KAVTE DEZENFEKTANI UYGULAMASININ FARKLI DENTN ADEZV SSTEMLERN MKROSIZINTISINA ETKS

Transkript

1 KAVTE DEZENFEKTANI UYGULAMASININ FARKLI DENTN ADEZV SSTEMLERN MKROSIZINTISINA ETKS EFFECT OF CAVITY DISINFECTANT APPLICATION ON MICROLEAKAGE OF DIFFERENT DENTIN ADHESIVE SYSTEMS Dr.Çi,dem ÇELK * Dr. Yonca ÖZEL * Dr. Erdem KARABULUT ** ÖZET Bu in vitro çalmann amac, klorheksidin içeren kavite dezenfektan uygulamasnn iki farkl adeziv sistem kullanlarak yaplan snf V kompozit restorasyonlarn mikroszntsna etkisinin de6erlendirilmesidir. 20 adet çekilmi üçüncü molar insan diinin bukkal ve lingual yüzeylerine 40 adet Class V kavite preparasyonu yapld. Kavitelerin okluzal marjinleri minede gingival marjinleri dentinde olacak ekilde hazrland. Diler, her grupta 10 kavite olacak ekilde rastgele 4 gruba ayrld: Grup 1: % 37 fosforik asit ile pürüzlendirme, etch&rinse adhesive (Excite DSC Single Dose) Grup 2: Self-etch adesiv (AdheSE); Grup 3: Asitle pürüzlendirme, kavite dezenfektan uygulamas (Cavity Cleanser), etch&rinse adeziv, Grup 4: kavite dezenfektan uygulamas, self-etch adeziv. Bu uygulamalar takiben bütün kaviteler nanohibrid yapda bir kompozit rezin(tetric Evoceram) ile restore edildi. Hazrlanan örneklere 500 kez termal siklus ( C) uygulandktan sonra örnekler % 0.5 lik bazik fuksin solusyonunda 24 saat bekletildi. Daha sonra diler ykanp, bukkolingual yönde dikey olarak kesilerek stereomikroskop altnda incelendi (X40).Boya penetrasyon dereceleri kaydedildi. Alnan sonuçlar Kruskal-Wallis ve Mann-Whitney-U testi ile istatistiksel olarak de6erlendirildi. Çalmann sonucunda, kavite preparasyonundan sonra herhangi bir ilem uygulanmayan restorasyonlarla kavite dezenfektan uygulanan örneklerin okluzal ve gingival marginlerindeki sznt dereceleri arasnda istatistiksel olarak anlaml bir fark saptanmad(p>0.05). Bununla birlikte, kullanlan adeziv sistemlerin arasndaki fark anlaml bulunmad(p>0.05). Kavite dezenfektan uygulamasnn etch & rinse ve self-etch adeziv sistemler kullanlarak yaplan snf V kompozit restorasyonlarn kenar szntsna bir etkisi bulunmamaktadr. Anahtar kelimeler: kavite dezenfektan, kenar sznts, adeziv rezin ABSTRACT The aim of this study was to evaluate the effect of chlorhexidine containing cavity disinfectant application on the microleakage of two different adhesive systems in Class V composite restorations. 40 Class V cavities were prepared in buccal and lingual surfaces of 20 recently extracted human third molars. The occlusal wall was located in enamel and the cervical wall was located in dentin. Teeth were randomly assigned to 6 groups of 10 cavities according to the cavity disinfection procedures and the adhesives used each as follows: Group 1: 37 % phosphoric acid etching, etch&rinse adhesive (Excite DSC Single Dose) Group 2: Self-etch adhesive (AdheSE); Group 3:Acid etching, cavity disinfectant application (Cavity Cleanser), etch&rinse adhesive; Group 4: cavity disinfectant application, self-etch adhesive. After the respective pretreatment procedures, all