Türkiye nin askeri operasyonunu anlamak; KDP- PKK/YPG ilişkileri; erken

Transkript

1 Haftanın Ortası Güncel konularla her Çarşamba Suruç Katliamı ndan bu yana neredeyse son 10 günde yaşananlar akıllara durgunluk verici. Politik ve ekonomik iklim, bir anda savaş ortamı içinde yüksek belirsizlik sarmalına kapılmış durumda. Koalisyon hükümetinin kurulması için yasal geri sayımda 20 günden biraz fazla zaman kaldı; ancak hem AKP hem de CHP heyetleri koalisyonu kurma çabasından çok koalisyon masasından ilk kalkan taraf olmamanın gayreti içinde görünüyorlar. Zeminin çok hızla değiştiği günlerde, beklentiler Kasım 2015 sonlarına doğru genel seçimlerin yenileneceğine kaymış durumda. Türkiye nin askeri operasyonunu anlamak; KDP- PKK/YPG ilişkileri; erken seçim Suruç Katliamı ndan bu yana neredeyse son 10 günde yaşananlar akıllara durgunluk verici. Politik ve ekonomik iklim, bir anda savaş ortamı içinde yüksek belirsizlik sarmalına kapılmış durumda. Koalisyon hükümetinin kurulması için yasal geri sayımda 20 günden biraz fazla zaman kaldı; ancak hem AKP hem de CHP heyetleri koalisyonu kurma çabasından çok koalisyon masasından ilk kalkan taraf olmamanın gayreti içinde görünüyorlar. Zeminin çok hızla değiştiği günlerde, beklentiler Kasım 2015 sonlarına doğru genel seçimlerin yenileneceğine kaymış durumda. Tüm bu kanlı karmaşa içinde İncirlik Üssü nün IŞİD hedeflerini vurmak üzere ABD uçaklarının kullanımına açılacak olması üzerinde düşünülmesi gereken bir unsur. Olayların göründüğünden daha katmanlı olabileceği kuşkusunu yaratıyor. Net sonuçlara ulaşmak mevcut toz toprak içinde kolay değil. Yine de, ufukta iyice beliren erken genel seçim öncesinde AKP nin, PKK bağlantısını bahane edip HDP yi Meclis dışına iterek tek parti iktidarını yeniden elde etme arzusu yanında, resme bir de tersten bakıp başka hangi dinamiklerin etkili olabileceğini araştırmak önemli bir egzersiz gibi görünüyor. Grafik 1: Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (Irak Kürdistanı) Grafik 2: Irak Petrol Açısından Önemli Bölgeler Kaynak: 21.YY Türkiye Enstitüsü, WP,, Egeli & Co. 1

2 Türk Ordusu nun son bir haftada dışarda; Kuzey Irak ta ve sınıra yakın Türkiye topraklarındaki PKK kamplarına, Kuzey Suriye deki IŞİD hedeflerine başlattığı bombardıman; içerde ise IŞİD de dahil olmak üzere PKK lılara yönelen tutuklamalar siyasi etkileşimleriyle beraber güçlü bir deprem etkisi yaratıyor. ABD ile ortaklaşa girişildiği açık olan bu 180 derecelik stratejik değişikliğin detayları henüz tam olarak gün yüzüne çıkmış değil. Cumhurbaşkanı Erdoğan ın dün başladığı Çin ziyareti öncesinde Çözüm Sürecinin bittiği; başkanlık sisteminin önünü Meclis e parti olarak girişleriyle kesen HDP li vekillere, yeniden terör faaliyetlerine başlayan PKK bağlantıları nedeniyle bedel ödetilmesi gerektiği açıklamaları ise beklenen erken seçim hesapları çerçevesinde algılandı. Ancak, tüm bu kanlı karmaşa içinde İncirlik Üssü nün IŞİD hedeflerini vurmak üzere ABD uçaklarının kullanımına açılacak olması üzerinde düşünülmesi gereken bir unsur. Kuzey ve Kuzey Doğu Suriye de IŞİD e karşı şimdiye dek PKK nın Suriye kolu sayılan YPG/YPJ ile işbirliği içinde olan ABD nin Türk savaş uçaklarının IŞİD hedefleri