rapor BÖLGESEL TERÖR AĞI YAPILANMASI

Transkript

1 rapor PKK NIN BÖLGESEL TERÖR AĞI YAPILANMASI P K K N I N B Ö L G E S E L T E R Ö R A Ğ I Y A P I L A N M A S I Bayram Ali Soner Ömer Aslan Hakan Kıyıcı

2 PKK NIN BÖLGESEL TERÖR AĞI YAPILANMASI

3 PKK NIN BÖLGESEL TERÖR AĞI YAPILANMASI Doç. Dr. Bayram Ali Soner Yrd. Doç. Dr. Ömer Aslan Arş Gör. Hakan Kıyıcı Polis Akademisi Yayınları:27 Rapor No: 9 Haziran 2017 ISBN: Birinci Basım: Haziran 2017 COPYRIGHT 2017 by UTGAM, Polis Akademisi Başkanlığı. Bu yayının tüm hakları Polis Akademisi ne aittir. Kurumun izni olmaksızın yayının tümünün veya bir kısmının elektronik veya mekanik yollarla basımı, yayını, çoğaltılması veya dağıtımı yapılamaz. Bu yayının içeriği UTGAM ın resmi fikirlerini yansıtmamaktadır. Analizde yer alan bilgi ve fikirler hakkındaki sorumluluk tümüyle yazar(lar)ın kendi(leri)ne aittir. POLİS AKADEMİSİ BAŞKANLIĞI Uluslararası Terörizm ve Güvenlik Araştırmaları Merkezi (UTGAM) Güvenlik Bilimleri Enstitüsü, Polis Akademisi Başkanlığı Necatibey Caddesi No:118 Anıttepe-Ankara/Türkiye Tel: +90 (312)

4 İÇİNDEKİLER YÖNETİCİ ÖZETİ Giriş...7 Terör AĞI YAPILANMASI Şemsiye Terör Örgütü olarak pkk Suriye ve Esed Bağlantısı PKK nın PYD ve YPG si Kollar Arası Geçişkenlik PKK nın Türkiye kolları PKK Yapılanmasına Batı Desteği Demokratik Özerkliğin Gizlediği Otoriterlik...38 ULUS-AŞIRI ANARŞİST TERÖR TEHDİDİ ve PKK Sonuç

5 .

6 yönetici özeti Batılı terör uzmanları, El-Kaide nin yandaşları ve bağlantılı yerel gruplar aracılığıyla Suriye de kalıcı bir yer edinme çabası içinde olduğu uyarısını yapmaktadırlar. Ortadoğu da birlikte çalıştığı yerel örgütler vasıtasıyla güvenli ve kalıcı bir alan edinme peşinde olan tek örgüt el-kaide değildir. ABD ve AB nin terör örgütü olarak kabul ettiği PKK da son birkaç yıl içerisinde yalnızca PYD, PJAK, TAK gibi kendi yandaşı örgütlerle değil, aynı zamanda MLKP ve yine ABD nin terör örgütleri listesinde bulunan DHKP-C gibi radikal sol örgütlerle de işbirliğine gitti. PKK Öcalan ın 1999 yılında yakalanmasından sonra istikrarlı ve tedrici bir dönüşüm süreci içerisinde girdi ve özellikle 2002 yılından bugüne dek geçen sürede yeni bir terör ağı yapılanmasına gitti. PKK böylece kendisini birçok örgütün üzerinde şemsiye yapı olarak konumlandırdı. PKK nın etnik-ayrılıkçı bir terör örgütü olarak benzeri diğer örgütlerden farklı olarak terör ağı yapılanması stratejisini izleyebilmesini sağlayan temel faktör PKK nın Suriye, Irak ve İran gibi ülkelerde 2002 yılının çok öncesine giden aktif varlığıdır. Özellikle Suriye rejiminin PKK ya olan desteği, zaman zaman azalsa da, süreklilik arzetmiştir. Esed ailesi PKK ya Kuzey Suriye de ve Suriye güvenlik güçlerinin kontrolünde eğitim imkânı tanımayı bir devlet politikası olarak benimsedi. PYD 2003 yılında PKK tarafından kurulduğunda Suriye toprakları örgüt için aşina olmadıkları bir yer değildi. PKK-PYD ilişkisi PKK nın PYD yi kurduğu andan ibaret değildir. PYD nin silahlı kanadının oluşabilmesi PKK sayesinde oldu. YPG militanları PKK, PYD, YPG, YPJ ve PJAK arasında bir fark görmediklerini açıkça ifade etmektediler. YPG ve PKK veya PKK ve PJAK gibi diğer kolları arasında kullanılan isimler dışında ciddi bir örgütsel ve operasyonel farklılık bulunmamaktadır. Zaman zaman aralarında PKK ya sempati duyan isimler de dahil olmak üzere çok sayıda Batılı gözlemci ve uzman dahi PKK nın aksi yöndeki tüm söylemine rağmen değiştiğine ikna olmuş değildir. Rojava deneyimi PKK nın hem Leninci öncü parti geleneğini hem de Stalinist lider kültünü tekrarlamaktan başka bir sonuç vermemiştir. Terör ağı yapılanma stratejisi, örgütün yetkilerini ve etki alanını tamamen kollarına devretmesi anlamına gelmemektedir. El-Kaide nin Usame Bin Laden in 2011 yılında öldürülmesinin ardından merkezi yapısının önemini kısmen korumaya devam etmesi gibi, PKK örneğinde de halen çok 5

7 güçlü bir PKK merkezi bulunmaktadır. Farklı çizgilere mensup marksist ve anarşist gruplar da PKK nın bölgedeki terör ağı yapılanması içinde kendilerine yer bulabilmişlerdir. Batı, PKK nın bölgesel terör ağında bulunan gruplara ekonomik, diplomatik ve askerî yardım yaptığında, bu yardım doğrudan anarko-sosyalistlere marksistlere verilen aktif ve tehliekli desteğe de dönüşmektedir. PKK nın yeni stratejisi Türkiye ve Ortadoğu nun ötesine geçen ulusaşırı vizyonunda herhangi bir değişikliğe yol açmamakta; aksine, Batılı anarko-sosyalistlerin ve farklı çizgilerden sosyalistlerin de katılımıyla ulusaşırı hırslarını büyütmektedir. PKK için bir Kürt devletinin kurulması kendi içinde nihai amaç olmaktan çıkmış, daha ziyade enternasyonel sosyalizmi yaymak için bir araç haline gelmiştir. Otoriter PKK uygulamalarıyla çelişen fakat süslü ifadelerle gündemde tutulan demokratik özerklik ve demokratik konfederalizm gibi projelerin Ortadoğu nun ötesinde (geniş manada) sol hareketlere ilham verebileceği görülmelidir. Şu an PKK/PYD saflarında savaşan fakat silahlı eğitimleri, şiddet deneyimleri, suç bağlantıları ve radikal fikirleriyle Batıya er ya da geç dönecek olan birçok Markist ve anarşist devrimci bulunmaktadır. Suriye nin kuzeyi suça bulaşmış, silah eğitimi almış ve radikalleşmiş militanlar arasında çok farklı ulusaşırı bağlantıların ve tanışıklıkların oluşturulduğu bir yer haline geldi. PKK nın bölgesel terör ağı yapılanmasına yönelik Batı desteği YPG ye katılan Marksist, komünist, anarşist ve anarko-sosyalist batılı yabancı savaşçılar olması vesilesiyle de yeni ulusaşırı suç ve terör bağlarının kurulmasına yol açmaktadır. PKK nın Avrupa daki aşırı-sol gruplarla tarihsel bağları ve bağlantıları olduğu düşünüldüğünde, anarşist veya Marksist olarak Avrupa ya dönen yabancı savaşçıların Batı güvenliği ve uluslararası düzen açısından diğer yabancı savaşçılardan daha az tehlikeli olmayacağı görülmelidir. Yunanistan da terör faaliyetlerinde bulunan, son olarak Yunanistan eski Başbakanı na bombalı saldırı düzenleyen, Yunanistan a döndüklerinde Suriye de öğrendikleri şehir savaşını uygulayacaklarını söyleyen ve Avrupa nın diğer yerlerinde de eylem alanlarını genişletmek isteyen bu tür marjinal terör gruplarına da açık destek belirten anarşist hareketlere Suriye nin kuzeyinde alan tanınması ve eylem kabiliyetlerinin bu şekilde artmasına imkan tanınması orta ve uzun vadede Avrupa güvenliği açısından büyük riskler barındırmaktadır. Önemli bir kısmı NATO üyesi ülkelerden gelen bu yabancı terörist savaşçıların bir NATO üyesi ülkeyi hedef alan ulusaşırı bir terör örgütünün yanında o NATO üyesinin vatandaşlarını hedef almaları NATO ve Batı ittifakı için de bir kriz anlamına gelecektir. 6

