ÖĞRENME ALANI: MADDE VE DEĞİŞİM ÜNİTE 3: MADDENİN TANECİKLİ YAPISI KAZANIM: 1. Maddenin yapı taşları olan atom

Transkript

1 ÖĞRENME ALANI: MADDE VE DEĞŞM ÜNTE 3: MADDENN TANECL YAPISI AZANIM: 1. Maddenin yapı taşları olan atom ÖRNE SORULAR VE ÇÖZÜMLER 1. Maddenin en küçük birimine...denir....ların birbirleriyle bağlanması sonucu moleküller oluşur. Yukarıdaki cümlelerde boşluğa aşağıdakilerden hangisi gelmelidir? A) Atom B) Hücre C) Element D) Parçacık Maddenin en küçük birimi atomdur ve atomların birbirleriyle bağlanmasıyla moleküller oluşur. Hücre ise canlının en küçük birimidir. Element aynı atomların bir araya gelmesiyle oluşan saf maddeye denir. Bir bütünün küçük bir kısmına parçacık denir. 2. Bir miktar şekeri su içine ilave ettiğimizde şekeri görmememize rağmen tadını alırız. Bunun nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Şeker suda erimiştir. B) Şekerin suyun içinde görünemeyecek kadar küçük taneler halinde dağılmıştır. C) imyasal bir değişim olmuştur. D) Suyun yapısı bozulmuştur. Şeker suyun içinde çok küçük tanecikler halinde dağılır. Bu nedenle şekeri suyun içinde görmememize rağmen tadını alırız.(b doğru) Erime hal değişimidir. (katı sıvı) oysaki şeker suda erimez suyun içinde dağılır. (A yanlış) Şekerin suda dağılması yani çözünmesi fiziksel bir olaydır. (C yanlış) ki madde karıştırıldığında ikisinin de yapısı değişmez.(d yanlış) 3. Demir küp Su Hidrojen gazı Demir küp, su ve hidrojen gazı bir ısıtıcı yardımıyla zamanla ısıtılıyor. Isıtma işlemi sonucunda; Demir küp kütlesi değişmezken kenar uzunluklarının arttığı Su kütlesi değişmezken su seviyesinin arttığı, Hidrojen gazının kütlesi değişmezken pistonun yukarıya doğru hareket ettiği gözlemlenmiştir. Bu değişimlere göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz? A) Üçünde de bulunan tanecikler birbirinden uzaklaşmıştır. B) Üçünün de hacmi artmıştır. C) Üçü de genleşmiştir. D) Suyun yapısı değişmiştir. 66

2 Yapılan ısıtma işlemi sonucunda, üç maddenin de tanecikler birbirinden uzaklaşmıştır. Bu durumda üçünün de hacmi artmıştır ve üçü de genleşmiştir. Suyun yapısında bir değişme olmamıştır. Yine aynı sudur sadece ısıtılınca tanecikleri birbirinden uzaklaşmış yani hacmi artmıştır. Bu da suyun genleştiğini gösterir. 4. Bir bakır küre ile ilgili değişik sıcaklıklardaki kütle ve hacim değerleri aşağıdaki gibidir. T( o C) m(g) V(cm 3 ) Bu tabloya göre bakır küre ısıtılınca I. Tanecikler birbirinden uzaklaşır. II. Hacmi artar III. Genleşir fadelerden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III Tabloya bakıldığında sıcaklık arttıkça bakır kürenin kütlesi değişmezken hacmi artmıştır. Bu durumda tanecikler birbirinden uzaklaşmıştır sonucuna ulaşılabilir. Çünkü ısınan madde de tanecikler uzaklaşınca hacim artışı gözlemlenir. Sonuçta tanecikler uzaklaşıp hacim artışı olmuşsa bakır küre genleşmiştir. Yani hacim artmıştır. Bu da suyun genleştiğini gösterir. 5. Bir öğrenci bisiklet pompasının ucunu parmağıyla kapatarak pompa kolunu itiyor. olu bıraktığında tekrar eski konumuna geliyor. Bu deneme ile öğrenci; I. gazların yer değiştirebildiğini II. gazların sıkıştırılabildiğini III. sıkışan gazdan enerji elde edilebildiği Sonuçlarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I, II ve III Gaz dolu bir pompa ucu kapatılarak pompa kolu ileri itilebildiğine göre gazlar akışkandır yani yer değiştirebilir.(i doğru) Ayrıca daha küçük hacme yerleşebildiklerinden sıkıştırılabilirler.(ii doğru) Piston kendiliğinden eski konumuna geldiğine göre bir enerji açığa çıkmıştır. Yani sıkışan gaz eski konumuna gelirken enerji açığa çıkar.(iii doğru) 67

3 6. Piston Piston Su Hava Yukarıdaki üç maddeye kuvvet uygulanıyor. Taş parçalanıyor. Hava dolu kaptaki piston aşağı itilebilirken su dolu kaptaki piston hareket ettirilmiyor. Bu deneme aşağıdaki sonuçlardan hangisini verir? A) Basınç uygulandığında yalnız gazlar sıkışır. B) atılar basınca dayanıklıdır. C) Sıvılar basınç uygulanınca esnerler. D) Gazlar basınca karşı dayanıklıdır. atılar basınç uygulandığında ya şekil değiştirir ya da parçalanırlar. Sıvılarda basınçla sıkıştırılamaz sadece yer değiştirirler. Gazlarda boşluk bulunduğundan sıkıştırılmaları mümkündür. Örnekteki deneyde bunu ispatlar. Gazlar basınca karşı dayanıklı olsalardı sıkıştırılamazlardı. 7. Elektrik teli ışın Yazın ışın gergin duran elektrik tellerinde yazın sarkmalar gözlemlenir. Bu durum aşağıdaki cümlelerden hangisiyle açıklanabilir? A) atılar ısıtılınca hal değiştirirler. B) atılar basınçla sıkıştırılamazlar. C) atılar sıcaklık artışı ile genleşirler. D) atılar düzenli yapılardır. Isı arttıkça yani sıcaklık artışıyla katı tanecikler birbirlerinden uzaklaşmaya başlarlar. Buna genleşme denir. Bu nedenle elektrik tellerinde yazın uzama gözlemlenir. Diğer şıklarda belirtilen katı özellikleri bu durumu açıklayan cümleler değildir. Yanıt C 68

4 8. Piston Buz parçaları su Buz parçası, su ve su buharı bulunan kaplar bir ısıtıcı üzerine konularak ısıtılıyor. Zamanla Buz parçalarının esnediği Su miktarının azaldığı Su buharı bulunan kaptaki pistonun yukarı doğru hareket ettiği gözlemlenmiştir. Buna göre, I. atılar ısıtılınca eriyebilirler. II. Sıvılar ısıtılınca gaz haline geçer. III. Gazlar ısıtılınca genleşirler. fadelerinden hangileri doğrudur? su buharı A) Yalnız I B) Yalnız III C) II ve III D) I, II ve III Buz parçaları bir müddet sonra eridiğine göre buz suyun katı halidir ve katılar ısıtılınca eriyebilirler ifadesini doğrular. Sıvı miktarı zamanla azaldığına göre su buharlaşmış yani gaz haline geçmiştir. Su buharı ısıtılınca piston yukarı hareket ettiğine göre gazlar ısıtılınca genleşir. Cevap D 69