yanında belki daha öncelikli olarak- Kuzey Irak taki PKK kamplarını bombalamasına onay verir açıklamaları; olayların göründüğünden daha katmanlı olabileceği kuşkusunu yaratıyor. Net sonuçlara ulaşmak mevcut toz toprak içinde kolay değil. Yine de, ufukta iyice beliren erken genel seçim öncesinde AKP nin, PKK bağlantısını bahane edip HDP yi Meclis dışına iterek tek parti iktidarını yeniden elde etme arzusu yanında, resme bir de tersten bakıp başka hangi dinamiklerin etkili olabileceğini araştırmak önemli bir egzersiz gibi görünüyor. Türkiye nin 1300 km lik güney sınırı: Kim kimdir Önce Irak tan başlayalım. Türkiye nin güney sınırındaki en güçlü askeri birlik Peşmerge Güçleri. Irak ın kuzeyinde başkenti Erbil de bulunan, 2005 ten bu yana otonom bir bölge olan Irak Kürdistanı da olarak bilinen resmi adıyla Irak Kürt Bölgesel Yönetimi nin (IKBY) silahlı güçleri. Körfez 2 savaşlarından bu yana ABD ordusu tarafından uzun bir eğitimden geçen Peşmerge Güçleri nin yaklaşık ,000 civarında askerden oluştuğu düşünülüyor. IŞİD in Irak a saldırısı başladığından bu yana onlara karşı duran en sağlam asker grubu. Mevcut hakimiyet alanları, Erbil merkezli otonom Kürt hükümeti ile Bağdat taki merkezî Irak hükümeti arasındaki tartışmalı bölgelerde. Son dönemde Kerkük ü IŞİD cihatçılarının elinden geri almaları, güç dengeleri açısından IKBY yi Irak ulusal hükümetine göre avantajlı bir konuma taşımış oldu. Peşmerge yi kontrol eden IKBY nin 2003 ten bu yana en öncelikli isteği, kendilerince başkent addettikleri ve aynı zamanda Irak ın en büyük petrol şehirlerinden biri olan Kerkük ün referandum yoluyla kendilerine geçmesi ve bu sayede tam mali bağımsızlığa kavuşmak. Komplo teorisine göre, IŞİD in Irak tan temizlenmesinde Kürt Peşmerge Güçleri nin askeri yardımı karşılığında, şimdilerde otonom olan Erbil yönetimine, bağımsızlık vaat edilmiş durumda. Erbil Yönetimi ya da IKBY deyince akla hemen gelen parti, 1946 da kurulan ve 1979 dan bu

3 yana liderliğini Mesut Barzani nin yaptığı Kürdistan Demokrat Partisi (KDP). KDP nin içinde daha sol görüşlülerin kopmasıyla 1975 te kurulan ve liderliğini Celal Talabani nin yaptığı Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) ise son seçimlere kadar otonom Irak Kürdistan ı içindeki önemli ikinci parti konumundaydı. KYB den yolsuzluklara yelken açmak için ayrılan Nuşirevan Mustafa nin liderliğinde bir de Goran (Değişim) Partisi var ki, son dönemlerde IKBY nin yükselen politik oluşumu. IKBY nin Parlamentosu nda 111 sandalye var. Bunun 11 inin beşi Türkmenlere, beşi Asuri-Süryani- Keldani lere, biri ise Ermenilere kontenjan olarak ayrılmış durumda. Hükümet kurmak için gerekli salt çoğunluk 56 sandalyeyi gerektiriyor. Uzun yıllar KDP-KYP ittifakı ile kurulan hükümetler tarafından yönetilen bölgede, 2013 seçimlerinde dengeler değişmiş; KDP %38, KYB %18 ve Goran ise %25 oy almışlardı. 