SOMA EYNEZ KAZASI İLE İLGİLİ YAPILMASI GEREKENLER

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "SOMA EYNEZ KAZASI İLE İLGİLİ YAPILMASI GEREKENLER"

Irmak Günay
9 yıl önce
İzleme sayısı:

1 24 Ekim 2014

2 2

3 3

4 4

5 ABD DE 2010 DA UPPER BIG BRANCH KÖMÜR OCAĞINDA MEYDANA GELEN KAZA: Metan Yanması Grizu Patlaması Kömür Tozu Patlaması 29 Kayıp OLUŞ ŞEKLİ AÇISINDAN EYNEZ İLE KARŞILAŞTIRILAMAYACAK KADAR BASİT KAZA ANALİZİ 2 YIL SÜRDÜ VE 15 MİLYON ABD DOLARI CİVARINDA HARCAMA YAPILDI SONUÇTA 972 SAYFALIK BİLİMSEL-TEKNİK RAPOR HAZIRLANDI 5

6 4. BANT BOYUNDA YANGIN ÇIKMASI BANT BOYUNDA KÖMÜR YOK 2. C PANOSU GÖÇÜĞÜ ÜZERİNDE BOŞLUK VAR (?) 3. BOŞLUK En Üstte Metan Sonra CO ve en altta CO 2 ile Dolu (?) 4. KÖMÜR ÜSTÜNDE M2-Marn (80 m) ve M3-Kireçtaşı var. Bu tabakalar oldukça sağlam ve göçme sorunu yaratıyor (!) 5. BOŞLUKTA GÖÇME OLUNCA BURADAKİ GAZIN BASINCI ARTMIŞ VE EN ZAYIF NOKTADAN OCAK İÇİNE KIRIKLI YAPI İÇERİSİNDEN SIZARAK GELMİŞTİR (?) 6. MOTORDAN ÇIKAN KIVILCIM VEYA TOPUKTAKİ KIZIŞMA NEDENİYLE ALEV ALMIŞTIR (?) 6

7 7

8 1. 19 istasyondaki ölçümler (orijinalleri bize ulaşmadı) 2. El cihazlarından alınan ölçümler (bize ulaşmadı) 3. Ocakta yapılan hava hızı ölçümleri Mayıs tarihlerinde TTK tarafından yapılan Ocak Hava Çıkışı Gaz Analizi (Maalesef 14 Mayıs ta yok ve Hidrojen gazı analizi yok) 5. 3 Otopsi raporu ve 279 Kandaki karboksihemoglobin analiz değerleri 8

9 1. 14 Mayıs Ocak Hava Çıkışında Gaz Analizi 2. Hiçbir şekilde Hidrojen gazı ölçümü yok (Yüksek sıcaklıkta gazlaştırma sırasında oluşan tepkimeler sırasında H 2 gazı açığa çıkar. Hidrojen analizi olsaydı bu mekanizma hakkında bilgi sahibi olabilirdik) 3. Hava ters çevrildiğinde eğer göçükler yeraltı bağlantılı ise yerüstünde gaz çıkışı olmalıydı; bu yönde bir çalışma olmamış 9

10 1. OLAY YERİ GÖRÜLÜP DURUM KAYIT ALTINA ALINMALIDIR Yangın başlangıç yerinde kömür olmadığı söyleniyor (?) Bazı ifadelerde direk dipleri kömür deniyor (?) Sonuç Olarak: Barajlar açılmalı ve bizim nezaretimizde tüm bölge, özellikle (5-7 arası) incelenmeli ve video ile kayıt altına alınmalıdır. Alev sızdırmaz kamera ve ışık düzeni kullanılmalıdır. (30.Ekim.2014 de yapıldı) 10

11 arası GPR (Yer Radarı) ile incelenerek Yangın Başlangıç Bölgesi nin Yapısı Ortaya Konmalıdır C Panosu Bağlantı Yolunun Üst Kısımlarında Tanık İfadelerine Göre Tavanda 1,5, Sağda 2 m Açılma Var (?) Göçükten gelen gaz buradan gelmiş olmalı (?) GPR ile buradaki çatlaklı yapı diğer bölgelerden farklı mıdır belirlenebilir (?) Sonuç Olarak: Özellikle 5-7 Arasının Yapısı Açıklığa Kavuşturulmalıdır 11