the cavities were restorated with a nanohybrid composite (Tetric Evo Ceram). The specimens were thermocycled 500 times ( C) and then were immersed in 0,5% basic fuchsin for twentyfour hours. After rinsing, the restorations were longitudinally sectioned and dye penetration was assessed under a stereomicroscope (40x). Data were analyzed by Kruskal-Wallis and Mann-Whitney U tests. There was no significant difference between the microleakage scores of the restorations, received no pretreatment after cavity preparation and cavity disinfectant application at occlusal and gingival margins(p>0.05). No significant differences was also observed between the adhesive systems used(p>0.05). Cavity disinfectant application didn t significantly affect the microleakage of etch &rinse and self-etch adhesive systems in class V composite restorations. Key words: cavity disinfectant, microleakage, adhesive resin * Bakent Üniversitesi Dihekimli6i Fakültesi, Di Hastalklar ve Tedavisi Anabilim Dal, Ö6retim Görevlisi ** Hacettepe Üniversitesi Tp Fakültesi, Biyoistatistik Anabilim Dal, Ö6retim Üyesi 7

2 GR/ Kompozit rezinlerde polimerizasyon srasnda meydana gelen büzülmeyle birlikte restorasyon/di arayüzünde oluan streslerle marjinal aralanma meydana gelir, bu durum restorasyonda kenar szntsna yol açar ve bunun sonucunda da dite postoperatif duyarllk ve sekonder çürük gözlenebilir. 1-5 Kenar szntsyla ilgili problemler, enfekte di dokusunun ve smear tabakasnn mekanik yöntemlerle diten tam olarak uzaklatrlamamasyla daha da büyümektedir. Brannstrom, 6 kavite preparasyonu srasnda ortaya çkan smear tabakasndan kaynaklanan rezidüel bakterilerin, restorasyonlarda meydana gelen kenar szntsnn da etkisiyle, a6z ortamndan beslendiklerini, aç6a çkardklar toksinlerin pulpaya geçmesi ile pulpa dokusunda irritasyon ve inflamasyona neden olduklarn belirtmitir. Pek çok aratrmac, bakteri kökenli olan rezidüel çürüklerin önlenmesi için kavite dezenfektanlarnn ya da antibakteriyel etkili restoratif materyallerin kullanlmasn önermilerdir. 6-9 Günümüzde, klorheksidin glukonat, potasyum iyodin ve alkol bazl pek çok farkl yapda kimyasal ajan kavite dezenfektan olarak kullanlmaktadr. 8,9 Klorheksidin glukonat bazl solusyonlar bunlarn içinde klinikte en yaygn olarak kullanlan materyallerdir. Klorheksidinin etki mekanizmas, güçlü katyonik özelli6e sahip bir kimyasal ajan olmasndan kaynaklanmaktadr. Oral dokularn yüzeyinde meydana gelen negatif yüklenme, klorheksidinin pozitif yük etkisiyle birleir ve uzun süreli bir antimikrobiyal etki oluturur Bununla birlikte, yaplan çalmalarda, adeziv rezinlerle kavite dezenfektan uygulamasnn, hidrofilik rezinin dentin dokusuna ba6lanma ve szdrmazlk özelli6ini olumsuz yönde de6itirebilece6i öne sürülmütür. 8,9 Bu görüe zt olarak, Miller, 11 kavite dezenfektanlarnn adeziv rezin uygulamasndan önce kaviteyi nemlendirici etki yaratt6n, buna ba6l olarak dentine olan ba6lanmann ve szdrmazl6n daha güçlü olabilece6ini belirtmitir. Bu konu ile ilgili olarak yaplan di6er çalmalarda, kavite dezenfektanlarnn ba6lanma mekanizmasn olumlu yada olumsuz yönde bir etkisinin olmad6 bulunmutur. 