KESME ÇİÇEK. Hazırlayan Gülay BABADOĞAN T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi

Transkript

1 KESME ÇİÇEK Hazırlayan Gülay BABADOĞAN 2005 T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi

2 KESME ÇİÇEK TÜRKİYE'DE ÜRETİM Ülkemizde ticari anlamda çiçek üretiminin başlangıcını bunların pazarlanması amacıyla atılan ilk adımlara kadar götürmek gerekmektedir. 1940'lı yıllardan itibaren üretilen kesme çiçeklerin pazarlanmasına başlanmıştır. Mevcut süs bitkileri üretim alanlarının yaklaşık % 51'inde açıkta üretim yapılırken, % 40'ı plastik ile örtülü seralardan % 9'u da cam seralardan oluşmaktadır. Bunun yanısıra kesme çiçek yetiştiriciliğine ayrılan da alanının 2/3'ünden fazlası örtülü alandan meydana gelmektedir. Örtülü alanın % 11'ini cam seralar, % 89'unu plastik örtülü seralar oluşturmaktadır. Ülkemizde kesme çiçek yetiştiriciliğinin % 32'si açıkta yapılmaktadır. Ülkemizde toplam da alanda kesme çiçek üretimi yapılmaktadır. Ticari anlamda kesme çiçek üretiminin yoğunlaştığı iller İzmir, Antalya, İstanbul, Yalova, Bursa, Aydın ve Adana'dır. Mevcut yapı 90'lı yılların başındaki üretim yapısına göre pek değişiklik göstermemektedir. Bununla birlikte, süs bitkileri üretim alanı yaklaşık 3 kat, kesme çiçek üretim alanı 2 kat artış göstermiştir yılına göre 2003 yılı kesme çiçek üretim alanında % 1.2 düzeyinde azalış meydana gelmiştir. Türkiye Kesme Çiçek Üretimi Kesme çiçek üretimi Marmara, Ege ve Akdeniz Bölgelerinde yer alan mikroklimatik alanlarda yoğunlaşmaktadır. Ayrıca kıyı bölgelerinden içerde yayla bölümlerinde yaz aylarında miktar ve kalite olarak yeterli birçok kesme çiçek türlerinin üretimi de yapılabilmektedir. Kıyı bölgelerinde örtü altı üretiminin yaygın olmasına karşın iç kesimlerde daha ziyade tarla ölçeğinde çiçekçilik sözkonusudur Yılı Türkiye Kesme Çiçek Üretim Alanları (Da) İL CAM PLASTİK AÇIK TOPLAM % SERA SERA TARLA İZMİR ANTALYA YALOVA ISPARTA ADANA DİĞER TOPLAM Kaynak: Antalya İhracatçı Birlikleri. Kesme çiçek üretiminde, Türkiye genelinde türler itibarıyla en fazla karanfil, glayöl, gül ve nergis önde gelmektedir. Karanfil üretiminin en yaygın olarak yapıldığı iller Antalya ve İzmir dir. İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi,

3 Yılı Türkiye Kesme Çiçek Üretim Alanları (Da) ÇEŞİT CAM SERA PLAS. SERA AÇIK TARLA TOPLAM ALAN PAY (%) FRESIA ,5 GERBERA ,5 GLADIOL ,2 GÜL ,5 GYPSOPHILLA ,3 KARANFİL ,9 KRİZANTEM ,2 LILIUM ,3 SOLIDAGO ,6 STATICE ,1 DİĞER ,0 ÇİÇEKLER TOPLAM Seracılık alanında üretim alanı bakımından İstanbul ve İzmir uzun yıllar önde gelmiş olup, Antalya ilinde sektörün ihracata yönelik olarak hızla gelişmesiyle, Antalya ili en önemli üretim merkezi haline gelmiştir. TÜRKİYE'NİN DIŞ TİCARETİ Ülkemizde, ihracata yönelik kesme çiçek üretiminin yaklaşık onbeş yıllık bir geçmişi vardır yılında 70 dekarlık bir alanda sprey karanfil ile başlayan üretim, 2002/2003 sezonunda dekarı aşmıştır. İhracata yönelik kesme çiçek üretiminin ağırlığı tek bir çiçek türünde toplanmış olup, kesme çiçek ihraç paletimizin diğer türlerle zenginleşmesi henüz istenilen düzeye ulaşmamıştır. Bu nedenle dış pazar şansı yüksek yeni kesme çiçek tür ve çeşitlerinin ve bunlarla ilgili rasyonel üretim tekniklerinin üreticimize ve ihracatçımıza tanıtılması kesme çiçek ihracatımızın istikrarı ve geleceği açısından büyük önem taşımaktadır. Çiçekçilik konusu yalnız çiçek üretimi ve ihracatı ile sınırlı olmayıp, doku kültürü ve çeşit ıslahından sera konstrüksiyonu ve çiçek paketlemeye ve ambalaj malzemeleri imalatına kadar uzman bir çok konu çiçek endüstrisinin bir yan dalı haline gelmiştir. Hollanda, İsrail, A.B.D. gibi çiçekçilikte en ileri teknolojiye sahip ülkeler bu sektördeki gelirlerinin, cirolarının ve istihdamın önemli bir bölümü çiçek yetiştiriciliğinden değil, çiçek üretimi ile doğrudan ilişkili ve bu sektöre özgün yan sanayi üzerinden sağlamaktadır. Türkiye, pazar olarak kesme çiçeğe doymuş değildir. Daha önce de belirtildiği gibi kişi başına kesme çiçek tüketimi çok düşüktür. Ayrıca özellikle ihracatın söz konusu olabileceği kış aylarında iç piyasa fiyatları yükselmekte, arz miktarı düşmektedir. Burada bahsedilen bu durumlar kesme çiçek ihracatımızı olumsuz yönde etkilemektedir. İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi,

