ÜLKEMİZDE YENİ YASAL DÜZENLEMELER VE SMM ÜYELERE YANSIMALARI

Transkript

1 ÜLKEMİZDE YENİ YASAL DÜZENLEMELER VE SMM ÜYELERE YANSIMALARI SMM lerin çalışma hayatını etkileyen yasal düzenlemeleri bireysel çalışma alanlarının yok edilerek, şirket olarak örgütlenmelerin sağlanması ve sermaye sahipleri dışında bireysel emeği ile Serbest olarak çalışanların ücretli olarak bu şirketlerde çalışmasının sağlanması çalışmalarının sağlanmasına yönelik düzenlemeler olarak ifade edebiliriz. Elbette bu süreç içerisinde önemli bir olgu da mühendislerin eşitlik prensibi altında örgütlendikleri ve demokratiklik prensibine göre karar alma sürecine katıldıkları TMMOB gibi yapıların idari yönlerinin ortadan kaldırarak, mühendisin ücretli olarak patronat ilişkisine göre mesleğini yürütmesi, patronlaşan meslek mensuplarının da TMMOB tarafından değil Bakanlık tarafından kontrol edilmesinin istendiğinin de altını çizmeliyiz. Bu çalışmalar aslında 4708 Sayılı Yapı Denetim Kanunu ile başlamıştır Sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun ile birlikte, Yapı Denetim Şirketleri oluşturularak, bireysel olarak çalışan Mühendislerin Teknik Uygulama Sorumluluğu üstlenmesi engellenmiş ve Serbest Müşavir Mühendislerin(SMM) bir gelir kaynağı yok edilmiştir. Süreç içerisinde yapı denetim sektöründe TUS (Teknik Uygulama Sorumlusu) olarak faaliyet gösteren, SMM ler işten çekilmiş, bunun yerine Yapı Denetim sürecinde ücretli çalışan Mühendisler bu görevi üstlenmişlerdir Sayılı İmar Kanunu nun oluşturduğu sistemi şöyle özetleyebiliriz. Yapı - İlgili idare (Belediye Mücavir Alan sınırlarında Belediyeler, diğer alanlarda ise Bayındırlık İl Müdürlükleri- tarafından denetlenmektedir. Mimar ve Mühendisler ise - TMMOB, İlgili odaları tarafından denetlenmektedir. Bu sistem, 4708 Sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun ile birlikte değiştirilmiştir veya değiştirilmeye çalışılmıştır. Belediye veya İl Müdürlükleri devreden çıkarılmaya çalışılarak, yapı denetimi Bakanlık ve Bakanlık denetiminde özel şirketlere bırakılması istenmiş en azından piyasadaki algı bu şekilde oluşturulmuştur. Bakanlık bir çok genelgesi ile de bu algıyı güçlendirmek için elinden geleni yapmıştır. Bu arada bu sektörde görev yapan mimar ve mühendisler de Denetçi, Denetçi yardımcısı Mimar ve Mühendisler olarak yine Bakanlık Denetimine alınmıştır. Bu amaçla oluşturulmuş ayrı bir Disiplin sürecine tabi tutularak meslekleri hakkında karar verme yetkisi Bakanlık eline alınmıştır. Bu şirketlerin münhasıran yani yalnızca mühendislik faaliyeti ile uğraşan tüzel kişilikler oldukları konusu da tartışılmamıştır Sayılı Mühendislik ve Mimarlık Hakkındaki Kanun da tüzel kişi mühendisliğe ilişkin bir tanım bulunmamakla birlikte, tüm ortakları mühendislerden oluşan ve yalnızca mühendislik faaliyetinde bulunan bu şirketler, bugüne kadar TMMOB un iç denetimi dışında bırakılmışlar ve Ticaret odalarına üye yapılarak Ticaret odasının iç denetimine tabi tutulmuşlardır. Kısaca Yapı Denetim Şirketleri isimli tüzel kişi Mühendisler Bakanlık ve Ticaret Odaları tarafından denetlenmişlerdir. Bu uygulamanın Anayasa nın 135 ve 6235 Sayılı TMMOB Kanunu na aykırı olduğu inancındayız Sayılı Kanun, Mühendislik tanımında, gerçek kişi ya da tüzel kişi mühendis ayrımı yapmamıştır. Bu nedenle tüzel kişi mühendislerin de TMMOB a üye yapılması ve TMMOB un usul ve esaslarına göre denetlenmeleri gerekmektedir.

