ARALAMA (FERAHLANDIRMA)

Transkript

1 ARALAMA (FERAHLANDIRMA)

2 Aralamanın Tanımı Sıklık çağından sonra gelen meşcere gelişme çağlarında (sırıklık veya direklik, ince, orta ve kalın ağaçlık çağları), Sıklık nedeniyle tabii budanmanın ve meşcere tabakalarının, Gövde sınıflarının belli olmaya başlamasından, Meşcere gençleştirmeye girinceye kadar, Ağaçların aralarında yaptıkları mücadeleye aktif müdahaleler yapan devamlı ve planlı kesimlere "aralama" veya "ferahlandırma" kesimleri denir. Silvikültürel bakım tedbirlerinin en önemlisidir.

3 Aralamanın Amacı: Meşceredeki üstün nitelikteki bireylerin bakımını sağlamak ve iyi koşullar altında büyümelerini sürdürebilmek. Meşcereleri biyotik ve abiyotik tehlikelere karşı daha dayanıklı bir duruma getirmek. Meşcereyi doğal gençleştirmeye hazırlamak. Ormana estetik bir görünüm kazandırmak. Ormandan ara hasılat elde etmek.

4 Direklik veya sırıklık çağı: sıklık çağının sona ermesinden itibaren, gövdelerin 1.30 m çapları 20 cm oluncaya kadar devam eden gelişme çağı İnce ağaçlık çağı: Direklik çağından sonra 1.30 m deki çapın 21 cm den 35 cm ye kadar, Orta ağaçlık çağı: 1.30 deki çap 36 cm den 50 cm ye gelene kadar; Kalın ağaçlık çağı: 1.30 m deki çap 50 cm den daha yukarı olup, meşcere gençleştirilinceye kadarki çağdır.

5 ORMANCILIK ARAŞTIRMA MÜESSESELERİ GÖVDE SINIFLARI yıllarında uluslar arası ormancılık araştırma birliği (lufro) tarafından da kabul edilmiştir. Bu sınıflandırma hem biyolojik ve hem de ekonomik elemanları bir araya getiren kombine bir sınıflandırmadır ve pratik amaçlara uyma kabiliyeti yüksektir. Bu sınıflandırma meşcerenin galip ve mağlup gövdeleri beş alt sınıfa ayrılmaktadır. Bu sınıflandırmanın ülkemizde çalışacak orman mühendisleri tarafından ezbere bilinmesi gerekmektedir. Aksi takdirde, aralama damgası yapmak mümkün değildir.

6 I. Galip gövdeler Üst tepe kapalılığına katılan bütün gövdeler, bunlardan: 1. sınıf: Tepe gelişmesi normal ve gövde şekli iyi olan galip gövdeler. 2. sınıf: Tepe gelişmesi anormal veya gövde şekli fena olan galip gövdeler bunlarda beşe ayrılır: a) Sıkışık gövdeler (2a), b) Fena şekilli azmanlar (2b), c) Çatal gövdeler (2c), d) Kırbaçlayıcı adı verilen gövdeler (2d), e) Her türlü hasta gövdeler (2e).

7 II. Mağlup Gövdeler Bunların kapsamına girenler ise üst tepe kapalılığına katılmayan bütün gövdelerdir, bunlarda üç kategoriye ayrılır. 3.sınıf: Geri kalmış fakat tepeleri henüz siperlenmemiş (açık) olan gövdeler. 4.sınıf: Ezilmiş ancak henüz yaşama kabiliyetindeki gövdeler. 5. sınıf: Ölmekte yahut ölmüş gövdeler, toprağa doğru kıvrık sırıklar.

8

9 Kraft ın ağaç sınıfları ayırımı Ağaçları tepe şekillerine (Tepe gelişmesine) ve meşcere içindeki sosyal yerlerine (oransal boylarına) göre ilk olarak ayıran Kraft olmuştur. Kraft 1884 yılında yaptığı ayırımda, galip ve mağlup meşcereyi aşağıdaki sınıflara ayırmıştır.