8 GİRİŞ Batılı terör uzmanları 11 Eylül terör saldırılarının akabinde Afganistan ın işgali ve teröre karşı küresel mücadele nedeniyle büyük baskı altına giren El-Kaide nin önce varlığını devam ettirmek, akabinde gücünü arttırmak amacıyla, Arap yarımadasından Güney Asya ya, Mağrip ten Afrika ya kadar uzanan bir terör ağı kurduğunu iddia ettiler. El-Kaide ye atfedilen bu terör ağı yapılanması stratejisinin aynı örgüt tarafından bugün Suriye de kullanıldığı ve bu sayede örgütün Suriye de kendi taraftarları ve bölgedeki kolu ile kalıcı bir yer edinmeye çalıştığı iddia edilmektedir. 1 Ancak el-kaide, franchise ları vasıtasıyla varlığını devam ettirme ve Suriye deki devam eden savaşa yön verme çabası içinde olan tek ulusaşırı örgüt değildir. ABD ve AB tarafından bir terör örgütü olarak listelenen PKK da Suriye devrim hareketleri sürecinde ortaya çıkan boşluğu kullanmış ve PYD, YPG, YPJ ve diğer kolları aracılığı ile bölgedeki varlığını tahkim etme çabası içine girmiştir. Elinizdeki bu çalışma, PYD, YPG ve YPJ gibi örgütlerin Batı medyası ve siyasi çevrelerinde ortaya konulan aksi yöndeki yorumlara rağmen PKK nın kurduğu, PKK için var olan ve PKK kontrolünde olan uzantılar olduğunu göstermeyi amaçlamaktadır. Bu çerçevede bu çalışma, PKK nın Öcalan ın 1999 yılında yakalanması sonrasında bir örgütsel yeniden yapılanma sürecinden geçerek kendisini tekrar nasıl kurduğunu tartışacak; PYD ve YPG yanısıra Türkiye den MLKP ve yine ABD nin terörist grup listesinde olan DHKP-C ve diğer sol radikal örgütleri nasıl kendi ideolojik ve örgütsel bünyesine dahil ettiğini göstermeye çalışacaktır. Bu makale bu gruplar farklı adlar altında da olsalar PKK nın geniş kapsamlı stratejisinin parçası olduklarını ve örgütün yeniden yapılanmasının ürünü olduklarını açıklamak için terör ağı yapılanması (terror franchising) kavramıyla başlamaktadır. Ardından El-Kaide nin Suriye de edinebileceği kalıcı bir konum sayesinde Selefi-Cihadi hareketin kendi ideolojisini Levant ta, İslam dünyasının en önemli coğrafyasının kalbinde yaşayan milyonlara rehber edindirmek ve normatif tecrübeleri haline getirme çabası içinde 2 olmasından 7

9 endişe ediliyorsa, PKK nın PYD ve diğer bağlantılı kolları üzerinden etki alanını genişletme süreci de aynı nedenlerden dolayı endişeyle karşılanması gereği tartışılacaktır. Örgütün geçmiş Markist-Leninist ideolojik çizgiden demokratik konfederalizm ve demokratik özerklik gibi kavramlarla ifade edilen ideolojik dönüşüm geçirdiği iddialarına ragmen mevcut PKK eski PKK dan farklı bir yapı arzetmez. PKK yı hali hazırda tanımlayan belirleyici özellikler ideolojik farklılaşma ve şartların getirdiği bir tür özerklikten çok dışlayıcılık, merkeziyetçilik (özellikle toplumsal hayat ve eğitim alanlarında) ve sert bir otoriterlik gibi eskiden miras kalan örgütsel niteliklerdir. 3 Belki yeni dönemde de dikkat çeken tek farklılık, Suriye de uygulamaya konulan yeni projesine Batı nın sağladığı romantik meşruiyetten güç alan PKK nın gözünü Ortadoğu nun ötesine dikmeye başlamasıdır. 8

10 TERÖR AĞI YAPILANMASI Batı da El-Kaide ye karşı ABD önderliğinde yürütülen mücadele kapsamında Afganistan ın ve Irak ın peşpeşe işgalleri sonrasında El-Kaide nin örgütsel yapılanması konusunda ateşli bir tartışma başladı yıllarından itibaren alandaki önemli terör uzmanları, o dönemde tepesinde Bin Ladin olan El-Kaide liderliğinin örgüt için hâla bir önem arz edip etmediği, yoksa terörün lidersiz bir şekil almaya mı başladığı gibi konuları tartışmaların merkezine aldılar. 4 Bu tartışmanın baş aktörlerden birisi olarak Bruce Hoffman 2006 yılında, mevcut El-Kaide nin tanımlanabilir, üniter bir terör örgütü olmaktan çok bir ideoloji olarak varlığını sürdürmekte olduğunu; bu anlamda eski örgütsel gücünü önemli oranda kaybetmiş gibi göründüğünü fakat yine de merkezi yönetim ve kontrolünü tamamen yitirmiş bir örgüt olarak görülemeyeceğini vurgulamaktaydı. 5 Benzer çalışmalarda iletişim teknolojilerindeki gelişmelerin El-Kaide yi hiyerarşik düzene sahip bir örgüt olmaktan çıkardığını, bu tarz bir yapılanmadan çıkabilmelerine imkan tanıdığını; merkezi liderlik onayı aranmaksızın gerçekleştirilen yerel örgütlenme ve terörist eylemlerin El-Kaide genel yapılanması içinde yaygınlık kazanmaya başladığını yazmaktaydı. Örneğin Farrall, El-Kaide bugün piramit şeklinde geleneksel hiyerarşik düzene sahip bir terör örgütü olmaktan çıktı. Yerel birimleri ve uzantıları üzerinde doğrudan bir kontrolü yoktur. Dağınık yapısı nedeniyle emir-komuta zincirinin belirgin olmadığı bir örgütsel ağ hiyerarşisiyle hareket etmektedir iddiasında bulundu. 6 Bunun nedeni El-Kaide nin, artan küresel güvenlik tedbirleri ve terörle mücadele ile şekillenen yeni durumda varlığını sürdürebilmek ve hedeflerine ulaşmak için katı merkezi hiyerarşi yerine, yerel birimler ve bölgesel uzantılar üzerinden faaliyet göstermeye yönelmesidir. 7 Bu yüzden Farrall a göre El-Kaide Arap yarımadasında bir kol kurmuş; Irak ve Mağrep te uzantılar edinmiştir. Bu sayede bugün [2011 yılında], on yıl öncesiyle karşılaştırıldığında daha fazla üyeye, daha büyük bir coğrafi etki alanına, daha fazla ideolojik derinliğe ve etki gücüne sahiptir. 8 Bu sebeple, Irak ta Ebu Musab el-zerkavi nin al-taw- 9