5 1. Şekil I Şekil II Şekil I deki gibi pistonlu bir kapta bir miktar gaz bulunmaktadır. Bir öğrenci pistonu aşağı iterek şekil II nin oluşmasına sebep oluyor. Bu deneme sonucunda öğrenci aşağıdaki yargılardan hangilerine ulaşılamaz? A) Gaz tanecikleri arasında büyük boşluklar vardır. B) Gazlar sıkıştırılabilir. C) Sıkışan gazda tanecikler birbirine yaklaşmış olur. D) Gazların şekli değiştirilemez. 4. ırmızı renkli bir katı bir bardak su içine atıldığında, atı tanecikleri görünmüyor. Suyun rengi kırmızıya dönüşüyor. Olayları gözlemleniyor. Bu gözleme göre aşağıdaki yargılardan hangileri söylenebilir? I. Madde gözle görülemeyecek kadar küçük parçalar halinde su da dağılır. II. ırmızı katı erimiştir. III. Suyun rengi içine atılan maddeye göre değişebilir. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III 2. Bir miktar tuz bir bardak suya atılıyor. Suda tuz taneleri görülmezken içtiğimizde tuz tadını alırız. Bu olayı aşağıdaki ifadelerden hangisi açıklar? 3. A) Tuz suyun içinde dağılmıştır. B) Tuzun yapısı bozulmuştur. C) Tuz erimiştir. D) Suyun yapısı bozulmuştur. Metal tel O U L S T 5. I. Maddenin en küçük birimine atom denir. II. Atomlar küresel yapıya sahiptir. III. Her maddenin atomları birbirinden farklıdır. Yukarıdaki yargılardan hangileri doğrudur? A) Yalnız II B) I ve II C) II ve III D) I, II ve III mum tahta çubuklar Şekil I Şekil II Tahta çubuklara bağlı tel ısıtılınca şekil II oluşuyor. (Çubukların arasındaki uzaklık değişmiyor) Bu deneyi yapan öğrenci gözlemleri sonucunda aşağıdaki cümlelerden hangisini söyler? A) Metal telin miktarı artmıştır. B) atılar ısıtılınca genleşirler. C) Isıtılınca telin uzunluğu değişebilir ama soğutulunca değişmez. D) Isınan katı hal değiştirmiştir. 6. Bir sıvı ısıtılırken kütle ve hacim değerleri aşağıdaki tablodaki gibidir. T( o C) m(g) V(cm 3 ) Bu tabloya göre sıcaklık arttıkça, I. Sıvının kütlesi değişmemiştir. II. Sıvının hacmi artmıştır. III. Sıvı genleşmiştir. Yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III 70

6 7. Bir şırıngaya hava dolduran öğrenci iğne takılmamış ucunu parmağıyla kapatıyor. Daha sonra pistonu ileri doğru itiyor. Pistonu bırakınca pistonun ilk konumuna geldiğini gözlemliyor. Bu gözlemi yapan öğrenci aşağıdaki yargılardan hangilerine ulaşılır? I. Hava da görünmeyen tanecikler vardır. II. Havadaki tanecikler arasında boşluk vardır. III. Hava sıkıştırılabilir. 10. Şişirilmiş bir topun sıcaklık artınca hacminin arttığı gözlemlenmiştir. Bu gözlemle aşağıdakilerden hangileri ispatlanmıştır? I. atıların genleşmesi II. Sıvıların genleşmesi III. Gazların genleşmesi A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve III D) II ve III A) Yalnız III B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III 11. T( o C) m(g) V(cm 3 ) Maddenin en küçük birimidir. üresel yapıya sahiptir. Yukarıdaki verilen bilgiler neyi tanımlamaktadır? A) Element B) Atom C) Gaz D) Sıvı O U L S T Bir gazın soğutulması ile hacim ve kütlesindeki değişim yukarıdaki tabloda verilmiştir. Bu verilere göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Gazların sıcaklık azalınca kütlesi de azalır. B) Gazlar soğutulunca hacmi azalır C) 60 o C de 300 gram gazın hacmi 120 cm 3 tür. D) 60 o C 120 cm 3 gelen gaz 90 o C 150 cm 3 olur 9. Bir taş parçasına basınç uygulanıyor. Taşın basınç karşısında bir süre şekli değişmiyor. Ancak basınç arttırılınca taşın parçalandığı gözlemleniyor. Bu deneyde aşağıdakilerden hangi sonuçlara ulaşılabilir? I. atılar basınçla parçalanabilirler II. atılar sıkıştırılamazlar III. atılar sıkıştırılınca sıvılaşırlar. A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III 12. Bir miktar katı soğutulunca hacmi azalıyor. Basınç uygulandığında şekli değişiyor fakat hacmi değişmiyor. Bu bilgilere göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Isıtılınca hacmi artar B) Genleşebilir C) Sıkıştırılabilir D) Basınç arttırılınca parçalanabilir 71

7 ÖĞRENME ALANI: MADDE VE DEĞŞM ÜNTE 3: MADDENN TANECL YAPISI AZANIM: 2. Maddelerin özellikleriyle tanecikli yapıları arasındaki ilişki ÖRNE SORULAR VE ÇÖZÜMLER 1. Birden fazla atomun birbirleriyle bağlanmasıyla oluşan yapılara...denir. yukarıdaki cümlede boşluk yerine getirilmesi en uygun kelime aşağıdakilerden hangisidir? A) Element B) Bileşik C) Molekül D) Model Atomlar birbirleriyle bağlanınca molekülü oluştururlar. Aşağıdaki örnekler farklı molekül modellerdir. Üç modelde molekülü örnektir ancak 1. ve 2. de aynı atomlar varken üçüncüde farklı atomlar vardır. Bir molekülün içindeki atomlar aynı cinste olabilir, farklı cinste olabilir. Yanıt, A dır. 2. Aynı cins atomlardan oluşan maddelere element denir. Bu tanıma göre aşağıda gösterilen modellerden hangileri elementtir. X X Y Y X Y A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II Modellere bakıldığında, I de iki atomda X atomudur. Buna göre I. elementtir. II deki iki atomda Y atomudur. Buna göre II elementtir. III deki atomlardan biri X diğeri ise Y dir. Yani farklı atomlar içeren bir yapıdır. Birden fazla atom içeren moleküllere birleşik denildiğinden III bu duruma uymaz. (Molekül: Birden fazla atomun birbirleriyle bağlanması sonucu oluşan yapılara denir.) Yanıt, D dir. 3. Birden fazla farklı atomun birleşmesiyle oluşan yapılara... denir. Yukarıdaki boşluğa aşağıdaki kelimelerden hangisi getirilmelidir? A) Atom B) Bileşik C) Element D) Model Eğer bir yapıda atomlar birbirinden farklı ise birbirlerine belirli bir düzende bağlanmışsa bu yapılara bileşik denir. Yani farklı atomların birleşmesiyle bileşikler oluşur. Yanıt, B dir. 72