8,12-14 Bu in vitro çalmann amac, klorheksidin içeren kavite dezenfektan uygulamasnn, bir etch&rinse ve bir self-etch adeziv sistem kullanlarak yaplan snf V kompozit restorasyonlarn mikroszntsna etkisinin de6erlendirilmesidir. GEREÇ VE YÖNTEM Bu çalmada, 20 adet yeni çekilmi, çatlak ve çürük içermeyen üçüncü molar di kullanld. Diler üzerindeki yumuak doku artklar ve birikintileri, akan su altnda kretuvar yardmyla temizlendi, pomza-su karm ile frçalanarak 4 o C de distile suda bekletildi. Dilerin bukkal ve lingual yüzeylerine okluzal duvarlar minede, gingival duvarlar dentinde olacak ekilde 40 adet V. snf kavite açld. Kaviteler, meziodistal genilikleri yaklak 4 mm, okluzogingival yükseklikleri 2 mm, derinlikleri 1,5 mm olacak ekilde silindirik elmas frezler ( ML Diatech Dental AG, Swiss) kullanlarak hazrland. Diler her grupta 10 kavite olacak ekilde rastgele 4 gruba ayrld. Çalmada kullanlan kavite dezenfektan ve adeziv sistemlerin kimyasal içerikleri ve üretici firmalar Tablo 1 de gösterilmektedir: Tablo 1. Çalmada kullanlan kavite dezenfektan ve adeziv sistemler Materyalin Ad Üretici Firma Kimyasal #çeri6i Cavity Cleanser Excite DSC Single Dose AdheSE Grup 1: BISCO, ABD Ivoclar/Vivadent, Liechteinstein Ivoclar/Vivadent, Liechteinstein %2 Klorheksidin diglukonat Fosfonat monomer, hidroksietil metakrilat(hema), Fosforik asit akrilat, silika, initiatörler, stabilize ediciler, %25 etanol Primer: Dimetakrilat, fosforik asit asit akrilat, initiatörler, stabilize ediciler, su Bond : HEMA, dimetakrilat, silikon dioksit, initiatörler Kaviteler %37 lik fosforik asitle 15 sn süreyle pürüzlendirildi. 5 sn süreyle ykand, kavite yüzeyleri nemli kalacak ekilde hafif hava spreyiyle kurutuldu. Kaviteye 10 sn süreyle Excite DSC Single Dose kendi 8

3 frças yardmyla uyguland. Hafif hava spreyi ile kurutuldu. LED(Elipar Freelight II, 3M/ESPE, ABD) k kayna6yla 10 sn süreyle polimerize edildi. Grup 2: Kavitelere, AdheSE self-etch adezivin primeri 30 sn süre ile uyguland. Hafif hava spreyi ile kurutuldu. Daha sonra bonding ajan uyguland, LED(Elipar Freelight II) k kayna6yla 10 sn süreyle polimerize edildi. Grup 3: Kaviteler %37 lik fosforik asitle 15 sn süreyle pürüzlendirildi. 5 sn süre ile ykand, kavite yüzeyleri nemli kalacak ekilde hafif hava spreyi ile kurutuldu. Cavity Cleanser, kavite yüzeyine bir frça yardmyla uyguland. Yüzeyde kalan fazla solusyon bir pamuk pelet yardmyla kaviteden uzaklatrld. Kaviteye 10 sn süreyle Excite DSC Single Dose kendi frças yardmyla uyguland. Hafif hava spreyi ile kurutuldu. LED(Elipar Freelight II) k kayna6yla 10 sn süreyle polimerize edildi. Grup 4: Cavity Cleanser, kavite yüzeyine bir frça yardmyla uyguland. Yüzeyde kalan fazla solusyon bir pamuk pelet yardmyla kaviteden uzaklatrld. Kavitelere AdheSE self-etch adezivin primeri 30 sn süre ile uyguland. Hafif hava spreyi ile kurutuldu. Daha sonra bonding ajan uyguland, LED(Elipar