2 Aksi takdirde 6235 Sayılı Kanun un 2/a maddesinde belirtile, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişimini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ile ve halk ile olan ilişkilerini güven esasına dayalı olarak yürütmek, meslek disiplin ve ahlakını korumak için gerekli işlemleri yapmak görevlerini TMMOB tüzel kişi mühendisler için yerine getirememektedir. Yapı Denetim Yasası nın eksiklikleri uygulamalar ile ortaya çıkmış ve bu nedenle değiştirilmesi her zaman gündemde olmuştur. Süreç içerisinde, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı nın hazırladığı üç adet Yapı Denetim yasası taslağı gündeme gelmiştir , Kasım 2012, tarihlerini taşıyan taslaklar da, 4708 Sayılı Yasa ile konulan ilkeler aynen korumuş, hatta genişletilerek, proje üretimi sürecini de kapsar hale getirilmiştir. SMM lerin elinde olan proje üretimi, şirketler bünyesi içerisine alınarak Yapı Denetim Sürecinin aynısı oluşturulmaya alışmıştır. Her ne kadar her üç taslak da yasalaşmamış olsa dahi çalışması yapılmamış olsa dahi, taslakların ya da en azından taslaklarla korunan ilkelerin hala daha gündemde oldukları açıktır. Bu ilkeler ayrı bir yasa ile gündeme gelmeyecek bile olsa, ayrı ayrı yasa ya da yönetmeliklerle yürürlüğe girecektir. Yapı denetim Yasa Taslakları tarafından önerilen değişiklikler; Teker teker tüm değişiklikleri ayrıntılı olarak anlatmak bu yazının, anlatımın, kapsamını oldukça aşar. Konuyu, başlığa sadık kalarak, yasa taslağının SMM lere etkileri açısından açıklamaya çalışacağım. Taslakların ortak noktası, Teknik Müşavirlik Şirketleri nin (TMŞ) kurulmasıdır. Söz konusu şirketler yapısal olarak Yapı Denetim Şirketlerinden (YDŞ) önemli farklılıklar taşımaktadır. Bunlar şöyle sıranabilir. Sermayelerinin %100 ünün Mimar, Mühendisler olması koşulu kaldırılmaktadır. Bu oran %60 ve % 40 olmaktadır. %60 oranın % 40 ı Mimar ve İnşaat Mühendislerine, ge4ri kalan %20 si ise, Elektrik, Makine, jeofizik veya Jeoloji Mühendislerine aittir. (19 Nisan 2013 tarihli taslak madde 4/1) TMŞ etüt ve Proje Denetimi yapma hakkına sahiptir. (Madde 4/2) İş güvenliği konusunda sadece Şantiye şefini uyarma yetki ve görevine sahiptir. (Madde 4/5-ç) Teknik Müşavirlik Kuruluşlarının yapabilecekleri işler oldukça geniş tutulmuştur. Tanımlara ilişkin 3. Maddenin k bendinde açıklanan görevler içerisinde, her türlü plan,proje, harita müellifliği i, vs işleri de h ve ı bentlerine atıf yapılmak sureti ile belirtilmiştir. TMŞ leri yalnızca kendi ürettikleri projelerin ve yapıların denetimini üstlenememektedir. TMŞ leri dışında ayrıca sadece proje müellifliği ile uğraşan, Proje Müellifi Mühendisler ve Müelliflik Şirketleri tanımlanmıştır. Bu yapı içerisinde bireysel olarak çalışan SMM (Müellifin) varlığı kanaatimizce göstermelik olup, piyasa fiili olarak, SMM lerin şirketlere karşı rekabetine izin vermeyecektir. Kaldı ki aşağıda açıklayacağımız gibi SMM ler de odanın değil Bakanlığın Denetimine tabi olacaktır. Yapı Denetim Yasası Taslağında dikkati çeken diğer bir nokta Yetkin Mühendis ifadesidir. Yetkin mühendislik oda bünyesi içerisinde uzun yıllar tartışılmış ve oda tarafından reddedilmiştir. Buna karşın Taslak ile Yetkin Mühendislik bir yapı olarak oluşturulmaktadır. Nitekim Yetkin Mühendis ifadesi taslakta, 3. Maddenin b, f, h, i, m, bentlerinde yer almaktadır. Ayrıca 13/1. Madde ile bu kanunda ve 3194 Sayılı Kanun da belirtilen görevleri yapacak olan Mimar ve Mühendislerin yetkin olması koşulu öngörülmüştür.