8 4. Hidrojen gazı aynı atomların birleşmesiyle oluşan moleküller içerir. Su farklı atomların birleşmesiyle oluşan moleküller içerir. Bu bilgilere göre hidrojen gazı ve su için aşağıdaki sınıflandırmalardan hangisi doğrudur? Hidrojen gazı Su A) Element Bileşik B) Element Element C) Bileşik Element D) Bileşik Bileşik Hidrojen gazı; aynı atomların oluşturduğu molekülleri içerdiğinden elementtir. Su ; farkı atomların birleşmesiyle oluşan moleküller içerdiğinden bileşiktir. Yanıt, A dır. 5. Demir Oksijen gazı Yukarıda demir ve oksijen gazının görünümleri verilmiştir. Bu şekillere göre, I. Demir ve oksijen elementtir. II. kisi de moleküllerden oluşur. III. Yalnız oksijen moleküllerden oluşur. Yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III Şekillerde bakıldığında her ikisinde de tek tür atomlar bulunduğundan ikisi de elementtir.(i doğru) Demirde atomlar sadece yan yana dizilmiştir. Molekül oluşturmamışlardır.(ii yanlış) Oksijen ise ikişer oksijen atomunun birleşmesiyle moleküller oluşur.(iii doğru) Bu durumda elementler tek tür atomlardan oluşurlar ancak bir kısmı moleküller içerir diyebiliriz. Yanıt, D dir. 6. su hidrojen gazı Yukarıdaki şekillere göre, I. Su bileşiktir. II. Hidrojen elementtir. III. kisi de moleküllü yapıdadır. Yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) I, II ve III 73

9 Şekillere bakıldığında su farklı atomlar içermektedir. Bu atomlar birbirleriyle belli bir düzende bağlanmıştır. Buna göre su bileşiktir.(i doğru) Hidrojen gazında aynı atomlar belli düzende birbirlerine bağlanmıştır. Bu durumda hidrojen elementtir. Su da hidrojen de moleküllerden oluşmuştur. Su molekülü şeklindedir. Hidrojen molekülü şeklindedir. Yanıt, D dir. 7. Şeker; farklı atomların bağlanmasıyla oluşan moleküller içerir. Tuz farklı atomların bağlanmasıyla oluşur. Fakat molekül içermez. Bu bilgilere göre, I. Şeker bileşiktir. II. Tuz bileşiktir. III. Bütün bileşikler moleküllerden oluşur. Yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III Şeker farklı atomların bağlanmasıyla oluştuğundan bileşiktir. Moleküllerden oluşan bileşiktir.( I doğru) Tuz molekül içermemesine rağmen farklı atomların birleşmesiyle oluştuğundan bileşiktir.( II doğru) Bu bilgiler göre bazı bileşikler molekül yapısındadır bazıları ise molekül içermez.( III yanlış) Yanıt, C dir. 8. Bir maddenin molekülleri aşağıdaki gibi gösterilmiştir. Bu gösterime göre bu madde için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Bileşiktir. B) Elementtir C) Aynı moleküller içerir. D) Her molekülünde belli sayıda atom vardır. Bu maddenin bir molekülü şeklindedir. Şekle bakıldığında farklı atomlar içerdiğinden bileşiktir. Bütün moleküllerde 3 atom vardır. Yani moleküller belli sayıda atom içerir. Yanıt B dir. 74

10 1. Altın aynı atomlardan oluşur. Fakat molekül içermez. Oksijen aynı atomlardan oluşur. Molekül içerir. Bu bilgilere göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Altın elementtir B) Oksijen elementtir C) Bütün elementler molekül içerir D) Farklı elementlerde farklı atomlar vardır. 5. X Y Z Yukarıda şekilleri verilen maddelerin sınıflandırılması aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? Element Bileşik A) X, Y, Z B) X, Y Z C) Z X, Y D) X, Y, Z 2. Birden fazla...un birbirleriyle bağlanmasıyla moleküller oluşur. Yukarıdaki cümlede boşluk yerine aşağıdaki kelimelerden hangisi getirilmelidir? 6. A) Atom B) Bileşik C) Gaz D) Element O U L Su molekülü Azot molekülü I. Su molekülleri 3 atomludur. II. Farklı moleküllerin şekilleri de farklıdır. III. Farklı moleküllerde farklı sayıda atom vardır. 3. X: Aynı cins atomlardan oluşmuştur. Y: Farklı cins atomlardan oluşan aynı moleküller içerir. S T Şekillere bakılarak yukarıdaki yargılardan hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve III Bu bilgilere göre X ve Y ile ilgili sınıflandırma aşağıdakilerde hangisinde doğru verilmiştir? X Y A) Element Element B) Element Bileşik C) Bileşik Element D) Bileşik Bileşik 7. C) II ve III D) I, II ve III 4. Demir: Tek tür atomdan oluşur. Fakat molekül yoktur. Oksijen: Tek tür atomlardan oluşur. Bu atomların oluşturduğu moleküller içerir. Bu bilgilere göre aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Demir elementtir. B) Oksijen elementtir. C) Bazı elementler moleküllü yapıdadır. D) Oksijen bileşiktir. Yukarıdaki kapta bir bileşik molekülleri bulunmaktadır. Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Bir bileşiğin bütün molekülleri aynıdır. B) Moleküllerdeki atomların hepsi aynıdır. C) Her molekülünde aynı sayıda atom vardır. D) Her molekülde 3 atom vardır. 75

11 8. X: Farklı atomların birleşmesiyle oluşmuş saf maddedir. Molekül içermez. Y: Farklı atomların birleşmesiyle oluşan moleküller içerir. Bu bilgilere göre X ve Y için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) X bileşiktir. B) Y bileşiktir. C) Her bileşik moleküllerden oluşur. D) Bileşikler saf maddelerdir. 11. X Y X Yukarıdaki şekle göre aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) 3 atomlu moleküldür. B) Bileşik molekülüdür. C) Bütün atomlar aynıdır. D) 2 tane X atomu vardır. 9. I. Birden fazla atomun birbirleriyle bağlanması sonucu oluşan yapılara molekül denir. II. Bütün elementler moleküllü yapıdadır. III. Bütün bileşikler moleküllü yapıdadır. Yukarıdaki yargılardan hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III O U L S T 12. I. Aynı moleküllerden oluşan maddelere saf madde denir. II. Saf maddeler element ve bileşiklerdir. III. Su saf bileşiktir. Yukarıdaki yargılardan hangileri doğrudur? A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III D) I, II ve III 10. X Y I. Her ikisi de üç atomlu moleküllerden oluşmuştur. II. X te aynı atomlar vardır. III. Y bileşiktir. Yukarıdaki yargılardan hangileri doğrudur? A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III D) I, II ve III 76

12 ÖĞRENME ALANI: MADDE VE DEĞŞM ÜNTE 3: MADDENN TANECL YAPISI AZANIM: 3. Fiziksel ve kimyasal değişimler ÖRNE SORULAR VE ÇÖZÜMLER 1. Aşağıdaki olaylardan hangisinde maddenin sadece görüntüsü değişir? A) Fındığın havanda ezilmesi B) ağıdın yanması C) Demirin paslanması D) Portakalın çürümesi Fındık havanda ezilince küçük parçalara ayrılmış olur. Bu da sadece görüntüde meydana gelen değişimdir. ağıt yanınca yeni maddelere dönüşür.(ül ve karbondioksit) Yani görüntüsüyle birlikte yapısı da değişir. Demir paslanınca yeni madde oluşur. Pas denilen kahverengi madde demirden tamamen farklı yeni bir maddedir. Yani görünümle birlikte yapıda değişmiştir. Portakalın çürümesinde de yeni madde oluşur. Çürük renk, şekil, tat ve bunun gibi bir çok özelliğiyle portakaldan farklı yeni madde oluşur. Yanıt, A dır. 2. Aşağıdaki olaylardan hangisi bir maddenin başka bir maddeye (maddelere) dönüşmesine örnek verilebilir? A) arpuzun kesilmesi B) Bardağın kırılması C) Odunun yanması D) Mumun erimesi arpuz kesilince yeni madde oluşmaz. Sadece şekli yani görüntüsü değişmiş olur. Bardağın ana maddesi camdır. Bardak kırılınca küçük parçalara ayrılmış cam olur. Yani görüntüsü değişir yeni madde oluşmaz. Odun yandığında küle yani yeni maddeye dönüşmüş olur. Mum eridiği zaman şekli değişir fakat yeni madde oluşmaz. Yanıt, C dir. I 3. Maddenin iç yapısı değişmeden meydana gelen değişimlere... denir. Maddenin iç yapısının değişmesine ise... II denir Yukarıdaki boşluklara aşağıdakilerden hangileri getirilmelidir? I II A) Fiziksel değişim imyasal değişim B) imyasal değişim Fiziksel değişim C) Yanma imyasal değişim D) Fiziksel değişim Erime Maddenin iç yapısı (kimliği) değişmeden meydana gelen değişimlere fiziksel değişim denir. Örneğin kağıdın yırtılması kağıt yırtılmadan önce de sonrada yapısı aynıdır. Sadece parçalara ayrılmış olur. Maddenin iç yapısı (kimliği) değişiyorsa bu tür değişimlere kimyasal değişim denir. Örneğin kağıdın yanması ile kağıdın yapısı tamamıyla değişir ve yeni madde (kül) oluşur. Yanıt, A dır. 77