Freelight II) k kayna6yla 10 sn süreyle polimerize edildi. Bu uygulamalar takiben bütün kaviteler nanohibrid yapda bir kompozit rezin(tetric Evoceram, Vivadent) ile restore edildi. Tüm restorasyonlarn bitirme ve polisaj ilemleri, restorayonlarn tamamlanmasndan 24 saat sonra su altnda uca do6ru incelen formda ultrafine ve extrafine elmas bitirme frezleri (Diatech, Dental AG, #sviçre) ve aluminyum oksit kapl diskler (Sof-Lex, 3M/ESPE, ABD) kullanlarak yapld. Hazrlanan örneklere 500 kez termal siklus ( C) uyguland. Dilerin kök uçlar hibrit yapda bir kompozit rezinle izole edildikten sonra, diler restorasyon snrlarndan 1 mm açklk kalacak ekilde 2 kat trnak cilasyla boyand ve % 0.5 lik bazik fuksin solusyonunda 24 saat bekletildi. Daha sonra örnekler akan su altnda, tüm bazik fuksin solusyonu dilerden uzaklancaya kadar ykand. Diler bukkolingual yönde longitüdinal olarak kesilerek stereomikroskop(leika MS5, Singapur,Singapur) altnda, X40 büyütmede incelendi. Boya penetrasyon dereceleri aa6daki kriterlere göre de6erlendirildi: 0 = Boya penetrasyonu yok 1 = Boya penetrasyonu kavite derinli6inin yarsndan az 2 = Boya penetrasyonu kavite derinli6inin yarsndan fazla 3 = Boya penetrasyonu aksiyal duvar boyunca gözlenmektedir. Çalmadan elde edilen sonuçlar Kruskal-Wallis ve Mann-Whitney U testi ile istatistiksel olarak de6erlendirildi (p < 0.05 ). BULGULAR Örneklerin okluzal ve gingival marjinlerinde görülen kenar sznts dereceleri Tablo 2 de görülmektedir. Bu çalmada, kavite preparasyonundan sonra herhangi bir ilem uygulanmayan restorasyonlarla kavite dezenfektan uygulanan örneklerin okluzal ve gingival marginlerindeki sznt dereceleri arasnda istatistiksel olarak anlaml bir fark saptanmad (p>0.05). Bununla birlikte, kullanlan adeziv sistemlerin arasndaki fark anlaml bulunmad(p>0.05). Tablo 2. Okluzal ve gingival marjinlerde görülen kenar sznts dereceleri Kenar Sznts Dereceleri Mine Dentin Mine Dentin Mine Dentin Mine Dentin Grup 1 Excite DSC Single Dose Grup 2 AdheSE Grup 3 Cavity Cleanser + Excite DSC Single Dose Grup 4 Cavity Cleanser + AdheSE TARTI/MA Kenar sznts, özellikle kompozit rezin restorasyonlarda, polimerizasyon büzülmesine ba6l olarak karmza çkan ve önemli sorunlara neden olan 9

4 bir durumdur. Günümüzde, polimerizasyon büzülmesinin azaltlmasna yönelik pek çok materyal gelitirilmekte, farkl uygulama teknikleri önerilmektedir. 1 Bunlardan bazlar polimerizasyon büzülmesinin azalmasnda etkili olmakta ama bu olguyu tamamen ortadan kaldramamaktadr. Bu nedenle, kaviteden rezidüel çürü6e neden olan bakterilerin uzaklatrlmas gereklidir. Bu amaçla, kavite dezenfektanlarnn kullanm önerilmektedir. Klorheksidin glukonat uzun yllardan bu yana bakteriyel plak kontrolünde ve çürük önleyici olarak kullanlmaktadr. 