10 Gövde Sınıfı 1: İleri galip gövdeler, normalden daha fazla derecede gelişmiş tepelere sahip olan gövdelerdir. Gövde Sınıfı 2: Galip gövdeler, kural olarak asli meşcereyi oluşturan ve iyi gelişmiş tepelere sahip olan gövdelerdir. Gövde Sınıfı 3: Az derecede müşterek galip gövdeler, tepeler henüz oldukça normal şekillenmiş ve bu konuda ikinci gövde sınıfına benziyorsa da, gelişme nispeten zayıf, sıkışık ve çok kere bozulma başlamıştır. Bu gövde sınıfı galip meşcerenin en alt sınırını oluşturur. Gövde Sınıfı 4: Mağlup gövdeler, tepeler az ya da çok derecede cılızlaşmış, her taraftan ya da iki taraftan sıkıştırılmış ya da bir taraflı gelişmiş gövdelerdir. Bu gövdeler tepe durumlarına göre ikiye ayrılırlar. 4.a: Ara durumda bulunan tepeler, büyük kısmı itibarıyla açık genelde sıkışık durumdaki tepelerdir. 4.b: Kısmen alt durumda bulunan tepeler, tepenin üst kısmı açık, alt kısmı siperli ya da siperin etkisiyle ölmüştür. Gövde Sınıfı 5: Tamamen alt durumdaki gövdeler 5.a : Yaşama yeteneğindeki tepeler 5.b : Ölmüş ya da ölmekte olan tepeler.

11 İsviçre Ormancılık Araştırma Kurumu nun ayırımı 1. Sınıf: Kesin galip ağaçlar, boyları ileri, tepeleri her tarafa doğru iyi gelişmiştir. 2. Sınıf: Müşterek galip ağaçlar, boyları kesin galip ağaçlara göre biraz kısadır. Tepelerin genişliğine ve uzunluğuna gelişmesi daha azdır. 3. Sınıf: Mağlup galip ağaçlar, tepeleri henüz açıktır. (Müşterek galip ağaçlara göre daha kısa olduğundan dolu ışıktan tam olarak yararlanamamaktadır. Tepeler galip ve müşterek galip ağaçlar tarafından sıkıştırıldığından dolayı düzgün olmayan gelişim ve şekillenmeler görülmektedir). 4. Sınıf: Ezilmiş ağaçlar, bunların tepeleri artık açık değil, komşu ağaç tepelerine ait bir ya da daha fazla dal, tepelerinin üstünü kapamış bir haldedir. 5. Sınıf: Ölmekte ve kurumuş olan alt durumdaki ağaçlar.

12 Heck in gövde şekilleri ayırımı Yukarıdaki iki ayırımda da ağaçların boy ve tepe tacı gelişimleri dikkate alınmasına karşın gövde kaliteleri dikkate alınmadığından, bu iki sınıflama zamanla yeterli görülmemiştir. Gövde kalitelerinin dikkate alınmamış olmasından doğan mahzurları gidermek için Heck, 1898 yılında Kraft ın her sınıfı için 7 gövde sınıfı ayırt etmiştir.

13 Aralama çeşitleri A-Mekanik= Geometrik Aralama (Sıra aralaması): Belli aralık-mesafelerde dikimi esas alan yapay gençleştirme veya ağaçlandırma sahalarında uygulanan aralamadır. Bu aralamada bireylerin kalitesi vb. özellikleri dikkate alınmaz. Bir sıra alınır bir sıra bırakılır.

14 B Selektif (seçerek) Aralama: Genellikle doğal olarak yetişmiş ormanlarda uygulanan aralamadır. Aralamada esas olan 1.sınıf ağaçlara hizmet etmektir. Bunun içinde meşcere gezilir, üstün özellikteki bireyler saptanır ve kötüler alandan çıkarılır (=müspet-pozitif seleksiyon). Zor, zaman alıcı, fikri ve bedensel mesaiyi gerektiren bir işlemdir.

15 Selektif Aralama Yöntemleri 1. Alçak Aralama 2. Yüksek Aralama Seçme Aralaması

16 ALÇAK ARALAMA: Hayat kabiliyetinde (yaşayan) bir ara ve alt tabakası bulunmayan meşcerelerde (ki bu meşcereler esas itibarıyla ışık ve yarı ışık ağacı meşcereleridir) uygulanan bir aralama şeklidir. Müdahaleler esas itibariyle tali meşcerede olur, zamanla tali meşcere uzaklaşır, bir tabakalı orman kuruluşu yaratılır. Zorunlu hallerde galip meşcereye de müdahale edilir.