13 4. Bir öğrenci labaratuarda bir miktar buz parçasını ısıtarak önce eritiyor. Sıvı suyu ısıtmaya devam edince suyun miktarının azaldığını yani buharlaştığını gözlemliyor. Bu gözlem sonucunda aşağıdaki ifadelerden hangisi söylenemez? A) Fiziksel değişimdir. B) Suyun iç yapısı değişmemiş, sadece tanecikler birbirinden uzaklaşmıştır. C) imyasal değişimdir. D) Buzun şekli ve rengi değişmiştir. Buz parçası ısıtılınca su taneciklerinin yapısı değişmeden sıvı hale geçer yani erir. Bu fiziksel değişimdir. Bu değişimle birlikte buzun şekli ve rengi de değişmiş olur. Sıvı su ısıtılınca taneciklerin yapısı yine değişmeden birbirlerinden uzaklaşırlar ve gaz haline geçerler. Bu değişmede buharlaşma denir ve maddenin iç yapısı değişmediğinden fiziksel değişimdir. Yanlış olan kimyasal değişim bu gözlemde gerçekleşmemiştir. Yanıt, C dir. 5. I. Patlıcanın doğranması II. Patlıcanın kızartılması Yukarıda verilen iki değişim fiziksel ve kimyasal olarak sınıflandırılması aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? I II A) Fiziksel Fiziksel B) Fiziksel imyasal C) imyasal imyasal D) imyasal Fiziksel Patlıcan doğrandığında yapısı değişmezken sadece şekli yani görüntüsü değişmiştir. Bu da fiziksel değişimdir. Patlıcan kızartıldığında ise iç yapısı da değişir şekli yani görüntüsünün yanında tadı da değişir. Bu da kimyasal bir olaydır. Yanıt, B dir. 6. I. olonyanın buharlaşması II. Camın kırılması III. Elmanın çürümesi IV. umaşın yırtılması Yukarıda belirtilen değişimlerden hangileri fiziksel değişimdir? A) I ve III B) II ve IV C) I, II ve III D I, II ve IV olonyanın buharlaşması sıvı haldeki alkol (kolonya) gaz haline geçer yapısı değişmez fiziksel değişimdir. Cam kırıldığında daha küçük parçalara ayrılmış olur ve fiziksel değişimdir. Elmanın çürümesi ile elmanın yapısı tamamen değişir ve sonuçta kimyasal bir değişim meydana gelmiştir. umaşın yırtılmasında da camın kırılması gibi kumaşta sadece şekilsel bir değişim geçekleşmiştir. Bu da fiziksel değişimdir. Yanıt, D dir. 78

14 7. I. Dilimlenen elmanın zamanla renk değiştirmesi II. Ekmeğin dilimlenmesi III. Ekmeğin zamanla küflenmesi IV. ömürün yanması Yukarıda belirtilen olaylardan kaç tanesi kimyasal değişimdir? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 Elmanın dilimlenmesinden sonra zamanla renginin değişmesi yapısının değiştiğini gösteriyor. Sonuçta bu değişim kimyasaldır. Ekmek dilimlendiğinde yapısı değişmez sadece daha küçük parçalara ayrılmış olur. Bu fiziksel bir değişimdir. Ekmek küflendiğinde yapısı değişir. Bu kimyasal değişimdir. ömürün yanmasıyla kömürün yapısı değişir ve yeni maddelere (zehirli karbondioksit gazı ve kül) dönüşür. Bu da kimyasal bir değişimdir. Yanıt, A dır. 8. Ilgın annesine şeftali reçelini nasıl yaptığını sorar. Annesi de, Şeftalileri yıkayıp, dilimler. Daha sonra şeftali dilimleri şeker ve bir miktar su karıştırılır. Bu karışım ocakta ısıtılarak pişirilir diyerek anlatıyor. Ilgının annesinin söylediklerindeki olay ve türü aşağıdakilerden hangisinde yanlış verilmiştir? Olay Türü A) Şeftalinin yıkanması Fiziksel B) Şeftalinin dilimlenmesi imyasal C) Şeftali, şeker ve suyun karıştırılması Fiziksel D) arışımın pişirilmesi imyasal Şeftali yıkandığında ve dilimlendiğinde yapısı değişmez. Her ikisi de fiziksel değişimdir.( A doğru,b yanlış) Şeftali şeker ve su karıştırılınca maddeler kendi özelliklerini kaybetmezler. Yani birden fazla maddenin karıştırılması fiziksel değişimdir. ( C doğru) arışım pişirildiğinde reçel elde edilir. Yani yeni madde oluşur. imyasal değişim. ( D doğru) Yanıt, B dir. 9. Su Şeker Şekerli su Yukarıdaki kaplarda su, şeker ve şekerli su bulunmaktadır. Bunları saf madde ve karışım olarak sınıflandırırsak aşağıdakilerden hangisi doğru olur? Su Şeker Şekerli Su A) karışım Saf madde arışım B) Saf madde arışım Saf madde C) Saf madde arışım Saf madde D) Saf madde Saf madde arışım 79

15 Eğer ortamda tek tür madde var ise saf madde olarak sınıflandırılır. Birden fazla madde var ise bu maddeler topluluğuna karışım denir. Su ve şeker saf madde sınıfına girer. Şekerli su ise şeker suyun karışımıdır ve dolayısıyla karışım olarak sınıflandırılır. Yanıt, D dir. 10. Bir çiftçinin yaptığı işlemler sırasıyla şunlardır. I. Buğday taneleriyle samanı ayırmak II. Buğdayı öğüterek (ezerek) un yapmak III. Un, tuz ve sudan hamur yapmak IV. Hamuru pişirerek kurabiye yapmak. Bu aşamaların kimyasal ve fiziksel sınıflandırılması aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? Fiziksel imyasal A) I ve III II ve IV B) I II, III ve IV C) I ve IV II ve III D) I, II ve III IV Buğday ve saman karışımının ayrılmasında her iki maddenin de yapısı değişmediğinden fiziksel değişimdir. Buğday ezildiğinde (öğütülerek) un oluşur. Sadece şekil değişimi olmuştur. fiziksel değişimdir. Un, tuz ve suyun karıştırılmasıyla hamur oluşur. Maddelerin karıştırılması fiziksel değişimdir. Hamur pişip kurabiye olunca yeni madde oluşur. Bu kimyasal değişimdir. Yanıt, D dir. 11. I II III yukarıdaki kaplarda bazı gazlar ve bu gazların molekül yapıları gösterilmiştir. Bu kaplardaki maddelerin saf madde ve karışım olarak sınıflandırılması yapılırsa aşağıdakilerden hangisi doğrudur? I II III A) Saf madde Saf madde arışım B) Saf madde arışım arışım C) arışım Saf madde arışım D) arışım arışım Saf madde Tek tür madde topluluğuna saf madde birden fazla madde topluluğuna ise karışım denir. I. apta hep aynı ( ) moleküller olduğundan saf maddedir. II. kapta hep aynı ( ) moleküller olduğundan saf maddedir. III. kapta iki farklı (, ) molekül olduğundan karışımdır. Yanıt, A dır. 80