11 hid wa l Jihad isimli örgütü üye sayısı açısından daha güçlü olmasına rağmen El-Kaide ye katılarak örgütün Irak kolunu oluşturmuş ve El-Kaide Irak adını almıştır. Benzer şekilde Cezayir de Vaaz ve Savaş için Selefi Grubu da El-Kaide ye katılmış ve örgütün Mağrip te bir uzantı edinmesini sağlamıştır. 9 Usame Bin-Ladin in 2011 yılında öldürülmesinden sonra El Kaide de merkezi liderliğin halen çok önemli olduğu savını taşıyanlar ile El-Kaide nin tamamen bir ağ olarak faaliyet gösterdiğini ve hiyerarşik yapılanmanın önemini kaybettiğini iddia edenler arasındaki tartışma bir kez daha alevlenmiştir. Bin Ladin in öldürüldüğü operasyonda ele geçirildiği iddia edilen belgelerin Bin-Ladin in hedef seçiminden hazırlık safhasına ve ifasına kadar terör eylemlerinin her aşamasında aktif olarak yer aldığı vurgulanmış, bunun da merkezi liderliğin uzun süre güçlü ve önemli kalmaya devam etmesini sağladığı ileri sürülmüştür. 10 DEAŞ in ortaya çıkması, güçlenmesi ve El-Kaide nin bölgedeki bağlantılı grup ve örgütler üzerinden Ortadoğu da kalıcı bir yer edinme şansı elde etmesi ile birlikte, insiyatifin önemli oranda yerel gruplara bırakılmasına ve Batı ya karşı mücadeleden çok yerel çatışmalara odaklanmalarına rağmen, yerel gruplar ile kurulan bağların örgütün varlığını sürdürebilmesinde elzem hale geldiği 11 görüşü tekrar tartışma gündeme taşınmıştır. Bununla birlikte, varlığını ve etkinliğini koruyabilmek amacıyla bir anlamda kendini tekrar keşfedici, içinde kapsamlı bir yeniden yapılanma barındıran bir örgütsel dönüşüm gerçekleştirmek El-Kaide ye has bir durum olarak değerlendirilemez. Bacon un da dediği gibi, terör örgütleri varlıklarını devam ettirmek ve başarılı olmak için sürekli öğrenmek, öngörmek ve uyum sağlamak zorundadır. 12 Benzer bir süreçten PKK da geçti, dönüşüm süreci geçirdi ve yeni bir örgütsel yapılanmaya gitti. 10

12 ŞEMSİYE TERÖR ÖRGÜTÜ OLARAK PKK IRA, ETA ve PKK gibi etnik-ayrılıkçı terör örgütleri, ulusaşırı bir suç şebekesi haline dönüşmedikleri sürece, bağımsızlığını istedikleri toprak parçası dışında kalan coğrafyalarda terör uzantıları kurmak gibi bir teşebbüste bulunmazlar. Bunun nedeni, bu tür örgütlerin varlıklarını devam ettirmek için halk desteğine ihtiyaç duymaları ve bu desteğin kendi toprakları haricinde elde edilebilmesinin zor olmasıdır. Ancak İran, Türkiye, Irak ve Suriye sınırlarını aşan ve kendine has özelliği olan Kürt sahası PKK ya bölgesel terör ağı yapılanma sistemi kurma motivasyonu ve fırsatı tanıdı. Suriye deki gelişmeleri kendi hedefleri açısından bir fırsat olarak gören ve değerlendiren El-Kaide gibi, PKK da otorite boşluğunu kendi amaçları doğrultusunda kullanma yoluna gitti. Böylece PKK nın Suriye deki isyan hareketlerinin çok daha öncesine dayanan bölgesel terör ağı kurma çabaları isyanın ardından ciddi ivme kazandı. PKK nın kendisine bölgesel kollar bulma çabasına 1999 yılı öncesinde giriştiğini iddia edenler bulunmaktadır. 13 Gerçekten de PKK yılları arasında Irak ta Kürdistan Kurtuluş Partisini potansiyel bir kol olarak görmüştür. O dönem PKK nın üst düzey liderlerinden Nizamettin Taş bu küçük örgütün o dönem PKK kontrolü altında olduğunu söyler: Bağımsızlık, küresel bakış, düşünce, halkların analizi ve Kürdistan a bakış noktasında tamamen PKK ile aynı fikirdedirler ancak bire bir PKK değildirler. Güneyin şartları ve mücadele tarzı da farklıdır. Bu mücadelenin aşamaları da farklıdır. Kürdistan Kurtuluş Partisinin güneyin koşullarına göre şekillenmiş bir PKK uzantısı olduğunu söyleyebilirim. Tamamen Iraklı Kürtlerden oluşur; onlarla ittifakımız var ve onları destekliyoruz. Birbirimize sempatiyle bakıyoruz. 14 Ancak PKK için yeniden yapılanma sürecinin örgüt lideri Öcalan ın 1999 yılında yakalanmasından birkaç yıl sonra başladığını söylemek çok daha doğrudur. Öcalan ın yakalanıp Türkiye ye getirilmesi ve yargılanıp hapsedilmesi, liderini kaybeden birçok terör örgütünde olduğu gibi, gerek Türkiye gerekse yurt dışındaki PKK sempatizanları arasında şok etkisi yarattı. Örgüt takip 11

13 eden dönemde, Irak ın kuzeyinde Kürt varlığının ön plana çıktığı Irak ın işgali sürecinde ABD tarafından kenara itilmesiyle ve ABD ve AB tarafından uluslararası terörist örgütleri listesine alınmasıyla iç karışıklık ve kırılma emareleri gösterdi, 15 tarihinin en ciddi krizlerinden birini yaşadı. 16 Peru da Aydınlık Yol örgütünün lideri Abimael Guzman ın yakalanmasının ardından gücünü kaybetmesi ve dağılma sürecine girmesine benzer şekilde, PKK nın da Öcalan ın yakalanmasından sonra benzer emareleri gösterdiği yazıldı. 17 Fakat değişen konjenktür PKK da da değişimi tetikledi. PKK, Türkiye de bağımsız bir Kürt devleti kurmak yerine yeni ideolojik pozisyonu ve politik hedeflerine uygun bir şekilde, Türkiye sınırlarını aşan, bölgedeki tüm Kürtleri içine alan konfedere bir mücadele geliştirmeyi hedef haline getirdi. Stratejisini de buna uygun olarak 2000 lerin başından itibaren değiştirdi. PKK lider kadrosunun 2005 yılında ilan ettiği KCK Sözleşmesi, bölgedeki Kürtleri hiyerarşik olmayan bir demokratik özerklik modeli çerçevesinde tek bir sosyal, siyasal, adli ve kültürel yönetim çatısı altında örgütlemeyi yeni hedef olarak koydu. Bu modelin Kürtlerin de yaşadığı bölgedeki ulus devletlerin yarattığı fiziki sınırları yok sayan bir pan-kürtçü siyasi model olarak işlev görmesi umuldu. 18 Bu yeni yaklaşım, başlangıçta PKK nın örgütsel yapısına da yansıdı. Örgüt silahlı terör örgütü olarak şekillenen tarihi mirasının aksine kendisini siyasal bir hareket olarak lanse edebilecek yollar aramaya başladı. Akkaya ve Jorgerden in belirttiği gibi, 2000 yılı Ocak ayında olağanüstü bir kongre yapılmıştı. Bu yedinci kongre Öcalan ın demokratik cumhuriyet projesine dayalı yeni parti çizgisinin resmî kabulü için zemin aramaktaydı. Bu siyasî ve ideolojik değişime ilaveten Kongre, örgütsel yapılanma konusunda önemli kararlara vardı. Bu kongrenin vardığı sonuçlara dayalı olarak, PKK kökten yeniden yapılandırıldı. PKK nın sekizinci Kongresi iki yıl sonra 2002 yılında gerçekleştirildi. Bu Kongreyle PKK eylemlerini durdurdu ve KADEK (Kongreya Azadiya-u Demokrasiya Kurdistan yani Kürdistan Hürriyet ve Demokrasi Kongresi) adı altında yeni bir örgüt kuruldu. Bu değişimin öngördüğü şey, yedinci Kongre den beri devam etmekte olan partinin geçirdiği yeni oluşum sürecinin yeni bir aşamaya ulaşmış olduğuydu. Bütün eylemleri kendi kontrolünde tutan PKK gibi öncü bir parti yerine, bütün bağlantılı grupları ve örgütleri parti bünyesinde koordine edecek bir kongre yapılanmasına gidildi. Bu çerçevede, Kürdistan ın değişik bölgeleri için değişik partiler kuruldu