10 ay süren zorlu çalışmalar sonrasında hükümet KDP ile Goran arasında kuruldu yılında yapılan Başkanlık seçiminde ise Mesut Barzani aldığı %70 oyla IKBY nin Başkanı olarak yoluna devam etmekte. Sırada son dört yıldır iç savaş karşı da operasyonlar düzenliyor. içindeki Suriye ile olan sınırımız İran ın bölgede güç kazanmasına var. karşı olan ÖSO, Suriye de bulunan tüm İran vatandaşlarının Özgür Suriye Ordusu (ÖSO) ülkeyi terk etmesini talep ediyor. Suriye'de 2011 de Riyad el- ÖSO nün, aralarında ABD, Fransa, Esad liderliğinde kurulan, siyasi İngiltere, Ürdün, Türkiye, Katar kanadı olan Suriye Ulusal ve İsrail in de olduğu hem batılı Konseyi'ne bağlı ve Suriye Devlet hem Ortadoğulu ülkeler Başkanı Esed rejimini devirmek tarafından desteklendiği iddia için silahlı gerilla mücadelesi ediliyor. Hatta Pentagon un gösteren bir silahlı örgüt. açıklamasına göre, Ürdün'deki Yaklaşık 40,000 kişi olduğu kamplarda ABD, İngiltere ve tahmin edilen ÖSO üyelerinin Fransa silahlı kuvvetlerinden büyük bir çoğunluğunu Esed'e askeri eğitmenler ÖSO üyelerine bağlı Suriye Ordusu'ndan eğitim veriyor. ÖSO nun Türkiye ayrılan ordu mensupları ve içinde, Hatay da kampı olduğu silahlanan siviller oluşturuyor. Bir iddiası olsa da, detaylar hakkında taraftan Suriye topraklarını işgal yayın yasağı bulunuyor. eden IŞİD ile savaşırken, bir taraftan da, Esed rejimine destek Salih Müslim liderliğindeki için Suriye de bulunan Şii Demokratik Birlik Partisi, Hizbullah ve Mehdi Ordusu na Kürtçe baş harflerine göre PYD, Grafik 3: Kuzey Suriye (20 Haziran 2015) Kaynak: IWS, Egeli & Co. 3

4 2003 yılında Kürtler tarafından Suriye'nin kuzeyinde kurulan ve hala faal olan bir siyasi parti. Suriye İç Savaşı'nın dört yıl önce patlak vermesinin ardından, Esed e bağlı Suriye Ordusu nun Kuzey ve Kuzey Doğu Suriye den (Rojova) çekilmesi sayesinde 2-2,5 milyon civarında Suriye Kürdünün yaşadığı bu bölgelere yerleşmişti. Cizire, Kobani ve Afrin de üç adet Kürt Kantonu ilan etti ki uluslararası düzeyde bu kantonlar henüz tanınmış değil. Bu üç kantonda hakimiyetini koruyabilmesi için de geçen sene özellikle Kobani de IŞİD ile çok kanlı çatışmalara girmek zorunda kalmıştı. Kobani savaşı ve Grafik 4: Kuzey Suriye Etnik Yapı sonrasında son bir yıldır da ABD nin havadan IŞİD hedeflerini vurması sonucu söz konusu alana hakim kalabilmekte. Esasında kuzeyde bir Suriye Kürdistanı peşinde olan komünist PYD, doğrudan Esed rejimini hedef alan ve kontrol alanlarında şeriat düzeni uygulayan ÖSO ile son dönemlerde, IŞİD e karşı ittifak yaptı. Üstelik 2014 ortalarından bu yana, Kuzey Irak taki bölgesel Kürt yönetimine bağlı Peşmerge Güçleri ile Suriye deki PKK çizgisinde bulunan PYD de bölgede ilerlemelerini sürdüren IŞİD üyelerine karşı birlikte mücadele kararı aldılar. PYD lideri Salih Müslüm, birkaç gün önce Türkiye nin Kuzey Irak taki PKK kamplarını vurmaya başlamasının ardından ise, Esed rejimine bağlı Suriye Ordusu ile birleşebileceğini ve IŞİD e karşı beraber savaşabilecekleri açıklamasıyla, Türkiye nin İncirlik hava üssünün kullanımı karşılığında PKK hedeflerini vurmasını destekler gibi tavır alan ABD ye de bir mesaj yollamış oldu. Gerçi bu mesajın, ya da tehdidin güçlü olduğunu söylemek kolay değil, çünkü ABD son iki yıldır Esed rejimini devirme hedefinden vazgeçmiş ve sadece IŞİD i durdurmaya yönelmiş durumda. Dolayısıyla, PYD nin IŞİD le savaştığı sürece, Suriye Ordusu ile beraber ya da ayrı olarak IŞİD e karşı durmasının fazla önemi yok. Fark, Esed i devirmeyi Ortadoğu 4 Kaynak: 21.YY Türkiye Enstitüsü, Egeli & Co.