4 Yıllar itibariyle kesme çiçek ihracatımız ve önemli ülkeler aşağıdaki tablolarda verilmiştir. Türkiye'nin Kesme Çiçek İhracatı (Miktar: Adet, Değer ABD$) Yıllar Miktar Değer Kaynak: DTM, EBİM kayıtları 1985 yılında 106 bin dolar olarak gerçekleşen kesme çiçek ihracatı 1990 yılında yaklaşık 110 kat artarak 11.6 milyon dolara ulaşmıştır yılından sonra toparlanan ihracat 1998 yılına kadar yıllık ortalama % 10 düzeylerinde artış göstermiş ve 1998 yılında yaklaşık % 1 düzeyinde düşüş olmuştur. Bunu 1999 yılında % 14'lük düşüş izlemiştir yılı sonunda ve 2001 yılı başında bankacılık sektöründen kaynaklanan iki ekonomik krizin ekonomideki tahribatı, kesme çiçek sektörüne de yansımış ve sektör 2001 yılında ihracatta önemli bir düşüş yaşanmıştır yılında toparlanan ihracat bir önceki yıla göre yaklaşık % 44 oranında artış gerçekleşmiştir yılında ise toplam ihracatımız 2002 yılına göre % 34 artmıştır. Bu gelişme 2004 yılında da devam etmiş ve kesme çiçek ihracatımız rekor sayılabilecek bir sayıya ulaşmış olup, 20 milyon $ ı aşmıştır. İhracatın çok büyük bir kısmı ( % 70 i) Avrupa'ya yöneliktir. Kesme çiçek ihracatında en önemli pazarımız İngiltere olmakla birlikte, yıllar itibariyle yeni pazarların ortaya çıkmasıyla, toplam kesme çiçek ihracatımızdaki payı azalmaya başlamıştır. Bu ülkeye ihraç edilen en önemli ürün sprey karanfildir. İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi,

5 Ülkeler İtibariyle Türkiye Kesme Çiçek İhracatı (Miktar: Adet, Değer: ABD$) Ülke 2001 Miktar Değer Miktar Değer Miktar Değer Miktar Değer İngiltere Rusya Fed Hollanda Yunanistan Romanya Japonya Moldovya Almanya K.K.T.C Azerbayca n Nahcıvan (kg) 964 TOPLAM (Diğerleri Dahil) Kaynak: DTM, EBİM kayıtları Rusya Federasyonu'na 2004 yılında 33 milyon adet olan kesme çiçek ihracatımız 2,4 milyon $ ı aşmıştır. Hollanda'ya yapılan ihracat, bu ülkenin sahip olduğu mükemmel dağıtım ağının yanında, ürünlerimizin düşük fiyat bulması nedeniyle istenilen seviyeye ulaşamamaktadır. Taşıma konusunda sağlanan gelişmeler Japonya'ya kesme çiçek ihracatımızı artırmış ve bu ülkenin ihracatımızdan % 3.6 civarında pay alarak altıncı önemli ülke konumuna gelmesini sağlamıştır. Daha önce Kolombiya dan kesme çiçek ithalatı yapan Yunanistan, fiziki yakınlık ve göreceli daha hesaplı nakliye ücretleri nedeniyle ülkemiz ürünlerine yönelmeye başlamıştır. Yine çevre komşularımızdan olan Romanya ya da yıllar itibariyle kesme çiçek ihracatımız artış olup, bugünkü durum itibariyle bu ülke üzenli ihracat yaptığımız pazra konumunda bulunmaktadır. Çeşitler İtibariyle Türkiye Kesme Çiçek İhracatı (ABD $) Ürün Karanfil Gül Krizantem Glayol Orkide Diğerleri Toplam Kaynak: DTM, EBİM kayıtları Kesme çiçek ihracatımız, büyük çapta (2004 yılı itibariyle %90,6) karanfil ihracatına dayanmaktadır. Diğer çeşitlere yönelme zorunluluğu sonucu 2000 yılında glayöl ihracatı başlamış olup, yine ürün çeşitlendirme politikası sonucu gül ve krizantem ihracatı da son yıllarda artış göstermiştir. Gül ihracatında başlıca pazarımız Hollanda olup, toplam gül ihracatımızın yarısından fazlası bu ülkeye gerçekleştirilmektedir. Krizamtem ihracatımızda ise ilk iki sirayı, ihracatımızın yaklaşık olarak %75 inin gerçekleştiği İngiltere ve Hollanda paylaşmaktadır yılında başta İngiltere, Hollanda ve Japonya olmak üzere 16 ülkeye yayılan glayöl ihracatımız, 2001 ve 2002 yıllarında devam etmemiş olmakla birlikte, son yıllarda K.K.T.C. ile Ukrayna bu ürünün başlıca alıcısı konumuna gelmiştir. İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi,