14 PKK lider kadrosu bahsedilen sekizinci Kongrede Suriye de siyasî bir kolun kurulması gerektiğini de ayrıca belirtmişti. Söz konusu örgütün açıkça adı da zikredilerek, Kongrede Suriye Demokratik Birliği Hareketini veya Demokratik Birlik Partisini (PYD) kurmalı ve bu örgütü hareketin bir parçası olarak desteklemelidir dendi. 20 Diğer taraftan, PKK nın ayrılmalar, anlaşmazlıklar ve inanç kaybı nedeniyle parçalanma riski altında olduğu bu dönemde, Öcalan 2004 yılında örgütü çok daha farklı bir parti olarak yeniden kurmayı sağlayacak Hazırlık Amaçlı Yeniden İnşa Komitesini oluşturmak üzere çağrı yaptı. Akkaya ve Jongerden e göre bu yeni PKK, klasik Leninist terminolojideki öncü parti olarak değil, temelde üyeliğe önem veren ideolojik ve felsefî temelli güç grubu olarak belirlendi... Siyasi ve silahlı eylemler Kürdistan ın her bölgesinde HPG, HRK gibi askerî ve politik örgütlerle ve siyasî partilerle koordineli çalışmak üzere KKK/KCK nın kontrolüne bırakıldı. 21 Bu KCK nın kendi örgütleri olan Türkiye de PKK, Suriye de PYD, İran da Kürdistan Hür Yaşam Partisini (PJAK) ve Irak ta Kürdistan Demokratik Çözüm Partisi ni (PCDK) koordine eden kurumsallaşmış bir şemsiye yapıya dönüştüğü sürecin temellerini attı. 22 Daha önce de belirtildiği üzere PKK o tarihten itibaren bir partinin değil, bir parti kompleksi nin, adeta bir çatı örgtün adı halini aldı. Akkaya ve Jongerden e göre, PKK 1978 yılında siyasî bir parti olarak kurulduğunda, parti lideri konumunda olan bir Genel Sekreter ve bütün eylemlerden sorumlu olan Yönetim Komitesi bulunan klasik bir komünist parti yapısına sahipti. En yüksek yönetim birimi Merkez Komiteydi ve Parti Kongresi en yüksek karar mercii idi. Bugün ise parti teşkilatı daha karmaşık hale geldi ve PKK diye ifade ettiğimiz şey gerçekte (içinde PKK nın da bulunduğu) birçok partiyi ve Irak, Suriye ve İran da kardeş partileri, ayrıca kadınları örgütleyen eş partileri de içinde bulunduran bir parti ve örgütler kompleksidir. 23 Öcalan bu yeni yapı bünyesinde hareket içindeki yerini her zamankinden daha fazla muhafaza etti, hatta bu yapılanma içerisinde bir Oz sihirbazı gibi bir yere sahip oldu. 24 Bunu sağlayan ise Öcalan ın tutuklanmasından itibaren cezaevi hücresinden dış dünya ile düzenli olarak irtibat ve iletişim kurabilmesiydi. 25 El-Kaide merkezi liderliğinin Bin Ladin in ölümünden sonara da önemini yitirmemesi gibi 26 PKK örneğinde de yeni yapılanmaya rağmen hala güçlü bir merkezi-pkk varlığı bulunmaktadır. Söz konusu noktayı işaret 13

15 eden Akkaya ve Jorgenden e göre örgütün yapısında hatırı sayılır değişiklikler olmasına rağmen, tam zamanlı profesyonel devrimciler olarak kendini adamış militan bir grup merkezî konum işgal etmeye devam etmektedir. 27 Öcalan bu nedenle bugün Suriye de PYD nin kontrolünde olan alanlarda tartışmasız lider olarak resmedilmekte, yazılarına kutsal metin muamelesi yapılmaktadır. Şehir merkezlerinden sınıflara, siyasi bürolara, hatta mutfaklara, yatak odalarına, hollere, bayraklara varıncaya kadar her sembolik alana Öcalan ın üniformalı resimleri yerleştirilmiştir. 28 PKK kapsamlı bir tekrar yapılanma sürecinden geçmesine rağmen, örgüt geleneğinde yerleşik hale gelmiş otoriter davranış ve düşünme herhangi bir farklılaşma olmadı. Yine bir gözlemcinin vurguladığı üzere, PKK ortaya çıktığı tarihten itibaren ideolojisinde Marksist-Leninist, liderlik tarzında Stalinist ve güç kazanma stratejisinde Maocu oldu. 29 Bu yüzden çok daha karmaşık yeni yapısıyla şemsiye örgüt halini almış olsa da, terörist bir örgüt olarak PKK nın asli nitelikleri pek değişmemiştir. Bu yüzden Leezenberg, benimsenen anarşist dünya görüşü ve tabanın bu yönde seferber edilmesine rağmen Rojava deneyiminin Leninist öncü parti geleneği ve Stalinist lider kültünü tekrar üretmekten başka bir yenilik getirmediğini söyler

16 SURİYE VE ESED BAĞLANTISI PKK nın bölgede kurduğunu iddia ettiğimiz terör ağı yapılanması sisteminin bu denli etkin olmasını sağlayan Suriye de devrim hareketleriyle birlikte ortaya çık(arıl)an siyasi boşluk, DEAŞ ın ortaya çıkması ve ardından Batı nın PKK nın Suriye franchise larına desteği iken, bu franchise sisteminin kurulabilmesini sağlayan ise en başta Suriye olmak üzere bölge ülkelerinin PKK ya geçmiş yıllarda aktif destek vermeleri oldu. Bu raporda Suriye örneği kadar detaylı bir şekilde incelenmeyecek olsa da, İran ın PKK ya verdiği destek bunlardan birisidir. Marcus a göre, 1980 lerin sonlarından itibaren Türkiye den çıkan ve İran topraklarına giren PKK militanları en yakın karakola gidip İran güvenliğik birimlerini varlıklarından haberdar ederdi. Tahran da PKK nın İran topraklarında kamp kurmasına göz yummasının bedeli olarak PKK militanlarından Türk ve ABD askeri tesisleri hakkında bilgi alırdı. Bu bilgiyi de en başta PKK ya katılmak üzere İran a geçen örgüte katılacak yeni militan adaylarından alırdı. Örgüte katılmak üzere gelenler önce tecrübeli PKK militanları tarafından sorgulanır, PKK için de faydalı olan bu bilgiler ilgili İran istihbarat birimlerine ulaştırılırdı. İran ve Türkiye toprakları arasında gidip gelen tecrübeli militanların da aynı bilgileri sağladığını varsayabiliriz. 31 Bu açıdan bakılıdğında bölge ülkeleriyle kurulan bu ilişki geçmişi ve farklı ülkelerin topraklarında belirli şartlarla hareket etmesine izin verilmesi, PKK nın terör ağı yapılanması stratejisini mümkün kılan en önemli faktörler arasındadır. PKK nın Suriye uzantısı olarak PYD ve onun askeri kanadı YPG ye baktığımızda ise, son dönemde Batı da çıkan birçok analiz, rapor ve yorumda PYD nin PKK ile yakın bir ilişki içerisinde olduğunu söyledikleri görülür. 32 Bu rapor ve analizlerde YPG nin çeşitli şekillerde PKK nın güdümünde olduğu söylenir PYD PKK nın ve tamamıyla elinde tuttuğu yan oluşum 33, PKK nın Suriye uzantısı, kardeş partisi 34 ya da Suriye kolu 35 olarak ifade edilir. Bugüne kadar neredeyse hiç bir yazıda veya dosyada PYD nin Suriye deki Kürtlerin taleplerini temsil eden bağımsız bir siyasi örgütlenme 15

17 olduğu vurgusu yapılmamıştır. Kürt nüfusun yoğun olduğu bölgelere terör ağı yapılanması sistemiyle ulaşmayı hedefleyen PKK nın örgütsel olarak yeniden yapılanmasının bir sonucu olarak ortaya çıkan PYD, doğrudan PKK nın Suriye kolu 36 olarak tasvir edilmeye başlamıştır. PYD 2003 yılında PKK tarafından Suriye de kuruldu. Kendisi de eski bir militan olan Suriyeli bir Kürt lider, Suriye de Kürt Bölgesi nde iki yeni hareket ortaya çıktı. Bunlardan birisi Abdullah Öcalan ın 1998 de Suriye tarafından sınırdışı edilmesinden sonra Esed rejimi ile sorun yaşayan PKK yla bağlantılı olan kişilerce 2003 yılında kurulan Demokratik Birlik Partisi-PYD idi. 37 PKK nın yönetici kadrosunda yer alan Cemil Bayık ve Bese Hozat ın eşbaşkanlığında toplanan KCK Yürütme Konseyi 2006 yılında bir bildiri yayımlayarak PYD nin Batı Kürdistan (Rojava) olarak adlandırılan Kuzey Suriye de KCK nın bir kolu olarak kurulduğunu kabul etmiştir. 38 Her ne kadar bugün Salih Müslim PYD nin iki eş başkanından biri olarak görülse de, örgütün aslında PKK nın en üst düzey isimlerinden biri olan Cemil Bayık tarafından yönetildiği düşünülmektedir. 39 Bu organik bağ şaşırtıcı gelmemelidir çünkü militanlarının önemli bir kısmını Esed ailesinin bilgisi ve rızası dahilinde büyük ölçüde Suriye de kazanmış olan PKK için Suriye, çok aşina olduğu bir alandır. 40 Günümüze kadar PKK ya katılan Suriyelilerin civarında olduğu tahmin edilmekte, bu sayı PKK militanlarının %20 sini teşkil etmektedir. 41 Bir başka kaynağa göre 2004 yılına kadar PKK militanlarının %17 sini Suriyeliydi yılları arasında öldürülen PKK lılar arasında Suriyelilerin oranı %10-%20 arasındadır. 42 Washington merkezli Amerikan Kürt Haberleşme Ağı yöneticisi Kani Xulam, Geçtiğimiz 30 yıl içerisinde PKK saflarında savaşan Suriyeli nin öldüğünü belirterek yaklaşık 20 yıldır Suriye Kürtlerinin PKK kadrolarında önemli görevler aldıklarını 43 ifade etmiştir. Suriye nin kuzeyinin Esed rejimin işbirliği sayesinde PKK militanları için çoğalma yeri haline geldiğini söyleyen bir başka kaynağa göre, PKK bünyesindeyken öldürülen veya kaybolan Suriyeli PKK militanı sayısı 7,000 ile 10,000 arasındadır. 44 Suriye rejiminin ülkenin kuzeyinde PKK ya alan açmasına başka örnekler de verilebilir. Örneğin, Ayn al-arab ta Nevruz kutlaması 1960 yılından önce görülmüş şey değilken, 1960 ile 1970 yılları arasında gizli gizli kutlanır oldu. 16