17 Alçak Aralamanın 3 derecesi vardır: A. Zayıf alçak aralama: Gövde sınıfları taksimatına göre 5. sınıf (ölmüş, ölmek üzere veya yere yatmış sırıklar) ve 2e sınıfı (her türlü hasta gövdeler ve dikili kurular) kesilerek meşcere dışına çıkarılır. Böylece meşcere temizlenmiş ve estetik bir görünüm kazanmıştır. Böcek ve mantar zararlarına ve yangın tehlikesine karşı faydalı bir önlemdir.

18

19

20 B. Mutedil alçak aralama: Meşcere bünyesine, ılımlı aktif müdahalelerde bulunan bir aralama derecesidir. 5. sınıf ve 2e sınıfı gövdeler hemen, 4. sınıf gövdeler (ezilmiş gövdeler) meşcere kapalılığını bozup boşluklar oluşturmayacak bir şekilde, yani bir kaç müdahalede (tedricen) çıkarılır. Ayrıca, 1. sınıf gövdelere zarar veren 2. sınıf gövdelerden, öncelik sırasıyla 2b (fena şekilli azmanlar), 2d (kırbaçlayıcılar) ve 2a (sıkışık gövdeler) ve 2c (çatal gövdeler) sınırlarındaki gövdelerde, kapalılığı bozmamak koşuluyla tedricen çıkarılabilir. 1. ve 3. sınıf gövdelere müdahale edilmez.

21 C. Kuvvetli alçak aralama: Bu aralama derecesinde, 5. sınıf. 2e ve 4. sınıf gövdeler hemen; 3 sınıf (geri kalmış gövdeler) ise tedricen alandan çıkarılır. 1 sınıf ağaçlara zarar veren 2. sınıf gövdelerle, meşcerede bulunması istenmeyen ağaç türleri (meşcerede temsil edilecekleri bir miktarda bırakılmak şartıyla titrek kavak, kuş. söğüt, kızılağaç gibi) de, meşcerede kapalılığında boşluklar oluşturmadan kesilip uzaklaştırılabilir. Hatta, bir birine zarar veren 1. sınıf ağaçlara da üstün vasıflı olanların lehine müdahalelerde bulunulur.

22 Şekil 45. Düzenli mutedil alçak aralama müdahalelerine kuvvetli alçak aralama müdahalelerine konu meşceresi. Vezirköprü Orman İşletmesi Kund (Foto: M. Genç).

23

24

25

26

27

28 Kuvvetli alçak aralama kesimleri ile, meşcere bünyesine önemli ölçüde müdahalelerde bulunulmaktadır. Amaç, 1. sınıf gövdelerden oluşan kaliteli bir meşcere elde etmektir. Ancak aralamalarla meşcere kapalılığı bozulmalı, kırılmalıdır. Hedef, gençleştirme çağına normal kapalılıkta ulaşacak bir meşcere kuruluşunu sağlamak ve devam ettirmek olmalıdır. Bunun için, 2. sınıfa ait bazı gövdeler, 3. sınıf gövdeler hatta 4. sınıf gövdeler, açıklık oluşmaması amacıyla bir süre meşcerede tutulur. Alçak aralamanın felsefesi: alçak üst sınıftan büyük miktarda su ve besin kullanır ve üst sınıftakilerin gelişimini olumsuz etkiler. Alçak aralamalar rotasyonla yapılabilir ve en çokta bu yöntem kullanılır. Çünkü bir ekip meşceredeki ağaçları tek tip olarak özel bir kademede kesme konusunda kolaylıkla eğitilebilir.

29

30

31 YÜKSEK ARALAMA: Hayat kabiliyetinde (yaşayan) bir ara ve alt tabakası olan, bu ara ve alt tabaka fertlerinin hepsini veya bir kısmını muhafaza ederek prensip itibarıyla galip meşcereye müdahale eden bir aralama şeklidir. Gölge ağacı meşcerelerinde, gölge ağaçlarının kendi aralarında, veya ışık ağaçları ile yaptıkları karışık meşcerelerde genelde uygulanır.

32 Yüksek aralama uygulamaları sırasında ara ve alt tabakada yer alan meşcere elemanları uzun süre korunur. Zira ara ve alt tabaka önemli işlevlere sahiptir. A. Dolgu vazifesi görmek; böylece hem doğal dal budaması gerçekleşir, hem de düzgün ve dolgun bir gövde gelişimi sağlanmış olur. B. İhtiyat vazifesi görmek; yani üst tabakada bir boşluk meydana geldiğinde, bu boşlukları doldurmak; C. Toprağın bakımlı kalmasını sağlar. Yüksek aralama müdahaleleri, çok tabakalı bir orman kuruluşu oluşturur.