3 13/4 maddesinde ise Mesleki Yetkinlik konusundaki esasların Bakanlıkça hazırlanacak yönetmelikle belirleneceği hüküm altına alınmıştır. Bakanlık bu hüküm ile TMMOB a ait tüm SMM mevzuatını yok etmekte, yerine kendisinin yeni bir yapı oluşturacağını belirtmektedir. Taslakların herhangi birisi kanunlaşmadı ancak parça kanunlar içerisinde, taslakların öngördüğü esaslar aynen mevzuata yerleştirilmeye çalışılmıştır. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri hakkında düzenlemeler. Bu düzenlemelerin Mühendislik açısından önemli düzenlemeleri, Bakanlığın TMMOB a ait Anayasal yetkileri alarak bu alanda tek düzenleyici olarak kalma isteğine yönelik olmasıdır. 180 Sayılı Bayındırlık Bakanlığı nın Teşkilat ve Esasları Hakkındaki Kanun Hükmünde Kararname (180 Sayılı KHK), tarihli ve 636 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname (636 Sayılı KHK) ile kaldırılarak yerine Çevre ve Şehircilik Bakanlığı kurulmuştur. 636 Sayılı KHK, tarih ve 644 Sayılı KHK ile yürürlükten kaldırılmıştır.644 sayılı KHK nin de önemli sayıdaki maddesi tarihli 648 Sayılı KHK ile değiştirilmiştir. Her üç KHK dan da bahsetme nedenimiz, tüm düzenlemelerin arka arkaya çok kısa zaman aralıkları ile yayınlanmasından kaynaklanmaktadır. Her üç KHK de de aynı madde numarası ile belirtilen ve halen yürürlükte olan ve 644 Sayılı KHK nin 2. Maddesinde düzenlenmiş olan, Bakanlığın görev alanları içerisine, Bakanlığın hizmet alanı ile ilgili mesleklerin norm ve standartlarını hazırlamak, gelişmesini sağlamak ve ilgililerin kayıtlarını tutmak hükmüne e yer vermiştir. 180 Sayılı KHK de Bayındırlık Bakanlığına ait böyle bir görev yoktur. Olmaması da normaldir çünkü bu görev Anayasa 135. Maddesi ve 6235 Sayılı TMMOB Kanunu gereğince TMMOB aittir. 644 sayılı KHK nin 12.maddesinde de Mesleki Hizmetler Genel Müdürlüğü adı ile yeni bir birim oluşturulmuş, alt bentlerinde Bakanlığın meslekle ilgili düzenlemeleri yapmakla görevli biriminin bu birim olduğu hüküm altına alınmıştır. CHP,644 Sayılı KHK hakkında, yukarıda belirtilen hükümlerin ve diğer hükümlerinin Anayasa ya aykırı olduğu. TMMOB un görev alınan müdahale ettiği, TMMOB a ait olan görevlerin Bakanlık tarafından üstlenilmesine çalışıldığı ve odayı Bakanlığın bir birimi haline getirmeye çalışıldığı, bunun da Vesayet ilişkisine aykırı olduğu iddiaları ile Anayasa Mahkemesi ne başvurmuştur. Anayasa Mahkemesi 2011/100 Sayılı kararı ile iddiayı ve davayı reddetmiştir. Ancak Anayasa Mahkemesi nin gerekçeleri okunduğunda, Mahkeme nin TMMOB un yukarıda belirtilen yasal durumunu aynen kabul ettiğini, Bakanlık ile TMMOB arasındaki, ilişkinin vesayet ilişkisi olduğunu ve 644 Sayılı KHK ile yapılan düzenlemelerin bu ilişkiye müdahale etmediğini belirttiği görülmektedir. Kararı özetleyecek olursak Mahkeme; Mühendislik mesleğinin, mühendis ve hizmet unsurlarının iki ayrı unsur olduğunu, Mühendislere ilişkin düzenleme yapma yetkisinin TMMOB a ait olduğunu, mühendislik hizmetine ilişkin düzenlemelerin birçok yasa içerisinde yer aldığını İmar Kanunu örneğini vererek açıklamış ve bu konuda Bakanlığın da yetkili olmasının Anayasa ya aykırı olmadığına karar vermiştir. Ayrıca Anayasa Mahkemesi, kayıtların tutulması konusunda ise, kayıtların sadece