18 İlerleyen yıllarda ise PKK nın ortaya çıkmasından sonra örgütün organize ettiği Nevruz kutlamaları rejimin müdahalesi olmadan yapılırken, diğer Kürt grupların Nevruz kutlamaları Esed rejimi tarafından engelleniyordu. 45 Suriye rejiminin PKK ya verdiği üstü kapalı desteğin mantığını rejimin örgütü Türkiye ye karşı mücadelesi üzerinden değerlendirmesinde ve PKK nın Türkiye ye karşı mücadele ederken Suriye meselelerine müdahil olmamasında aramak gerekir. Suriye rejimi ülkede bulunan ve birçoğu Suriye Kürdistan Demokrasi Partisi nden ayrılan kişilerce kurulmuş olan diğer partilere aynı manevra alanı tanımamıştır. 46 Suriye Kürtlerinin PKK içerisindeki yerini Scheller şu şekilde ifade etmektedir: Suriye rejimi, PKK nın bölgedeki etkinliğine göz yummakla kalmayıp; Suriyeli Kürtler arasından örgüte üye temin etmiştir. Suriye nin Kürt politikasını uzun yıllar gözlemlemiş olan araştırmacı Ömer Şeyhmuz a göre; PKK nın Suriye de, özellikle öğrenciler ve kadınlar arasında, ikna kabiliyeti yüksek elemanları vardı. Gençleri örgüte kazandırma konusunda çok başarılıydılar; örgüte kazandırılan bu gençler önce Lübnan a, oradan da Türkiye ye yollanırdı. Suriye güvenlik güçleri Suriye deki Kürt topluluk içerisine de sızmıştı Örgüte Suriye den katılan militanların %30-35 i Suriye devleti eliyle örgüte kazandırılmıştı. Özellikle devletin güvenlik teşkilatı amn ad-dawle (devlet güvenlik birimi) örgütlenmenin başlamasında ve düzenlenmesinde önemli rol oynuyordu. Afrin, Şam, Kamışlı ve Halep başta olmak üzere bir çok yerde Kürtler ile temasları vardı. Örgüte katılacak militanlarla oldukça açık bir anlaşma yapmışlardı: Biz seni savaşman için Türkiye ye yollayacağız, bunun karşılığında sen de askerlik yapmaktan kurtulacaksın, birkaç yıl sonra ülkene geri dönebilirsin. Bu sistem Kürt toplumunda saygın yeri olan doktorlar vb. profesyonel kişiler vasıtasıyla yürüyordu. Örgüte alınanlar Suriye yi terk ettiklerinde güvenlik güçleri kimliklerine el koyuyordu. Bunun ardında yatan iki temel düşünce vardı: Güvenlik güçlerinin izni olmadan ülkeye geri dönemesinler ve Türkiye de öldürülürler veya yakalanırlarsa bunun Suriye ye bir yansıması olmasın. Bu strateji Suriye rejimi açısından ayrıca kullanışlıydı çünkü böylece hem ülkedeki Kürt aktivistlerden kurtulmuş oluyorlardı, hem de dolaylı yoldan Türkiye ile savaşıyorlardı. 47 Özellikle de Sovyetler Birliği nin dağılmasından sonraki dönemde olmak üzere, Suriye dış politikasının en belirgin özelliği farklı ülkelerdeki muhalifleri desteklemek ve ülkenin geri kalmış yönlerini örtmek amacıyla diğer ülkelerin güçlenmesini engellemeyi amaçlamamasıdır. İki Amerikalı diplomat, Esed Ailesi nin diğer muhalif gruplar gibi PKK yı da Türkiye ye karşı kullanılabilecek bir piyon olarak gördüğünü ve örgütün rejim tarafından nasıl desteklendiğini ifade eder yılları arasında Suriye de maslahatgü- 17

19 zar olarak görev yapmış Amerikalı diplomat David Michael Ransom a göre Türkler, Suriye nin PKK yı desteklediğine inanıyordu. Bu doğruydu. Fakat Suriye bunu kendisine özgü bir yöntem ile yapıyordu. Suriye nin sınır komşusu ülkeler içerisindeki bu tür eylemlere bakış açısı Biz zayıfız, siz güçlüsünüz, bu yüzden hayatınızı cehenneme çevirip sonunda sizi yardım için kapımıza gelmeye zorlayacağız. O zaman kendi payımızı alacağız, fakat terörist unsurların sınırdışı edilmesi vb. isteklerinizi yerine getirmeyeceğiz 48 şeklindeydi. Türkiye nin eski ABD Büyükelçisi Richard Barkley ( ) de Suriye nin PKK yı desteklediğini belirtmektedir. 49 PKK da Suriye den yardım aldığını bir çok kez itiraf etmiştir. 50 Bu anlatılanlardan da anlaşılmaktadır ki PKK uzantılarının Suriye de yeşermesi için gereken zemin Suriye de zaten mevcuttu. PYD, 2003 yılında kurulduğunda, PKK nın kendisine bıraktığı, demografik, sosyal ve siyasal olarak hazır zeminde hareket etti. Diğer bir deyişle, PYD bölgede ayrı bir parti veya siyasi bir örgüt olarak PKK nın yerini almadı; Sadece PKK nın ismini kullanmadan PKK nın kadrolarını, militanlarını, ideolojisini ve hedeflerini benimsedi ve kullandı. Belki de bu yüzden bölge halkı genellikle PKK ve PYD kısaltmalarını birbirinin yerine kullanmaktadır. Örneğin, Türkiye nin Suriye sınırındaki operasyonlarını değerlendiren bir Kürt muhalif, Suriye topraklarından sadece Türkiye nin değil PKK nın da çekilmesi gerektiğini, çünkü Türkiye nin yaptığı operasyonların nedeni olarak PYD nin Suriye deki varlığı olduğunu söylemiştir. 51 PKK nın PYD/YPG varlığı açısından arzettiği hayati önemi ortaya çıkarması bakımından şunu da söylemek gerekir ki PYD, PKK tarafından ve PKK nin Suriye deki hareket sahasının bakiyesi üzerine kurulmuş olmasına rağmen, 2009 yılına kadar Suriye deki Kürt siyasal arenasında etkin bir parti olamamıştır. 52 PYD nin Suriye de güçlenmesi ve ilerleyen aşamalarda silahlı bir birlik kurabilmesi ancak PKK nın sağladığı destek ve Suriye de oluşan boşluk ve Batı desteğinden faydalanıp muhaliflerini sindirmesiyle gerçekleşebildi. YPG, PKK ile olan yakın ilişkisi sayesinde mevcut konumunu güçlendirmek için gerekli olan eğitim imkanlarını, insan gücünü ve silahları elde etmiştir