33 Yüksek Aralama Dereceleri A.Mutedil yüksek aralama: Mağlup gövdelerden sadece 5. sınıf çıkarılır. Ara ve alt tabakayı oluşturan 3 ve 4. sınıflar genellikle korunur. Bunlardan sadece hastalıklı olanlar çıkarılır. Galip gövdelerden de 2 e sınıfı hemen uzaklaştırılır. Galip tabakadaki kusurlu gövdelerden 2.sınıfın 1. sınıf gövdelere zarar verenleri (2a, 2b, 2c ve 2d) ve 1. sınıftan da birbirini sıkıştıranların bir kısmı alınır.

34 B. Kuvvetli Yüksek Aralama: Seçilen belli sayıdaki istikbal ağaçlarının bakımını amaçlar. Meşcere sırıklık, direklik çağına ulaştığında, müspet seleksiyon uygulanarak belirli sayıda istikbal gövdesi (1.sınıf) saptanır ve işaretlenir. Bunların gelişimine engel olan diğer gövdeler (ister 2.sınıftan, ister 1. sınıftan) zararlı olmaya başladıkça uzaklaştırılır (sınıf 5 hemen, sınıf 3 ve 4 hastalıklılar hariç korunur). Dolayısıyla ara ve alt tabakadaki meşcere elemanları hizmete devam ettikleri sürece bakım tedbirlerine dahil edilir. Aksi halde, kesilerek uzaklaştırılır. Kuvvetli yüksek aralama genellikle direklik çağından itibaren mutedil yüksek aralama müdahaleleri ile hazırlanmış meşcerelerde uygulanır.

35

36 Yüksek aralamanın felsefesi; alçak üst sınıflar yalnızca önemsiz miktarda besin kullanırlar ve asıl rekabet besin+ışık ve büyüme yeri bakımından dominantlarla codominantlar arasındadır. Yüksek aralama daha karlıdır (daha büyük çaplar kesildiği için), ama meşcereye daha fazla zarar verebilir (büyük çaplı olduğundan düşerken zarar verebilir). Alçak üst sınıfların varlığı makineli çalışmayı zorlaştırır.

37

38 SEÇME ARALAMASI Geleceğin hasılat ağaçları haline gelecek olar codominant ve orta üst sınıflar içindeki ağaçları serbest bırakmak için baştan üst sınıftaki bütün ağaçları kesmek. Bu yöntemin 3 varyasyonu vardır. 1- Genç asit yaşlı meşcerelerde araya saçılmış bazı ağaçlar meşceredeki diğer ağaçlardan çok daha fazla büyümüş ve yan basınç eksikliğinden dolayı azman ağaçlara dönüşme tehdidi mevcut olduğunda tehdit eden ağaçlar kaldırılır. Şekil. Genç bir meşcerede birkaç ağacın azman ağaçlara dönüşme riskinin bulunduğu yerde yapılan seçme aralama; bu ağaçların kaldırılması meşcerenin geri kalanında daha eşit bir alan sağlar.

39

40

41 2- Bir meşcerenin codominantlarının ve bazı orta ağaçlarının yüksek kalitede gövde geliştirmiş olmaları durumunda alçak aralama ile gelişmesine izin verilir, bu takdirde boşluk ağaçlar (dominant) kaldırılır ve kaliteli (cadominant) hasılat ağaçları haline gelir. Bu varyasyon yalnızca ağacın serbest bırakılmasına iyi cevap verme, kapasitesinde olan ve bölgenin büyüme kapasitesini yeniden yükseltebilen türlerde uygulanabilir. Meşceredeki en büyük ağaçlardan midrotasyonda (ortarotasyon) büyük bir hacimde aralama yapılmasını sağlar. Eğer rotasyon ölçütü özel bir çapta ağaçların elde edilmesi ise rotasyonu uzatır.

