KOZLU GRİZU İNFİLAKİ ve KURTARMA ÇALIŞMALARI

Transkript

1 KOZLU GRİZU İNFİLAKİ ve KURTARMA ÇALIŞMALARI 3 Mart 1992 CERTA www. atexegitim.com 1

2 Kozlu maden ocağı Kozlu Zonguldak ilinin 8 km batısında yer alır ila 560 Kotları arasında 30 km 2 lik bir faaliyet alanda gösterir. Toplam rezervi : 264,8 milyon ton Yıllık üretim : 4,8 milyon ton tüvenan/yıl Çalışan İşçi (yer altı) : Çalışan İşçi (yerüstü) : Memur : 280 Toplam galeri uzunluğu: 83 km Toplam hava miktarı : m 3 /dak Basınçlı hava : m 3 /saat Atılan su : m 3 /gün Spesifik metan geliri : m 3 /ton dur. CERTA www. atexegitim.com 2

3 Olay 3 Mart 1992 tarihinde saat 20:00 sıralarında TTK Kozlu Müessesesinde bir grizu infilaki meydana gelmiştir. Grizu infilakini müteakip bunu birden çok grizu ve kömür tozu patlamaları izlemiştir. Olayda 263 işçimiz ölmüş, 77 işçimiz ise yaralı olarak kurtarılmıştır. Olaydan sonra yangın başlamış ve kurtarma çalışmaları zorlukla yürütülmüştür. CERTA www. atexegitim.com 3

4 Olay Çalışanların hayatını riske etmemek için kurtarma faaliyetleri durdurularak, 6 Mart tarihinde 3 Havalandırma kuyusu ( İncivez 28, Ali Soydaş 30 ve İncirharmanı 24) ve 3 temiz hava giriş kuyusu ( Uzun Mehmet 1, Uzun Mehmet 2 ve Yeni Kuyu) kuyu başlarından tamamen kapatılmıştır. Ocakta 147 ceset mahsur kalmıştır. 26 Mart -26 Haziran 1992 tarihleri arasında ocağa m 3 su doldurularak, ocaklar 28 Temmuz 1992 tarihinde yeniden açılmıştır. CERTA www. atexegitim.com 4

5 Tespitler 1. Kozlu maden ocağı İhsaniye ve İncirharmanı olmak üzere 2 bölümden oluşmaktadır. 2. Üretimin %50 si bakir sahalardan, kalan %50 ise eski imalatlardan yapılmaktadır. 3. Son yirmi yıldır, genelde oda topuk metodu ile çalışmış olan kalın damarlarda kalan kömürler uzun ayak metodu ile tekrar alınmaktadır ( Eski imalatlar). CERTA www. atexegitim.com 5

6 Tespitler 4. Macarlar uzmanlar tarafından hazırlanan pilot ayağa gitmek için TTK Genel müdürü, Müessese müdürü ve diğer teknik elemanlar hazırlanmaktadır. 5. Saat 20:00 sıralarında büyük bir patlama sesi duyulmuştur. 6. Ali soydaş (30) pervanesini tahrip olmuştur. 7. İncivez pervanesi (28) büyük bir patlama şokuna maruz kalmış ve pervane stop olmuştur. 8. Patlama sonrası kuyu başlarından büyük bir toz bulutu çıkmıştır. CERTA www. atexegitim.com 6

7 Tespitler 9. Olay akabinde tüm tahlisiyeciler göreve çağrılarak, tahlisiye cihazlı ekipler tarafından Kılıçlar hariç, 200, -300, -425, -485 ve 560 katlarının patlamadan tamamen etkilendiği tespit edildi. 10. Kurtarma çalışmalarına 425 ve 560 katlarından başlanmıştır. Ortamda zehirli ve boğucu atmosfer mevcut olup, 425,-485 ve 560 katlarından 116 ölü ve 77 yaralı toplanmıştır. CERTA www. atexegitim.com 7

8 Tespitler 11. Olayın meydana geldiği vardiyada 840 işçi çalışmakta idi.diğer işçiler kendi imkanları ile dışarı çıkmıştır Mart saat 14:00 de -300 katında açık yangının devam ettiği görülmüştür. 13. Yangın, 360/-425 havalandırma galerisine, ayni zamanda hava giriş kuyularına doğru genişleyerek devam ediyordu Mart 1992 günü saat 02:00 sıralarında 200 katında yoğun dumandan dolayı kurtarma çalışmaları durdurulmuştur. CERTA www. atexegitim.com 8