5 politikası haline getirmiş Türkiye açısından var, keza PYD nin Esed le güç birleşimi, Esed i devirme politikasına devam edeceği mesajı veren Türkiye açısından daha zorlayıcı. Grafik 5: Suriye Kontrol Haritası (13 Temmuz 2015) Kürtçe adından kısaltılarak YPG/ YPJ (Halk Savunma Birlikleri- Kadın Savunma Birlikleri), PYD nin askeri kolu. Yaklaşık 65,000 gerilladan oluşuyor. Suriye PKK sı denebilecek örgüt, Suriye de kurulan ve faaliyet gösteren, Kürt Yüksek Komitesine (KYK) bağlı. Mevcut durumda, Suriye'nin kuzeyindeki bazı bölgeleri kontrol etmekte. Bu arada PYD-YPG/YPJ de tıpkı PKK gibi; Türkiye, ABD ve AB nin terör listesinde. KYK ise, Suriye çatışmalarında Devlet başkanı Esed e karşı Kürt halkını birleştirmek ve özgürleştirmek için Suriye'de kurulmuş; Mesud Barzani desteğinde, PYD ve Esed'e karşı duran 11 muhalif Kürt parti ve grup tarafından kurulan Suriye Kürt Ulusal Konseyi uzlaşmasıyla 12 Temmuz 2012 tarihinde Erbil'de ilan edilen bir oluşum. Kuzey Suriye dışında aktif ve güçlü değiller. Ortaya çıkan resim içinde, ABD nin en açık ve doğrudan desteği Kürtlere olurken, Peşmerge+YPG+ÖSO şimdilik derin farklılıklarını bir yana koymuş ve IŞİD e karşı el ele çalışan üç örgüt resmi çiziyor. Bu üçlü içinde sadece ÖSO Esad rejimini doğrudan hedef almış durumda. Hatta Esad a karşı olanlar diye gruplarsak, ÖSO ve IŞİD i de ayni kefeye koymak mümkün. Bu karmaşık bir tablo. Ama dikkat edildiğinde bölge içindeki kamplaşmalar esasında ana hatları olarak belirgin. Burada temel soru zaten, bölgede ABD nin IŞİD karşısında en Kaynak: 21.YY Türkiye Enstitüsü, Egeli & Co. güçlü müttefiki Peşmerge+YPG+PKK parçalarından oluşan Kürt bloğunun bir parçası olan PKK kanadına karşı Türkiye bombardımanına tam da savaşın en ateşli anında ABD nin nasıl onay verdiği. Kürtler arasında değişen dengeler Bunu anlamak ve elbette yakın gelecek adına tahminde bulunmak için de, KDP, PKK ve Kürt bloğunun içindeki değişen dengeleri Doç. Dr. Serhat Erkmen in uzmanlığından faydalanarak tanıtmak daha doğru olur. Erkmen e göre, Türkiye deki genel kanının aksine, Kürtler yekpare 5

6 Grafik 6: Suriye de Esed Dışı Dengeler Kaynak: AlJezeera, Egeli & Co. 6

7 hareket eden, benzer kaynaklardan beslenen ve nihai olarak aynı amaca odaklanmış bütünsel bir yapı olmaktan çok; uzlaşmazlıklar, rekabet eden liderlikler, değişen beklentiler ve değişken ittifaklar üzerinden analiz edilmeli. Bugün KDP, PKK, KYB, Goran, İKDP (İran Kürdistan Demokrat Partisi) ve İslamcı partiler Kürt siyasetinin önemli hareketleri olarak kabul edilirken, Kürtler konu olduğunda öne net olan iki aktör KDP ve PKK çıkıyor. KDP ve PKK, benzer coğrafyada aynı halk kitlesini yönetme iddiasında bulunan iki aktör olarak daimi bir siyasi rekabet içinde. İki grup Kürt siyasi hareketleri içinde farklı ekolleri temsil etmekte. Ekonomik kaynaklar açısından, PKK illegal faaliyet geliri ile daha güçlü konumunu, sınır ticareti ve 2003 ten sonra Bağdat tan gelen petrol gelirleri ile güçlenen KDP ye kaptırdı. Özellikle 2007 den sonra Kuzey Irak ta gayri resmi petrol üretiminin başlamasıyla birlikte bu fark gittikçe açıldı. KDP ekonomik üstünlüğü, bölgede Kürt seçmen üzerinde siyasi avantaja da dönüştürmeyi başardı. Yine Erkmen in belirttiğine göre, PKK, çoğu Avrupa ülkesi ve ABD tarafından bir terör örgütü olarak kabul edilirken, KDP üzerinde bu tür bir baskı neredeyse hiç olmadı. Bu