4 istatistikî bilgi niteliğinde olduğunu, icrai etkisinin olmadığını belirtmektedir. Anayasa Mahkemesi nin gerekçesi, idare için de vatandaşlar içinde bağlayıcıdır. Karar her ne kadar KHK nin Anayasa ya aykırı olmadığı yönünde ise de; yasal düzenlemenin ne şekilde anlaşılması gerektiği açıklanması ve idare için bir yol haritası belirlemesi açısından önemlidir. Buna rağmen kararın yasanın fiili etkileri konusunda yeterli hassasiyeti taşımadığı ve Bakanlığın iradesini aşırı iyiniyetli olarak yorumladığı düşünmekteyiz. Bakanlığın icra gücünün üstünlüğü göz önüne alındığında Bakanlığın fiili olarak TMMOB u dışarıda bırakmak isteyeceği ve bunda başarılı olabileceği de görülmektedir. Nitekim Bakanlığın 2012 yılında hazırlamış olduğu Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği değişikleri, Bakanlığın bu düşüncesini açıkça ortaya koymuştur. Bakanlık hazırlamış olduğu değişiklik yönetmelikleri ile TMMOB un 1954 den beri uyguladığı ve Anayasa nın 135 ve 6235 Sayılı Kanun un 2. Maddesine göre asli görevi olan Mesleki Denetim uygulamasını ortadan kaldırmaya çalışmıştır. Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği değişiklikleri; Çevre ve Şehircilik Bakanlığının TMMOB mevzuatına ilişkin ilk düzenlemesi, 03.04,2012 tarihli Resmi Gazete de yayınlanan Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğinin 57. Maddesinde yapmış olduğu değişikliklerdir. Değişiklikle önce, onay ve/veya vize adı ile projelerin meslek odalarının onayına sunulamayacağı belirtilmiştir. Sonrasında, odaların yaptığı işlemin, İmar Kanunu anlamında, Mühendisin ya da Mimarın projesinin vizelenmesi ya da onaylanması olmayıp, sadece siciline ilişkin bilgi içerdiği anlaşıldığında da, bu kez tarihli Resmi Gazete de yayınlanan değişiklikle, Oda Sicil Durum Belgesi de aranmayacağı, Mühendis ya da Mimarın vereceği taahhütname ile yetinileceğini belirtmiştir. Değişiklik Yönetmeliği 57. Maddesinde kurulan sistem şöyle özetlenebilir. - Mimar ve mühendislerden oda sicil durum belgesi vb belge istenmeyecek, aranmayacaktır. Odalar da böyle bir denetim yapmayacaklardır. Bunun yerine meslek mensuplarından sadece mesleki kısıtlılıkları olmadığına dair taahhütname alınacaktır. - Mimar ve mühendisler Büro tescil belgesi (SMM belgesi) sahibi olacak ve bunu her yıl yenileyeceklerdir. (Yenileme ifadesi sonradan kaldırılmıştır) - İlgili makamlar (belediyeler, çevre il müdürlükleri) her ay yaptıkları işlemleri odalara bildireceklerdir. Bu şekilde sonradan Ruhsat ya da Yapı Kullanma izin belgelerinin yetkili mühendis tarafından hazırlandığı ortaya çıkacaktır. Öncelikle Yapı Ruhsatı belgesinin Bakanlık tarafından yanlış değerlendirildiği ortadadır. Yapı Ruhsatı ile, arsa sahibi, projesini sunmuş olduğu binayı yapma hakkına kavuşmaktadır. Yapı Ruhsatı alındıktan sonra, Ruhsat sahibi derhal inşaata başlama hakkına sahip olacaktır. Ancak ruhsatın sonradan iptal edilmesi durumunda, İptal kararı Ruhsatın verildiği tarih için geçerli olacaktır. Bu durumda da idareden geçerli bir belge aldığı zannı ile hareket eden yapı sahibi bir anda 3194 Sayılı Kanun hükümlerine kaçak yapı yapan durumuna düşeceği gibi Türk Ceza Kanunu hükümlerine göre imar kirliliğine neden olan durumuna düşecektir. Belirtilen nedenlerle bürokrasiyi engelleme amacını taşıyarak bir Ruhsatın iptal edilebilir belge haline sokulması hukuka uygun değildir. Ruhsat, verildiği tarihte, içerdiği tüm konularda idarenin kamusal denetimine ilişkin bilgi ve onayı vermek durumundadır. İçerdiği bazı bilgilerin doğru olmayabileceği gibi bir