16 12. I. Suyun donarak buza dönüşmesi II. Buzun kırılması III. Yumurtanın haşlanması IV. Saçın kesilmesi Yukarıdaki olaylardan kaç tanesi fiziksel değişimdir? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 Suyun donarak buza dönüşmesi esnasında iç yapısı (kimliği) değişmemiştir. Sonuçta fiziksel bir değişimdir. Buz kırıldığında yapısı değişmez sadece görüntüsünde yani şeklinde değişik olduğundan fiziksel değişimdir. Yumurta haşlandığında yapısı ve birçok özelliği değişir. Bu da yeni bir maddenin oluşmasına ait değişimdir. Yani kimyasal değişimdir. Saç kesildiğinde saçın görüntüsünden başka diğer özellikleri değişmez. Sonuçta yapısı değişmediğinden fiziksel değişimdir. Yanıt, C dir. 81

17 1. Bir aşcı; Sebzeleri doğramam... I değişimdir. Sebzeleri pişirmem... II değişimdir. En uygun kelimeler aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? I II A) imyasal imyasal B) imyasal Fiziksel C) Fiziksel imyasal D) Fiziksel Fiziksel 4. Porselen bir tabağın kırılmasıyla ilgili aşağıdaki cümlelerden hangisi yanlıştır? A) Sadece görünümde değişim olmuştur. B) Fiziksel değişimdir. C) Porselenin kimliği (porselene özgü özellikler) değişmemiştir. D) Porselen tabağın yapısı tamamıyla değişmiştir. 5. Suya şeker ilave edildiğinde şekerin tadı su içildiğinde fark edilir. Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisi doğrudur? 2. sarı yeşil saydam I II katı Sarı ve yeşil renkte iki sıvı karıştırıldıklarında saydam bir sıvı ve bir katı oluşuyor. Oluşan saydam sıvı ve katının hiçbir özelliği başlangıçtaki sıvılara benzemediğine göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Sadece fiziksel değişim olmuştur. B) imyasal bir değişimdir. C) Yeni maddeler oluşmuştur. D) imyasal değişim sonucunda fiziksel değişimde olmuştur. O U L S T A) Şeker su içinde görülmediğinden kimyasal değişim olmuştur. B) Şekerin tüm özellikleri değişmiştir. C) Su da şekerin tadı alındığından şeker sadece fiziksel değişime uğramıştır. D) Su kimyasal değişime uğramıştır. 6. Bir kuaför yaptığı iki işlemi şöyle açıklıyor. I. Saç kesmek II. Saç boyamak uaförün yaptığı bu iki işlemin sınıflandırılması aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? I II A) Fiziksel imyasal B) Fiziksel Fiziksel C) imyasal Fiziksel D) imyasal imyasal 3. Aşağıdakilerden hangisinde değişim örneği ve türü eşleştirilmesi yanlış verilmiştir? Örnek Değişim türü A) Sütten yoğurt elde imyasal edilmesi B) Elma kabuğunun Fiziksel soyulması C) Yumurtanın pişmesi Fiziksel D) Meyvelerin çürümesi imyasal 7. I. Etin buzlukta dondurulması II. Etin kızartılması III. Etin dilimlenmesi IV. Etin haşlanması Yukarıdaki işlemlerden kaç tanesi fiziksel değişimdir? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 82

18 8. Isıtılan bir telde uzama gözleniyor. 13. Şekil I Şekil II Bu değişimle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Genleşme olmuştur. B) Fiziksel değişimdir. C) Teldeki atomlar birbirinden uzaklaşmıştır. D) Telin yapısı tamamıyla değişmiştir. 9. Birden fazla maddenin kendi özelliklerini kaybetmeden oluşturdukları madde topluluğuna karışım denir. Bu tanıma göre aşağıdakilerden hangisi karışımdır? A) Tuz B) Demir C) Tuzlu su D) Su Bir miktar gaz bulunan pistonlu kap ısıtılıyor. Gazın yapısı değişmeden Şekil II meydana geliyor. Buna göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Gaz genleşmiştir. B) Fiziksel değişimdir. C) Soğutulunca piston aşağıya iner. D) imyasal değişimdir. 10. Aşağıdakilerden hangisi sadece maddenin görünümünün değiştiği olaylara örnektedir? A) Sarımsağın havanda ezilmesi B) ömürün yanması C) Etin pişmesi D) Portakalın çürümesi 11. I. Suyun donması II. Suyun buharlaşması III. Suyla şekerin karıştırılması Yukarıdaki işlemlerden hangileri fiziksel değişimdir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I, II ve III O U L S T 14. I. umaşın yırtılması II. umaşın ütülenirken yanması III. umaşın kesilmesi Yukarıdaki değişimlerden hangisi kimyasaldır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III 12. I. imyasal değişimde maddenin özellikleri tamamen değişir. II. imyasal değişimle birlikte fiziksel değişimde gerçekleşir. III. Fiziksel değişimle yeni maddeler oluşur. Yukarıdaki yargılardan hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III 15. I. Yumurtanın pişmesi II. Elmanın çürümesi III. Isınan telin uzaması IV. Patatesin kızartılması V. Alkolün buharlaşması Yukarıdaki değişimlerden kaç tanesi kimyasal değişimdir? A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 83

19 ÖĞRENME ALANI: MADDE VE DEĞŞM ÜNTE 3: MADDENN TANECL YAPISI AZANIM: 4. Maddenin halleri ile tanecikli yapı arasındaki ilişki ÖRNE SORULAR VE ÇÖZÜMLER 1. Tanecikleri birbirine çok yakın ve sadece titreşim hareket haline... hal denir. Yukarıda bırakılan boşluğa getirilecek en uygun kelime aşağıdakilerden hangisidir? A) atı B) Sıvı C) Gaz D) Buz Maddenin üç hali vardır. atı, sıvı ve gaz. Bu hallerden taneciklerin birbirine en yakın hali katı haldir. atı halde tanecikler sadece titreşim hareketi yapar. Öteleme hareketi yapamazlar. Yani maddenin katı hali öteleme hareketi yapamadığından akışkan değildir. Buz da suyun katı halidir. Ancak boşluğa getirilmesi uygun değildir. Çünkü cümle tüm maddeler için kullanılan genel bir cümledir. Yanıt, A dır. 2. Maddenin öteleme (akışkanlık) hareketi yapabilen ancak sıkıştırılamayan haline... hal denir. Yukarıdaki cüledeki boşluğa aşağıdakilerden hangisi ğetirilmelidir? A) atı B) Hava C) Sıvı D) Gaz Maddenin üç halinden öteleme hareketi yapabilen sıvı ve gaz halleridir. atılar akışkan değildir. Ancak sıvı ve gazlar akışkandır. Yukarıdaki cümlede boşluğa ise sıvı hal getirilmelidir. Bunun sebebi ise gazlar sıkıştırılabilirken sıvılar sıkıştırılamamaktadır. Yanıt, C dir. 3. Maddenin bir haliyle ilgili, - Tanecikler birbirinden çok uzak. - Tanecikleri öteleme hareketi yapabiliyor. (Akışkandır.) - Bulunduğu kabın her yerine yayılabiliyor. - Sıkıştırılabiliyor. bilgileri veriliyor. Bu bilgilere göre maddenin hangi hali tanımlanmıştır? A) Sıvı B) atı C) Element D) Gaz 84