20 PKK NIN PYD VE YPG Sİ PYD ve YPG nin PKK nın Suriye uzantıları olduğuna dair kanıtlar reddedilemeyecek noktaya gelmiş durumdadır. Daha önce de belirtildiği gibi, PKK PYD yi Suriye deki kolu olarak 2003 yılında kurmuştur. 54 PKK nın PYD nin kurulmasında oynadığı rol partinin orijinal tüzüğünde de kendini göstermektedir. Tüzüğün ikinci maddesine göre PYD Abdullah Öcalan ı önder; KONGRA-GEL i Kürdistan halkının yüksek yasama organı; KCK-Rojava yapılanmasını ise Suriye deki Kürtler için bir demokrasi sistemi olarak kabul eder. 55 PYD Abdullah Öcalan ı hareketin önderi, onun fikirlerini ise partinin ideolojisi olarak benimsemektedir. PYD nin PKK lideri Öcalan ile ilgili bu ideolojik düşüncesi ve bakış açısı bugüne kadar değişmemiştir. Tüzükte KONGRA-GEL den partinin yüksek yasama organı/ karar verme mercii olarak bahsedilmesi, PKK ve PYD arasındaki örgütsel bağları gözler önüne sermesi açısından önemli bir husustur. PYD bu şekilde PKK nın terör ağı yapılanması sistemine uygun bir şekilde kendisini KCK nın alt kolu olarak konumlandırdı. Ancak PYD güçlenip özellikle DEAŞ a karşı ABD ile işbirliği yapmaya başladığında, ABD ve AB nin terör örgütleri listesinde yer alan PKK ile bağlantıları olduğuna dair suçlamaları şeklen de olsa ortadan kaldırtıp meşruiyet kazanmaya ihtiyacı vardı. Bu sebeple PYD gerçek amacını saklamak için 2015 yılında yeni bir tüzük çıkararak resmi belgelerindeki bütün KCK ve KONGRA-GEL ifadelerini çıkarmıştır. YPG nin, PKK ile olan bağlantısını inkar etmesi taktiksel bir manevra olarak değerlendirilmelidir. Çünkü partinin bütün bilinen kurucu üyeleri aynı zamanda PKK nın silahlı kanadı olan HPG üyesidir ve bu durum PKK nın, Suriye deki silahlı kolu olarak görevlendirdiği YPG vasıtasıyla örgütsel olarak Suriye ye kadar uzanmasına yol açmıştır. Bu isimler arasında PYD nin kurucularından, PKK/HPG militanları Şilan Kobani (Meysa Baqi), Zekeriya (Zekeriya İbrahim), Fuat (Hikmet Tokmak), Cemil (Nebo Ali) ve Ciwan (Hacı Cuma Ali) sayılabilir ki bu kişiler 2004 yılında Musul da öldürülmeleri neticesinde PKK/HPG tarafından şehit ilan edilmişlerdir 56. Bu isimler arasın- 19

21 da adı geçmese de, Abdullah Öcalan ın kardeşi Osman Öcalan verdiği bir röportajda kendisinin PYD nin kurulmasına öncülük ettiğini belirtmiş ve açıkça PJAK ı kurduğum gibi PYD yi de ben kurdum demiştir. PYD nin PKK ile bağlantısı vardır ve PKK nın talimatları doğrultusunda hareket etmektedir. 57 Bir başka kaynağa göre PYD, kurucularının özgür iradesi ile değil, 2005 yılında Öcalan ın hapishaneden gönderdiği talimat üzerine kurulmuş olan YPG, HPG ve PJAK örneklerinde olduğu gibi PKK nın kollarının iradesi ile kurulmuştur. 58 PKK merkezde ve tepede yer almak üzere henüz bölgesel olan bu terör ağı yapılanması terör sisteminde kollar arasında birlikte hareket edebilirlik ve geçişkenlik bulunmaktadır. Kurucu kadro ve PYD içerisindeki yönetici kadronun profillerine de bakıldığında, PKK ve PYD arasında halen sürmekte olan organik bir bağın varlığından rahatlıkla söz edilebilir. Kandil e sığınan ve yıllarca Kandil de örgüte hizmet eden eşbaşkan Salih Müslim, PKK nın terör eylemlerini Suriye topraklarından yönetmeye başlamasından beri PKK üyesi olarak bilinmektedir. Kandil den Suriye ye gönderilen PKK üyeleri, YPG içinde ve YPG nin silahlı kanadında siyasi ve askeri kararlar alma yetkisini de ellerinde bulundurmaktadır. PYD ve PKK nın ortak kadrolarını oluşturan isimlerden öne çıkanlar arasında Cezire bölge sorumlusu Nazir Hajji Mansur, Cezire askeri sorumlusu İranlı Kürt Jamshid Uthman ve Tall Abyad; Afrin askeri sorumlusu Haval Kemal, Avrupa ile diplomatik ilişkiler sorumlusu Zuhat Kobani, Brüksel Avrupa temsilcisi Nawaf Khalil, bir süre PKK Avrupa sorumlusu ve PKK Merkez Komitesi üyesi olarak görev yapmış olan ve şu an PYD nin kontrolü altında bulunan bütün askeri birimlerin yüksek komutanlığını yapmakta olan Şahin Cilo; Ayn al-arab siyasi sorumlusu Umar Husayn Aluş un isimleri vardır. Askeri makamların çoğu Türkiye kökenli PKK lıların elindedir. Ayrıca, Aldar Khalil ve PKK militanı, eski KCK üyesi İlhan Ahmed de PYD örgütü içerisinde yüksek mevkilerde bulunmaktadır. O zamanlarda ayrıca YPG nin sözcüsü olan Rhedur Khalil in de yıllarca PKK kademelerinde savaştığı belirtilmiştir. 59 YPG daha önce Karwan takma adıyla PKK içinde faaliyet gösteren Nuri Mahmud u (2017 yılı) Mayıs ayı içerisinde sözcü olarak atamıştır. Nuri Mahmud dan önceki YPG sözcüsü olan Polat Can ın da 20

22 PKK üyesi olduğu bilinmektedir. PYD nin etkin olduğu bölgelerdeki askeri ve ideolojik eğitimlerin bazı durumlarda Kürtçe veya Arapça değil Türkçe yapılması da öğreticidir. Buradan anlaşılıyor ki, Türkiye deki PKK sempatizanları gibi, PYD ideolojisinin oluşumu ve aktarılması da büyük ölçüde Öcalan merkezlidir ve PYD kadrolarının ve YPG birliklerinin önemli bir kısmı Suriyeli değil Türkiye kökenlidir. 60 Suriye nin kuzeyindeki yerel haber kaynaklarının geçtiği sıradan haberlerde dahi PKK ve PYD/YPG bağlantısını açıkça görmek mümkündür. Örneğin Kamışlı da bir sokak kavgasında ölen PYD militanının yakın zamana kadar PKK saflarında savaşmış, Derik li bir PYD üyesi olduğu dile edilmiştir. 61 Benzer şekilde, eski YPG üyesi bir tanık 2014 yılında İran ve Türkiye den örgüte 400 den fazla yeni teröristin katıldığını iddia etmiştir. 62 Atlantik Konseyi nin yayınladığı bir rapora göre YPG nin zayiatına ilişkin veriler, Türkiye doğumlu Kürtlerin, Ocak 2015-Ocak 2016 arasında YPG tarafından bildirilen zayiatların neredeyse %50 sini teşkil ettiğini doğrulamaktadır. 63 Türk güvenlik yetkilileri de PKK ya üye olmak suçlamasıyla gözaltına alınan bazı örgüt mensuplarının, YPG ye asker, militan ve lojistik destek verildiğine dair itiraflarını dile getirmiştir. 64 Yani, militanlar PYD ye katıldıklarında aslında PKK nın parçası olan bir gruba katıldıklarını bilmektedirler. PKK nın Suriye kollarında savaşan Batılı ve Türk savaşçılar ve YPG ve YPJ nin Batılı olmayan militanları PKK nın parçası olduklarını, PKK lı olduklarını ve PKK için savaştıklarını açıkça kabul etmişlerdir. Bu savaşçıların çoğunlukla Kürdistan İşçi Partisi (PKK) yerine YPG ye katılmalarının nedeni, PKK ya katılmaları halinde ABD yasalarını ihlal edecek olmalarıdır. 65 Bazı Batılı yabancı savaşçılar bu durumu terörist PKK ile Amerika nın YPG li dostlarını ayırt etmek zaman zaman çok da kolay olmuyordu ve PKK militanları askeri kıyafetlerini değiştirerek bir anda YPG militanı olabiliyordu diyerek dile getirmiştir. 66 PKK militanları da örgütlerinin, YPG nin Suriye deki kazanımları sayesinde daha da güçlendiğinin farkındadır. 67 PKK militanları ve terörist kadrolar da bunun karşılığında YPG nin bu kazanımları elde etmesine imkan tanımıştır. Ayn el-arab ta DEAŞ a karşı girişilen savaşın ardından binlerce Kürt erkek ve kadın örgütün askeri birimlerine kaydını yaptırdı. Yeni üyelere 21