5 ihtirazı kayıtla düzenlenemez. Bu ihtirazi kayıt doğrudan Kamusal Denetimin eksik yapıldığını göstermektedir. Diğer taraftan yukarıda belirtilen sistemde, Ruhsat aşamasında EMO ve diğer odaların mesleki denetim uygulamasının yeri olmadığı açıktır. Bakanlık kendisini sadece kişinin Mühendis olup olmadığının ilgilendirdiğini, aslında bunun bir formalite olduğunu, Odanın mesleki denetim yapmasının kendisini ilgilendirmediğini ifade etmektedir. Bu açıdan da işlem Anayasa nın 56. Maddesinde düzenlenen İdare nin bütünlüğü ilkesine aykırıdır. Bakanlık açıkça odanın mesleki denetim yapma imkânını ortadan kaldırmaya çalışmaktadır. Ayrıca Bakanlık yönetmelik hükmü ile Mimar ve Mühendislerin kayıtlarını tutmasının istatistiki bir bilgi olarak görmediğini de açıkça belirtmektedir. Bakanlığın vize olarak adlandırdığı Mesleki Denetim, TMMOB-EMO tarafından tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanan Türk Mühendis Ve Mimar Odaları Birliği Elektrik Mühendisleri Odası En Az Ücret Ve Mesleki Denetim Uygulama Esasları Yönetmeliği hükümleri uyarınca yapılmaktadır. Yönetmelik 2. Maddesinde; yasal dayanak olarak 6235 sayılı Kanun u belirmiştir. Yönetmelik hakkında; Danıştay 8. Dairesi nin 2011/880 E sayılı dosyası ile iptali istemi ile dava açılmıştır. Söz konusu davada Yürütmenin Durdurulması istenmiş, ancak daire tarafından bu istem reddedilmiştir. Bunun üzerine davacı karara itiraz etmiş ve Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu tarafından da itirazlar reddedilmiştir. Dava halen devam etmektedir. Ancak Danıştay tarafından da onaylandığı üzere yönetmelik halen yürürlüktedir ve Hukukun genel prensipleri uyarınca tüm elektrik mühendisleri için de bağlayıcıdır. Bu anlamda Bakanlığın, Planlı alanlar Tip İmar Yönetmeliği 57. Maddesi ile EMO Yönetmeliğinin yürürlükten kaldırıldığına dair genelgeleri yerinde değildir ve hukuki durumu yansıtmamaktadır. Ancak Bakanlık Oda nın mesleki Denetim uygulamasından vazgeçmesi konusunda kararlılığını korumuştur. Nitekim Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliklerindeki değişikliklerden sonra bu kez İmar Kanunu 8. Maddesinde yapılan değişiklik gündeme gelmiştir. İmar Kanunu 8. Maddesine eklenen 8 (i) maddesi tarih ve 6495 sayılı Kanun ile 3194 Sayılı İmar Kanun unun İmar Planları ile ilgili esaslar bağlıklı İkinci bölümünün Planların hazırlanması ve yürürlüğe konması başlıklı 8. Maddesine eklenen (i) bendi ile; Harita, plan, etüt ve projeler; idare ve ilgili kanunlarında açıkça belirtilen yetkili kuruluşlar dışında meslek odaları dâhil başka bir kurum veya kuruluşun vize veya onayına tabi tutulamaz, tutulması istenemez. Vize veya onay yaptırılmaması ve benzeri nedenlerle müellifler veya bunlara ait kuruluşların büro tescilleri iptal edilemez veya yenilenmesi hiçbir şekilde geciktirilemez. Müelliflerden bu hükmü ortadan kaldıracak şekilde taahhütname talep edilemez hükmü eklenmiştir. 8. madde metninde, planların hazırlanmasında ve yürürlüğe konulmasında aşağıda belirtilen esaslara uyulur ifadesinden sonra alt bentler halinde bu esasları belirtmiştir. 8. Madde İmar planlarının tabi olduğu esasları belirlemiş olduğundan, (i) bendi hükmünün de, sadece İmar planlarına ilişkin olduğu, İmar Kanunu 22. Maddesinde Yapı Ruhsatına başvuru sırasında eklenen mimari, statik,

