Avukatlık Mesleğinin Tanımı ve Özellikleri

Transkript

1 I.ÜNİTE Avukatlık Mesleğinin Tanımı ve Özellikleri Avukatlık Yunan mitolojisinde yer alan Zeus'un çirkin kızlarının lakabıdır. ( Litailer ) adı ile bilinen bu kızlar, diğer bir tanımla ( yalvarılar ) Tanrı Zeus'a yalvararak suçluların kandırıldıklarını anlatmaya çalışırlar. Bu bilgilerden yola çıkılarak Avukat, "Ulusal yasaya uygun olarak dava açmaya, müvekkili adına hareket etmeye, hukukun uygulanmasına, müvekkili adına mahkemeye çıkmaya ve ona danışmanlık yapmaya yetkili olan kişidir" denilebilir. Avukatlık, Avukatlık Kanununa göre de tanımlanmıştır, buna göre avukatlık "her türlü hukuki sorun ve anlaşmazlıkların, adalet ve hakkaniyete uygun olarak çözümlenmesi ve hukuk kurallarının tam olarak uygulanmasında, yargı organlarına, kişilere, kurum ve kuruluşlara yardım etmek için, hukuki bilgi ve tecrübelerini, adaletin hizmetine tahsis eden ve kamu hizmeti gören serbest meslek mensubudur." Avukatlığın Özellikleri Avukatlık bir kamu hizmetidir. Avukatlar bu hizmeti, baroların denetim ve gözetimi altında yürütürler. Avukatlık hizmetlerine ait ücret tarifeleri özel kanun hükümleriyle belirlenir. Avukatlık Kanunu, avukatlık faaliyetini bir serbest meslek faaliyeti olarak tanımlamıştır. Bu tanımdan yola çıkılarak Avukatlığın idare hukuku anlamında bir kamu görevi olmadığını söyleyebiliriz. 1

2 Avukatlık - Serbest Meslek İlişkisi Bilindiği gibi serbest meslek, sermayeden çok mesleki bilgiye ve uzmanlığa dayalı bir meslek dalıdır. Ticari nitelik taşımaz. Kâr amacı gütmez. Avukatlar mesleki faaliyetlerini müvekkilleriyle yaptıkları ( vekâlet ) ve hizmet sözleşmelerine dayanarak yürütürler. Avukat-müvekkil ilişkisinde güven son derece önemlidir. Müvekkil verdiği bilgilerin ve sırların avukat tarafından ifşa edilmeyeceğini bilir. Avukatlar aldıkları işleri şahsen yapmak zorundadırlar. Avukatlık Kanununun 35. maddesi adli işlemleri vekâleten yapma hakkını sadece baroya bağlı avukatlara tanımıştır. Avukat Bağımsızlığı Avukatlar ilk planda müvekkillerinin menfaatlerini korumak zorundadırlar. Ancak bunu yaparken hukukun uygun bulmadığı araç ve yöntemleri kullanamazlar. Kullanmaları durumunda hem disiplin hem de ceza bakımından sorumlu olurlar. Avukatların devletten bağısızlığı, devletten gelecek talimat veya kontrol girişimlerinin dışında kalması anlamına gelir. Avukatlar müvekkillerinin yararına olarak tüm savunma unsurlarını kullanma hakkına sahiptir. Bu bakımdan avukatlara, savunma sınırları içinde kaldığı sürece dokunulmazlık tanınmıştır. Avukatlar mahkemenin emrinde değildir. Mahkemeden talimat almaları veya mahkemeye tabi olmaları düşünülemez. Aynı şekilde iddia makamı olan Savcılarla aynı haklara sahiptirler. Bu durum silahların eşitliği ilkesinin bir gereğidir. 1 Avukatlık Ücreti Avukatlar, vekalet karşılığında alacakları vekâlet ücretini müvekkilleriyle birlikte kararlaştırırlar. 1 Avukatların disiplin denetimi, bağlı oldukları ( BARO)'lar tarafından yapılır. Bu durum avukatlığın devletten bağımsız olduğunun bir göstergesidir. 2

3 Avukat - Müvekkil İlişkisi Vekil statüsündeki avukatların iradesi, müvekkilin iradesi ile sınırlıdır, bir anlamda avukatın söyleyecekleri müvekkile bağlıdır. Bu durum avukatın müvekkile bağlı olduğu anlamına gelmez. Avukatlar gerçeğin ortaya çıkmasını engellemek için delil gizleyen, yok eden veya değiştiren kişiler değildir. İddia ve Savunma Dokunulmazlığı Avukatlar, avukatlık onuruna yakışır bir üslûp içinde kalmak şartıyla, savunma kapsamında yapacakları isnatlardan dolayı sorumlu tutulamazlar. Bunun haricinde, savunma sınırları içinde kalmayan, muhatabının kişisel veya ekonomik hayatına saldırı niteliğini taşıyan söylemler savunmanın sınırını aşma anlamına gelir. 3

4 VI.ÜNİTE Noterliğin Tanımı, Niteliği ve Hukuktaki Yeri Noter Kelime Latince ( notarus ) kelimesinden türetilmiştir. Notarus, not tutan, süratle yazı yazan anlamına gelir. Ülkemizde noterlik, 1972 yılında kabul edilen ( 1512 ) sayılı Noterlik Kanunu ile düzenlenmiştir. Özel hukuktan doğan hakların etkili bir şekilde kullanılması ve başkaları tarafından kolayca ihlâl edilmemesi açısından noterlik müessesesi çok önemli bir işleve sahiptir. Noterlerin temel işlevi ( tespit )'dir. Noterlik Hukuku Noterliğin hukuk sistemi içindeki yerini ve diğer hukuk dallarıyla olan ilişkilerini inceleyen bilim dalıdır. Noterlik hukuku daha çok özel hukuktan kaynaklanan işlerle ilgili olduğundan, Medeni Usul Hukuku'na daha yakındır. Noterliklerin Kurulması Her Asliye ve münferit Sulh mahkemesinin bulunduğu yerde, o mahkemenin yargı çevresindeki noterlik işlerini yapmak üzere bir noterlik kurulmuştur. Noterliğin kurulmasına ise Adalet Bakanlığı karar verir. 4

