Aspat (Strobilos) Antik Kenti ve Çevresi (Bodrum, Muğla) nin Dermaptera (Insecta) Faunası

Transkript

1 Araştırma Makalesi Aspat (Strobilos) Antik Kenti ve Çevresi (Bodrum, Muğla) nin Dermaptera (Insecta) Faunası Serdar TEZCAN 1**, Nilay GÜLPERÇİN 2, Sinan ANLAŞ 3 1. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Bitki Koruma Bölümü Bornova, İzmir 2. Ege Üniversitesi Tabiat Tarihi Uygulama Merkezi Bornova, İzmir 3. Celal Bayar Üniversitesi Meslek Yüksekokulu Alaşehir, Manisa ** serdar.tezcan@ege.edu.tr Özet: Aspat (Strobilos) antik kenti ve çevresinin Dermaptera (Insecta) faunası yıllarında yürütülen çalışmalarla araştırılmış ve iki familyaya bağlı altı tür belirlenmiştir. Bu türler aetolica Brunner, 1882, F.auricularia Linnaeus, 1758, F.lurida Fischer, 1853, F.smyrnensis Serville, 1839, Guanchia hincksi (Burr, 1947) ve Labidura riparia (Pallas, 1773) dır. Anahtar sözcükler: Fauna, Türkiye, Dermaptera,, Guanchia, Labidura Dermaptera (Insecta) Fauna of Aspat (Strobilos) Ancient City and its Territorium, Bodrum, Muğla, western Turkey Abstract: Dermaptera fauna of Aspat (Strobilos) ancient city and its territorium, Muğla, western Turkey was investigated during the years of and a total of six species belonging to two families were determined. Those species were aetolica Brunner, 1882, F.auricularia Linnaeus, 1758, F.lurida Fischer, 1853, F.smyrnensis Serville, 1839, Guanchia hincksi (Burr, 1947) and Labidura riparia (Pallas, 1773). Key words: Fauna, Turkey, Dermaptera,, Guanchia, Labidura Giriş Geçmişten bu yana pek çok uygarlığın gelişmesine olanak tanıyan Anadolu da yürütülen arkeolojik çalışmalarla önceki dönemler aydınlatılmaya çalışılmakta ve bu alanlar gün yüzüne çıkarılarak kültür turizmine açılmaktadır. Son dönemlerde, dünyada olduğu gibi Türkiye de de, kültür turizmiyle, doğa ve tarımsal turizmin birlikte desteklenmesi öne çıkmaya başlamıştır. Bu kapsamda M.Ö. 7. yüzyıla kadar giden geçmişiyle bilinen, eski adıyla Strobilos, günümüzdeki adıyla Aspat olarak adlandırılan antik kent ve çevresinde disiplinlerarası bir proje yürütülerek konu değişik yönleriyle ele alınmıştır (Diler 2010). Bu projenin temel amacı Aspat ve çevresindeki arkeolojik parkın yönetimine ve tarımsal turizmin planlanmasına yönelik verileri ortaya koymaktır. Bu kapsamda floristik ve sosyolojik araştırmalara ek olarak arkeolojik ve sanat tarihiyle ilgili araştırmalar yapılarak doğa ve kültür varlıklarının envanteri çıkarılmış ve geçmişte önemli bir üzüm ve zeytin üretim alanı olan ve aynı zamanda bir ticaret merkezi niteliğindeki Aspat ın faunasının belirlenmesi için de araştırmalar yapılmıştır. Türkiye de bir antik kentte disiplinler arası nitelikte gerçekleştirilen ilk araştırma niteliğindeki çalışmanın sonuçlarını yansıtmayı amaçlayan bu makalede, Aspat yöresinde yürütülen çalışmalar sırasında saptanan Dermaptera takımına bağlı türler değişik yönlerden değerlendirilmektedir. Bu çalışma TÜBİTAK tarafından 107K234 No lu proje kapsamında desteklenmiştir

