Bölüm 7. Mavi Bilye: YER

Transkript

1 Bölüm 7 Mavi Bilye: YER

2 Japon uzay ajansının (JAXA) AY yörüngesinde bulunan aracı KAGUYA dan Yer in doğuşu ilk defa yüksek çözünürlüklü olarak görüntülendi. 14 Kasım 2007

3 Yeryüzü: Okyanus tabanındaki büyük ölçekli tektonik yapılar

4 Yüzey Karşılaştırması Yer Okyanusların tabanı

5

6 Yer in Đçi Depremler tarafından üretilen dalgalar (sismik dalgalar, seismic waves), Yer in dört katmandan oluşmuş iç yapısını anlamamıza izin verir: Đnce kabuk (crust) Sıcak katı silikatlardan oluşmuş manto (mantle) Sıvı demir ve nikel dış çekirdek (outer core) Katı demir ve nikel iç çekirdek (inner core)

7 S ve P Sismik Dalgaları Deprem

8 Deprem Dalgaları Tanecik Hareketleri P dalgalarının etkisi S dalgalarının etkisi Boğaziçi Üniversitesi, Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü

9 Sismograf

10 Yer in Kesiti Yer in Kesiti Kabuk kalınlığı km arasında değişir uçlakta Kabuk Manto Sıvı Çekirdek Katı iç çekirdek Manto Katı demir ve Sıvı demir nikel ve nikel

11 Yer in jeolojik aktivite delili Yanardağlar Depremler

12

13

14 Tektonik Yapılar Yer kabuğu mantonun üstüne doğru sürüklenir. Bugünkü kıtalar belki de milyonlarca yıl önce varolmuş ve Pangea olarak adlandırılan çok büyük bir kıtanın parçalarıdır.

15 Kıta Hareketleri 240 milyon yıl önce 60 milyon yıl önce

16 Pangea Ultima (Gelecekteki Dünya) 250 milyon yıl sonra

17 Yer üzerindeki kıta parçaları

18 Kırmızı noktalar, sönmüş volkanları gösterir.

19 Yer Atmosferi Traposfer Yer atmosferinin en alt katmanı. Bütün meteorolojik olaylar bu katmanda oluşur. %78 Azot, %21 Oksijen Stratosfer Yer atmosferinin ikinci katmanı. Ozon tabakası bu katmanda bulunur. Mezosfer - Yer atmosferinin üçüncü katmanı. Göktaşları bu katmanda buharlaşır. Ozon (O 3 ) Đyonosfer - Yer atmosferinin dördüncü katmanı. Güneş in moröte ışınımı tarafından kısmen iyonize olmuştur.

20 Yer Atmosferi Đyonosfer Yükseklik (km) Ozon katmanı Bulutlar Stratosfer Mezosfer Su buharı Basınç (yeryüzeyine göre) hava Traposfer Sıcaklık (K)

21 Atmosfer Katmanları

22 Konveksiyon Soğuk hava Soğuk hava Sıcak hava

23 Yer Atmosferinin Kökeni Atmosferimizdeki azot, karbon dioksit ve su, nasıl oluşmuş olabilir? volkanik gazlarla dışarı atılmıştır, veya bir kuyrukluyıldızın Yer e çarpmasından geriye kalanlar buharlaşmıştır, Fotosentez ile oksijen oluştu.

24 Yer Atmosferinin Evrimi

25 Volkanik gazlar, yer atmosferinin oluşumuna katkıda bulunur

26 Kamçatka Yarımadası (Doğu Rusya) Aynı anda patlayan iki yanardağ ENVISAT uydusu (800 km yukarıdan) 10 Mart 2005

27 Kuyrukluyıldız, yer atmosferinin oluşumuna katkıda bulunur kuyrukluyıldız

28 Sera etkisi......atmosfer tarafından kızılöte ışınımın tuzaklanmasıdır. bir gezegenin yüzey sıcaklığının kararlı kalmasına yardım eder.

29 Sera Etkisi (greenhouse effect) Görünür ışınım Kızılöte ışınım Atmosferik gazlar olan CO 2 ve H 2 O tarafından soğurulur ve yeniden salınır Görünür ışınım yer tarafından soğurulur ve ısıya dönüştürülür. Yer, artık ışığı kızılötede salar.

30 Sera Etkisi Yansımış ışık Görünür ışık Kaçan kızılöte ışık Bulut Yer atmosferi Atmosferde kısmen soğurulan kızılöte ışık CO 2 molekülleri Yerden yeniden salınan kızılöte ışık Yer yüzeyi Yere ulaşan güneş ışığı

31 Yağmur, karalar üzerindeki silikat minerallerini aşındırır Silikat mineraller, karbonatlı kayaları oluşturmak için çözülmüş CO 2 ile tepkimeye girer CO 2 ve karbonat-silikat çevrimi CO 2 okyanusta çözünür Atmosferdeki CO 2 Karbonatlı kayalar Volkanlardan çıkan CO 2

32 Nüfus (milyar kişi) yıl öncesinden itibaren insan nüfusu artışı Yıl MÖ MS

33 Küresel Isınma Atmosferde karbon dioksit artışı Yıl

34 Antartika üzerindeki ozon deliği Ozon bolluğu

35 Antartika üzerindeki ozon miktarının değişimi Yıl

36 Ozon deliği alanının yıllık değişimi Boyut (milyon km 2 ) Yıl

37 Manyetik alanın nedeni: Yer çekirdeği içindeki hareket Aurora (kuzey ışıkları) nın nedeni: Yer atmosferine çarpan güneş ışığı Mevsimlerin nedeni: Yer in dönme ekseninin eğik olması

38 Yer in Đçi Đç çekirdek Dış çekirdek Manto Kabuk

39 Yer in manyetosferi

40 Güneş rüzgarı içinde Yer in manyetosferi Güneş rüzgarı Güneş Manyetik alan çizgileri

41 Yüklü bir parçacığın manyetik alan içindeki yolu Kuzey Parçacığın yolu Yer Manyetik alan çizgileri Güney

42 Aurora (Kuzey Işığı) Güneş rüzgarıyla yer manyetosferinin etkileşmesi

43 Her iki uçlak üzerinde Aurora

44 Uzaydan Aurora (Uluslararası Uzay Đstasyonu, 2003) Manicouagan Çarpma Krateri, Kanada

45 Van Allen Kuşakları Tuzaklanmış yüklü parçacıklar Van Allen Kuşakları Manyetik Eksen

46 Gel-Git

47 Ay Güneş Kabarma ve alçalmanın en az olduğu gel-git Yer Kabarma ve alçalmanın en fazla olduğu gel-git

48 Işık Kirliliği

49 Gece Avrupa

50

51 ĐSTANBUL

52 Đnsanlar dünya üzerinde nerelerde yaşıyor?

53 Hava Kirliliği

54 Gerçek Rengiyle Yer

55 Yer üzerindeki en alçak ve en yüksek yerler

56

57 Yer in Sıcaklığı

58 Yer in uyduları

59 14 Aralık 2001 tarihinde Yer yakınından geçen Asteroid 1998 WT24

60 Bölüm sonu...