9 Tespitler Mart 92 de saat 8:30 da 300 katında yangından dolayı çalışmak imkansız hale gelmiştir. 16. Yangın 200, -300, -425, -485 ve 560 katlarında durdurulmaya çalışılmış, anacak mümkün olmamıştır. 17. Basınçlı hava şebekesi, elektrik teçhizatı, su ve nakliyat 560 katı hariç tahrip olmuştu. Yangını durdurmak için tahlisiye cihazları ile barajın yapılması gerekiyordu. CERTA www. atexegitim.com 9

10 Tespitler Bu çok büyük bir problemdi, zira malzeme ve işçilerin normal bu koşullarda çalışması imkansızdı. 18. Yangın bulunmayan tüm yeraltı açıklıları kontrol edilmiş, hiçbir hayat emaresi olmadığı tespit edilmiştir. CERTA www. atexegitim.com 10

11 Tespitler 19. Patlamanın gerçek nedeni hala bilinmemekle birlikte İncirharmanı 7 ocak (-485/-560) çay ayakta gaz degajı sonucu açığa çıkan metan gazının bilinmeyen bir ateşleme kaynağı ile teması sonucu patlamanın başladığı, -425/-485 bant galerisinde ve peşinden 300 katında bir seri kömür tozu patlamaları ile devam ettiği sonucuna varılmıştır. CERTA www. atexegitim.com 11

12 Tespitler katındaki madenciler yüksek CO konsantrasyonu sonucu zehirlenerek, diğer katlardaki işçiler CO zehirlenmesi, oksijen eksikliği ve patlama şoku sonucu ölmüş oldukları tespit edilmiştir. CERTA www. atexegitim.com 12

13 Ocağın kapatılmasına karar verilmesi TTK, TMMOB MMO, Sendika yetkilileri ve uzmanları katılımı ile kriz komitesi oluşturulmuştur. Kriz komitesince yangının devam etmesi ve patlayıcı karışımların oluşması üzerine kurtarma ekiplerini riske etmemek için 6 Mart 92 tarihinde ocakların giriş ve çıkış kuyu başlarından kapatılmasına karar verilmiştir. CERTA www. atexegitim.com 13

14 Tartışmalar Uzmanlar, 8 Mart 1992 tarihinde saat 13:00 de aşağıdaki hususlar tartışmıştır. Kapatılan ocak atmosferinden sürekli numune alınması, analizi ve ocağın tekrar en kısa sürede nasıl açılacağı, Azot enjeksiyonu yapılması, fakat dünya tarihinde bu büyüklükte azot enjeksiyonu uygulanmadığı, CERTA www. atexegitim.com 14

15 Su basılması kararı 3 Alman uzmanın danışmanlığında ocağa; 1. Yerüstünden su basılmasına hemen başlanması, 2. Mevcut yer altı şartlarında gaz analizlerine devam edilmesine karar verilmiştir. CERTA www. atexegitim.com 15

16 Önlemlerin değerlendirilmesi ve izlenmesi 28,30 ve 24 nolu kuyular hava çıkış kuyuları, Kozlu 1,2, Kılıçlar ve Yeni kuyu hava giriş kuyusudur. Gaz numuneleri almak için kuyulara 50 m uzunluğunda hortumlar sarkıtılarak numuneler alınmıştır. Patlamadan sonra hava hava çıkış kuyularından alınan CO değerleri ppm ölçülmüştür. 4 Mart 13:45 de CO konsantrasyonu ppm olarak ölçülmüştür. CERTA www. atexegitim.com 16

17 Gaz ölçmeleri ve değerlendirilmesi Gaz ölçmeleri için el tipi, gaz laboratuvarı ADC tam gaz analizörleri (CH 4, CO, CO 2, O 2 ve H 2 ) kullanılmıştır. Basınç değişimleri izlenmiştir. Patlayıcı karışımların irdelenmesi bilgisayar programı ile yapılmıştır. 6 Mart saat 08:00 de yüksek O 2 ve düşük değerde diğer gazlar tespit edilmiştir. 10,11 Mart tarihlerinde patlayıcı karışımlar oluştuğu tespit edilmiştir. İki hafta boyunca homojen karışımlar ölçülmüştür. CERTA www. atexegitim.com 17

18 Gaz değerlerinin izlenmesi 23 Martta düşük O 2 ve yüksek metan konsantrasyonu tespit edilmiştir. Bu değerlerden yangının sönmüş olduğu sonucuna varılarak, ocağın tekrar açılarak kurtarma faaliyetlerine başlanmasına karar verilmiştir. CERTA www. atexegitim.com 18

