Enerji Verimliliği Derneği

Transkript

1

2

3 Enerji Verimliliği Derneği Dünyada verimlilik merkezli çalışmalar yaygınlaşmakta, tüm ülkeler ve büyük kuruluşlar yüksek bütçeler kullanarak bu alanda araştırma ve geliştirme faaliyetleri yürütmektedir. Ülkemizde de çeşitli kurum ve kuruluşlar, enerji verimliliği konusunda çalışmalar yapmaktadır. Enerji Verimliliği Derneği bir sivil toplum örgütü olarak teşekkül edilmiştir. Öncelikli amacı enerjinin etkin ve verimli kullanılabilmesi için farkındalık oluşturmak, ayrıca bilimsel ve teknik araştırmalar yaptırmak ve sonuçlarını kamu kuruluşları ve vatandaşlar ile paylaşarak verimliliği arttırmaktır. Dernek, güçlü yönetimi, nitelikli teknik altyapısı ile başarılı kampanyalar ve etkinlikler düzenleyerek toplum üzerinde enerji verimliliği konusunda kısa zamanda farkındalık oluşturmayı başarabilmiştir. 1

4

5 Kadınlar İçin Küçük, Türkiye İçin Büyük Bir Adım Enerji Hanım 3

6 Enerji Hanım Projesinde enerji verimliliği çalışmalarına vurgu yapılarak, başta evlerde olmak üzere ülke genelinde kadınlarımızın enerjiyi verimli kullanmayı öğrenmesi ve bu yolla önce ev ekonomisine, sonra ülke ekonomisine katkıda bulunması amaçlanmıştır Kampanya kapsamında 21 ilde 34 bin kadına ulaşılarak, on binlerce kadının bilinçlendirilmesi ve evlerdeki enerji tüketiminin azaltılması sağlanmıştır Küçük tasarruflarla yıllık enerji tüketiminizi 4 te 1 oranında azaltmanız mümkün. Bu da aileniz için 1 çeyrek altın, Türkiye ekonomisi için 4 Milyar Lira kazanç demek. 4

7 EVLERDE ENERJİ VERİMLİLİĞİ İÇİN UYGULAMA YAPILACAK ALANLAR 1. Fırın Kullanımı 2. Buzdolabı Kullanım 3. Bulaşık Makinası Kullanımı 4. Elektrikli Su Isıtıcısı Kullanımı 5. Televizyon Kullanımı 6. Klima Kullanımı 7. Aydınlatma Kullanımı 8. Çamaşır Makinası Kullanımı 9. Ütü Kullanımı 10. Elektrik Süpürgesi Kullanımı 11. Saç Makinası Kullanımı 12. Elektrikli Isıtıcılar (Şofben- Termosifon) 5

8 6

9 1. FIRIN KULLANIMI Fırın kapağını sık sık açıp kapatmayın ve kapağı uzun süre açık bırakmayın! Pişirme süresinden birkaç dakika önce fırını kapatın, yemeğiniz pişmeye devam eder! Gerekli olmadıkça ön ısıtma yapmayın! Fırında birden fazla yemek pişirebilirsiniz, az zamanda çok iş çıkar! Yiyecekleri düşük sıcaklıkta pişirebilirsiniz vakit alır ama lezzeti artar! Tencere ve tava kapaklarını kapatın, buharı kaçmasın (Kapağı kapatın ki enerji buharlaşmasın) Cam ve seramik kaplar kullanın, böylece fırın sıcaklığını 15 derece düşürebilirsiniz. 7