2 Anadolu Doğa Bilimleri Dergisi 2(2): 7-15, 2011 Materyal ve Yöntem Çalışma alanıyla, materyal ve yönteme ilişkin bilgiler aşağıda verilmiştir. Çalışma alanı hakkında genel bilgi Çalışmalar yıllarında Muğla İli nin, Bodrum İlçesi ne bağlı Aspat yöresindeki Strobilos antik kenti ve çevresindeki alanda yürütülmüştür. Çalışma alanı yaklaşık 5000 dekar olup, 27 26' doğu boylamı ve 37 02' kuzey enleminde yer almaktadır. Şekil 1. Aspat Tepesi nin genel görünümü. Şekil 2. Çalışma alanının coğrafi konumu. Araştırmalar, Şekil 1-2 ve Çizelge 1 de gösterilen, biri Akyarlar-Bitez yolunun kuzeyinde (1), diğerleri (II - IX) ise güneyindeki konik şekilli Aspat Tepesi nin çevresinde seçilen her biri 1.5 hektar büyüklükteki toplam 9 noktada, farklı örnekleme yöntemleri kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Arazi çalışmaları mevsim ve hava koşulları dikkate alınarak mart-ekim aylarında ikişer haftalık, kasım-şubat aylarında birer aylık aralıklarla gerçekleştirilmiştir. Çalışmalar genellikle gündüz uygun durumlarda geceleri de sürdürülmüştür. -8-

3 Alan No I II III IV V VI VII VIII IX Çizelge 1. Örnekleme alanlarının yönlere göre durumu Alan Tanımı Yol altı (Akyarlar-Bitez yolunun kuzeyi) Aspat Tepesi nin kuzeyi Aspat Tepesi nin kuzeydoğusu Aspat Tepesi nin doğusu Aspat Tepesi nin güneydoğusu Aspat Tepesi nin güneyi Aspat Tepesi nin güneybatısı Aspat Tepesi nin batısı Aspat Tepesi nin kuzeybatısı Örnekleme alanlarının bitki çeşitliliği Aspat yöresinin florasına yönelik çalışmalarda toplam 63 familyaya bağlı 337 bitki tür ve alttürünün bulunduğu ve bunların da 13 ünün endemik türler olduğu bildirilmektedir (Çınar 2010). Örnekleme alanlarındaki başlıca bitki türleri ve bu bitkilerin bulunduğu örnekleme alan numaraları birlikte verildiğinde Cupressaceae (Pinales) familyasından Cupressus sempervirens L. (VIII, IX); Pinaceae (Pinales) familyasından Pinus brutia L. (VI, VII, VIII); Apiaceae (Apiales) familyasından Daucus carota L. (II, VI, VIII); Asteraceae (Asterales) familyasından Cirsium vulgare (Savi) Ten (VIII, IX); Brassicaceae (Brassicales) familyasından Malcolmia flexuosa (Sibth & Sm) Sibth & Sm (I, II), Sinapis alba L. (VI, VIII); Chenopodiaceae (Caryophyllales) familyasından Salsola kali L. (III, IV, VIII); Polygonaceae (Caryophyllales) familyasından Rumex tuberosus L. subsp. creticus (Boiss) Rech (II, IX); Fabaceae (Fabales) familyasından Acacia cyanophylla Lindley (VI, VIII), Ceratonia siliqua L. (VI), Lotus peregrinus L. var. peregrinus L. (IV, VI, IX), Pisum sativum L. var. arvense (L.) Poiret (VIII, IX), Trifolium clypeatum L. (VIII, IX); Apocynaceae (Gentianales) familyasından Nerium oleander L. (VI, VII, VIII); Lamiaceae (Lamiales) familyasından Mentha pulegium L. (I, VIII), M.suaveolens Ehrh. (I, VIII), Vitex agnus-castus L. (I, VIII); Liliaceae (Liliales) familyasından Asphodelus aestivus Brot. (I, VIII, IX); Euphorbiaceae (Malpighiales) familyasından Euphorbia peplus L. var. peplus (V, VI, VIII); Guttiferae (Malpighiales) familyasından Hypericum perforatum L. (VI, VII, VIII); Myrtaceae (Myrtales) familyasından Eucalyptus camaldulensis Dehnh. (VII, VIII) ve Convolvulaceae (Solanales) familyasından Convolvulus siculus L. subsp. siculus (III, IV) un bulunduğu görülmektedir. Başvurulan örnekleme yöntemleri Örneklemeler toprak yüzeyinden, taş altından, kabuk altından ve ışıktan elle toplama; atrap; silkme; elek; çukur tuzak ve besin tuzak yöntemleri kullanılarak yapılmıştır. Örneklemelere ilişkin ayrıntılı bilgiler aşağıda sunulmuştur: Elle toplama yöntemi: Toprak üstü, ağaç kabukları altından ve her alt alanda 50 adet taşın altında rastlanan bireyler penset yardımıyla elle toplanmış ve alkollü kaplar içine alınmıştır. Ayrıca zarar gören bitki kısımlarıyla, bitki döküntüleri ve bitkilerin dip kısımlarında incelemede bulunularak örnekleme yapılmıştır. Elek yöntemi: Topraktaki örneklerin ayrılmasında elek yönteminden yararlanılmıştır. Toprak neminin uygun olduğu dönemlerde el küreğiyle kazılan toprak, elekle beyaz bez üzerine elenmiş ve böcek örnekleri ayrılarak alkollü şişeler içine alınmış ve etiketlenmiştir. Atrap yöntemi: Alçak boylu bitkiler ve yabancı otlar üzerindeki böcekler atrapla bitkilerin süpürülmesi yöntemiyle yakalanmıştır. Her çalışma alanında köşegenler doğrultusunda 4X25=100 kez atrap sallanmış ve toplanan böcekler ayrılmıştır

4 Silkme yöntemi: Yüksek boylu ağaç ve çalı formundaki bitkilerde silkme şemsiyesiyle toplama yönteminden yararlanılmıştır. Her çalışma alanında farklı bitkilerin 4 ayrı yönündeki dallarında 4X25=100 kez silkme uygulaması yapılmış ve toplanan böcekler ayrılmıştır. Çukur tuzakla toplama yöntemi: Toprak canlılarının yakalanmasında çukur tuzak yöntemine de başvurulmuştur. Tuzakların hazırlanmasında 150 ml'lik kapların içine 1:1 oranında etilen glikol : su karışımı konularak toprak içine yerleştirildikten sonra kamufle edilmiştir. Tuzağa düşen böcekler, süzülerek ayrılmış, etiketlenmiş ve tuzakların içindeki sıvı yenilenmiştir. Değerlendirilmesi ise laboratuvarda gerçekleştirilmiştir. Işıktan elle yakalama yöntemi: Gece aktif olan ve ışığa yönelim gösteren böcekler gece araziden elle veya aspiratörle toplanmıştır. Besin tuzakla yakalama yöntemi: Besin tuzakların hazırlanmasında yaklaşık 10 litrelik karışım için 1 litre şarap, 250 ml sirke, 250 gr toz şeker ve 9 litre su kullanılmıştır. Karışımdan 1 litrelik sıvı alınarak, 2,5 litrelik plastik kaplara konulmuş ve bu kaplar çalışma alanındaki ağaçlara yerden cm yüksekliğe asılmıştır. Bu tuzaklara yönelerek tuzak içine düşen örnekler mart-ekim döneminde ikişer haftalık aralıklarla süzülerek ayrılmış, etiketlenmiş ve tuzakların içlerindeki sıvı yenilenmiştir. Yakalanan örnekler, % 70 lik alkol bulunan kaplara aktarıldıktan sonra, toplandığı alt alan, toplanma tarihi ve üzerinden toplandığı ortam bilgilerinin yazıldığı etiketler konularak laboratuvara getirilmiştir. Türlerin tanılanmasında Steinmann (1986, 1989b, 1990a, 1993) dan yararlanılmış, ayrıca bazı örneklerin tanısı için P. Kočárek (Çek Cumhuriyeti) in onayı alınmıştır. Tanılanan örnekler Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bitki