19 Önlemlerin değerlendirilmesi 26 Mart saat 10:00 da fana yol verilmiş ve düzenli aralıklarla gaz numuneleri alınarak analiz edilmiştir. Saat 14:00 de yangının tekrar başladığı görülerek ocak tekrar kapatılmıştır. Bunun üzerine Kozlu deresine kurulan tulumbalar vasıtası ile 26 Mart saat 16:00 da yerüstünden ocağa su basılmasına başlanmıştır. CERTA www. atexegitim.com 19

20 Yangın söndürme çalışmaları Ocağa 26 Mart tan 29 Haziran 1992 tarihine kadar -560 katından -285 seviyelerine kadar günde yaklaşık m 3, toplam m 3 su basılmıştır. 300 katı suya boğulduğunda su pompalama işi durdurularak ocağın açılması, yeniden kazanma çalışmaları başlatılmıştır. CERTA www. atexegitim.com 20

21 Ocağın tekrar açılması Kriz komitesi tarafından ocağın açılması ve yeniden kazanılması ve ocakta mahsur kalan cesetleri çıkarmak için bir plan hazırlamıştır katında bulunan 1,2 ve 4 numaralı ocaklarda mahsur kalan 67 cesedi almak için, önce 1 ve 2 numaralı hava giriş kuyularından hava verilerek 24, 30 numaralı hava dönüş kuyularından -200 katında hava dönüşü sağlanmıştır. Bu katlarda mahsur kalan işçilerin çıkarılması tahlisiye cihazlı ekipler tarafından yapılmıştır. CERTA www. atexegitim.com 21

22 Ocağın tekrar açılması 28 Temmuz 1992 /14 Ağustos 1992 tarihleri arasında 200 katında mahsur kalan işçilerden 63 ünün cesedine ulaşılarak ailelerine teslim edilmiştir. Cesetlerin kimlikleri, üzerlerinde bulunan lamba numaralarından tespit edilmiştir. İkinci adım olarak 300 katında mahsur kalan işçilerin çıkarılması için çalışmalar başlatılmıştır. CERTA www. atexegitim.com 22

23 Ocağın tekrar açılması TTK yönetimi altında (Çevre Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Üniversite ve TTK dan) müteşekkil diğer bir komite bir taraftan suyun tahliyesi, diğer taraftan ocakların geri kazanılması çalışmalarını yürütmektedir katı suları, -200 katına basılacak, -200 de bulunan her biri 450 m 3 /h kapasiteli 4 tulumba vasıtası ile dışarı atılacaktır. İlk pompanın çalışması 19 Ağustos ta ve 2. pompa 25 Ağustos ta su basmaya başlamıştır. CERTA www. atexegitim.com 23

24 Ocağın tekrar açılması Pompaların sayısı 5 e çıkarılmıştır. Ocakta mevcut suyun tahliyesinin yaklaşık bir yıl alacağı tahmin edilmektedir. CERTA www. atexegitim.com 24

25 Diğer ülkelerden yardımlar Felaket haberinin duyulmasından sonra, bir çok ülkeden yardım teklifleri gelmiştir. 3 Alman uzman ocağa gelmiş ve kurtarma çalışmalarına katılmıştır. Çalışmaları sonunda Kurum a bir teknik rapor vererek daha sonra ocak kapanınca ülkelerine dönmüşlerdir. CERTA www. atexegitim.com 25

26 Diğer ülkelerden yardımlar İngiliz uzman Avustralya dan dönüşünde 12 Mart ta Zonguldak a gelmiştir. 26 Mart ta ocağın tekrar açılması ve tekrar kapatılmasında bulunmuştur. İngiliz kömür işletmeleri tarafından kurtarma faaliyetlerinde kullanılmak üzere bir termal kamera temin edildi. Fransız Oldham el tipi 6 CO, 6 H 2 gaz ölçme cihazı, Japon Riken el tipi 10 CO, 10 CH4 ölçer temin etmiştir. CERTA www. atexegitim.com 26

27 Diğer ülkelerden yardımlar Macaristan ve Yoguslavya kurtarma çalışmalarına katılmak istemiştir. Almanya, İngiltere ve Japonya hükümetleri başka yardım programlarını devam ettirmiştir. Ocaklardan toplam 5,5 milyon ton suyun boşaltılması planlanmış ve gerekli ekipman hazırlanmıştır. CERTA www. atexegitim.com 27