6 elektrik ve tesisat projelerine ilişkin olmadığı açıktır. İmar Kanunu içerisinde, İmar Planları İkinci kısımda, ayrı bir başlık altında düzenlenmiştir. Ayrıca İmar Kanununa göre hazırlanan planlar 38. Maddede düzenlenmiştir.38. Maddenin 1. Paragrafı İmar Planı safhasına ilişkin olup, ikinci paragrafı ise yapı ruhsatına esas projelere ilişkin düzenleme getirmektedir. Maddeye eklenen (i) bendi 38. Maddenin 1 paragrafını etkilemekte ancak 2. Paragrafı etkilememektedir. Mesleki Denetim Yönetmeliği uyarınca EMO kendisine sunulan projelerin içeriğini kontrol etmemekte (madde 10/ğ) üreten kişinin mühendis olup olmadığını, söz konusu projeyi üretme yetkisinin olup olmadığını ve üretilen hizmet karşılığında asgari ücret alıp almadığını kontrol etmektedir. Bu anlamda EMO tarafından örneğin asgari ücrete uygun ücret alınmadığına ilişkin bir belirlemenin İmar Kanunu ile bir ilgisi yoktur. Tüm bunların dışında, İmar Planları, 3194 Sayılı İmar Kanunu nun 7. Maddesi gereğince idare tarafından hazırlanmaktadır. Bu nedenle EMO nun bir asgari ücret denetimi yapmasına gerek yoktur. Ve yapılmamaktadır da. Ancak Bakanlığın Mesleki Denetimin Kaldırıldığı yönündeki ısrarı sürmüştür. İmar Kanunun 8 (ı) maddesine müteakip Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğinde yapılan değişiklikler Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğinin 57. Maddesine 8 Eylül 2013 tarih ve Sayılı Resmi Gazete de yayınlanan değişiklikle; Etüt ve projeler; idare ve ilgili kanunlarında açıkça belirtilen yetkili kuruluşlar dışında meslek odaları dahil başka bir kurum veya kuruluşun vize veya onayına tabi tutulamaz, tutulması istenemez. Vize veya onay yaptırılmaması ve benzeri nedenlerle müellifler veya bunlara ait kuruluşların büro tescilleri iptal edilemez veya yenilenmesi hiçbir şekilde geciktirilemez. Müelliflerden bu hükmü ortadan kaldıracak şekilde taahhütname talep edilemez. Kamu yapıları dışında avan proje onaylanmasına ilişkin zorunluluk getirilemez. Bu yönde meclis kararı alınamaz, plan notu getirilemez ve bu doğrultuda uygulama yapılamaz. Kamu yapılarında avan proje onaylandıktan sonra uygulama projelerinin ilgili idarelerince onaylanması istenemez paragrafı eklenmiştir. Bakanlığın yönetmeliğe eklemiş olduğu değişiklik hükmünden, İmar Kanunu 8. Maddesine eklenen (ı) bendini yukarıda belirttiğimiz görüşlerimizden farklı yorumladığı ortaya çıkmaktadır. Bakanlığın görüşü, Anayasa ya aykırıdır ve hatalıdır. Bu nedenle de Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğinin 57. Maddesinin belirtilen değişikliğinin EMO tarafından uygulanması mümkün değildir. Odaların Mesleki Denetim Görevleri Hakkındaki açıklamalarımız Anayasa nın 135. Maddesine göre, Mesleki denetim odaların asli görevidir. Başka bir anlatımla varlık nedenidir. Anayasa 135. Maddesinde, meslek mensuplarının mesleki denetimin, meslek mensuplarınca belirlenmesini istemiş ve bunların uygulamasının da, demokratik esaslara göre yargı gözetiminde seçilen organlarca yapılmasını istemiştir. Anayasa meslek odalarını, idare hukuku süjesi yaparak kamu hayatı içerisinde güç tanımış, bunun yanı sıra da özerk kuruluşlar olmasını da isteyerek meslek kuruluşları üzerinde merkezi idarenin yetkisini sınırlamıştır. Anayasa ya göre meslek odaları ile İlgili Bakanlık arasındaki ilişki hiyerarşik bir ilişki olmayıp vesayet ilişkisidir. Bu anlamda Bakanlık TMMOB ve/veya bağlı odalar adına kural koyma hakkına sahip