Koruma Bölümü ndeki Prof. Dr. Niyazi Lodos Entomoloji Müzesi (LEMT) nde korunmaktadır. Türlerin dikey dağılımlarının belirlenmesi Türlerin dikey dağılımlarının belirlenmesinde Hodek (1973), Josifov (1974, 1978), Dioli (1980) ve Křístek ve Dobšík (1985) ten yararlanılarak belirlenen 4 katman esas alınmıştır. Bu katmanlara ilişkin bazı bilgiler Çizelge 2 de verilmiştir. Çizelge 2. Çalışma alanında uygulanan örnekleme yöntemlerinin katmanlara göre durumu. Katman Katmanın Adı Katmanın Özellikleri Örnekleme Yöntemleri Toprak yüzeyi, taş, toprak ve Çukur tuzak, elek, taş A Toprak katmanı döküntü altı altından elle toplama B Alçak boylu bitki katmanı 0.5 metreden alçak boylu bitkiler Atrap, elle toplama C Çalı katmanı metre arasındaki bitkiler Silkme, ışık, besin tuzak, elle toplama D Taç katmanı 2 metreden yüksek bitkiler Silkme, elle toplama Çalışma sırasında toprak katmanındaki türleri belirlemeye yönelik olarak elek, çukur tuzak ve taş altından elle toplama; alçak boylu bitki katmanında atrap ve elle toplama; çalı katmanında silkme, besin tuzak, ışıktan elle toplama ve taç katmanında silkme ve elle toplama yöntemleriyle örnekleme yapılmıştır. Meteorolojik kayıtların alınması Çalışma alanına ilişkin meteorolojik kayıtlar Bodrum Meteoroloji Müdürlüğü nden alınmış olup, aylık ortalama sıcaklık, orantılı nem ve yağış değerleri şeklinde verilmiştir (Anonim 2011)

5 Bulgular ve Tartışma Çalışmada Forficulidae familyasından beş ve Labiduridae familyasından bir olmak üzere toplam altı tür belirlenmiştir (Çizelge 3). Çizelge 3. Çalışmada belirlenen türler ve familyaları Familya Tür aetolica Brunner, 1882 auricularia Linnaeus, 1758 Forficulidae lurida Fischer, 1853 smyrnensis Serville, 1839 Guanchia hincksi (Burr, 1947) Labiduridae Labidura riparia (Pallas, 1773) Belirlenen türlerin araştırma bölgesinde bulunan dokuz alt alandaki dağılımları ise Çizelge 4 te görülmektedir. Çizelge 4. İncelenen türlerin örnekleme alanlarına göre durumu Alan No I II III IV V VI VII VIII IX Toplam birey sayısı (Adet) aetolica auricularia lurida smyrnensis Guanchia hincksi Labidura riparia Toplam birey sayısı (Adet) Oran (%) Toplam tür sayısı (Adet) Bu türlerden smyrnensis Serville, 1839 in Muğla İli nde bulunduğu daha önce Önder et al. (1999) tarafından bildirilmiş olup, diğer türlerin Muğla daki kaydına ilişkin herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. Bu nedenle F.aetolica Brunner, 1882, F.auricularia Linnaeus, 1758, F.lurida Fischer, 1853, G. hincksi (Burr, 1947) ve L. riparia (Pallas, 1773) türleri Muğla İli yerel faunası için ilk kayıt niteliği taşımaktadır. Bu türlerin dünyadaki yayılışları incelendiğinde F.auricularia ve L.riparia nın kozmopolit (Steinmann 1989 a, b); F.aetolica nın Kafkasya, Kıbrıs, Kırım, Lübnan, Türkiye, Yunanistan da (Steinmann 1993); F.lurida nın Güneydoğu Avrupa, Irak, İran, İsrail, Suriye, Türkiye de (Steinmann 1989 a, 1993); F.smyrnensis in Bulgaristan, Kafkasya, Irak, Korsika, Lübnan, Macaristan, Suriye, Türkiye, Yugoslavya