ISI NEDİR? Isı bir enerji çeşidi olduğu için enerji birimleriyle ölçülür. HÜSEYİN DEMİRBAŞ

Transkript

1

2 ISI NEDİR? Bir maddeyi oluşturan taneciklerin sahip oldukları hareket (kinetik) enerjilerinin toplamına ısı denir. Isı bir enerji türüdür ve ısı enerjisi kalorimetre kabı ile ölçülür. Isı bir enerji çeşidi olduğu için enerji birimleriyle ölçülür.

3 SICAKLIK Bir maddeyi oluşturan taneciklerin sahip oldukları kinetik enerjilerinin ortalamasına (yaklaşık bir taneciğin kinetik enerjisine) sıcaklık denir. Maddeyi oluşturan tanecikler sahip oldukları kinetik enerjileri birbirlerine çarpışma sonucu aktardıkları için her taneciğin kinetik enerjisi farklı olur ve birbirlerine çarptıklarında da kinetik enerjileri sürekli değişir. Aynı sıcaklıktaki maddenin taneciklerinin kinetik enerjileri farklı olduğu için sıcaklık, tek bir taneciğin değil, taneciklerin tamamının kinetik enerjilerinin ortalamasıdır.

4 ISI VE SICAKLIK ARASINDAKİ FARKLAR 1- Isı bir enerji çeşidi, sıcaklık ise bir ölçümdür. 2- Isı kalorimetre kabı ile sıcaklık termometre ile ölçülür. 3- Isı birimi kalori (cal) veya Joule, sıcaklık birimi ise derecedir. 4- Isı, madde miktarına bağlıdır, sıcaklık ise madde miktarında bağlı değildir.

5 ISI VE SICAKLIK ARASINDAKİ İLİŞKİ Sıcaklık, bir maddenin aldığı ya da verdiği ısı enerjisinin göstergesidir. Bu nedenle sıcaklığın var olmasının nedeni ısı enerjisidir. Bir maddeye ısı enerjisi verildiğinde verilen ısı enerjisini alan tanecikler bu ısı enerjisini kinetik enerjiye çevirir. Bu nedenle taneciklerin kinetik enerjisi artacağı için maddenin sıcaklığı artar. Bir madde dışarıya ısı enerjisi verdiğinde taneciklerin kinetik enerjisi azalacağı için maddenin sıcaklığı azalır.

6 ÖRNEKLER 1- Yanan kibrit çöpü ile deniz suyunun sıcaklıklarının karşılaştırılması Kibrit çöpündeki bir molekülün kinetik enerjisi, deniz suyunu oluşturan moleküllerden birinin kinetik enerjisinden fazla olacağı için kibrit çöpünün sıcaklığı deniz suyunun sıcaklığından fazladır. 2- Yanan kibrit çöpü ile deniz suyunun ısılarının karşılaştırılması : Deniz suyundaki bütün moleküllerin toplam kinetik enerjisi, kibrit çöpündeki moleküllerin toplam kinetik enerjisinden fazla olacağı için deniz suyunun ısısı kibrit çöpünün ısısından fazladır.

7 1- Isı enerjisi, kütlesi olmayan (ve foton denilen) enerji paketçikleridir (kuantalarıdır). Isı enerjisi atom, molekül ve maddenin hareket enerjisinden oluşur. 2- Isı enerjisinin kütlesi olmadığı için boşlukta da yayılır. 3- Isı, hem moleküllerin kinetik enerjilerinin hem de moleküller arasındaki bağlanma enerjilerinin toplamına eşittir.

8 Bir maddenin ısısı tanımlanırken aşağıdaki sonuçlar dikkate alınmalıdır. 1.Bir maddenin sıcaklığı kütleye bağlı değilken ısı kütle ile doğru orantılıdır. Örneğin bir bardak kaynar suyun sıcaklığı ile bir tencere kaynar suyun sıcaklığı aynı fakat kütlesi fazla olan bir tencere suyun ısısı daha fazladır. 2.Sıcaklık enerji değil, ısı bir enerji türüdür 3.Sıcaklık termometre ile ölçülebilir. Isı her hangi bir araçla ölçülmez, ancak kütlesi ve sıcaklığına bağlı olarak hesaplanabilir.

9 TERMOMETRELER Cisimlerin sıcaklıklarını ölçen araçlara termometre denir. Yaygın olarak sıvı (civalı veya alkollü) termometre kullanılır. Katı ve sıvıların genleşme katsayılarının farklı oluşundan yararlanılarak yapılır. İyi bir sıvılı termometrede sıvı haznesinin büyük, kılcal borusunun çok ince, genleşmesinin az olması, kullanılan sıvının genleşmesinin büyük olması gerekir.

10 YAKITLARDA DEPOLANMIŞ ENERJİ Akarsuların gücünden yararlanmak için barajlarda depolanan su, hidroelektrik santrallerde elektrik enerjisi elde etmek için kullanılır. Akarsuların yağışlarla beslendiğini, yağışların ise su döngüsü nedeniyle oluştuğunu öğrenmiştik.elektrik enerjisinin kaynağı da güneş enerjisidir. Güneş in Dünya için ısı ve ışık kaynağı olduğunu biliyorsunuz. Bitkiler güneş enerjisini kullanarak besin üretir.

11 Bu besinlerde depolanan enerji,bitkileri yiyerek beslenen canlılara aktarılır.canlılar, bu enerji sayesinde yaşamlarını sürdürürler.yandaki şekilde görüldüğü gibi, bir insan yediği mısırdan aldğı enerjiyi saati kurmada kullanabilir.yani besin olarak tükettiğimiz bitkilerde depolanan enerji, insanda hem ısı enerjisine hem de saat kurmada olduğu gibi hareket enerjisine dönüşür.kömür, petrol ve doğal gaz yenilenemez enerji kaynaklarımızdandır.milyonlarca yıl önce bataklıkların dibinde kalan bitkiler,üzerindeki katmanların etkisiyle ısınıp sıkışarak kömürleşmiştir.

12 Petrol de deniz canlılarının kalıntılarının benzer bir süreç geçirmesiyle oluşur.demek ki petrol,kömür ve doğal gaz gibi enerji kaynaklarımızın kökeni de güneş enerjisidir. Bu yakıtların kullanılmasıyla da güneş enerjisinden dolaylı olarak faydalanırız.

13 Kömür, petrol ve doğal gaz fosil yakıtlar olarak adlandırılır. Fosil denilmesinin sebebi hepsinin canlı kalıntılarından oluşmuş olmasındandır.odun, bilinen en eski yakıttır.