20 Maddenin üç halinden (katı, sıvı ve gaz) taneciklerin birbirine en uzak olduğu hal gaz halidir. Tanecikler birbirinden çok uzak olduğundan bulunduğu kabın her tarafına yayılabilir ve akışkandır. Ayrıca basınç uygulandğında tanecikler biraz birbirilerine yaklaşabilir yani sıkıştırılabilir. Element bir hal değil maddenin yapısıyla ilgili bir kavramdır. Yanıt, D dir. 4. Mutfakta pişmekte olan yemek kokusunun diğer odalarından da fark edilmesinin sebebi aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir? A) Gazlar sıkıştırılabilir. B) Gazlar akışkandır. C) Gazlar titreşim hareketi yaparlar. D) Gaz tanecikleri arasında büyük boşluklar vardır. okuyu algılayabilmemiz için kokuya sebep olan maddenin küçük tanecciklerinin burnumuzaki kokuya duyarlı bölgeye ulaşması gerekir. Mutfaktaki yemek kokusunu evin diğer odalarından da algılayabiliyorsak bunun sebebi yemekte bulunan maddelerin bir kısmının küçük tanecikler halinde burnumuza kadar gelmesidir. Bunun için maddenin gaz haline geçerek bulunduğu ortamda rahat hareket etmesi gerekir. Yani gazların akışkanlığı sayesinde biz bir çok maddenin kokusunu algılarız. Buna çok uzaktaki parfüm kokusunu fark etmemiz de örnek olarak verilebilir. Yanıt, B dir. 5. I II III Bir maddenin katı, sıvı ve gaz halinde taneciklerinin görünümü yukarıdaki gibidir. Buna göre I, II ve III maddenin hangi hallerini göstermektedir? I II III A) atı Sıvı Gaz B) atı Gaz Sıvı C) Gaz Sıvı atı D) Sıvı atı Gaz Maddenin katı halinde tanecikler birbirine çok yakındır. (I. Şekil katı hali gösterir.) Maddenin sıvı halinde tanecikler katı hale göre birbirinden daha uzaktır. Ancak gaz hale göre tanecikler birbirlerine daha yakındır. (II.şekil sıvı hali gösterir.) Taneciklerin birbirinden en uzak hali ise gaz haldir. (Bu durumda III.Şekil gaz hali gösterir.) Yanıt, A dır. 85

21 6. I. Demir II. olonya III. Hava Yukarıdaki maddelerden hangileri sıkıştırılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III Gazlarda tanecikler birbirlerine biraz daha yaklaşabileceğinden sıkıştırılabilir. atı ve sıvılarda ise tanecikleri birbirine basınçla (sıkıştırmak için basınç uygulanır.) yaklaştırmak mümkün değildir. Yani katı ve sıvılar sıkıştırılamaz. Demir katı olduğundan sıkıştırılamaz. olonya sıvı olduğundan sıkıştırılamaz. Hava gaz olduğundan sıkıştırılabilir. Yanıt, C dir. 7. Bir taş parçası ile ilgili, - Basınç uygulandığında kırılır. - Yeri değiştirilmek istendiğinde bütün olarak hareket eder. bilgileri veriliyor. Bu bilgilere göre I. atılar sıkıştırılamaz. II. atılar akışkandır. III. atılar öteleme hareketi yapar. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III Basınç uygulandığında katı taş parçası kırılıyorsa bu katının sıkıştırılamadığını gösterir. Öteleme hareketini yapan maddeler akışkandır. Ancak taş parçası yer değiştirirken bütün olarak hareket ediyor. Eğer akışkan olsaydı bütün olarak hareket etmezdi. Yani öteleme hareketi yapan akışkan bir madde değildir. Daha iyi anlamak için su akışkandır. Bir sürahideki sıvısuya bardağa aktardığımızda bütün olarak hareket etmez. Yani hepsi birden bardağa geçmez. Yavaş yavaş akarak bardağı doldurur. Yanıt, A dır. 86

22 8. Bir madde ısıtılınca ya da soğutulunca hal değiştirebilir. Erime Buharlaşma atı Sıvı Gaz Donma Yoğunlaşma Bu değişim yukardaki gibi gösterilir. Aşağıdaki örneklerden hangisinde hal değişimi yanlış verilmiştir? A) Buzun erimesi B) Yağmurun yağması C) olonyanın buharlaşması D) Suyun kaynaması Buzun erimesi; Buz suyun katı halidir ve eriyince sıvı hale geçer. atı Sıvı (A doğru) Yağmurun yağması; Su buharının yoğunlaşarak sıvılaşmasıdır. Gaz Sıvı (B doğru) olonyanın buharlaşması; Sıvı kolonyanın gaz haline geçmesidir. Sıvı Gaz (C yanlış) Suyun kaynaması Sıvı suyun buharlaşarak buharına dönüşmesidir. Sıvı Gaz (D doğru) Ayrıca; Madde dışarıdan ısı alır. Erime Buharlaşma atı Sıvı Gaz Donma Yoğunlaşma Madde dışarıya ısı verir. Örneğin buzu eritmek için ona ısı vermeliyiz. Ya da kolonya buharlaşırken dışardan ısı alır. Yanıt, C dir. 87

23 1. 5. Bir evin salonundan sıkılan oda parfümünün kokusu diğer odalardan da algılanmaktadır. I II III Bir maddenin üç hali yukardaki şekillerde gösterilmiştir. Bu şekillere göre aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Şekil III gaz halidir B) Şekil-II de tanecikler sadece titreşim hareketi yaparlar. C) Şekil-II katı halidir. D) Tanecikler arası boşluk en fazla gaz halinde görülür. Aşağıdaki ifadelerden hangisi bu olayla ilgili değildir? A) Sıvı parfüm buharlaşarak gaz haline geçmiştir. B) Gazlar akışkan olduğundan koku diğer odalardan da algılanır. C) Gazlar sıkıştırılabilirler. D) Gazlar öteleme hareketi yaparlar. 2. Aşağıdakilerden hangisi maddenin hallerinden biri değildir? A) Sıvı B) Element C) Gaz D) atı O U L S T 6. X: Tanecikler arası boşluğun en az olduğu haldir. Y: X e dönüşürken ısı verir. Z: Tanecikler arası boşluğun en fazla olduğu haldir. Buna göre X, Y ve Z aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? X Y Z A) atı Sıvı Gaz B) atı Gaz Sıvı C) Gaz Sıvı atı D) Sıvı Gaz atı 3. Yağmur ve kar suyun hangi halleridir? Yağmur ar A) Sıvı Sıvı B) Sıvı Gaz C) atı Sıvı D) Sıvı atı 4. atılar ısıtıldıklarında sıvı hale geçerler. Bu değişim aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? A) Donma B) Buharlaşma C) Yoğunlaşma D) Erime 7. atı, sıvı ve gaz hallerinin yaptıkları hareketler sınıflandırılırsa aşağıdakilerden hangisi doğrudur? (atı:, Sıvı: S, Gaz: G) Titreşim Öteleme A),S G B) S,G C),S,G S.G D) S,G 88