42 3- Borggreve (Dengler 1944)'nin varyasyonu meşceredeki dominantlar satılabilir hale gelene kadar gelişmesine izin verir, daha sonra dominantlar (bazal (temel) % 10-20) kaldırılır. Codominantlar (şimdi dominantlar) uygun boyuta geldikten sonra sazı eski ve yeni dominantlar (bazal alanın % 10-20) kaldırılır. Alt ağaçların dominant hale gelmesine izin verilmesi, ağaçların sayısındaki azalmanın artık bölgeyi kontrol edemez duruma gelmesine dek sürdürülür. Kalan ağaçlar satılabilir hale geldiğinde hepsi birden kesilir ve alana dikim yapılır. Bu yöntem alttaki ağaçların, serbest kalmaya cevap veren toleranslı türler gerektirir.

43 Kaliteli yapacak odun yetiştirmenin amaçlandığı, tabakalı bir meşcere kuruluşunun özlendiği, meşcere toprak bakımının istendiği, fırtına tehlikesinden korkulduğu hallerde ve yerlerde aralamalarla çıkarılacak fertleri teker teker arayıp bulmak gerekir. Bu yapılırken meşcere fertleri Ormancılık Araştırma Kurumları Birliğinin gövde sınıfları taksimatı çerçevesinde ayırma tabi tutulur ve 1. sınıfa dahil gövdelere (istikbal gövdelerine) zarar veren gövde sınıfları çıkarılır. Bu aralama yönteminde ormancı meşcerede kalacakları da çıkacakları da arayıp bulmak durumundadır. Bu yönüyle kesim ve kesimden sonra ara hasılatın çıkarılması yönünden de zordur, fakat kalite artımına hizmet eden bir yöntemdir.

44 Yaklaşık olarak 21 milyon ha ormanımızın tamamı tabiat ormanı olması sebebiyle selektif aralama yapılması esastır. Ayrıca Türkiye'de tesis edilen kültürlerde kullanılan fidanlar genetik ıslak sorunları çözülmüş ülkelerdekinden farklı olarak geno-fenotipik bakımdan aynı veya birbirlerine çok yakın olmadıkları için meşceredeki gelişmelerde (büyümeleri) farklı olmaktadır. Sonuç olarak suni gençleştirme alanlarımızın da bir çoğunda selektif aralamaya başvurulmalıdır.

45 MEKANİK (SİSTEMATİK) ARALAMA Kuruluş itibariyle suni (belli aralık mesafelerle dikim yapılmak suretiyle) tesis edilmiş, aralama çağına gelmiş meşcereler de kullanılabilir.

46 Mekanik aralama ağaçlar, tepe sınıfı, kalite veya karakterine bakılmaksızın kaldırır. 3 temel yaklaşımı vardır. A. Mekan yaratma ilkeleri kullanılır ve seçilen ağacın etrafında belirli bir yarı çap içinde kalan bütün ağaçlar temizlenir. B. Plantasyonlar da her 2. ile 7. sıra kaldırılır (sıra aralama) 7. sıra aralama yöntemi erişim yolları açmak üzere aralama işlemini yapacak olan ağır ekipmanın geçmesine izin vermek için kullanılır. C. Aşırı bir biçimde yoğun fide veya fidan meşcerelerinde buldozerle kare kare şeritler halinde kesilir. Kare kare bırakılan küçük fide gruplarının daha sonra elle temizlenmesi gerekir. Şartların mevcut olduğu durumlarda mekanik aralama; seçerek aralamadan daha kolay ve daha ucuzdur, ve %25-50 zamandan tasarruf sağlar.

47 Bu aralama biçiminin en önemli sakıncası, kesilmeden bırakılan sıra veya şeritler üzerindeki bireyler arasındaki şiddetli mücadeledir. Bu mücadelenin sonucunda meşcerenin gelişimi olumsuz yönde etkilenir. Çünkü, bireylere, bırakılan yerleşim alanı, çok dardır. Bu nedenle bu aralama en iyi şekilde genç meşcerelerde uygulanabilir. Zira genç meşcerelerde tepe gelişimi belirsiz, birey adedi oldukça azdır ve mevcut genç bireylerin tepeleri, aralamayla oluşan boşluklara doğru daha iyi gelişir.