dengeler içinde 1998 de Öcalan Suriye den çıkarılırken, özellikle 2003 sonrası Irak taki gelişmeler sonucu Barzani dünyaca tanınan bir figür haline geldi. Bu sayede KDP güç odaklarıyla açık ve meşru ilişkiler kurarken, PKK ancak gizli operasyonlar yürüten merkezlerle ilişki kurabiliyordu. Önemli nokta da, Türkiye nin KDP yle ilişkisinin hep sürmüş oluşu. Askeri güç olarak 1990 ların başında PKK nın KDP ye karşı üstünlüğü, Öcalan ın yakalanması sonrasında yavaş yavaş tersine döndü. Yine 2003 sonrasında KDP, ABD ile işbirliği sayesinde silah ve mühimmat açısından PKK yı geçti ve 2000 li yıllar boyunca en azından bu üstünlüklerinin bir kısmını korudu. Siyasi güç tarafından bakıldığında, PKK nın etki alanı Türkiye Kürtleri iken, KDP ninki Irak Kürtleri idi. Fakat her ikisi de siyasi açıdan tam hakim olamadılar. Türkiye de PKK nın siyaseten nüfuz edemediği İslamcı geniş bir Kürt kitlesi; Irak ta da KDP nin siyasi rakibi 7 KYB ve İslamcı partiler vardı. Fakat 2004 sonrası KDP, Suriye (Kamışlı), Türkiye (Güneydoğu Anadolu) ve Irak ta (Musul un kuzeyi) daha önce nüfuz edemediği alanlarda yönlendirici olmaya başlarken aynı zamanda dışarıda Kürt siyasetinin ana aktörü görüntüsü çiziyordu. KDP-Türkiye ilişkilerindeki normalleşmeden kısa bir süre sonra, Türkiye de Çözüm Süreci nin 2008 de ilk sinyallerinin başlamasıyla birlikte KDP sürece yoğun bir siyasi destek verdi. KDP nin Türkiye ve Irak Kürtleri arasında prestijini artıran bu hareketine, Barzani nin siyasi desteğini almayı önemseyen AKP de destek oldu. Ancak 2013 ten sonra Öcalan ın Çözüm Süreci nde öne çıkmaya başlamasıyla, Barzani nin rolü çok daha sembolik hale geldi. KDP ve PKK arasındaki siyasi sertleşme asıl 2011 de Suriye de başlayan iç savaşla başladı. PKK nın Suriye deki uzantısı olan PYD ve ona bağlı silahlı grupların etkinliği sınırlıydı. Fakat savaş ilerledikçe güç dengesi PYD lehine gelişmeye başladı sonunda KDP nin Suriye Kürtleri üzerindeki etkisi asgariye inerken; PKK/YPG Kuzey ve Kuzey Doğu Suriye de

8 kendisine ait üç tane büyük kanton yaratmıştı. Böylece KDP bölgesel üstünlüğünü de yitirdi dan bu yana ise KDP, IKBY içinde de güç yitirmeye başladı. KYB nin zayıflaması sonrasında KDP-KYB stratejik ittifak ın sona ermesi, Suriye de kaybeden, Türkiye de varlık gösteremeyen, kendi evinde ciddi sorunlarla karşılaşan KDP nin hegemonyasını sarstı. IŞİD in Haziran 2014 sonrası hamleleri KDP-PKK ilişkilerini tam anlamıyla kökten etkiledi. Sincar da (Şengal) IŞİD militanlarının saldırısında Peşmergeler geri çekilirken, YPG nin ilerlemesi ve tahliye operasyonunda oynadığı rol PYD açısından siyasi ve sembolik bir dönüşümü başlattı. Kobani den sonra PYD/YPG-ABD ilişkisi artık ABD yle doğrudan askeri ilişki kuranın KDP ve KYB ile sınırlı kalmayıp, YPG üzerinden PKK nın da potaya girmesine neden oldu. Suriye modelini uygulamaya koyması anlamına gelecekti. Ki Sincar, KDP nin Musul daki en önemli kalelerinden birisi halinde. Dolayısıyla PKK nın bu hamlesi hem Suriye hem de Irak PKK kamplarına saldırısının ters karşılanmadığını açıklayıcı olabilir. Keza, PKK-KDP gerginliği içinde tercih edilen Kürt olarak KDP ipi göğüslemiş olabilir. bağlamında KDP için uzun vadeli siyasi, hatta stratejik bir meydan okuma anlamına gelerek iplerin kopma noktasına AKP-Erdoğan ekseninin hedeflerinden beklentisi ne derece gerçekçi? taşınmasına neden oldu. Mevcut koşullar