudan ameliyata kadar geçen ortalama süre 12.9 saat idi. Bu sürenin uzun olması yoğun periorbital ödemi olan kanalikül kesili hastaların elektif şartlarda ameliyata alınmasına bağlanmıştır. Kanalikül kesisi tamirinin cerrahi başarısında 6 ile 48 saat içinde yapılan girişimler arasında anlamlı fark olmadığı ve periorbital ödemi olan olgularda 5 güne kadar başarılı sonuçlar alındığı bildirilmektedir. 22 Göz kapağı travması ile gelen hastalar acil servislerde ilk olarak pratisyen hekimler tarafından görülmekte ve çoğu hasta göz hekimi tarafından muayene edilmeden tedavileri yapılarak taburcu edilmektedir. Bu durum eşlik eden göz patolojilerinin atlanmasına sebep olabilir. İç kantal bölgedeki ufak kapak kesilerinde kanalikül kesileri gözden kaçabileceği gibi kapak hematomunun gizlediği delici göz yaralanmaları atlanarak hasta için fonksiyonel kayıplara, ilk gören hekim için de medikolegal sorunlara yol açabilir. Sonuç En önemli göz kapağı yaralanma şeklinin iş kazaları olduğunu ve yaş arasında, endüstriyel sanayide çalışan işçi grubunun yüksek risk altında olduğunu söyleyebiliriz. Ayrıca göz kapağı travması nedeni ile acil servise başvuran hastaların ilk başvuru anındaki muayenesi, eşlik edilen göz patolojilerinin tanınması açısından önem arz eder. Bunların gözden kaçmaması için göz kapağı travmalarının göz doktorları tarafından değerlendirilmesi gerekmektedir. Erken tanı ve tedavi ile bu patolojilerin yol açacağı ciddi anatomik ve fonksiyonel sorunların önlenebilir olduğunu, epidemiyolojik çalışmaların koruyucu hekimlik açısından özel bir öneme sahip olduğunu düşünmekteyiz. Kaynaklar 1. Negrel AD, Thylefors B. The global impact of eye injuries. Ophthalmic Epidemiol 1998;5: Ligget PE, Pinje KJ, Barlow W, Ragen M, Ryan SJ. Ocular trauma in an urban population. Ophthalmology 1990;97: Alpay A, Özcan Ö, Uğurbaş SC, Uğurbaş SH. Batı Karadeniz bölgesinde üçüncü basamak bir sağlık merkezindeki göz yaralanmaları. Ulus Travma Acil Cerrahi Derg 2012;18: Kargı SH, Hoşal B, Saygı S, Gürsel E. Göz travmalarının epidemiyolojik değerlendirilmesi. MN Oftalmol 1998;5: Altuntaş L, Altıntaş Ö, Yüksel N, Dilara P, Özkan B, Çağlar Y. Pattern of open eye injuries in northwest Turkey:a retrospective study. Ulus Travma Acil Cerrahi Derg 2011;17: Tielsch JM, Parver L, Shankar B. Time trends in the incidence of hospitalized ocular trauma. Arch Ophthalmol 1989; 107: Özdemir M, Yaşar T, Şimşek Ş, Durmuş AÇ. Göz travması olgularımızın epidemiyolojik değerlendirmesi. Van Tıp Dergisi 2002;9: Altuğ M, Kuğu S, Özgün C, Perente İ, Öngör E. Arka segmenti ilgilendiren delici göz travmalarımızın epidemiyolojik ve sosyal özelliklerinin incelenmesi. T Oft Gaz 1996;26: Akdur O, Özkan S, Erkılıç K, Durukan P, Duman A, İkizceli İ. Acil servise göz travması nedeniyle başvuran olguların değerlendirilmesi. Akademik Acil Tıp Dergisi 2009;8: Ortak H, Erbil HH. Perforan göz yaralanmalarının epidemiyolojik değerlendirilmesi. Tıp Araştırmaları Dergisi 2010; 8: Herzum H, Holle P, Hintschich C. Eyelid injuries: epidemiological aspects. Ophthalmologe 2001;98(11); Kaya M, Kulaçoğlu DN, Baykal O, Tüfekçi A, Energin F. 688 olguda perforan göz travmaları. T Klin J Ophthalmol 1998; 7: Aksu H, Selem G, Çıngıl G. Çocuklarda göz travmaları. TOD XIV. Ulusal Oftalmoloji Kongresi Bülteni 1980; Karslıoğlu Ş, Hacıbekiroğlu A, Tamsel Ş, Tümşen D, Ziylan Ş, Akmut T. Göz travmalarının epidemiyolojik yönden incelenmesi. Turk J Ophthalmol 2001;31: Yıldırım C, Yaylalı V, Kıldacı B, Özden S. Açık göz yara lan - ma larının epidemiyolojik özelliklerinin incelenmesi. MN Oftalmol 1998;5: Dürük K, Budak K, Turaçlı E, Işıkçelik Y, Çekiç O. Delici göz yaralanması (479 olgunun sonuçları). T J Ophthalmol 1993;23: Andreoli MT, Andreoli CM. Geriatric traumatic open globe injuries. Ophthalmology 2011;118: Arıcı MK, Topalkara A, Gülen C, Erdoğan H. Perforan göz yaralanmaları. T J Ophthalmol 1998;28: Schmidt GW, Broman AT, Hindman HB, Michael P. Vision survival after open globe injury predicted by classification and regression tree analysis. Ophthalmol 2008;115:

7 Epidemiologic Evaluation of Ocular Trauma with Eyelid Injuries. MN Ophthalmol 2014;21: Hatton MP, Thakkar MM, Ray S. Orbital and adnexal trauma associated with open globe injuries. Ophthalmol Plastic Reconstr Surg 2002;18: Rahman T, Maino A, Devadason D, Leatherbarrow B. Open globe injuries: factors predictive of poor outcome. Eye 2006;20: Gürdal C. Lakrimal drenaj sisteminin acil hastalıkları. T Klin J Ophthalmol 2011;4: Kimlik Geliş Tarihi: Kabul Tarihi: * Op.Dr., Sakarya Üniversitesi Tıp Fakültesi Göz Hastalıkları Ana Bilim Dalı, Sakarya ** Yrd.Doç.Dr., Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Göz Hastalıkları Ana Bilim Dalı, Isparta *** Doç.Dr., Samsun Kadın Doğum ve Çocuk Hastalıkları Has - ta nesi Göz Kliniği, Samsun **** Op.Dr., Samsun Kadın Doğum ve Çocuk Hastalıkları Has ta - nesi Göz Kliniği, Samsun ***** Op.Dr., Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Göz Kliniği, Ankara Yazışma Adresi: Elif Betül Türkoğlu, Sakarya Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi Göz Kliniği Sakarya e-posta: drelifbetul@yahoo.com 62