48 SERBEST ARALAMA Serbest aralamada, adının da belirtildiği gibi, ağaçlar yukarıda ifade edilen yöntemlerin hiç birisine uymadan kaldırılır. Tek tek ağaçlar, orman görevlisinin meşcerenin gelişimi için en iyisinin hangisi olduğuna dair verdiği karar doğrultusunda kaldırılır ya da kesilir. Serbest bırakılacak yada kesilecek seçmekte kullanılan ölçütler; üst sınıf güçlülük, mekan yaratma, form ve dal özelliklerini içerir. Her hangi bir müdahaleye tabi tutulmayan (yaş, sıcaklık ve strüktür bakımından muntazam olmayan) doğal meşcerelerde kullanılır. Bu aralama kullanıldıktan sonra meşcerede tek bir aralama yönteminin kullanılmasına elverişli şartlar olmalıdır. 4'e ayrılır. 1- Ağacın tepedeki pozisyonuna bakmadan yapılır. 2- Hangi ağacın çıkarılması gerektiği konusunda bir sınırlama getirmez. 3- Gerekirse birkaç klasik aralama yöntemi kombine olarak kullanılabilir. 4-Dikim yöntemiyle geliştirilen (yapay) ormanlarda bu yöntem kullanılmaz.

49 Aralamanın Kantitatif Değerlerinin Bulunması Aralamanın kantitatif değerini bulmak için d/n oranı kullanılır. d- aralamalarla kesilip çıkarılan ağaçların göğüs yüksekliğindeki ortalama çapı; D- Aralama öncesinde alanda bulunan ağaçların göğüs yüksekliğindeki ortalama çapı. d/n oranı; 1 den fazla ise; seçme aralaması uygulanmıştır. 1 ise ; sıra aralaması uygulanmıştır (plantasyonlarda) 1 den az ise ; diğer aralama yöntemleri uygulanmıştır. 2 den çok az ise; kuvvetli alçak aralama uygulanmıştır.

50 Aralamanın Faydaları 1. Artım yönünden 2. Toprak yönünden 3. Tabii gençleştirme şartları yönünden 4. Meşcere dayanıklılığı yönünden 5. Ara hasılat alma yönünden 6. Orman estetiği yönünden

51 1. Artım yönünden faydaları Meşcerelerde "progresif azalan artım" dışında üç tip artım söz konusudur. a) Hacim artımı, b) Kıymet artımı ve c) Boy artımıdır. Aralama kesimleri ile meşcerelerden belirli aralıklarla ağaçlar kesilerek meşcere serveti azaltılmaktadır. Bu nedenle meşcerelerde kalan ağaçlara daha fazla yerleşim alanı (su besin maddesi açısından) sağlanır. Sonuç olarak ağaçların kendi çaplarının artımları mümkün hale gelebilir. Fakat sözü edilen bu artım, pek çok meşcerede kesilen ağaçlarla yitirilen ağaçlardan daha azdır. Bu nedenle aralamalar meşcere toplam hacminde artışa değil genellikle azalmaya neden olur. Meşcerede kalan ağaçlar ise gövde çapındaki artışa paralel odun kalitesi de artar ve kaliteli gövdeli ağaçlardan kurulu meşcereler oluşur. Burada dikkat edilmesi gereken konu meşcerenin kıymetinin artması hacminin artmasından daha önemli olduğudur. Ayrıca aralama ağaçların idare süresini de kısaltır. Yerine göre 10 ile 20 yıl kadar kısalabilir. Aralama yapılmayan rneşcerelerde yapacak odun elde etme oranı 1/3 oranında düşmektedir.

52 30 cm çapında iki ağacın kesiti Çam (23 yaşında) Ladin (108 yaşında)

53 2) Toprak Yönünden (Toprak, Meşçere Bünyesi ve Doğal Gençleştirmeye Etkisi) Aralamanın sayesinde meşcere içine, ışık ve buna bağlı olarak sıcaklık ve yağış düzenli bir şekilde ulaşır. Böylece mikro organizma faaliyetleri kolayca başlar ve sekteye uğramadan devam eder gençleştirme çalışmaları için ideal toprağın oluşmasına yardımcı olur. Aralamalarla meşcere içine bol miktarlarda yağış girerken ağaç sayısındaki azalmaya paralel olarak su sarfiyatı da düşer meşcere içi rutubet şartları iyileşir. Bu olay bilhassa yarı kurak ve kurak mıntıkalar için önemlidir. Bunların yanında yapılacak bir şiddetli aralama ile de alana diri örtü gelebilir bu yüzden aralamanın dozunu iyi ayarlamak gerekir. Meşcere kapalılığının bozulmaması özellikle diri örtü problemi olan yöreler için önemlidir. Aralama görmüş meşcerelerdeki galip ve müşterek galip ağaçlar, bol miktarda tohum üretebilecek tepeler geliştirebilirler. Ayrıca meşçere toprağı devamlı olarak tav halindedir. Yani çimlenme yatağı daima hazırdır.