7 olmadığı gibi, var olan bir kuralı değiştirme hakkına da sahip değildir. Yukarıda mesleki denetimin İmar Kanunu hükümleri uyarınca yapılan bir işlem olmadığı belirtilmiştir. Mesleki Denetim Mühendisler üzerindeki bir iç denetimdir ve aslında 3.kişiler ile ilgisi bulunmamaktadır. Anayasa Mahkemesinin 1994/82 sayılı Diş Hekimleri odası hakkındaki kararında, Diş Hekimleri Odasının ismi altında meslek odalarının asli görevi; Diş Hekimleri Odaları ile Türk Diş Hekimleri Birliği nin asıl amacı, diş hekimliğinin meslekî gelişimi ve diş hekimlerinin birbirleri ile dayanışmasını sağlamak ve halkla olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni egemen kılmaktır. İfade meslek odasının asli görevini açıkça belirtmektedir. Diğer taraftan Mesleki Denetim konusu, Danıştay 8. Dairesi nin içtihatlarında da açıklanmıştır. Örneğin 8. Daire nin 2007/4011 Sayılı Kararında; Yukarıda yer alan yasal mevzuat uyarınca kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları arasında yer alan davalı birliğin ve meslek odasının, meslek mensuplarının ve bu mesleki faaliyetten yararlananların karşılıklı hak ve menfaatlerini korumak amacıyla belli bir meslek disiplini sağlamaya yönelik olarak örgütlenmiş olduğu açıktır ifadesi ile mesleki denetimin odanın asli görevi olduğunu açıklamıştır. Aynı kararın devamında da; bu düzenlemelerde öngörülen denetimin içerik incelemesi dışında kalan, meslek mensubunca bazı belge ve bilgilerin bulundurulmasına böylece mesleki disiplin sağlanmasına yönelik şekli bir denetim olduğu anlaşılmaktadır. Bu durum, meslek örgütü olan bir kurumun, mesleki unvanı almış mensubunun yeterliliğini irdeleyemeyeceği, meslek mensuplarının yaptığı işin içeriğini denetleyemeyeceğine ilişkin Dairemiz yerleşik kararlarıyla da uyuşmaktadır. Mimarlık hizmetlerinin bilimsel ve teknik yönünün ağırlığı nedeniyle, hizmetin kalitesi ya da yeterliliği gibi hususların, hizmetten yararlananlarca ölçülmesi, eleştirilmesi, yaptırıma bağlanması mümkün olamayacağından, söz konusu hizmetlerin yönetmelik hükümleriyle çerçevelendirilip, teknik kriterlerle mesleki faaliyetin denetiminin yapılmasını gerektireceğinden, davaya konu edilen Yönetmeliklerden, TMMOB Mimarlar Odası Serbest Mimarlık Hizmetlerini Uygulama Tescil ve Mesleki Denetim Yönetmeliğinin 18. maddesinin 3. ve 4. fıkrası dışındaki uyuşmazlık konusu edilen diğer hükümlerinde ve dava konusu edilen diğer yönetmelik kurallarında üst hukuk normlarına aykırı bir yön görülmemektedir. İfadesi ile de Mesleki Denetimin kamu yararına ve üst hukuk normlarına uygun bir düzenleme olduğunu açıkça belirtmiştir. Yukarıdaki açıklamalarımızdan anlaşılacağı üzere Bir iç denetim olarak Mesleki Denetim, oda üyesi olmasına bağlı olmaksızın, Türkiye de Mühendislik Yetkisi ile hizmet üreten tüm gerçek ve tüzel kişilere uygulanmak zorundadır. Tüm bu gelişmeler dışında tarihli Resmi Gazete de belirtilen Bakanlar Kurulu Kararı da Bakanlığın görüşlerini açıklaması açısından önemlidir. Söz konusu Bakanlar Kurulu Kararı ile Orman Mühendisleri Odası üzerinde İdari ve Mali Denetim yetkisinin, 6235 Sayılı Kanun un ek 3. Maddesi gereğince Orman ve Su İşleri Bakanlığına ait olduğuna karar verilmiştir. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı da içinde EMO nun da bulunduğu 11 odanın idari ve mali denetimin kendisine ait olması yönünde bir taslak hazırlayarak Bakanlar Kurulu na sunmuştur.