da (Steinmann, 1993) ve G.hincksi nin ise Kıbrıs ve Türkiye de (Steinmann 1993) bulunduğu belirtilmektedir. Bu türlerin Türkiye de yayılışını belirten başlıca çalışmalar ise Burr (1912, 1947a, b, 1952 a, b), Hincks (1947), Steinmann (1983), Önder ve ark. (1999), Haas ve Henderickx (2002), Kočárek (2007), Tezcan ve Kočárek (2009) ile Anlaş ve ark. (2010) tarafından gerçekleştirilmiş olup, günümüzde de bu konudaki bilgi eksikliklerini giderecek araştırmalar devam etmektedir. Çalışmada altı türe bağlı 79 ergin ve 56 ergin öncesi dönemde olmak üzere toplam 135 örnek toplanmıştır. Ergin öncesi dönemlerdeki örnekler, tanılanmasında hata olabileceğinden değerlendirmeye alınmamıştır. Erginlerin % ı F.smyrnensis, % si F.aetolica ve % si F.lurida türlerine aittir. Diğer türler ise daha düşük oranlarda yakalanmışlardır (Çizelge 4). Oran (%)

6 İncelenen türler, örnekleme yapılan dokuz alandaki dağılımlarına göre değerlendirildiğinde, bu türlerden F.aetolica ve F.smyrnensis in altı, F.lurida nın dört, F.auricularia nın üç, L.riparia nın iki ve G.hincksi nin bir alanda örneklendiği görülmüştür. Yakalanan türlerin örnekleme alanlarına göre oransal dağılımı incelendiğinde, güney yönünden (VI) materyalin % sinin toplandığı görülmüştür. Bu alanı % ile batı (VIII), % ile kuzeybatı (IX) ve % ile güneybatı (VII) yönleri izlemiştir. I no lu alandan ise materyalin % luk kısmı toplanmıştır. Bu alanlardan toplanan tür sayıları ise değişkenlik göstermiş ve I, VI, VII, VIII no lu alanlardan dörder, IX no lu alandan üç, V no lu alandan iki ve IV no lu alandan da bir tür yakalanabilmiştir. II ve III no lu alanlardan ise ergin birey yakalanamamıştır. Türlerin alt alanlara göre dağılımı incelendiğinde Aspat Tepesi nin güneyi, batısı, güneybatısı ve kuzeybatısı gerek tür çeşitliliği ve gerekse toplam birey sayısının fazlalığı yönünden dikkati çekmiş, doğu ve güneydoğu yönlerinden az sayıda örnek toplanabildiği görülmüştür. Aspat Tepesi nin kuzey ve kuzeydoğu yönlerinden ise herhangi bir örnek toplanamamıştır. Bunun nedenleri incelendiğinde, yörenin hakim rüzgarı kuzey-kuzeydoğu yönünden esmekte, yılda ortalama 220 gün gibi uzun bir süre kuzeyli rüzgarlar etkili olmakta ve bu rüzgarlar sıcaklığı düşürücü nitelik taşımaktadır (Anonim 2011). Bu rüzgar, kuzey ve kuzeydoğudaki faunayı olumsuz yönde etkileyebilecek önemli bir çevresel faktördür. Bu bakış açısıyla yaklaşıldığında Aspat Tepesi nin rüzgara daha kapalı olan kesimlerindeki alt alanlarda belirlenen tür ve örnek sayılarının fazlalığı anlamlı bulunmuştur. Buna ek olarak, Aspat yöresinde geçmişten beri zaman zaman tekrarlanan insan kaynaklı yangınların bir benzeri 2008 yılı temmuz ayında da yaşanmıştır. Bu yangında özellikle Aspat Tepesi nin kuzey ve doğu yamaçları etkilenmiştir. Gerek yangının doğrudan etkisi, gerekse bitki örtüsünün önemli oranda tahrip olmasından dolayı buradaki faunanın da etkilenmiş olması kaçınılmazdır. Ayrıca Aspat Tepesi nin kuzeydoğusundaki tatil sitesinin çevre üzerindeki baskısının, tür ve populasyon düşüklüğü üzerine