54 Meşçere içinde bırakılan bireyler rüzgar, kar, fırtına zararlarına karşı dayanıklı hale getirilmelidir. Zamanında yapıları ve mutedil olarak ve sık sık yapılan düzenli aralamalar ile bu sağlanmış olur. Aralama kesimleri sonucunda meşcere de kalan ağaçlar irsi özellikler bakımından en iyi fertlerdir. Aralama kesimleri ile meşcereden ara ve alt tabakadaki ölmüş veya hastalıklı bireylerin çıkarılması ile alana mantar ve böcek zararlıları önlenmiş olur.

55 3) Aralamaların Orman Estetiğine Etkisi: Planlı ve düzenli olarak aralama müdahalelerine tabii tutulan meşcerelerde, göze hoş görünmeyen bütün manzaralar zaman içinde kaybolur. Meşcereler doğal dal budanması muntazam, kalem gibi güzel, dolgun ve boylu ağaçlardan kurulmuştur. Hele hele göl, nehir, ırmak dere gibi suyla bütünleşmiş, geniş ve iğne yapraklı ağaçlardan kurulu karışım meşcerelerin seyrine doyum olmaz.

56

57 4) Aralamaların Hasılata Etkisi Aralamalarla elde edilen ara hasılat, küçümsenemeyecek miktarlara ulaşır. Ara hasılat temin edilmeyen meşcerelerden silvikültürel anlamda yüksek verim elde etmek mümkün değildir. Ara hasılat ile elde edilen miktar toplam hasılatın ¼ ile 1/3 arasında olabileceği söylenmektedir. Aralamalarla bir yandan milli ekonominin ihtiyaç duyduğu odun hammaddesi piyasaya sunulmakta, diğer yandan orman teşkilatı küçümsenemeyecek miktarlarda para kazanmaktadır.

58 Aralamaların Zamanı ve Tekrarlanması Aralama içine rahatça girebilecek meşcerelerde uygulanır. İlk aralama müdahalelerine kadar geçen süre, ağaç türlerinin gelişme enerjisine bağlı olduğu yetişme ortamlarının verimliliğine hatta gençlik ve sıklık bakımlarının yapılıp yapılmadığına bağlı olarak da değişir. Sonuç olarak ağaç türleri için, aralamalara başlama zamanına ilişkin belirli yaşlar önermek pek mümkün olmadığı gibi, muhtemelen sağlıklıda değildir. En güzeli meşcerelerde uygulanan ilk planlı müdahaleler olan ayıklama kesimleri tamamlandıktan sonra; yani doğal dal budanması ve kuvvetli gövde ayrılmasının başlaması ile sona eren sıklık bakımı çalışmalarının ardından, alanda bırakılan bireyle, "bakım amacımızı tehdit eder şekilde birbirlerini rahatsız etmeye başlamışlarsa, ilk aralama (ferahlandırma) kesimleri yapılır ve bu kesimler ihtiyaç duyulduğunda tekrarlanır.

59 Genç, eşit yaşlı meşcerelerde genellikle yaşlar aralamaya başlama yaşı gibi düşünülse de aralamalara başlama zamanı hakkında kesin rakamlar vermek her zaman mümkün değildir. Zira meşcerenin genel bakımlılık durumu, gençlik ve ayıklama kesimleri ile ne hale geldiği, ağaç türü, yetişme ortamı özellikleri vb. bunda önemli rol oynamaktadır. Normal olarak aralamalara, sıklık çağı sona erip meşcerenin içine rahatça girilebilecek durumda başlanılır.

60 Aralamaların tekrarı; ağaç türü, meşcere yaşı, yetişme ortamına göre değişir. Genel bir ölçü: her m boy büyümesinden sonra bir müdahale olmalıdır. Yapraklılarda daha seyrek (meşe ve kayında 6-10 yılda bir). Aralamanın tekrarı için genel kural meşcere yaşının onda birine eşit aralar kabul edilir. Yani yaşındaki bir meşcereye 2-3 yılda bir, yaşındaki bir meşcereye 4-5 yılda bir aralama amaçlı olarak girilmelidir.