15,16 Ayrca, yaplan çalmalarda, klorheksidin glukonatn okluzal fissürlerdeki ve aç6a çkm kök yüzeylerindeki S. Mutans seviyelerinin azalmasnda etkili oldu6u gösterilmitir Gultz ve ark. 7 farkl kavite dezenfektanlarnn antimikrobiyal etkilerini inceledikleri bir çalmada yine klorheksidin glukonat bazl Consepsis solusyonunu di6erlerine kyasla daha baarl bulmulardr. Bu çalmada kullanlan Cavity Cleanser da % 2 orannda klorheksidin glukonat içermektedir. Cavity Cleanser n kavite preparasyonunu takiben uygulanmasnn rezidüel çürüklerin önlenmesinde etkili olaca6n düünmekteyiz. Yaplan pek çok çalmada, kavite dezenfektan uygulamasnn, ba6lanmaya etkisi olmad6 ve kenar szntsn olumsuz yönde etkilemedi6i bulunmutur. 8,12-14 Yapt6mz çalmada, kullanlan kavite dezenfektannn V. snf restorasyonlarn kenar szntsna istatistiksel olarak anlaml derecede bir etkisinin olmad6 görülmütür, dolaysyla, elde edilen sonuç di6er çalmalar destekler niteliktedir. Bununla birlikte, Tuluno6lu ve ark. 9 yaptklar çalmada, Cavity Cleanser uygulamasnn kenar szntsn artrd6 sonucunu elde etmilerdir. Fakat bu çalma süt dileri üzerinde yaplmtr. Bilindi6i üzere süt dilerine adeziv rezinlerin ba6lanma de6erleri, daimi dilere göre daha düük çkmaktadr. 20 Türkün ve ark. 10 elde edilen sonucun buna ba6l olabilece6ini belirtmilerdir. 10 Tuluno6lu ve ark. 9 yine ayn çalmada, kavite dezenfektan fosforik asitle pürüzlendirilmeden önce uygulanmtr. Yapt6mz çalmada ise, üretici firmann önerilerine uygun olarak, dezenfektan solusyon, asitle pürüzlendirmeyi takiben kavitelere uygulanmtr. Bu uygulama farkll6nn da sonuca etkisi olabilece6ini düünmekteyiz. Günümüzde kullanlan dentin adeziv sistemler, etch&rinse ve self-etch adeziv sistemler olarak iki grupta snflandrlmaktadr. Bu snflandrmada smear tabakasnn rolü önemlidir. 21 Etch&rinse adeziv sistemlerde smear tabakas diten tamamen uzaklatrlmakta, self-etch adeziv sistemlerde ise bu tabaka ksmen çözünerek modifiye edilmektedir Bununla birlikte, hangi tip adeziv sistemin kenar szntsn azaltt6na dair ortak bir görü henüz olumamtr. Yaplan baz çalmalarda, V. snf kavitelerin mine duvarlarnda etch& rinse adeziv sistemlerin self-etch adeziv sistemlere göre daha az szntya neden oldu6u gösterilmitir Ancak baz aratrmaclar, self-etch adeziv sistemlerle etch&rinse adeziv sistemler arasnda V. snf kavitelerin kenar sznts dereceleri arasnda anlaml bir fark bulamamlardr Bu çalmada, etch&rinse ve selfetch adeziv sistem uygulanan restorayonlarn kenar szntlar arasnda istatistiksel olarak anlaml bir farkllk gözlenmemitir, dolaysyla bu sonuç yaplan çalmalar desteklemektedir. V. snf restorasyonlarn kenar szntlarnn incelendi6i pek çok çalmada, kavitelerin dentin duvarlarnda mine duvarlarna kyasla daha fazla kenar sznts oldu6u bulunmutur. 33,34 Bu durumun, dentinin düük mineral, yüksek organik içeri6i, dentin tübüllerinin varl6 ve mineye oranla daha fazla su içermesine ba6l olabilece6i belirtilmitir 35 Bu çalmada ise hem kavite dezenfektan uygulanan hem de uygulanmayan gruplarda, kavitelerin mine ve dentin duvarlarndaki kenar sznt dereceleri arasnda istatistiksel olarak anlaml bir fark elde edilmemitir. Bu sonuç, Yazc ve ark. 36 ile Attar ve Korkmaz 37 n yaptklar çalmann sonuçlarna benzerlik göstermektedir. Bu in vitro çalmann sonuçlarna göre, kavite dezenfektan uygulamasnn etch&rinse ve self-etch adeziv sistemler kullanlarak yaplan V. snf kompozit restorasyonlarn kenar szntsna bir etkisi bulunmamaktadr. Bununla birlikte, elde edilen sonuçlarn klinik çalmalarla desteklenmesi gerekmektedir. TE/EKKÜR Çalmada kullanlan materyallerin sa6lanmasndaki katklarndan dolay Bisco Dental ve Ivoclar/Vivadent firmalarna teükkür ederiz 10