10 8

11 2. BUZDOLABI KULLANIMI Buzluk ve soğutma sıcaklıklarını doğru ayarlayın. Buzdolabını diğer beyaz eşyalara yakın yerleştirmeyin, dolap ısısını düşürür. Buzdolabına gıdaları kapalı kaplarda koyun ve kapısını açık bırakmayın Buzdolabının kapısını açık bırakmayın ve kapısını sık sık açıp kapatmayın. Yemekleri soğuduktan sonra buzdolabına koyun ki hem buzdolabınız hem de yemekleriniz bozulmasın. Soğutma bölüm sıcaklığı 4-5 derece, dondurucu bölüm sıcaklığı derece olmalı. Güneş alacak yerlerden, radyatör ve ısı kaynaklarından uzağa yerleştirin ki enerji tüketiminiz %25 azalsın. İçini mümkün olduğu kadar dolu ve düzgün yerleşmiş tutun! Düzenli olarak bakım yaptırıp temizleyin! İhtiyaç duyulan büyüklükte bir soğutucu seçin, fazlasına gerek yok! Derin dondurucusu üstte veya altta olan modeller, yan yana olanlardan daha verimlidirler! 9

12 10

13 3. BULAŞIK MAKİNASI KULLANIMI Bulaşıklarınızı elde yıkamayın, makine kullanın! Makinayı doldurun tam kapasite çalıştırın. Su girişini sıcak suya bağlayın! Ekonomik devirli düşük sıcaklık programını kullanın, bulaşıklarınız temiz olacaktır! Bulaşıklar için en verimli yıkama sıcaklığı 50 derecedir. Filtresini temizlemeyi ve bölümleri boşaltmayı unutmayın 11

14 12

15 4. ELEKTRİKLİ SU ISITICISI KULLANIMI Cihazı kullanmadığınız zamanlarda fişi prizden çekin. Oluşan kireç ve tortuları sık sık temizleyin. İhtiyacınız kadar su ısıtın. Cihazınızı filtreyle kullanın! 13

16 14

17 5. TELEVİZYON KULLANIMI Televizyonu kumandadan değil düğmesinden kapatın. Televizyonu kısık ses ile kullanın. 6. KLİMA KULLANIMI Elektronik termostatlı klima kullanın! Kontrollü olarak gerektiği zaman kullanın! Temizlik ve bakımını düzenli yapın! Dış ünitesini korunaklı bir yere yerleştirin! Klimanız doğrudan güneş ışığı almasın Mekâna uygun düşük kapasiteli modeller tercih edin! 15

18 16

19 7. AYDINLATMA KULLANIMI Kullanmadığınız lambayı mutlaka söndürün! Güneş enerjisinden yararlanmaya çalışın, sağlığınız açısından da önemli! Kontrollü aydınlatmalar ve tasarruflu ampuller kullanın! Evde genel aydınlatma yerine kısmi aydınlatma kullanın! Çok sayıda düşük güçlü lamba yerine yüksek güçlü lamba kullanın! Dekoratif aydınlatma yapmamaya çalışın! Karanlığı istemiyorsan verimli aydınlan Verimli ampul verimli enerji demektir. Gün ışığından yararlanın ve sensörlü aydınlatma kullanın Verimli lamba verimli enerji demektir. 17

20 18

21 8. ÇAMAŞIR MAKİNASI KULLANIMI Makineyi doldurun, tam kapasite çalışsın! Ekonomik ve kısa programlar kullanın, zaman kazanırsınız! Düşük su sıcaklığını tercih edin, çamaşırlarınız da yıpranmamış olur! Makinenizin bakımlarını düzenli yaptırın, ömrü uzar! Yukarıdan yüklemeli modeller yerine önden yüklemeli modeller kullanın! Daha az deterjan kullanın, sağlığınızı da koruyun! Düşük sıcaklık eşittir uzun ömürlü çamaşır. Kısa programlar hem para hem zaman kazandırır. 19

22 20

23 9. ÜTÜ KULLANIMI Buhar ayarı ve buhar kapasitesi yüksek olan bir model seçin! Termostat ayarlı olması önemli! Ütü işleriniz bitmeden 5 dakika önce ütüyü prizden çekerek kalan işi ütünün mevcut ısısıyla tamamlayın. Çamaşırlarınızı nemli olarak ütüleyin, daha kolay ütülenir! Taban malzemesi çizilmeyen kaplama olsun! Kendi kendine kireç tabakasını temizleyebilmesi önemli! 21