23 eğitim veren komutanlar PKK üyesiydiler ve yıllarca Kuzey Irak ta, örgütün ana üssü Kandil Dağı nda Türkiye ye karşı savaşmış tecrübeli militanlardı. Örgüte sadakatle bağlı birer ideolog da olan bu teröristler, Suriye ye gelirken Rojava ya güvenlik ve istikrar getirecekleri sözüyle tanıttıkları radikal düşüncelerini yanlarında getirdiler. 68 PKK ve PYD arasındaki farkı ortaya koymak açısından TEV-DEM li Aldar Xelil in şu sözleri de önemlidir: Biz [PKK dan] askeri destek almıyoruz, ama bazılarımız PKK kadrosunda yer alır veya PKK saflarında savaşırken Rojava da verilen mücadeleye katılmak için buraya geldik, dolayısıyla çok fazla askeri tecrübemiz var. 69 Şeyhmuz a göre ilk aşamada Suriye deki PYD güçlerine katılmak ve örgütü güçlendirmek üzere Kandil Dağları ndan PKK militanı gelmiştir. 70 Bu PYD nin de gizleme gereği duymadığı bir gerçektir. 71 PYD Batılı başkentler nezdinde de propaganda yapabilmek için PKK nın askeri, ekonomik ve medya altyapılarının yanısıra siyasi bağlantılarını da kullanmaktadır. Örneğin, Rojava, PKK nın mevcut medya kuruluşlarından faydalanmaktadır; Med TV 1995 te yayına başlamıştır. Daha sonra ismi Roj TV olarak değişmiştir ve sonrasında kurulan farklı TV kanalları günümüzde varlığını sürdürmektedir

24 KOLLAR ARASI GEÇİŞKENLİK Örgütün alt kademeleri ve sıradan militanlar arasında da geçişkenlik söz konusudur. Özellikle PKK nın İran kolu PJAK, 2011 yılında İran, Suriye Rejimi ve PKK nın yaptığı bir anlaşma neticesinde İran da yürüttüğü askeri operasyonları bir kenara bırakıp, güçlerini Suriye ye yönlendirmiştir. ikiyüzden fazla PKK militanının YPG saflarında savaşmaları amacıyla Suriye ye aktarıldığı belirtilmektedir. 73 ABD Hazine Bakanlığı PJAK ın 2004 yılında aleni bir şekilde KONGRA-GEL tarafından, grubu İranlı Kürtlere daha cazip göstermek amacıyla kurulduğunu belirtmiştir. Raporda ayrıca Nisan 2008 itibarı ile KONGRA-GEL in hala PJAK ın üst düzey liderlerini ve 40 kişilik merkez komitesini seçtiği ve atadığı ifade edilmiştir. 74 PYD/YPG varlığında olduğu gibi, PJAK içerisinde görev alan kişilerin profilleri yakından incelendiğinde de PJAK ın bir PKK uzantısı olduğu açıkça görülür. Abdül Rahman Haci Ahmedi PJAK ın başına geçmeden önce PKK ile çalıştığı bilinmektedir. PJAK ın koordinasyon komitesi başkanı İhsan Varya da daha önce PKK nin bölge sorumlularındandı. Mayıs 2006 yılında ölene dek PJAK ın başındaki isim olan Akif Zagros önemli bir PKK militanıydı. PJAK ın kadın kolu olan Doğu Kürdistan Kadın Birliği nin (YJRK) başındaki isim olan Gülistan Doğan eski bir PKK üyesiydi. PJAK lideri Ahmedi PKK ve PJAK bağlantısı kendisine sorulduğunda bu yakınlığı gizlememektedir yılı Haziran ayında Yunan Eleftherotypia gazetesine konuşan Ahmedi aynı çekirdeğe sahip kardeş partileriz. Birbirimizi destekliyoruz dedi. PJAK ın PKK tarafından kurulduğunu örgüt liderlerinden Cemil Bayık da açıkça söylemiştir. 75 Daha önce de ifade edildiği gibi kollar arasındaki bu geçişkenlik bugün de devam etmektedir. 31 yaşındaki kadın bir militan rahatlıkla Kandil den Suriye nin kuzeydoğusuna gelebilmekte, PYD saflarında savaşırken PKK ideolojisine bağlılığını ifade edebilmektedir. 76 Suriye nin kuzeyinde bazı Kürt gençleri 29 yaşında, PKK savaşçısı kadın Kürtçe öğretmeni Vian dan ilham aldılar ve örgüte yakınlaştılar. 77 Suriye de kızı PKK ya katılan bir anne kı- 23

25 zını örgüte götüren kişinin bir YPG militanı olduğunu belirtmektedir yılında PKK kamplarını ziyaret eden Batılı bir gazeteci Buraya gelince daha net anlaşılıyor ki YPG ve PKK arasında isimleri dışında neredeyse hiçbir fark yok. Suriyeli bir savaşçı olan Brusk, Irak taki PKK ya katılmadan önce YPG saflarında savaşmış ve kısa süre içerisnde de Suriye ye geri gönderilecek. [Brusk] Suriye deki Kürt güçlerinin PKK lideri Öcalan ın izinden gittiklerini söylüyor. 79 Tekrar etmek gerekir ki buradaki durum aynı kişiden ilham alan fakat farklı amaçlara sahip olan farklı grupların var olması değildir. Bir YPG militanı, YPG, PYD ve PKK ilişkilerine dair hepsi PKK, fakat farklı kolları. Bazen PKK lıyım, bazen PJAK lıyım ve bazen de YPG liyim. Pek fark etmiyor. Hepsi de PKK üyesi ifadelerini kullanmaktadır. 80 PYD, YPG ve PKK bir ve aynı görüldüğü için Ayn el-arab da öldürülen bir teröristin ailesi çocuklarını Öcalan ın ideolojisi ile, sadece Suriye Kürtlerine değil bütün Kürtlere faydalı olsun diye yetiştirdiklerini söylemektedir. 81 Militanların stratejik ve operasyonel önceliklere göre PKK kolları arasında bu şekilde aktarılması militanların kendi iradeleri ile olmamaktadır. Bu daha çok tek merkezden, yani Kandil Dağları ndaki PKK karargahlarından yönetilen, örgütün terör ağı yapılanmasına dayanarak yürüttüğü yeni bir silahlı mücadele stratejisidir. 82 Bu gerçek Self ve Ferris in PKK nın uzantıları tarafından çatışmalar esnasındaki can kayıplarına dair bildirilen verilere dayalı olarak yapmış oldukları çalışmadan da anlaşılmaktadır: PKK ve ona bağlı kadrolar arasında oldukça az farklılık vardır çünkü bir savaşçı sürekli bir birimden diğerine aktarılır ve bu şekilde örgütün stratejik ihtiyaçları karşılanır. PKK nın kendisine bağlı örgütler ile olan ilişkisi yalnızca bölgedeki bu kardeş örgütlerin doğuşuna destek vermiş olması değil, birbirinden güçlükle ayırt edilebilen bu birimleri doğrudan yöneten ve kontrol eden ayrılmaz bir stratejik liderlik organı olmasıdır. Suriye ve İran çatışmaları farklı çatışmalar olmayıp, PKK nın da açık bir şekilde içinde yer aldığı, Kürtlerin özerklik kazanmasına yönelik ortak bir bölgesel kampanya içerisindeki farklı askeri cepheleri temsil etmektedirler. Aldatmacalı üç kabuk oyunu gibi, PKK nın Kandil deki lideri örgütün gerçek mahiyetini gizlemek ve uluslarası arenada terörist damgası yememek için üyelerinin yerini, bağlı örgütler ve cepheler içinde değiştirmektedir. Bu bağlamda, gerçek anlamda PKK nın uzantıları yoktur; aynı kişiler, aynı lider, aynı ideoloji ve aynı terör geçmişine sahip üç cephe ve bu cephelere verilmiş üç farklı isim vardır. 83 Bu kollara ayrılmış sistemi bir arada tutan ve PKK adına militanların cep- 24