5 REFERANSLAR 1. Roberson TM, Heymann HO, Ritter AV. Introduction to composite restorations. Sturdevant s,the art and science of operative dentistry (Ed. T.M. Robenson, H.O. Heymann, E.J. Swift), IV. Bask, Mosby Inc.,Missouri, 2002; Davidson CL, de Gee AJ, Feilzer A. The competition between the composite-dentin bond strength and the polymerization contraction stress. J. Dent. Res. 1984; 63(12): i 3. Carvalho RM, Pereira JC, Yoshiyama M, Pashley DH. A review of polymerization contraction: The influence of stress development versus stress relief. Oper. Dent. 1996; 21(1): Condon JR, Ferracane JL. Assessing the effect of composite formulation on polymerization stress. J. Am. Dent. Assoc. 2000; 131: Kubo S, Yokota H, Sata Y, Hayashi Y. The effect of flexural load cycling on microleakage of cervical resin composites. Oper. Dent. 2001;17: Brannstrom M. The cause of post restorative sensitivity and it s prevention. J Endod 1986, 12: Gultz J, Do L, Boylan R, Kaim J, Scherer W. Antimicrobial activity of cavity disinfectants.gen Dent Mar-Apr;47(2): Meiers JC, Kresin JC. Cavity disinfectants and dentin bonding. Oper. Dent. 1996; 21: Tuluno6lu Ö, Ayhan H, Ölmez A, Bodur H. The effect of cavity disinfectants on microleakage in dentin bonding systems. J Clin. Pediatr. Dent. 1998, 22(4): Türkün M, Türkün LZ, Kalender A. Effect of cavity disinfectants on the sealing ability of nonrinsing dentin-bonding resins. Quintessence Int. 2004,35: Miller MB. Cavity cleaners/disinfectants. Reality 1995; 9: Perdigao J, Denehy GE, Swift EJ Jr. Effects of chlorhexidine on dentin surfaces and shear bond strengths. Am J Dent Apr;7(2): Filler SJ, Lazarchik DA, Givan DA, Retief DH, Heaven TJ. Shear bond strengths of composite to chlorhexidine-treated enamel.am J Dent Apr;7(2): Piva E, Martos J, Demarco FF. Microleakage in amalgam restorations: influence of cavity cleanser solutions and anticariogenic agents. Oper Dent Jul-Aug;26(4): Emilson CG. Potential efficacy of chlorhexidine against mutans streptococci and human dental caries. J Dent Res. 1994; 73: Scheie A.Aa. The role of antimicrobials. Dental caries-the Disease and its Clinical Management (Ed. O. Fejerskov ve E.A.M. Kidd), I. Bask, Blackwell Munksgaard, Denmark, 2003: Meiers JC, Schachtele CF. The effect of an antibacterial solution on the microflora of human incipient fissure caries. J Dent Res 1984;63: Fure S, Emilson CG. Effect of chlorhexidine gel treatment supplemented with chlorhexidine varnish and resin on mutans streptococci and actinomyces on root surfaces. Caries Res 1990;24: Schaeken MJM, Keltjens HMAM, Van Der Hoeven JS. Effects