24 22

25 10. ELEKTRİK SÜPÜRGESİ KULLANIMI Torbasının sık sık boşaltın! Eskimiş fırçaları yenileyin! Torbalı yerine su hazneli süpürgeleri tercih edin! Motor, fırça ve boru bölümünü temizlemeyi unutmayın! Süpürge düşük güç oranında da çalışır unutmayın! 11. SAÇ KURUTMA MAKİNESİ KULLANIMI Saç Kurutma Makinesi Saçınızı havlu ile iyice kurulayın kuruladıktan sonra makineyi kullanın! Düşük sıcaklıkta kısa süreyle kurutmayı deneyin, saçınıza da zarar vermemiş olursunuz! 23

26 24

27 12. ELEKTRİKLİ ISITICILAR KULLANIMI (Şofben / Termosifon) Şofbeniniz kullanacağınız yere yakın olsun! (en fazla 6 metre) Sıcak su borularınızı izole ettirmeyi ihmal etmeyin! Termostat ısının maksimum 50 dereceye ayarlayın. Tatile giderken şofben ve termosifon gibi su ısıtıcılarınızı kapatmayı unutmayın! Sıcak ve soğuk su bağlantılarına tek yönlü vana takın! Su sızıntılarına dikkat edin, varsa mutlaka onarın! Termosifonu dolu olarak çalıştırın. 25

28 26

29 SONUÇ OLARAK Beyaz eşyaları alırken ENERJİ VERİMLİ sınıftan olmasına dikkat edelim Beyaz eşyalarda ürün cinsine bağlı olarak A/A+/A++/A++/A+++ gösterimleri en düşük enerji tüketimini işaret eder. Bu nedenle BEYAZ EŞYA satın alırken en az enerji tüketenleri tercih edelim. Beyaz eşyaları yerleştirirken arkada ve yanda en az 5 er santimetre boşluk bırakalım Çift cam veya cam pencere bandı kullanalım Radyatör önünü boş bırakalım Radyatörlere termostatik vana takalım. Böylece oda sıcaklıklarının ayarlanabilmesi mümkün olur. Bina izolasyonu yapılmalı. 27

30

31 Enerji Çocuk 29

32 Enerji Çocuk Projesi ile enerji verimliliği çalışmalarına vurgu yapılarak, başta evlerde olmak üzere çocukların bulunduğu her ortamda enerjinin çocuklar tarafından verimli kullanılması sağlanacaktır. Çocuklarımızın enerji kullanımı ve tüketimi konusunda bilinçlendirilmesi ve çocukların enerji verimliliği konusunda ülke ekonomisine katkıda bulunması amaçlanmaktadır. 30

33 PROJE KAPSAMINDA UYGULANACAK ÇALIŞMALAR 1. Her okulda Enerji Verimliliği Kulübünün kurulması 2. Enerji Çocuk Yönetim Kurulu nun Kurulması 3. Enerji Çocuk Liderlerinin Oluşturulması 4. Enerji Verimliliği konul u öykü ve proje yarışmalarının düzenlenmesi 5. Enerji Çocuk Naz Çizgi Film Çalışması 31

34 32

35 ENERJİ ÇOCUK NAZ DAN TASARRUFLU OLMAYI ÖĞRENİYORUZ Boşa yanan lambaları kapatmayı unutmayalım. Perdelerini aç ve gün ışığının odana girmesini sağlayalım. Güneşli kış günlerinde perdelerimizi açarak güneşin odamıza girmesini sağlayalım. Bilgisayarı sadece kullanacağımız zaman çalıştıralım. Bilgisayarını kapatmayı unutan arkadaşlarımızı kapatmaları konusunda uyaralım. 33