6 Kesme çiçek ithalatımız önemli düzeylerde değildir. Ancak ülke içinde yetiştirilmeyen çeşitlerin temin edilmesine yönelik olarak değişik yıllarda çok düşük düzeylerde ithalata gidilebilmektedir. DÜNYA TİCARETİ İhracat Dünya üzerindeki 50'den fazla ülkede kesme çiçek üretimi yapıldığı bildirilmektedir yılı itibariyle 8000 ha. alanın üzerindeki üretimiyle kuşkusuz Hollanda en önemli üretici ülkedir. Entansif üretimin en yoğun olarak yer aldığı Hollanda da kapalı alanda üretim de çok önemli boyutlardadır. Latin Amerikan ülkelerinin çiçek üretimi konusunda yeterli bilgi bulunmamasına karşın, bu bölgedeki üretimin çok hızlı geliştiği bildirilmektedir. İklim şartlarının elverişli olması, yabancı sermaye ve teknoloji transfer hızının fazla olması bölgenin hem ABD ye hem de AB ye ihracat potansiyelini artırmaktadır. Bölgedeki en önemli üretici ve ihracatçı ülkeler Kolombiya ve Ekvator dur. Afrika kesme çiçek üretimi ile dünyadaki tüm profesyonel üretici ülkelere rakip durumundadır. Günümüzde Kenya, Afrika daki en önemli kesme çiçek üreticisi ülke konumundadır. Kenya yı Zimbabwe, Fas ve Güney Afrika takip etmektedir. Bunun yanısıra, Zambiya, Malawi, Tanzanya ve Uganda umut vadeden ülkeler arasında gösterilmektedir. Asya bölgesindeki en önemli üretici ülkeler Japonya (iç pazara yönelik üretim yapılmaktadır) İsrail, Hindistan ve Tayland, Malezya, Kore ve Çin gibi Güneydoğu Asya ülkeleridir. Dünya İhracatında Önde Gelen Ülkeler ve İhracat Değerleri (1000 $) Ülkeler Hollanda Kolombiya Kenya Ekvator Belçika İsrail İtalya İspanya Zimbabve ABD Tayland Diğer Dünya Kaynak: Kesme çiçek ticaretinde, üretiminde olduğu gibi, Batı Avrupa ülkeleri en önemli rolü oynamaktadır. AB ülkeleri 1998 yılı itibariyle toplam dünya ihracatından %61 civarında pay almaktadırlar. Hollanda yalnız başına, dünya ihracatının yarısından fazlasını (% 55) gerçekleştirmektedir. Hollanda yı, Kolombiya, Ekvator, Kenya ve ABD takip etmektedir. İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi,

7 ABD ise büyük bir ihracatçı ülke olmasının yanısıra, iç pazarından da önemli talepler almasında dolayı, ihracat miktarı iç talebe bağlı olarak değişmektedir. Kesme çiçek ithalatının yıllar itibariyle en yüksek olduğu ülke İngiltere olup, 2002 yılında Almanya ve ABD yi bu alanda geri bırakmıştır. Kimi yıllar 1 milyar doların üzerinde ithalat gerçekleştirilmektedir. Dünya İthalatında Önde Gelen Ülkeler ve İthalat Değerleri (1000 $) Ülkeler İngiltere Almanya ABD Hollanda Fransa Bel Lux Danimarka Kaynak: : UNSO/ITC Comtrade Database System : www:pathfastpublishing.com Dünya pazarına özellikle gelişmekte olan ülkelerin girmesiyle rekabet artmış olup, bu durum da fiyatların düşmesine neden olmuştur. Özellikle gelişmiş ülkelerin kesme çiçek ithalatı artarken, dünya fiyatlarının genel olarak düşmesi, kişi başı harcama miktarını da etkilemiştir. Tablo:Ülkeler İtibariyle Kişibaşı Kesme Çiçek Harcaması ($) Ülke İsviçre Hollanda Avusturya Belçika_Lüksemburg Danimarka İngiltere Almanya Finlandiya İsveç İtalya İrlanda ABD İspanya Yunanistan Çin Halk Cumhuriyeti Portekiz 14 7 Rusya 4 3 Kaynak: İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi,