SINIR DEĞERLER NE ÖNERİLİR? Düzen Laboratuvarlar Grubu

Transkript

1 SEROLOJİK TANIDA SINIR DEĞERLER NASIL DEĞERLENDİRİLİR? NE ÖNERİLİR? Dr. Tutku TANYEL Dr. Tutku TANYEL Düzen Laboratuvarlar Grubu

2 Şüpheli ilişkimin üzerinden 5 gün geçti acaba ne testi yaptırsam HIV bulaşıp bulaşmadığını öğrenebilirim? Şüpheli ilişkimin üzerinden 20 gün geçti p24 antijeni baktırabilir miyim? Uzak Doğuya bir ziyaret yapmıştım orada HIV kapmış olabilir miyim? Hangi testi yaptırmalıyım?

3 iyi günler.. Ben..hastanesi nde intern doktorum.. size bir soru sormak istedim.. benim elime 2-3 defa hastalara kullanılan iğne batmıştı. son olarak 2 gün önce battı. ben..de tetkik yaptırdığım zaman özellikle HCV ve HIV antikor titreleri için 3-6 ay sonra pozitifleştiği için sonradan tetkik yapılması gerektiği iletildi. Ben de böyle biliyorum.. ama daha önceden konfirmasyon testi yapılarak bulaşmayla ilgili bir sonuç elde edilebilir mi? bunun bize vereceği sonucun sensitivite ve spesifitesi nedir? teşekkürler..

4 En çabuk nasıl sonuç alırım? Ne zaman test yaptırmalıyım? Hangi testi yaptırmalıyım?

5 1. Her enfeksiyon için tek bir yanıt yoktur. 2. Antijenlerin tespit edilebilmesi, 3. Antikorların oluşması için mutlaka belli bir süre geçmesi gerekir. 4. Her enfeksiyon etkeni için i bu süreler farklıdır. 5. Tek bir test sonucu ile hastayı yönlendirmek doğru değildir.

6 Şüpheli temastan 4-6 hafta sonra HIV-antikorları pozitifleşir. HIV enfeksiyonu tanısını daha erken koyabilmek k için i HIV p24 antijeni i önerilebilir. P 24 ag gün

7 Örnek bir vaka da AntiHIV : (-) Negatif P24 : (+) Pozitif WB : (-)Negatif HIV RNA : de HIV RNA : de HIV p24 : (-) Negatif HIV antikor : (+)Pozitif

8 NEGATİF HIV COMBİ/COMBO HIV ANTİKOR p24+antikor Zayıf pozitif POZİTİF 2-3 ay sonra tekrarı önerilir WB (Western Blot) NEGATİF POZİTİF INDETERMINATE HIV RNA

9 HIV antikoru tespiti için Western blot Viral bant yok Negatif Sadece p17 bandı Negatif gözlenmesi 2 ENV bant ve Pozitif (HIV-1) GAG veya POL 2 ENV bant ve Pozitif (HIV-1) ve GAG veya POL ve HIV-2 olabilir HIV-2 Pozitif demeye yeterli olmayan bantlar Indeterminate

10 HIV INDETERMINATE p24 antijen NEGATİF POZİTİF Olası non-spesifik bir antikorla interferans! Yeni bir örnekle 6 hafta içinde tekrar

11 HIV laboratuvar tanısı için HIV antikorlarına doğru zamanda bakılmalıdır Her HIV antikor pozitifliği ğ WB ile doğrulanmalıdır ğ Her iki yöntemin de olumlu ve olumsuz özellikleri vardır. Örnek alınma zamanına en uygun testin kullanılması gerektiği unutulmamalıdır. Viral yük" tayini özellikle antiviral tedavinin etkinliğinin belirlenmesinde gerekli ve yararlı bir testtir

12 Rutin tarama a a sırasında AntiHCV (+) bulunmuş hastaya ne yapılmalıdır? l

13 İyileşme y ile sonlanan akut C hepatiti Belirtiler +/- anti-hcv HCV RNA Ti itre ALT Normal Aylar Yıllar Bulaşma sonrası zaman

14 Kronikleşen C hepatiti serolojisi Belirtiler +/- anti-hcv HCV RNA Ti itre ALT Normal Aylar Yıllar Bulaşma sonrası zaman

15 HCV HCV antikoru akut dönem için kullanışlı değildir HCV-RNA akut dönemde kullanılabilir fakat daha çok tedavi takibinde tercih edilir HCV antijeni yeni kullanılmaya başlanan bir testtir. HCV RNA ile aynı zamanlamaya sahip olan antijen testi daha kolay ve ekonomik olduğu için tercih edilebilir.

16 HCV ANTİKOR NEGATİF SINIRDA 1-5 s/co POZİTİF(> 5.0 s/co) HCV RIBA HCV RNA POZİTİF İNDETERMİNATE NEGATİF NEGATİF POZİTİF HCV RNA En erken 1 ay sonra HCV antikor tekrar HCV RIBA HCV Centers for disease control and prevention (CDC)

17 HCV bandı YOK NEGATİF Sadece bir HCV bandı (+) İki veya daha fazla HCV bandı (+) INDETERMINATE POZİTİF

18 ANTİ-HCV RIBA HCV RNA HCV için Yorum HCV ENFEKSİYON için yorum Negatif (-) İhtiyaç yok İhtiyaç yok Negatif Yok Yok Öneri Pozitif (+) yapılmadı Negatif Yorum yok Yorum yok RIBA Pozitif (+) > 5.0 s/co Yapılmadı Yapılmadı Pozitif Enfeksiyon Kr. Enfeksiyon Pozitif (+) Negatif İhtiyaç yok Negatif Yok Yok Pozitif (+) Pozitif Yapılmadı Pozitif Enfeksiyon HCV RNA Pozitif (+) Pozitif / yapılmadı Pozitif Pozitif enfeksiyon Kr. Enf. Ve KC hasarı Pozitif (+) Indeterminate Yapılmadı Indeterminate Yorum yok HCV RNA veya HCV Antikor tekrarı Pozitif (+) Indeterminate Pozitif Pozitif Enfeksiyon Kr. Enfeksiyon KC hasarı Pozitif (+) Indeterminate Negatif Indeterminate Yorum yok HCV RNA veya HCV Antikor tekrarı Centers for disease control and prevention (CDC)

19 TORCH Toksoplasma Rubella CMV Herpes Diğerleri TORCH grubu birlikte tetkik edilseler bile tek tek değerlendirilmeleri gereken enfeksiyonlardır. Toksoplasma enfeksiyonunun bugün için öncelik oluşturmadığı kanaatine karşın maliyet ve etkinlik araştırmasının mutlaka yapılması gereklidir. Rubella enfeksiyonunda ise tartışma serolojik tarama testinden çok aşılama stratejilerine yönelmiş durumdadır. CMV enfeksiyonu da seropozitiflik oranlarıyla l değerlendirildiğinde ğ di ildiği d serolojik tarama gibi bir yaklaşımı gerekli kılmaktan uzak görünmektedir.

20 TOKSOPLASMA TANISI TOKSOLASMA IgM POZİTİF NEGATİF SINIRDA AKUT ENFEKSİYON GEÇİRİLMİŞ ENFEKSİYON TOKSOPLASMA IgG NEGATİF POZİTİF NEGATİF SINIRDA TANIMLANAMAZ POZİTİF SINIRDA SINIRDA NEGATİF POZİTİF ENFEKSİYONA AİT KANIT YOK AVİDİTE ÖNERİLİR NEGATİF POZİTİF

21 RUBELLA TANISI RUBELLA IgM POZİTİF NEGATİF SINIRDA SINIRDA AKUT ENFEKSİYON GEÇİRİLMİŞ ENFEKSİYON TANIMLANAMAZ RUBELLA IgG NEGATİF POZİTİF NEGATİF POZİTİF SINIRDA SINIRDA NEGATİF POZİTİF ENFEKSİYONA AİT KANIT YOK AVİDİTE ÖNERİLİR NEGATİF POZİTİF

22 IgM ve / veya IgG SINIRDA! TANIMLANAMAZ 2-3 hafta sonra tekrarla NEGATİF SINIRDA POZİTİF DİĞER PARAMETRELERLE DEĞERLENDİR AVİDİTE ÇALIŞILMASI ÖNERİLİR

23 AVİDİTE TESTİ Avidite, antijen üzerinde yer alan çok sayıdaki epitop ile antikor moleküllerinin bağlanma bölgeleri arasındaki bağlanma gücüdür. Akut enfeksiyon sırasında oluşan ş IgG antikorları antijene zayıf olarak bağlanır (düşük avidite). Kronik olarak infekte kişilerde antikorlar çok daha güçlü olarak bağlanır (Yüksek avidite) Test için antijen-antikor kompleksini ayırmak için üre gibi protein denatüre edici ajanlar kullanılmaktadır. Düşük veya şüpheli avidite test sonucu primer infeksiyondan aylar- yıllarca saptanabilir. Yüksek avidite sonucu= en az 3-5 ay önce geçirilmiş enfeksiyon ile uyumludur. Sadece IgG antikoru saptanan serum örnekleri ile yapılabilmeleridir. l idi IgM için bir avidite testi yoktur. Ayrıca beyin-omirilik sıvısında da kullanılamazlar. Testlerinin i özgüllüğü ve duyarlılığı l ğ her mikroorganizma i için i %100 değildir.

24 Antikor düzeyinin yeteri kadar cevap vermediği serolojik testlerde tl Ortalama 2-3 hafta ara ile iki serum örneğinde ğ 3-4 kat kadar artış ş saptanması hastalık tanısı lehinedir

25 HERPES VİRÜS AİLESİ Herpes simpleks tip 1, tip 2 Varicella zoster (HHV -3) EBV (HHV-4) CMV (HHV-5) HHV-6 HHV-7

26 Tanı: 2 temel yol vardır: Fizik muayene Laboratuvar testleri Virüsün lezyondan alınan örnekte tespit edilmesi (Kültür, FA, PCR) Seroloji

27 Seroloji IgM antikorları ilk belirtiden sonra 3-10 günde pozitifleşir, 6-8 hafta pozitif kalır. Reaktivasyon sırasında tekrar gözlenebilir ve BOS da tespiti tanı için çok değerlidir. IgG antikorları 7-14 günde pozitifleşir. 2 hafta kadar yüksek düzeyde devam eder. IgG titresinde i 4 kat artış olması yakında geçirilmiş il i enfeksiyonunun belirtisidir. idi Virüs reaktivasyonlarında IgG düzeyleri artar.

28 Seroloji Herpes simpleks tanısında tek serum örneğinde antikor aranmasının tanıda değeri yoktur. Enfeksiyon tekrarlandığından ğ dalgalanmalar gözlenir. HSV tip 1 ve HSV tip 2 arasında ortak çok fazla antijen olduğu için çapraz reaksiyon riski yüksektir. Duyarlılık ve özgüllük yaklaşık %70 Yanlış pozitif ve negatif sonuçlar %26-37 oranında görülür. HSV tip 1 ve HSV tip 2 antikorları birbirlerini maskeleyebilirler. Tipe spesifik glikoproteinlerin kullanıldığı testler tercih edilmelidir.

29 HSV tip 2 ayrımının önemi HSV tip 2 diğer cinsel yolla bulaşan hastalıklarla beraber olabilir Gebelerde doğum sırasında bebeğe bulaşabilir HSV tip 1 varlığında HSV tip 2 baskılanabilir HSV tip 1 ile çapraz reaksiyon verebilir

30 Seroloji Western blot (WB) herpes antikorlarının tespitinde altın standarttır Sensitivitesi yüksek ve HSV tip 1 ve HSV tip 2yi 2 yi ayırmak açısından çok kullanışlıdır HSVtip1veHSVtip2infekte infekte hücre lisatlarından elde edilen antijenlerle kaplı blotlar kullanılır Test pahalıdır, fazla zaman alır ve dikkatli bir yorum ister

31 VARİCELLA ZOSTER VZV Enfeksiyonu Pi Primer enfeksiyon Varicella veya chickenpox Rekurren enfeksiyon Herpes zoster

32 En bulaşıcı enfeksiyon e syo ajanıdır. Respiratuar sekresyonların veya vesiküler sıvı ile direk temasla bulaşırlar. Klinik bulgular tanıda genellikle yeterli olmaktadır. Anne, fetus ve yenidoğanda ğ d ciddi sonuçlar doğurabilir. (1-7 olgu/10.000) Anamnezde varicellanın negatif veya belirsiz olduğu, Ancak enfekte olgularla temas etmiş gebelikler değerlendirilmek zorundadır. Bu olgularda uygulama duyarlı olguların saptanması ve koruyucu önlemlerin alınmasına yönelik olmalıdır.

33 VZV Direk virüs aranması Antijen aranması PCR Seroloji

34 VZV Mevcut enfeksiyonun gösterilmesinde VZV Ig M antikorlarının saptanması önemlidir. VZV spesifik Ig M antikorları, varicella sonrası serumda birkaç hafta süre ile kalabilir. Herpes zoster (reakt.) sonrası ise geçici bir süre gözlenebilir. sıklıkla tespit edilemez ve IgG daha iyi i bir belirteçtir. ti Serolojik testlerin tanı koydurucu olabilmesi için akut ve konvelesan dönemde alınan serum örneklerinin aynı anda çalışılması 4 kat titre artışının gösterilmesi gereklidir VZV IgA antikorlarının da aranmasının anlamlı olduğu ğ düşünülmektedir. ş

35 CMV TANISI CMV IgM CMV IgG POZİTİF NEGATİF İ SINIRDA SINIRDA SINIRDA NEGATİF Geçirilmiş enfeksiyon TANIMLANAMAZ ENFEKSİYON İÇİN YETERLİ KANIT YOK NEGATİF POZİTİF İ İ NEGATİF POZİTİF SINIRDA NEGATİF POZİTİF Primer enfeksiyon veya AVİDİTE ÖNERİLİR REAKTİVASYON POZİTİF

36 Herpes simpleks ve su çiçeğinin klinikle tanısını koymak çok kolaydır Fakat EBV ve CMV nin ayrımını yapmak güç olacaktır

37 CMV IgM (+) EBNA IgG Pozitif Negatif CMV avidite testi VCA IgM EA IgM Negatif Pozitif Olası CMV CMV avidite testi Olası EBV

38 İlginize teşekkürler

39 EBV VCA IgM: Pozitif Diğer parametreler : Negatif EBV enf. Erken dönemi veya yanlış pozitiflik olabilir. EBV VCA IgG: Pozitif EBV VCA IgM: Pozitif EA D : Pozitif EBNA IgG: Negatif AKUT EBV ENFEKSİYONU EBV VCA IgG: Pozitif EBV VCA IgM: Negatif EBNA IgG: Negatif EBV AI:>60% GEÇİRİLMİŞ EBV ENFEKSİYONU EBV VCA IgG: Pozitif EBV VCA IgM: Negatif EBNA IgG: Pozitif GEÇİRİLMİŞ EBV ENFEKSİYONU EBV VCA IgG: Pozitif EBV VCA IgM: Pozitif EBNA IgG: Pozitif EA D/EA-R : Pozitif EBV AI: >60% KRONİK EBV ENFEKSİYONU Burkitt lenfoma? Nazofarengeal CA?

40 serolojik profillerle alışılagelmişin dışında birlikteliği HBsAg (+) HBV-DNA(+) AntiHBc (-) HBs Ag (+) AntiHBs (+) HBV-DNA (+) - İmmün yetmezlikler - Selektif HBcAg ye yanıtsızlık AKUT ENFEKSİYON İyileşmeyi takiben virolojik temizlenmenin olmaması KRONİK ENFEKSİYON Tedavi sonrası HBsAg kaybolup, yerine antihbs Bıraktığı dönem Tüm göstergeler ( ) HBV-DNA (+) -Kan transfüzyonu sonrası ortaya çıkan hepatit -Hızlı ilerleyen fulminan hepatit