12 3. Yangın olan bölgede yanan tüm maddelerin konum ve miktarları plan üzerine ayrıntılı olarak işlenmelidir Böylece hangi lokasyonda ne tür malzemelerin yanmış olduğu noktasal olarak kayıt altına alınmış olacaktır 12

13 4. Tüm üretim Bölgelerinde Özellikle C Panosunun üzerinde Yerüstünde Tasman ölçümleri yapılmalıdır Üretilen kömür kalınlığı biliniyor. Üretim sonrası yerüstünde ne kadar tasman olduğu belirlenerek: Üretilen kalınlık ve yerüstü tasman miktarlarından boşluk oluşumu hakkında bilgi edinilebilir 13

14 5. Tüm üretim Bölgelerinde Özellikle C Panosunun üzerinde Yerüstünde Jeofizik teknikler kullanılarak göçme zonları ve boşluklar belirlenmelidir Üretimi tamamlanmış ve henüz yapılmakta olan bölgelerde göçme sınırları ve boşluk oluşumları farklı jeofizik yöntemlerle belirlenebilir. Bu işlem C Panosu üzeri için öncelikli olarak yapılmalıdır. 14

15 6. Belirlenen boşluklara yeraltından ve özellikle yerüstünden sondaj yapılmalıdır. Bu sondajlardan hem jeofizik yöntemlerden elde edilen boşluk geometrisi kontrol anlaşılmalı hem de boşlukların değişik seviyelerinden gaz örnekleri alınarak analiz edilmelidir. Böylece boşluk içinden ocak içine geldiği düşünülen gaz içeriği hakkında bilgi elde edilecektir. 15

16 7. Ahşap kama, bant, kablo ve borulardan örnekler alınıp yerüstünde yakma testleri yapılacak ve yanma koşulları, özellikleri ve açığa çıkan gaz içeriği belirlenecektir. Bu sayede yanan materyalın açığa çıkardığı gaz miktar ve konsantrasyonu belirlenecektir Toksikoloji uzman raporu sonuçları ile karşılaştırılacaktır (Kan analizlerinden ortamda en az ppm CO olması gerektiği saptanmıştır) 16

17 8. Patlayıcı türleri ve çıkardıkları gaz miktarları elde edilecek ve patlatma kaynaklı CO miktarları dikkate alınarak analiz yapılmalıdır. Örneğin bir gün boyunca yapılan tüm patlatmalar yaklaşık saat ve miktarlarıyla belirlenecektir. Ocak gaz izleme sensörlerinden elde edilen ölçümler patlatma sonrası oluşan gazdan arındırıldıktan sonra analiz yapılacak ve böylece ocaktaki yangın durumu gerçekçi bir şekilde ortaya konacaktır. 17

18 9. Ocağın ayrıntılı bir havalandırma ağ analizi yapılmalıdır Ocağın havalandırma analizi yapılarak göçük içerisine hava sızıntısı ve muhtemel yerüstü bağlantısının mekanizması ortaya konmalıdır. Ocağın karmaşık olduğu düşünülen havalandırma sistemi farklı hazırlık ve üretim aşamaları için tam olarak analiz edilmelidir. Farklı gaz gelişi senaryoları dikkate alınarak modelleme yapılmalıdır. 18

19 10. Kömür Topuğu Üzerine Yerleştirilen Ana Yollar Duraylılık Koşulları Sayısal Modelleme Kullanılarak Analiz Edilmelidir Her iki tarafında da üretim panoları bulunduğundan ana bağlantı yollarının bulunduğu bölge yüksek basınç altındadır. Ayrıca yüksek basınç bölgesinde çok sayıda galeri etkileşim halindedir. Bu nedenle, yangının başladığı bölge etrafı oldukça fazla örselenmiş olup gaz geçirgenliğinin de artmış olması beklenmelidir. Yan kayaç koşulları ve duraylılık analizleri sayısal modelleme tekniği kullanılarak güvenilir bir şekilde tespit edilebilir. 19