altında, KDP-PKK ilişkilerindeki gerginlik; Türkiye nin PKK nefreti ve KDP yakınlığı; ABD nin hem KDP hem Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Başbakan Davutoğlu nun Suriye sınırında neyi istemedikleri çok net: Türkiye yakınlığı hep beraber ele alındığında, Türkiye nin IŞİD i hedef alarak başta ABD olmak üzere batılı ülkelerinin desteğini 1. Türkiye nin güney sınırı boyunca karşı tarafın IŞİD kontrolünde olması en kötü senaryo AKP için, arkasına aldığı atakta, neden 2. Aynı zamanda, güney Grafik 7: ABD-Türkiye Planlanan IŞİD den Arınmış Bölge IŞİD işgalini püskürten YPG nin ardından Sincar ı da kanton ilan etme çabası KDP açısından sınırın aşılması anlamına gelmekte çünkü bu istek PYD nin Irak sınırları içindeki bir bölgeye de Kaynak: Radikal, Egeli & Co. 8

9 sınırında PKK ya ilham olacak, güç birliği ile sonuçlanacak bir PYD (Kürt) koridoru da istemiyorlar Haziran seçimleri sonrasında tarihi en güçlü destekle %13 oy-80 milletvekili olarak Meclis e giren HDP nin Çözüm Süreci; başka ifadeyle barış üzerinden AKP nin gücünü eksiltmesini istemiyorlar. 4. Iran-ABD yakınlaşması sonrasında, Ortadoğu da güç dengelerinin İran lehine gelişmesini istemiyorlar. Ancak, buna karşın, 20 Temmuz Suruç Katliamı ve PKK saldırıları sonrasında başlattığı sınır ötesi savaştan tam olarak ne beklediği aynı ölçüde net değil. Basında çıktığı şekliyle, Türkiye-ABD arasında 7-8 Temmuz görüşmeleri sonrasında varılan mutabakatın amacı zaten IŞİD'in Türk sınırlarından temizlenmesi. İki ülke, 98 kilometre uzunluğunda ve 40 kilometre eninde bir alanda "IŞİD'den arındırılmış bölge" oluşturmaya çalışacaklar. AKP cenahlarından kara harekatının olup olmayacağına dair net bir cevap gelmemekte. Bu anlaşma ile Türkiye, geçen sene ABD liderliğinde oluşturulan ve 60 a yakın ülkenin içinde yer aldığı anti- IŞİD koalisyonuna Türk savaş uçaklarının da bombalama harekatları yoluyla katılmış oluyor. Böylece son dönemlerde Cerablus-Mare arasında (yani planlanan temiz bölge) artan IŞİD aktivitelerinin önüne geçilmiş olunacağı hesaplanıyor. ABD ile yapılan anlaşmada Türkiye nin kaygılarının da gözetilmesi karşılığında İncirlik Üssü nin ABD savaş uçakları tarafından kullanılmasında uzlaşma sağlandı. Söz konusu bölgenin IŞİD den arındırılması için gerçekleştirilecek harekatta Amerikan savaş uçakları ve diğer insansız hava araçları ağırlıklı olarak İncirlik Üssü nü kullanacak. Türk jetleri gerekli görüldüğü durumlarda operasyonlara katılacak. Temiz bölge uçuşa yasak bölge olarak tanımlanmıyor; keza o tanıma girerse hava sahasına girecek yabancı savaş uçaklarının düşürülmesi gerekmekte. Eğer söz konusu alan IŞİD den temizlenebilirse, sahada kontrolü ÖSO unsurları sağlayacak. Böylece Türkiye nin kaygıları dikkate alınarak, PYD nin Fırat ın batısına geçmesinin de önü kesilmiş olacak. Dün Cumhurbaşkanı nın yaptığı açıklamalara göreyse, boşaltılan bölge, iç savaşın seyrine göre Suriye li mültecilerin yerleştirilmesi amacıyla kullanılacak. Yeni mülteci akımları olursa, Türkiye ye girmeden bu bölgelerde karşılanacaklar. Çözüm Süreci nin bittiğini ilan eden Erdoğan ın açıklamalarındaki ilginç bir diğer nokta da, IŞİD'den temizlenen bölgenin kontrolünün MİT tarafından oluşturulacak, eğitilecek 5,000 kişilik silahlı Türkmen ordusuna verilmesinin planlanması. Ya sonra? Yeni Şafak Ankara Temsilcisi Abdülkadir Selvi nin sözlerine göre Türkiye bombardımanla ne PKK yı ne de IŞİD i bölgeden temizleyemeyecek; ancak batının gözünde IŞİD le işbirliği yapan ülke iddiaları karşısında imajını temizleyecek. Zaten, Türkiye nin isteği üzerine dün yapılan NATO 9

10 toplantısında, Türkiye nin IŞİD karşıtı koalisyona katılmasına alkış çıkarken, planların ABD- Türkiye arasında oluşturulması nedeniyle askeri destek sağlanmayacağı belirtildi. Elbette sürpriz değil. Temiz Bölge nin anlamı esasında Türkiye nin Suriye topraklarında hak iddia ettiği bir alan oluşturduğu anlamına geliyor. IŞİD kaldıraç olarak algılanırsa, Türkiye nin yarattığı bu fiili duruma şimdilik kimsenin hayır dediği yok gibi. İncirlik Üssü gibi stratejik bir üs IŞİD karşıtı cephenin kullanımına açıldığında, ne Türkiye nin Suriye topraklarında bir alana yerleşmesi ne de Türkiye nin PKK hedeflerini vurması konu edilmiyor. Ancak Çözüm Süreci nin bittiğinin ilanı ve HDP li milletvekillerinin -büyük olasılıkla- erken seçime hazırlık olarak doğrudan hedef tahtasına konması 60 ülkelik IŞİD karşıtı cephe içinde şimdiden tatsızlık kaynağı. ABD li kaynakların verdikleri bilgilere göre, Türkiye ile yapılan anlaşmanın detaylarını netleştirmek için daha çalışmaya ihtiyaç var. Bir kere Türkiye nin önceliği halen Esed in devrilmesi olurken, ABD için öncelik artık IŞİD in etkisizleştirilmesinde. ABD li kaynaklar Kuzey Suriye de IŞİD e karşı operasyonlarında Türkiye nin ortakları karadan da desteklediği bir plan üzerinde çalışılmakta olduğunu belirtiyorlar. ABD savaş uçaklarının İncirlik Üssü nü kullanmaları içinse belki haftalar belki aylar gerekiyor. Türkiye ise, PYD/YPG ye fazla dokunmadan, bu süreyi içte ve dışta biraz IŞİD ama ağırlıklı olarak PKK hedeflerine yönelerek geçirmeyi planlıyor gibi görünüyor. Ancak, son iki yılda Öcalan-HDP ekseninde yürüyen Çözüm Süreci; PKK nın hedef alınmasıyla Erdoğan ın ilan ettiği üzere bitebilir mi gerçekten? Olası bir erken seçimde HDP nin PKK üzerinden gücünün azaltılması sonrasında, hatta belki HDP nin tekrarlanacak seçimde Meclis dışı kalabileceği hesaplarına bağlı olarak, Cumhurbaşkanı Çözüm Süreci ni belki yeniden kendi kontrolüne alarak başlatmayı hedefliyor. Keza, Suriye ve Irak taki, hatta İran daki gelişmeler ile beraber ele alındığında Türkiye nin Kürtlerle başlattığı Çözüm Süreci ne devam etmemesi ABD güdümündeki bölgesel dinamikler açısından çok mümkün durmuyor. Bu arada, HDP nin barışa devam söylemini hem AKP ye karşı, hem de dün Demirtaş ın yaptığı gibi PKK ya da karşı artırarak sürdürme olasılığı var. HDP açısından AKP ye karşı bir söylem kolay olabilir; ancak PKK ye karşı da bir söylem imkansız olmayabilir. ABD nasıl KDP-PKK güç savaşı açısından Türkiye nin PKK nın üzerine gitmesi tercih edilebiliyorsa; Öcalan-HDP eksenine tam destek vermeyerek gücünü korumayı tercih eden PKK karşısında HDP de; PKK nın son kanlı saldırıları karşısında benzer bir dışlayıcı tavır alabilir. Bu şartlar altında, HDP gerçekten önemli bir güç kaybı yaşar mı? AKP başlattığı bombardımanla MHP den oy devşirebilecek gibi duruyor. Ancak Doğu ve Güneydoğu da uzun sayılabilecek bir süredir çatışmasız yaşamanın tadına varmış İslamcı Kürtleri gerçekten yeniden kazanabilir mi? PKK ya karşı savaş Kürtlerin dışındaki bloğun önemli bir kısmına cazip gelebilecekken, savaşla beraber gelen ekonomik 10

11 istikrarsızlığın AKP nin oylarına olumsuz yansımasının önüne geçilebilir mi? Çözüm Süreci ile yatırım yapılabilir ülke kategorisini perçinlemiş Türkiye, sürecin sona erdirilmesi ya da dondurulması ve artan istikrarsızlık sonucu bu statüsünü kaybederse, oluşacak ekonomik çalkantı AKP de oy kaybına neden olmaz mı? Savaş ortamı koalisyon olanaklarını ne kadar azaltmışsa, AKP-CHP temaslarından gelen haberler de koalisyon ihtimalini ufukta giderek küçültüyor. Görünen, 2015 bitmeden bir erken seçime doğru yelken açıldığı. Türkiye nin IŞİD karşıtı koalisyona desteği bir yana, AKP nin erken seçim ve HDP planları çok sağlam temellere oturmuş görünmüyor. Temiz Bölge sağlansa bile, bu bölgenin insan kaybı olmadan korunup korunamayacağı henüz çok belirsiz. Kısaca, bir erken seçimin mevcut şartlar altında dahi Meclis dengelerini AKP yi tek başına iktidar yapacak noktaya taşıyamama olasılığı halen elle tutulur boyutta. Ama Radikal den Murat Yetkin in de dediği gibi, daha şapkadan çıkacak çok tavşanlar olabilir. İletişim: Güldem Atabay Şanlı Direktör, Araştırma ve Strateji Bu doküman Egeli & Co. Portföy Yönetim A.S. ( Egeli & Co. Mersis No: ) tarafından hazırlanmıştır. Egeli & Co. SPK düzenlemelerine tabi ve SPK tarafından düzenlenen yetki belgesine sahip, kendine değer yaratmaya adamış bağımsız bir portföy yönetim şirketidir. (Yetki belgeleri: PYS./PY. 35/946 ve PYS./YD. 15/946). Portföy yönetimi ve yatırım danışmanlığı hizmeti veren Egeli & Co yılından bu yana, dürüst ve seçkin yaklaşımı ile yerli ve yabancı kurumsal yatırımcılara, aile şirketlerine ve özel bireysel portföylere hizmet etmektedir. Başarısı, yatırımcıları için yurtiçi ve yurtdışında geliştirdiği finansal ürünler ile değer yaratma becerisinden gelmektedir. Egeli & Co. yu diğerlerinden ayıran fark alternatif varlık sınıflarına ve yatırım temalarına odaklanmasıdır. Egeli & Co. Türk sermaye piyasalarındaki alternatif yatırım temaları alanında bulunan geniş bilgi, tecrübe ve geçmiş performansı ile yatırımcıları için uzun vadeli yatırımlarla önemli getiriler yaratmaktadır. YASAL UYARI: Bu rapor ve yorumlardaki yazılar, bilgiler ve grafikler, ulaşılabilen kaynaklardan iyi niyetle ve doğruluğu, geçerliliği, etkinliği velhasıl her ne şekil, suret ve nam altında olursa olsun herhangi bir karara dayanak oluşturması hususunda herhangi bir teminat, garanti oluşturmadan, yalnızca bilgi edinilmesi amacıyla derlenmiştir. Bu belgedeki bilgilerin doğruluğu, güvenirliliği ve güncelliği hakkında gerekli özeni göstermekle birlikte bu bilgilerin güvenirliliği, doğruluğu, güncelliği ve eksiksizliği hakkında hiçbir garanti vermemektedir. (Varsa) Yürürlükteki herhangi bir yasa veya düzenleme ile sorumluluğun sınırlandırması ölçüde tasarruf olarak, Egeli & Co., yöneticileri, çalışanları, temsilcileri ve ajansları bu belgenin içeriği, hatası veya eksiklerinden ya da bu bilgilere dayanılarak yapılan işlemlerden doğacak her türlü maddi/manevi zararlardan (ihmal olup olmadığı ya da başka bir şekilde olursa da) ve her ne şekilde olursa olsun üçüncü kişilerin uğrayabileceği her türlü zararlardan dolayı sorumlu tutulamaz. Herhangi bir şirket, sektör, hisse veya yatırım için detaylı ve tam bir analiz değildir. Egeli & Co. her an, hiçbir şekil ve surette ön ihbara ve/veya ihtara gerek kalmaksızın söz konusu bilgileri, tavsiyeleri değiştirebilir ve/veya ortadan kaldırabilir. Bu rapor hangi amaçla olursa olsun çoğaltılamaz, dağıtılamaz ve yayınlanamaz. 11