etkili olabileceği düşünülmektedir. Benzeri etkinin Aspat Tepesi nin batı kesiminde yer alan azmak çevresindeki turistik işletmeden de kaynaklanabileceği göz ardı edilmemelidir. Çalışmada sekiz farklı yöntemle örnekleme yapılmış olup, bu yöntemlere göre belirlenen türlerin dağılımı Çizelge 5 te görülmektedir. Sekiz farklı yöntemle yapılan örnekleme sonuçları incelendiğinde, örneklerin % sinin besin tuzakla; % inin silkme yöntemiyle ve % sinin ise kabuk altından elle toplandığı görülmektedir. Bunu atrap ve diğer yöntemler izlemiştir. Bu yöntemlerle yakalanan tür sayıları incelendiğinde ise silkme yöntemiyle beş; besin tuzak ve kabuk altından elle toplama yöntemleriyle dörder tür yakalanmıştır. Diğer yöntemlerle yakalanan tür sayıları ise 1-2 dir. İncelenen türlerden F.auricularia ve F.smyrnensis in beşer; F.lurida ve F.aetolica nın dörder; G.hincksi ve L.riparia nın ikişer yöntemle örnekleri toplanmıştır. Elde edilen sonuçlar, gelecekte bu böcek gruplarıyla araştırma yürütecek kişilere seçecekleri örnekleme yöntemlerini belirlemeye yönelik bilgiler de vermektedir. Türlerin habitat içindeki dikey dağılımları incelendiğinde, F.aetolica, F.auricularia, F.smyrnensis ve F.lurida türlerinin toprak + alçak boylu bitki + çalı katmanlarında (A+B+C); G.hincksi nin alçak boylu bitki + çalı katmanlarında (B+C) ve L.riparia nın toprak + çalı katmanlarında (A+C) bulunduğu anlaşılmıştır. Bu bulgular taç katmanında da örnekleme yapılmasına karşın, Dermaptera takımına bağlı türlerin habitat içinde 0-2 metrelik katmanı tercih ettiklerini göstermektedir

7 Taş altı Çizelge 5. İncelenen türlerin örnekleme yöntemlerine göre durumu Elek Çukur tuzak Atrap Silkme Kabuk altı Işık Besin tuzak Toplam aetolica auricularia lurida smyrnensis Guanchia hincksi Labidura riparia Toplam birey sayısı (Adet) Oran (%) Toplam tür sayısı (Adet) Çalışmada toplanan örneklerin, örnekleme aylarına ve yıllarına göre dağılımı ise Çizelge 6 da verilmiştir. Çizelge ve 2009 Yıllarında incelenen türlerin örnekleme dönemlerine göre durumu Mevsimler Kış İlkbahar Yaz Sonbahar Kış Yıllar Aylar aetolica auricularia lurida smyrnensis Guanchia hincksi + + Labidura riparia Toplam tür sayısı İncelenen türlerden, nadir bulunan G. hincksi nin sadece 2009 yılında, diğer beş türün ise 2008 ve 2009 yıllarında örneklendiği Çizelge 6 nın incelenmesiyle anlaşılmaktadır. Türlerin örneklenme ay ve mevsimlerine göre dağılımlarında da önemli farklılıklar gözlenmiştir. Yaz aylarında iki tür (F.smyrnensis, L.riparia) örneklenirken, sonbaharda tüm türlerin örneklendiği gözlenmiştir. Kışın ve ilkbaharda ise dörder (F.aetolica, F.auricularia, F.smyrnensis, F.lurida) türün örneklendiği görülmüştür