24 8. I. Alüminyum tel II.Sıvı alkol III.Hidrojen gazı Yukarıdaki maddelerden hangileri sıkıştırılabilir? A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III 11. X: Maddenin en düzenli halidir. Y: Akışkandır. Z: Maddenin en düzensiz halidir. X, Y ve Z bir maddenin katı, sıvı ve gaz hallerini ifade etmektedir. Buna göre aşağıdaki sınıflandırmalardan hangisi doğrudur? I II III A) atı Sıvı Gaz B) Gaz Sıvı atı C) Sıvı Gaz atı D) atı Gaz Sıvı 9. I. Erime II.Donma III.Buharlaşma Yukarıdaki hal değişimlerinden hangileri dışarıdan ısı alarak gerçekleşir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III O U L S T 12. Akışkandır. Isıtıldığında hal değiştirebiliyor. Yukarıdaki bilgiler maddenin bir haliyle ilgilidir. Bu bilgilere göre madde hangi halde olabilir? A) Gaz B) Sıvı C) atı D) Atom 10. I II III Bir maddenin katı sıvı ve gaz halindeki taneciklerin görünümü yukarıdaki gibidir. Buna göre aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) I gaz halidir ve sıkıştırılabilir. B) II III e dönüşürken ısı verir. C) III sadece titreşim hareketi yapar. D) II öteleme hareketi yapamaz. 89

25 1. Aşağıdaki canlılardan hangisi yavrusuna bakamaz? 2. A) öpek B) edi C) Tavuk D) aplumbağa Şekil I Şekil II 5. Bir maddenin üç farklı hali X, Y ve Z olarak adlandırılmıştır. X: sıkıştırılabilir. Y: Akışkandır. Z: Akışkan değildir. Bu bilgilere göre X, Y ve Z nin sınıflandırması aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? X Y Z A) atı Sıvı Gaz B) Gaz atı Sıvı C) Gaz Sıvı atı D) Sıvı atı Gaz Şişirilmiş bir balon soğutulunca şekil II deki gibi büzüştüğü görülmüştür. Buna göre aşağıdakilerden hangisi doğrudur? 3. A) Gazlar soğutulunca hacmi azalır. B) Gazlar genleşmezler. C) ütlesi azalmıştır. D) Hacmi değişmemiştir. T( o C) m(g) V(cm 3 ) Yukarıdaki tablo bir gazın ısıtılması esnasında kütle ve hacmindeki değişimi göstermektedir. O U L S T 6. I atı Sıvı II Yukarıdaki hal değişimleriyle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) I erimedir. B) II donmadır. C) I deki değişimde tanecikler birbirinden yaklaşır. D) II deki değişim sonucu madde dışarı ısı verir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) Gazlar soğutulursa kütlesi azalır. B) Sıcaklık artarsa hacmi değişmez. C) Gazlar ısıtılınca genleşir. D) 60 o C de 500g gaz 2500 cm 3 hacim kaplar. 7. Maddenin Sıkıştırma Akışkanlık hali atı Sıvı + Gaz Maddenin en küçük birimidir. Yukarıdaki tanım aşağıdakilerden hangisini tanımlar? A) Bileşik B) Atom C) Element D) arışım Yukarıdaki tabloya göre hangisi yanlıştır? A) Buz sıkıştırılabilir. B) Hava hem akışkandır. C) Su akışkandır. D) Hava sıkıştırılabilir. 90

26 8. X: Farklı atomlar içerir. Moleküllü yapıdadır. Saf maddedir. Y: Farklı atomlar içerir. Molekül yoktur. Saf maddededir. X ve Y ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) X bileşiktir. B) Y bileşiktir. C) Tüm bileşikler molekül içerir. D) Bileşikler saf maddelerdir. 12. I. Demirin bükülmesi II. olonyanın buharlaşması III. Silginin iki parçaya bölünmesi IV. Petrolün yanması Yukarıdaki değişimlerden kaç tanesi kimyasal değişimdir? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 9. Aynı atomların birleşmesiyle oluşan moleküller.moleküllüdür. Yukarıdaki boşluğa aşağıdakilerden hangisinin getirilmesi en uygundur? A) Element B) Bileşik C) arışım D) Hücre O U L 13. I. Çiğ yumurtanın kırılması II. Yumurtanın pişmesi III. Domatesin dilimlenmesi Yukarıdaki işlemlerden hangileri kimyasal değişimdir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III 10. X: Tek tür atomlardan oluşmuştur. Y: Farklı atomların bağlanmasıyla oluşan moleküller içerir. Bu açıklamalara göre aşağıdaki sınıflandırmalardan hangisi doğrudur? Element Bileşik Saf madde A) X Y X B) Y X X, Y C) X Y X, Y D) X Y Y S T 14. Bir hareketli yolun bir bölümünü 30 m/sn sabit hızla 1 dakikada, yolun kalan kısmını ise 45 m/sn sabit hızla 1 dakika 20 saniyede gidiyor. Buna göre hareketli toplam kaç metre yol gitmiştir? A) 1800 B) 3600 C) 4800 D) I. Suyun donması II. umaşın yırtılması III. Odunun yanması IV. Saçın kesilmesi Yukarıdaki değişimlerden kaç tanesi fiziksel değişimdir? A) 1 B) 2 C) 3 D) I. Cam şişenin çekiçle vurulup kırılması II. Diş macunu tüpünün sıkılması III. Durmakta olan bir cismin çekilerek hareket ettirilmesi Yukarıdaki olayların hangilerinde kuvvetin şekil değişikliği etkisi vardır? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III 91

27 1. Aşağıda verilenlerden hangisi spermde (erkek üreme hücresi) bulunduğu halde yumurta hücresinde (dişi üreme hücresi) bulunmaz? A) Hücre zarı B) Çekirdek C) Sitoplâzma D) uyruk o C de (oda koşullarında) katı, sıvı ve gaz örnekleri aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? atı Sıvı Gaz A) Silgi Buz Hava B) Yağmur olonya Oksijen C) Toprak Buz olonya D) Demir Alkol Oksijen 3. Aşağıdakilerden hangisi maddenin bir hali değildir? A) Element B) Sıvı C) Gaz D) atı O U L 6. I. Moleküller en az iki atomdan oluşur. II. Elementler saf maddelerdir. III. Element moleküllerinde aynı tür atomlar vardır. Yukarıdaki yargılardan hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız III C) II ve III D) I, II ve III 7. Farklı atomların birleşmesiyle oluşan moleküller molekülüdür. Yukarıdaki boşluğa aşağıdakilerden hangisinin getirilmesi uygundur? A) Element B) Bileşik C) arışım D) Hücre 4. I. Her madde farklı taneciklerden oluşmuştur. II. Aynı tanecikleri içeren maddeler saftır. III. Bütün tanecikler hareketlidir. Madde ile ilgili yukarıdaki yargılardan hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) I, II ve III S T 8. Aşağıdakilerden hangisi kimyasal değişimdir? A) âğıdın yırtılması B) Ispanağın çürümesi C) Alkolün buharlaşması D) Odunun kesilmesi su su tuz su 1.kap Tuz: Farklı atomların bağlanmasıyla oluşur. Su: Farklı atomların bağlanmasıyla oluşan moleküller içerir. Bu bilgilere göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) 1. kaptaki bileşiktir. B) 2. kaptaki saf maddedir. C) kisi karıştırılınca tuzlu su oluşur. D) 2. kaptaki elementtir. 2.kap 2. kaptaki su 1. kaba aktarılıyor. Bu değişimle ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) 1.kaptaki suyun kimliği (iç yapısı) değişir. B) 1.kaptaki su miktarı artar. C) 1.kaptaki suyun hacmi değişmez. D) 2.kaptaki suyun kimliği(iç yapısı) değişir. 92