8 Ek 3. Madde 1983 tarihli olup, bugüne kadar hiç uygulanmamıştır. Ek 3. Madde ile odaların idari ve mali denetimine tabi oldukları belirtilmiştir. Öncelikle yasa ile sadece denetim yetkisi verilmiş ve oda yerine kural koyma ve odaların kurallarını kaldırma gibi bir yetki verilmemiştir. Diğer yandan onay verip vermeme konusunda da herhangi bir yetki verilmemiştir. Sadece ucu açık bir şekilde idari ve mali denetim yetkisinden bahsedilirken, idari denetimin ne anlama geldiği belirsizdir. Bu anlamda, bugüne kadar hiç uygulanmadığından ve yürürlüğe girdiği tarihin 12 Eylül dönemi olmasından kaynaklı olarak söz konusu değişiklik hakkında Anayasa Mahkemesi Denetimi ne başvurulmamıştır. Ancak uygulama üzerinden itiraz yolu ile Anayasa Mahkemesine başvurulması mümkündür. SONUÇ OLARAK: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı nın yürürlüğe koyduğu yönetmeliklerden, teklif ettiği ya da desteklediği kanunlardan, Demokratik ve özerk bir TMMOB ve/veya EMO istemediği görülmektedir. Mevcut siyasi yapının bir unsuru olarak Bakanlık, tüm Mühendislerin ve tabii ki Elektrik, Elektronik, Elektrik-Elektronik, Biyomekanik Mühendislerinin mesleki faaliyetlerinin, kendilerinin üyesi oldukları genel kurullar ve kendisinin belirlediği meslektaşları tarafından oluşturulan organlar aracılığı ile belirlemelerini istememektedir. Bakanlığın seçimi mesleğe ilişkin kuralların kendisine hiyerarşik olarak bağlı görevlilerce oluşturulması yönündedir. Bu istek Anayasa ya aykırıdır. Oda varlık nedenini ve işleyiş şekillerini bizzat Anayasa nın 135. Maddesinden almakta ve 3194 Sayılı İmar Kanun u,4708 Sayılı Yapı Denetim Kanunlarından farklı bir iç Denetim Mekanizması ile görevlerini yerine getirmektedir. Ancak bu aşamada TMMOB yetki ve görevleri konusunda bazı önermelerin vücut bulması önemli olacaktır. Öncelikle TMMOB-EMO tarafından 6235 Sayılı kanun un 38. Maddesi gereğince, Elektrik Mühendislerine odaya üye olmasının kendilerine Türkiye de Elektrik Mühendisliği yapma yetkisinin verilmiş olduğunu açıklayan bir belge düzenlemesi ve bu belgeye sahip olmayanların bu hakka sahip olamayacaklarının altının çizilmesi gerekmektedir. Mühendisler, bir anlamda kamu görevi yapmaktadırlar. Her mühendis, hazırladığı projelerin, üstlendiği sorumlulukların insan can ve mal güvenliğini tehdit etmeyeceği noktasında kamuya güvence vermekte ve bundan dolayı sorumlu olmaktadır. Bu anlamda mühendisin görevini eksiksiz olarak yerine getirmesi bir kamusal görevdir. Aksi takdirde oluşan zararlar genellikle suç teşkil etmekte ve mühendis ağır sonuçlara katlanmak durumunda kalmaktadır. Bu nedenle Mühendisin hizmetinin piyasa koşullarının denetimine bırakılması kamu görevi düşüncesine aykırıdır. Mühendisin kendisini Mühendis olarak üretebilmesi için gerekli koşullar oluşturulmalıdır. Bu istemi geçerli kılmak için Anayasa ya aykırılık teşkil etmesine karşın düzenlemeler yapmaktadır. Bu istemle esas olarak Mühendisler asgari ücret olgusunda etkilenecekler ve oda tarafından belirlenen asgari ücreti dahi alamayacaklardır. Bunun dışında Anayasa Mahkemesi hükmüne göre bir kamu hizmeti yapmayan ve kamu sorumluluğu taşıması mümkün olmayan Yapı Denetim Şirketleri ise sorumlu fiilen kamusal sorumlu duruma getirilmek istenmekte, bir kamu kurumu olan EMO ise kamusal denetimden dışlanmaya çalışılmaktadır. Bakanlığın bu istemi Anayasa ya Anayasa Mahkemesi kararlarına, Danıştay Kararlarına aykırıdır, yerinde değildir ve yoklukla maluldür. TMMOB için bir bağlayıcılık taşımamaktadır.