8 Örneklemelerin yapıldığı döneme ilişkin meteorolojik kayıtlar Şekil 3 te verilmiştir. Şekil yıllarına ait aylık ortalama sıcaklık, orantılı nem ve yağış değerleri. Meteorolojik kayıtlarda haziran, temmuz ve ağustos aylarının yağışın olmadığı, orantılı nemin en düşük ve sıcaklığınsa en yüksek dönem olduğu görülmektedir. Ayrıca tek yıllık otsu bitkilerin çoğunun bu dönemde kuruması, bitki çeşitliliği açısından böcekler için uygun olmayan bir durum yaratmaktadır. Eylül ayından itibaren başlayan yağışlarla birlikte örneklenen tür çeşitliliğinin arttığı ve sonraki aylarda da devam ettiği dikkati çekmiştir. Dermaptera takımına bağlı türlerle yapılacak çalışmalarda özellikle alçak rakımlı yerlerde yaz ayları yerine diğer ayların örnekleme ayları olarak tercih edilmesinin daha doğru olacağı düşünülmektedir. Türler beslenme özellikleri yönünden incelendiğinde F.auricularia nın omnivor, F.smyrnensis in fitofag, F.lurida ve L.riparia nın zoofag oldukları anlaşılmakta; F.aetolica ve G.hincksi hakkında ise kesin bir bilgi bulunmamaktadır (Anlaş ve ark. 2010). Yapılan çalışmalarda sayıca az olarak karşılaşılan bu türlerin beslenme ve zararına ilişkin dikkat çekici bir gözlem yapılamamıştır. Elde edilen bulgular bir bütün olarak değerlendirildiğinde, arkeolojik ve doğal sit alanı niteliğindeki Aspat antik kenti ve çevresinin Dermaptera faunası yönünden zenginliği dikkat çekici bulunmuştur. İncelenen altı türün beşi, bu çalışma ile Muğla İli nden ilk kez bildirilmektedir. Türkiye Dermaptera faunasına ait tür sayısının 20 dolayında olduğu düşünüldüğünde, bunun % 30 luk bir kısmının dekarlık bir alanda bulunması oldukça anlamlıdır. Çevresi, yazlık konutların bulunduğu siteler ve turistik tesislerle çevrili olan ve bu nedenle insan baskısının yüksek etkide olduğu Bodrum Yarımadası ve Aspat yöresinde; arkeolojik eserleri ve doğal çevreyi koruma gayretlerinin artarak sürdürülmesi çok büyük önem arzetmektedir. Bu koruma önlemlerinin Aspat ta geçmiş yıllardan başlayarak alınmış olması canlı türleri için bir sığınma ortamı yaratmış ve bu nedenle türler bu alanda yaşamlarını sürdürebilmişlerdir. Bundan sonraki dönemde de Aspat ve çevresindeki arkeolojik parkın yönetimine ve tarımsal turizm planlamasına yönelik uygulamalarda canlıları yerinde koruma ve doğayla bütünleşik şekilde planlama yapmaya önem verilmesinin yerinde olacağı düşünülmektedir

9 Teşekkür Aspat ın faunasının araştırılmasını 107K234 No lu proje kapsamında destekleyen Tübitak a; projenin yürütülmesindeki değerli çabaları için proje yürütücüsü Sayın Prof. Dr. Adnan Diler (Muğla Üniversitesi, Fen- Edebiyat Fakültesi) ile yardımcılarına; çalışma alanının floristik özellikleri konusundaki yardımları için Sayın Prof. Dr. Ömer Varol ve Handan Çınar a (Muğla Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi); sağladıkları kolaylıklar için Aspat Kültür, Sanat ve Eğitim Vakfı na ve Sayın Murat Balkan a; meteorolojik kayıtların sağlanmasındaki yardımları için Bodrum Meteoroloji Müdürlüğü yetkililerine öncelikle teşekkür ederiz. Çalışmalar sırasındaki yardımları için de Sayın Ahu Üzüm, Rukiye Tanyeri, Yard. Doç. Dr. Bekir Keskin, Başak Şahin, Dr. Ersen Aydın Yağmur, Fatih Yolcu, Utku Şanver ve Osman Sunar a teşekkürlerimizi sunarız. Kaynaklar Anlaş, S., Haas, F., Tezcan, S., Dermaptera (Insecta) fauna of Bozdaglar Mountain, Western Turkey. Linzer Biologische Beiträge. 