20 11. Ifadelerde, yangın sonrasında hava geliş yönü olmasına rağmen 2 nolu bağlantı yoluna duman gelmiş olduğu belirtilmektedir. Bu durum göçükten gazın basınçla gelmesi ile açıklanabilir (?) CFD (Hesaplamalı Akışkan Dinamiği) Tekniği kullanılarak yangın simüle edilmelidir. Dumanın 2 nolu bağlantıya gelme koşulları modellenmelidir. Sonuç olarak, mevcut yollar, ocaktaki hava akımı ve yangın sonrası oluşan sıcaklık ve basınç koşulları simüle edilerek göçükten gelen gaz miktarı ve basıncı belirlenebilir. 20

21 EYNEZ KAZASININ AYDINLATILMASI İÇİN BELİRTİLEN TÜM ÇALIŞMALARIN BİLİMSEL BİR YAKLAŞIMLA YAPILMASI ZORUNLUDUR 21

22 TBMM KOMİSYON ÇALIŞMASI TAMAMLANDIKTAN SONRA 2 FARKLI KONUDA ÇALIŞMA YAPILMALIDIR: 1. KAZA BİLİMSEL VE TEKNİK ANALİZİNİN YAPILMASI İÇİN BİR EKİP OLUŞTURULMALI VE KAYNAK SAĞLANMALIDIR. 2. ÜLKEMİZDEKİ KÖMÜR İLE İLGİLİ DÜZENLEMELERİN YAPILABİLMESİ VE MECLİSE HAZIR TASLAK SUNULMASI İÇİN AYRI BİR EKİP OLUŞTURULMALI VE KAYNAK SAĞLANMALIDIR. HER İKİ EKİPTE DE KONUSUNUN UZMANI YABANCI UZMANLAR DA BULUNMALIDIR. 22

23 SOMA İLE İLGİLİ ÖNCELİKLİ ARAŞTIRMA KONU BAŞLIKLARI 1. Tavan taşı göçme mekanizmasının incelenmesi, verimli ve güvenli bir üretim için yapılması gereken müdahale yöntemlerinin araştırılması 2. Güvenli ve verimli yeni teknolojik üretim yöntem ve stratejilerinin geliştirilmesi 3. Kömür damarı, tavan ve taban birimlerinin metan içeriklerinin belirlenmesi ve dağılım haritalarının çıkarılması 4. Metan drenaj ve yayılım modellerinin yapılması 5. Tüm hazırlık ve özellikle üretim aşamalarının sayısal modelleme kullanılarak gerilmedeformasyon analizlerinin yapılması 6. Kömürün kendiliğinden tutuşma özelliklerinin gerçekçi yöntemlerle belirlenmesi ve yangın risk dağılım modellerinin hazırlanması 7. Havalandırma ağ analizlerinin ayrıntılı olarak yapılması ve göçük içerisine hava sızıntı mekanizmasının anlaşılması ve önlemlerin geliştirilmesi 8. Göçük içerisi gaz izleme yöntemlerinin geliştirilmesi ve yangınla mücadele ile ilişkilendirilmesi 9. Yerüstü tasman izleme yönteminin uygulanması 10. 3B sismik izleme yöntemiyle tavan göçük hareketlerinin ve ocaktaki duraylılık koşullarının izlenmesi 23

24 SOMA DA YAŞANAN FACİANIN TEKRARLANMAMASININ TEK KOŞULU; MADENCİLİK BİLİM VE TEKNOLOJİSİNE UYGUN ÇALIŞMAKTIR 24

Benzer belgeler

Soma - Eynez faciası hem oluş şekli hem de sonuçları

Soma - Eynez faciası hem oluş şekli hem de sonuçları Değerlendirme www.madencilik-turkiye.com Prof. Dr. Bahtiyar Ünver Hacettepe Üniversitesi Maden Mühendisliği Bölümü unver@hacettepe.edu.tr Soma Eynez Kazası ve Yapılması Gerekenler Soma - Eynez faciası