26 heler arasındaki hareketini düzenleyen, daha önce de belirtildiği gibi, Kandil deki PKK liderinin temsil ettiği gizli örgütsel ve operasyonel birliktir. Siyasi, stratejik ve operasyonel kararlar Kandil veya İmralı daki lider tarafından alınmakta ve bu kararlar PKK nın saha kadroları tarafından Suriye veya başka yerlerde uygulanmaktadır. 84 Kuzey Irak taki petrol yataklarının korunması görevinin Esad rejiminin elinden PYD nin eline geçmesi, PKK nın PYD girişimleri üzerinde söz sahibi olduğunun en önemli kanıtlarından biridir. Eylül 2012 de, PKK ile Suriye Ham Petrol ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı nın bir araya gelerek yaptığı toplantıda PKK, Kürt Bölgesindeki petrol yataklarını koruma yetkisinin kendisine devredilmesini talep etmiştir. Koruma ve kontrol yetkisi PKK/PYD ye verilmiştir çünkü PKK, rejimi, kontol hakkı kendisine verilmezse, Kürt Bölgesindeki petrol yataklarına saldırmakla tehdit etmiştir. 85 Böylelikle PKK, topraklarında Kürt nüfus barındıran Irak, İran, Suriye ve Türkiye gibi ülkelerde hakimiyeti elinde tutmak için terör ağı yapılanma sistemi yaratmıştır. Bu model PKK nın, Öcalan ın 1999 da yakalanmasından sonra benimsediği bir stratejidir. Yeni ideolojik fikirleri ve politika hedefleri doğrultusunda, PKK Türkiye sınırlarını aşarak bölgedeki Kürt halkın tamamının içinde yer aldığı birleşik/konfedere bir mücadele oluşturmak için kolları sıvamıştır. PKK nın bu bölgesel kaygısının bir sonucu olarak PYD, PKK ile örtüşen organik, stratejik ve operasyonel bağlantıları ile Suriye kolu olarak ortaya çıkmıştır. PKK ve radikal Türk solunun bölgedeki silahlı mücadele konusunda giderek artan birliktelik ve işbirliği, PKK nın yeni terör yapılanması stratejisinin bir diğer yüzüdür. 25

27 PKK NIN TÜRKİYE kolları Bu durum, PKK nın yeni terör yapılanması stratejisinde Türkiye yi unuttuğu anlamına gelmez. Türkiye deki en önemli uzantısı 2016 yılındaki Ankara ve İstanbul saldırıları da dahil olmak üzere çok sayıda terör eylemine imza atan TAK tır (Teyrebazen Azadiya Kurdistan). Normalde PKK yı terör örgütü olarak kabul etmeyen bir gözlemciye göre bile TAK görünüşte bağımsız, fakat aslında PKK bağlantılı bir Kürt gruptur. 86 PKK yı TAK ın sivillere yönelik eylemlerinden aklamak amacıyla ikisi arasındaki bağ inkar edilmeye çalışılsa da, yabancı gözlemciler açık bir şekilde PKK nın, kendi hakimiyet alanı içinde hiçbir rakip örgütün faaliyet göstermesine izin vermediğini, yurt dışına kaçmış olsalar dahi örgütten ayrılanları öldürdüğünü, [bu durumda] TAK ın kesinlikle PKK dan bağımsız olmadığını ve büyük olasılıkla doğrudan (Fehman) Hüseyin (Bahoz Erdal) tarafından yönetildiğini 87 öne sürmektedir. En önemlisi, Ankara da 17 Şubat 2016 da gerçekleştirilen terör saldırısından da anlaşılacağı gibi TAK, Türkiye de gerçekleştirdiği eylemlerde PKK nın Suriye kökenli elemanlarını kullanmaktadır. PKK nın farklı kollarında Suriye de PYD/YPG, İran da Kürdistan Özgür Yaşam Partisi (PJAK)- görev verdiği elemanlar aslında farklı flamalar altında faaliyet gösteren aynı kişilerdir. 88 Ancak, PKK nın Türkiye uzantısı yalnızca TAK değildir. PKK şu an sadece kendisine organik olarak bağlı olan kolları PYD, TAK, YPG ve PJAK için değil, DHKP-C ve MLKP gibi tür radikal sol terör grupları için de bir şemsiye örgüt konumundadır. PKK ve bu aşırı sol grupların zaman zaman çatışmalı ve uzun süredir devam eden fırtınalı bir yol arkadaşlıkları vardır. PKK militanlarını (özellikle Ankara da) devrimci sol gruplardan sağlamakla kalmayıp Türk devrimci solunun söyleminden de büyük ölçüde yararlanmıştır; bu etkileşim, grupların oluşturulması sürecinde önemli bir rol oynamıştır lerden beri PKK ve birçok radikal sol grup Kürdistan ın özgürleşmesi, Türkiye de kapitalizmin yıkılması, işçilerin, köylülerin ve entelektüellerin ittifakıyla Marksist-Leninist ilkelere dayalı bir rejim kurulması fikirlerini içe- 26

28 ren ideolojik bir program sunmuş ve destek görmüştür arasındaki ilk dönemde Kürdistan İşçi Partisi (KİP), Kürdistan Ulusal Kurtuluşları (KUK), Rizgarî ve ondan ayrılanların oluşturduğu Ala Rizgarî gibi sol fraksiyonlar ile Türkiye Kürdistan Sosyalist Partisi (TKSP) ve PKK da Türkiye Kürdistan Demokratik Partisi nin (TKDP) yönetimini ele geçirmek için yarışıyorlardı. 91 PKK, diğer sol ve Kürt fraksiyonlara karşı savaş ilan etti ve 1980 lerde başarıya ulaştı. 92 Adı geçen diğer grupların siyasi alanda yasal zeminleri olmasına karşın, PKK nın çekirdek kadrosu bu tarz Kürt oluşumlarda yer almadığı gibi kendilerine ait yasal bir oluşum kurma çabasına da girmedi. PKK, daha çok, Türkiye deki devrimci sol gruplar ile yakın bağlantı içinde olan Ankara Yüksek Öğretim Derneği nde (ADYÖD) etkin rol oynadı. Başka bir deyişle, PKK Kürt siyasi akımından doğmadı; başından beri kendini uç noktalara konumlandırdı. 93 PKK nın ADYÖD içindeki çekirdek yapısı, Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu (THKO) ve Türkiye Halk Kurtuluş Cephesi (THKP-C) benzeri siyasi-askeri bir yapıydı. ADYÖD lideri Öcalan biliçli bir şekilde THKP-C ve THKP-C liderleri ile yakınlaştı. 94 PKK ve diğer radikal sol gruplar 1980 lerde bazı birleşik siyasi ve askeri cepheler oluşturarak işbirliğine gittiler. Örneğin, PKK, Devrimci Yol (Dev Yol), Türkiye Komünist Emek Partisi (TKEP), Türkiye Emekçi Partisi (TEP), Devrimci Savaş, THKP-C/Acilciler, Sosyalist Vatan Partisi (SVP) ve Türkiye Komünist Partisi/İşçinin Sesi (TKP/İS) 1982 yılında biraraya gelerek Faşizme Karşı Birleşik Direniş Cephesini oluşturdular. Bu girişimlerinden sonra PKK Türkiye de 1990 larda yeni yeni ortaya çıkmakta olan radikal laik sol gruplara yöneldi ların ortasında Devrimci Halk Kurtuluş Partisi Cephesi (DHKP-C) ve Marksist Leninist Komunist Parti (MLKP) ile ittifak kurdu. Temsilcisi yakın zamanlara kadar Türkiye dışında bulunan ve Türkiye deki tüm şiddet eğilimli Marksist grupların şemsiye örgütü olan DHKP-C nin geçmişi, İngiliz ve Kanadalı radar teknisyenlerinin Sinop ta denetleme görevlerini ifa ederken kaçırılmasına kadar uzanmaktadır yılında, PKK ve DHKP-C Karadeniz Bölgesi ndeki hakimiyetlerini artırmak için askeri ve siyasi bir cephe oluşturmak üzere bir işbirliği protokolü imzaladı. Protokole göre, DHKP-C, kendisinin de silahlanması şartıyla, PKK nın Karadeniz Bölgesi nde yeni üsler kurmasına izin veriyordu