28 Olayın nedeni Eldeki bulgular, kaza sonrası kurtarma çalışmaları sırasında yapılan tespitler ve kazalılar ve şahit ifadelerinden olayın oluş şekli ve nedeni aşağıda özetlenmiştir. Olay günü atmosfer basıncındaki ani düşüş nedeni ile yüksek basınç altında bulunan İncirharmanı 7 ocak 485/-560 çay panosunda meydana gelen ani gaz boşalması sonucu ortama yayılan metan gazı, yeri ve niteliği şimdilik bilinemeyen bir ısı kaynağı ile teması sonucu grizu infilaki meydana gelmiştir. CERTA www. atexegitim.com 28

29 Olayın nedeni Grizu infilaki sonucu oluşan şok ve basınç dalgaları bandı, yükleme tesislerinde ve yollarda bulunan kömür tozları ve nakliyat yollarında bulunan kömür tozlarını havalandırarak 425/22922 bandı yükleme tesisleri civarında bir kömür tozu patlamasına neden olmuştur. Patlama şiddeti ile 1 ve 2 nolu kuyu diplerine, I istikametinde, bant boyundan aşağı, -485/-560 arası çalışan İhsaniye işletmesi 1 ve 3. Ocakları etkilemiştir. CERTA www. atexegitim.com 29

30 Olayın nedeni Bu kol nefesliği ve 2918 taş nefeslikten çıkarak İhsaniye 4 ve 1. Ocakları etkilemiştir. Yine aynı kol yolunu takip ederek 425 İncivez kuyu dibine ulaşmıştır. I koldan gelerek dan ayrılıp motor garajını etkiledikten sonra motor garajı nefesliğini takip ederek 360 kotuna ulaşmış, buradan dan ayrılarak 4. Ocağı etkileyen şık dalgası ile buluşarak lağımında 300 kotuna çıkmıştır. CERTA www. atexegitim.com 30

31 Olayın nedeni II. kol ise yolunu takip ederek 23 nolu bür kuyu ve varageli vasıtası ile 485/-560 katlarına yolu ile İncivez kuyu dibine ulaşmıştır. Yine 22911,22971,22923 sulu baş yukarı, kürtşerif baş yukarı ile 300 katına çıkmıştır. III. kol ise bant desandreyi takip ederek 485 ve 560 katlarına inerek İncirharmanı işletme müdürlüğü ocak ve hazırlıklarını etkilemiştir. CERTA www. atexegitim.com 31

32 Sonuç ve kanaat -300 katındaki üç noktada tespit edilen açık alevli yangınlar kömür tozu infilaklerinin bittiği noktada yeterli oksijen ile yüksek ısının birleşerek meydana getirdiği açık alevli yangınlardır katında bir patlama olmamıştır. Patlama şokuna maruz kalmayan işçiler patlama sonrası oluşan yüksek CO gazından zehirlenerek ve oksijen eksikliği neticesi boğularak ölmüşlerdir. CERTA www. atexegitim.com 32

33 Önlemler Tüm çalışanların eğitimi İyi bir havalandırma Metan drenajı Gaz ölçme ve kontrolu Ferdi kurtarıcıların temini Sulu delik delme, toz bastırma yöntemlerinin uygulanması Kömür tozlarının temizlenmesi Kömür tozu patlamalarının önlenmesi CERTA www. atexegitim.com 33

34 Önlemler Vardiyalarda denetleme mekanizmasının artırılması ve etkinleştirilmesi, Emniyetli tip patlayıcı maddeler ve patlatma cihazları kullanılması İyi bir elektrik şebekesi Taş tozu kullanılarak kömür tozlarının nötralize edilmesi Patlamaların yayılmasının önlemesi için aktif ve pasif barajlar (Taş tozu ve su barajları) yapılması, CERTA www. atexegitim.com 34

35 Önlemler Uluslar arası (ILO ) gibi kuruluşları yardımı, Patlamaları önlemek için işçilerin, nezaretçilerin özel olarak eğitilmesi, Mümkün olduğunca çabuk ocağın modernize edilmesi, konsantrasyona gidilmesi, Acil ikaz sistemlerinin kurulması, Ocağa girenlerin ferdi kurtarıcılarla donatılması CERTA www. atexegitim.com 35

36 Önlemler Satın alma işlemlerinin hızlandırılması, ALSz özelliğini yitiren cihazların tespit edilerek yeraltından çıkarılması, Yeni ALSz ekipmanın temini Yangın söndürme ekiplerinin eğitimi ve gerekli söndürme ekipmanının temini CERTA www. atexegitim.com 36