42 (1): Anonim, Bodrum Meteoroloji Müdürlüğü nün sıcaklık, orantılı nem ve yağış kayıtları. Burr, M., Die Dermapteren des K.K. Naturhistorischen Hofmuseum in Wien. Annalen des K. K. Naturhistorischen Hofmuseums. 26: Burr, M. 1947a. More notes on Turkish Dermaptera. Entomologist s Record. 59: Burr, M. 1947b. Two new species of Dermaptera from Turkey. Proceedings of the Royal Entomological Society of London (B). 16: Burr, M. 1952a. Field notes from Anatolia. IX. A circular tour. Entomologist s Record. 64: Burr, M. 1952b. On the distribution of Turkish Dermaptera. Revue de la Faculté des Sciences de l Université d Istanbul, Série B. 17 (2): Çınar, H Aspat (Strobilos) Kalesi, Muğla-Bodrum (Turgutreis) ve çevresinin floristik özellikleri. Muğla Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji Anabilim Dalı nda Prof. Dr. Ömer Varol Yönetiminde hazırlanmış Yüksek Lisans Tezi, 113 s. Diler, A Aspat (Strobilos) ve territoriumunda arkeolojik park yönetimi ve antik tarım alanlarına agro-turizm planlaması. 107K234 No lu Tübitak Projesi Sonuç Raporu. Dioli, P Eterotteri dalla Brughiera di Rovensenda (Piemonte) Quaderni sulla strultura delle zoocenosi terrestri. I. La Brughiera Pademontana. 3: Haas, F., Henderickx, H., Dermaptera from Cyprus and Turkey. Beiträge zur Entomologie. 52: Hincks, W. D Brief notes on the genital armature of Pseudisolabis kosswigi and hincksi. Proceedings of the Entomological Society in London (B). 16: Hodek, I Biology of Coccinellidae. Dr. W. Junk N. V., Publishers The Hague, 260. Josifov, M Die Heteropteren der Bulgarischen Scwarzmeerküsle. Bull. Inst. Zool. Musée. 39: Josifov, M Dendrobionle und dendrophile Halbflügler (Heteroptera) en der Eiche in Bulgarien. Acta Zoll. Bulgarica. 9: Kočárek, P Guanchia brignolii Vigna Taglianti, 1974 in Turkey (Dermaptera: Forficulidae). Acta Entomologica Slovenica. 15: Křístek, J., Dobšík, B Bugs (Heteroptera) in a floodplain forest. Acta Sc. Nat. Brno. 19 (10): Önder, F., Pehlivan, E., Karsavuran, Y., Tezcan, S., Kısmalı, Ş Catalogue of the collection of Dermaptera preserved in the Prof. Dr. Niyazi Lodos Museum, Izmir, Turkey. Ege Universitesi Ziraat Fakultesi Dergisi. 36 (1-3): Steinamann, H The survey of the Dermaptera material in the Staatliches Museum für Tietkunde Dresden. Reichenbachia. 21: Steinmann, H Dermaptera: Catadermaptera I. Tierreich 102. Walter de Gruyter, Berlin New York, 345 pp. Steinmann, H. 1989a. World Catalogue of Dermaptera. Series Entomologica. 43: Steinmann, H. 1989b. Dermaptera Catadermaptera 2. Tierreich 108. Walter de Gruyter, Berlin New Steinmann, H., H. 1990a: Dermaptera: Eudermaptera I. Tierreich 106. Walter de Gruyter, Berlin New York, 558 pp. Steinmann, H. 1990a. Dermaptera: Eudermaptera I. Tierreich 106. Walter de Gruyter, Berlin New York, 558 pp. Steinmann, H Dermaptera: Eudermaptera II. Tierreich 108. Walter de Gruyter, Berlin New York, 709 pp. Tezcan, S.,Kočárek, P Dermaptera fauna of the ecologically managed cherry orchards in western Turkey. Munis Entomology & Zoology. 4 (2):