of fluoride and chlorhexidine on the microflora of dental root surfaces and progression of root-surface caries. J Dent Res 1991;70: Nor JE, Feigal RJ, Dennison RB. Dentin bonding: SEM comparison of the dentin surface in primary and permenant teeth. Pediatr Dent 1997;19: Van Meerbeek B, Peumans M, Verschueren M, Gladys S, Braem M, Lambrechts P, Vanherle G. Clinical status of ten dentin adhesive systems. J Dent 1994;73: Watanabe I, Nakabayashi N, Pashley DH. Bonding to ground dentin by a phenyl-p self-etching primer J Dent Res 1994;73(6): Gordon VV, Vargas MA, Cobb DS & Denehy GE Evaluation of adhesive systems using acidic primers Am J Dent 1997;10(5): Swift EJ Jr, Perdigao J, Heymann HO Enamel bond strengths of one-bottle adhesives Pediatr Dent 1998;20(4): Perdigao J, Swift EJ Jr. Fundamental concepts of enamel and dentin adhesion. Sturdevant s,the art and science of operative dentistry (Ed. T.M. Robenson, H.O. Heymann, E.J. Swift), IV. Bask, Mosby Inc.,Missouri, 2002;

6 26. Van Meerbeek B, Van Landuyt K, De Munck J, Inoue S, Yoshida Y, Perdigao J, Lambrechts P, Peumans M. Bonding to enamel and dentin. Fundamentals of Operative Dentistry (Ed. J.B. Summitt, J.W. Robbins, T.J. Hilton, R.S. Schwartz, J Dos Santos,Jr), III. Bask, Quintessence Publishing Co. Inc., Illinois, 2006; Nalçac A. Self-etch tek ie bonding sistemlerin snf V kavitelerdeki mikroszntya etkisi. A.Ü. Di Hek. Fak. Derg. 2005;32(2): Abo T, Uno S, Sano H. Comparison of bonding efficacy of an all-in-one adhesive with a selfetching primer system. Eur J Oral Sci 2004;112: Sensi LG, Lopes GC, Monteiro S Jr, Baratieri LN, Vieira LC. Dentin bond strength of self-etching primers/adhesives. Oper Dent 2005;30: Pashley DH, Carvalho RM. Dentine permeability and dentine adhesion. J Dent 1997;25: Santini A, Ivanovic V, Ibbetson R, Milia E. Influence of marginal bevels on microleakage around Class V cavities bonded with seven selfetching agents. Am J Dent 2004;17: Hanning M, Reinhardt KJ, Bott B. Self-etching primer vs phosphoric acid: an alternative concept for composite-to-enamel bonding. Oper Dent 1999;24: Fitchie JG, Puckett AD, Reeves GW, Hembree JH. Microleakage of a new dental adhesive comparing microfilled and hybrid resin composites. Quintessence Int 1996;27: Çelik Ç, Yazc AR, Dayangaç B, Özgünaltay G. Farkl iki k kayna6nn akkan restoratif materyallerin kenar szntlar üzerine etkisi H.Ü. Di Hek. Fak. Derg. 2007;31(2): Walshaw PR, McComb D. Clinical considerations for optimal dentinal bonding. Quintessence Int. 1996;27(9): Yazc AR, Çelik Ç, Özgünaltay G. Microleakage of different resin composite types. Quintessence Int. 2004;35: Attar N, Korkmaz Y. Effect of two light-emitting diode (LED) and one halogen curing light on the microleakage of Class V flowable composite restorations. J Contemp Dent Pract. 2007; 8(2):80-8. Ya78zma Adresi: Dr. Çi6dem Çelik Bakent Üniversitesi Dihekimli6i Fakültesi Di Hastalklar ve Tedavisi Anabilim Dal Bahçelievler/ANKARA Tel: /105 Fax: ccivelek@hotmail.com 12

7 13