28 10. Aşağıdakilerden hangisi yeni madde oluşumuyla ilgili bir olaydır? 13. A) Suyun donması B) Ormanların yanması C) Camın kırılması D) Parfümün oda içinde dağılması Şekil I Şekil II Yukarıdaki kaplarda iki farklı madde bulunmaktadır. Pistonlar aşağıya itilmeye çalışılıyor. I. kapta piston aşağı doğru hareket ederken II kapta piston aşağı itilemiyor. 11. Bu bilgiye göre aşağıdakilerden hangileri yanlıştır? Şekil I Şekil II Şekil I deki su ısıtılıyor ve tamamı buharlaştırılarak gaz fazına geçiyor. Gaz fazına geçince kütlesinde değişiklik olmamasına rağmen hacmi arttığı gözlemleniyor. Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Gaz halde tanecikler arası boşluk sıvı haldekinden daha fazladır. B) Sıvılar gaz hale geçince genleşirler. C) Sıvılar genleşmezler. D) Gazlar soğutulunca sıvışabilirler. O U L S T A) I. kapta gaz vardır. B) II. kaptaki katı olabilir. C) I. kaptaki madde ısıtılırsa genleşir. D) II. kaptaki madde genleşmez. 14. Bir hareketlisi 600 m lik bir yolu 40 sn de L hareketlisi ise aynı yolu 30 sn de almaktadır. Buna göre ve L hareketlilerinin hızları hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir? hareketlisi L hareketlisi A) 5 15 B) C) D) Bir katı zamanla ısıtılıyor. Sıcaklıkla kütle ve hacimdeki değişim aşağıdaki tabloda verilmiştir. T( o C) m(g) V(cm 3 ) Bu tabloya göre aşağıdaki ifadelerden hangileri doğrudur? A) Sıcaklık arttıkça kütle de artmıştır. B) Sıcaklık azalırsa hacmi değişmez. C) Madde genleşmiştir. D) 50 o C de 400g hacmi 240 cm 3 tür. 15. Durmakta olan cismine aynı anda doğuya F 1 = 9 N ve batıya F 2 = 3 N luk iki kuvvet etki etmektedir. Buna göre cismine etki eden bileşke kuvvet hangi yönde kaç N dur? A) Doğuya 12 N B) Batıya 12 N C) Doğuya 6N D) Batıya 6N 93

29 1. Aşağıda verilenlerden hangisi ergenlik döneminin özelliklerinden değildir? 2. A) Anne babaya bağımlılığın artması B) Hırçınlık ve isyankârlık C) Özgüvende azalma D) Boy ve kiloda hızlı artışlar Gaz 5. I. Donma II. Buharlaşma III. Yoğunlaşma Yukarıdaki hal değişimlerinden hangileri dışarı ısı vererek gerçekleşir? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III Şekil I Şekil II Pistonlu bir kapta bir miktar gaz bulunmaktadır. Piston aşağı doğru itilerek şekil II oluşuyor. Buna göre aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Gaz sıkıştırılmıştır. B) Fiziksel değişimdir. C) Hal değişimi olmuştur. D) Gazın yapısı değişmemiştir. 3. Gümüş ve altının birbirinden farklı olmasının sebebi aşağıdakilerden hangisidir? A) Yapılarında farklı atomlar vardır. B) Yapılarında aynı atomlar vardır. C) Yapılarında aynı atomlar vardır fakat farklı sayıdadırlar. D) Yapılarında aynı atomlar vardır fakat farklı büyüklüktedirler. O U L S T 6. I. olonya II. um III. Hava Yukarıdaki maddelerin 25 o C deki (oda koşullarındaki) halleri aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? I II III A) Sıvı atı Gaz B) atı Sıvı Gazı C) atı atı Sıvı D) Sıvı atı Sıvı 4. Bir sıvı zamanla ısıtılıyor. Sıcaklıkla kütle ve hacim değişimi aşağıdaki tablodaki gibidir. T( o C) m(g) V(cm 3 ) Bu tabloya göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Sıvılar ısıtılınca tanecikleri birbirinden uzaklaşır. B) Soğutulursa kütlesi azalır. C) 70 o C sıcaklık değişimiyle 100 cm3 hacim değişimi olur. D) Isıtılınca genleşmiştir. 7. X te tanecikler arası boşluk çok az Y sıkıştırılabiliyor. Z nin Y ye dönüşebilmesi için dışardan ısı almalı Bir maddenin halleri X, Y ve Z olarak verilmiştir. Bu bilgilere göre katı, sıvı ve gaz olarak sınıflandırması aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? atı Sıvı Gaz A) X Y Z B) X Z Y C) Y Z X D) Z Y X 94

30 8. Su hidrojen ve oksijen atomlarından oluşan bir bileşiktir. Oksijen yakıcı olmasına rağmen su söndürücü olarak kullanılır. Bu bilgiler aşağıdaki ifadelerden hangisini doğrular? 12. Aşağıdaki olaylardan hangisinde yeni madde oluşmaz? A) Suyun donması B) Odunun yanması C) Etin pişmesi D) ekin pişmesi A) Bileşikler saf maddelerdir. B) Bileşikler moleküllü yapıdadır. C) Bileşikler içerdikleri atomların özelliklerini göstermezler. D) Bileşikler saf değildir 9. I II Yukarıdaki iki maddenin molekülleri gösterilmiştir. Bu maddeler aşağıdakilerden hangisinde doğru sınıflandırılmıştır? I II A) Element Element B) Bileşik Element C) Bileşik Bileşik D) Element Bileşik 10. I. Bütün maddeler atomlardan oluşmuştur. II. Bütün maddelerde moleküller vardır. III. Her molekülde belli sayıda atom vardır. Yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III O U L S T 13. X: Sadece maddenin görüntüsü değişir. Y: Yeni madde oluşumu gerçekleşir. Yukarıdaki tanımlara göre sınıflandırma hangisinde doğru verilmiştir? X Y A) Fiziksel Fiziksel B) imyasal imyasal C) Fiziksel imyasal D) imyasal Fiziksel 14. Madde ve cisimler hareketleri sırasında değişik zamanlarda değişik noktalarda bulunurlar. Bu noktaların birleştirilmesiyle oluşan şekle hareketlinin yörüngesi denir. I. Potaya doğru atılan basketbol topu II. Düz bir yolda hareket eden araba III. Bir virajı dönmekte olan tren Yukarıdakilerden hangileri eğrisel yörüngeli bir harekettir? A) I ve II B) I ve III C) II ve II D) I, II ve III 11. I. Açıkta bırakılan ekmeğin kuruması II. Ekmeğin küflenmesi III. Hamurdan ekmek yapılması Yukarıdaki değişmelerden hangileri kimyasaldır? A) Yalnız I B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III 15. uvvet ortadan kaldırıldığında ilk durumuna dönen maddelere esnek madde denir. Aşağıdakilerden hangisi esnek maddedir? A) Cam macunu B) Oyun hamuru C) Cam şişe D) Sarmal yay 95