5 Noterliklerin Yetki Çevresi Bir noterlik işleminin herhangi bir yer noterliğinde yapılabilmesi için, taraflardan en az birinin ilgili noterliğin yetki çevresi içinde oturması veya o çevrede işyerinin bulunması gerekir. Noterliklerin Sınıflandırılması Noterlerin sınıflandırılması Noterler Birliği'nin mütalaası alınarak Adalet Bakanlığınca yapılır. Bu bağlamda noterler 4 sınıfa ayrılmıştır. 1., 2., ve 3. sınıf noterliklerin başında birer noter bulunur. Buna karşılık 4. sınıf noterlikler ( kâtip ) sınıfından bir adalet memuru tarafından geçici olarak yönetilir. Bunlara ( Geçici yetkili noter yardımcısı ) adı verilir. NOTERLİĞİN ÖZELLİKLERİ noterlik bir kamu hizmetidir. 2 noterlik serbest meslektir 3 Noterlik her ne kadar serbest meslek olsa da, noterlerin faaliyetleri kâr elde etmek amacına yönelik değildir. Yaptıkları belgelendirme işlemi ile, uyuşmazlıkları daha doğmadan engellemek suretiyle, hukuk devletin inşasına büyük katkıda bulunurlar. Noterliğe Kabul ve Mesleğe Giriş Noterliğe kabulde gerekli olan şartlar 13 tanedir. Bunlar ; T.C. vatandaşı olmak. 21 yaşını bitirmiş ve 40 yaşını doldurmamış olmak, Türk hukuk fakültelerinin birinden mezun olmak, memurluğa atanmaya engel bir mahkumiyeti bulunmamak, kesinleşmiş bir ceza ile hakim, savcı, memur veya avukat olma özelliğini kaybetmemiş olmak, noterlik mesleğine yaraşmayacak tutum ve davranışları çevresince bilinmiş olmamak, noterlikle bağdaşmayan bir işle uğraşmamak, 2 Ancak noterler, ( idare hukuku ) anlamında bir kamu görevlisi değildir. 3 Noterlik her ne kadar serbest meslek olsa da, her isteyen bu işi yapamaz, isteyen istediği yerde noterlik açamaz, fiyat konusunda pazarlık yapamaz, istedikleri ücretle iş yapamaz ve reklam veremezler. 5

6 mahkeme kararı ile kısıtlanmış olmamak, iflas etmiş veya itibarı iade edilmiş olmamak, hakkında aciz vesikası verilmiş olmamak, noterlik görevini yapmaya engel bir sakatlığı olmamak staj yapacak yerde ikametgâhı bulunmak. Staj Uygulamada noterlik stajı yapanlara pek rastlanmamaktadır. Çünkü avukatlık, savcılık ya da hakimlik stajı yapmak, noterlik stajı yapmak için yeterli kabul edilmektedir. Bu nedenle avukatlık stajı yapmak noterliğe geçişte daha avantajlı kabul edilmiştir. Noterliğe Atanma Noterliğe atanabilmek için öncelikle Adalet Bakanlığı'nın noter alımı için ilanı gereklidir. Atama yapılırken başvuranları kıdemleri dikkate alınır. Kıdemde eşitlik olması halinde sicilleri karşılaştırılır. Aynı kıdemde ve aynı sicilde olmaları halinde, İngilizce, Fransızca, Almanca ve İtalyanca dillerinden birini bilen tercih edilir. Şartların yine de eşit olması halinde hukuk ( doktora )'sı olanlar diğerlerinden daha üstün kabul edilir. Bu durumda da eşitlik varsa, hukuk fakültesinden mezuniyet tarihi esas alınır, hatta tarih aynıysa atanacak olan kişi ad çekilerek belirlenir. Göreve Başlama Noterlik sıfatı noterliğe atama kararının tebellüğü ile kazanılır. Bu şekilde atama veya nakledilme kararı kendisine tebliğ edilen noterler, tebliğ tarihinden itibaren bir ay ( 1 ) içerisinde yeni görevine başlamak zorundadır. Bu sürenin bitimine kadar göreve başlanmaması halinde veya nakil isteğinden vazgeçme dilekçesinin Bakanlığa veya Cumhuriyet savcılığına verilmesi durumunda bu kimse noterlik mesleğinden istifa etmiş sayılır. Noterliğin Sona Ermesi Aşağıda verilen durumların gerçekleşmesi halinde noterlik görevi sona erer: 65 yaşına doldurmak istifa etmiş sayılmak 4 4 Göreve Başlama başlığı altında bu konu açıklanmıştır. Buna göre yeni bir göreve atanan veya nakledilen noter, tebliğ tarihinden itibaren bir ay içerisinde göreve başlamaz veya nakil isteğine 6

7 meslekten çıkarma cezası almak başka bir noterliğe atanması veya nakledilmesi noterlik şartlarından birisini kaybetmesi meslekte yeterli olmadığının anlaşılması istifa etmesi ölüm Özetin devamı ücrete tabidir. Satın almak için benimle irtibata geçebilirsiniz kabul etmediğine dair dilekçeyi, Bakanlığa veya Cumhuriyet Savcılığı'na verirse noterlikten istifa etmiş sayılır. 7