36 34

37 ENERJİ ÇOCUK NAZ DAN TASARRUFLU OLMAYI ÖĞRENİYORUZ Televizyon izlemediğimiz zamanlarda kapatmayı unutmayalım. Televizyon, bilgisayar ve bütün ev aletlerini düğmesinden kapatalım. Kullanılmadığı halde fişe takılı olan elektrikli ev aletleri için fişlerinin prizden çıkarılması konusunda büyüklerimizden yardım isteyelim. Tasarruflu ampul kullanılmasının önemini ailemize hatırlatalım. Su içmek için her defasında yeni bir bardak kullanmayalım ki bulaşık makinemiz boş yere daha fazla çalışmasın. 35

38 36

39 ENERJİ ÇOCUK NAZ DAN TASARRUFLU OLMAYI ÖĞRENİYORUZ Enerjimizin boşa gitmemesi için ısıtıcıları 21 C ye ayarlayalım ve mevsime uygun giyinelim. Evimiz çok sıcak olduğunda büyüklerimizden kombi ayarını düşürmesini isteyelim. Buzdolabının kapağını gereksiz yere açık tutmayalım. Temiz kıyafetleri kirli olanlarla karıştırmayalım ki çamaşır makinemiz boş yere daha fazla çalışmasın! Kapıları ve pencereleri kapatalım ki odadaki enerjiyi koruyalım. Kalorifer peteklerinin önlerini açık tutalım ki ısı iyi yayılabilsin. 37

40

41 Enerji Verimli Sanayi 39

42 Türkiye, doğusundan batısına Cumhuriyet tarihinin en güzel günlerini yaşıyor. Dünya ekonomik krizlerle boğuşurken Türk ekonomisi her gün büyüyor. Ülkemizde dünyanın sayılı projelerinin ardı arkası kesilmiyor. Sanayicimiz global rekabetin içerisinde her gün kendini dünyaya daha fazla kanıtlıyor. Türkiye, dünya ülkeleriyle rekabet ediyor. Bu rekabetin içerisinde şimdi ülkemiz için, sanayici için daha güçlü olma zamanı! Ülkemizin enerji tüketimi her geçen gün artıyor. Enerjiyi verimli kullanarak işletmelerimiz enerji faturalarını yüzde 30 dan fazla azaltabilirler. Bu sayede ülke ekonomisine önümüzdeki on yılda 65 milyar TL katkı sağlamak mümkün. 65 Milyar TL ile neler yapılabilir? 6 ünite nükleer santral 7 adet Atatürk Barajı 10 adet havalimanı 10 adet boğaz köprüsü adet okul adet tam teşekküllü hastane Hedefimiz, enerjide dışa bağımlılığı azaltmak. Çevreye duyarlı, çevreye saygılı sanayi, sürdürülebilir kalkınma ve 2023 te dünyanın ilk 10 ekonomisi arasına girecek bir Türkiye! Türkiye nin ve çocuklarımızın geleceği için şimdi enerjide verimlilik artırıcı projelere başlama zamanı. Şimdi daha az enerji ile daha fazla üretim zamanı. 40

43 VERİMLİLİK FIRSATLARI 1. Fırın Sistemleri 2. Kazan Sistemleri 3. Buhar Sistemleri 4. Kurutma Sistemleri 5. Soğutma Sistemleri 6. Isıtma, Havalandırma ve İklimlendirme Sistemleri 7. Soğutma Kulesi Sistemleri 8. Fan Sistemleri 9. Basınçlı Hava Sistemleri 10. Pompa Sistemleri 11. Elektrik Sistemleri 12. Motor Sistemleri 13. Aydınlatma Sistemleri 14. Atık Suyun Geri Kazanımı 15. Enerji Yönetim Sistemi 16. Yenilenebilir Enerji Sistemleri 41

44 42

45 1. FIRIN SİSTEMLERİ Atık ısı geri kazanımı Reküperatör, rejeneratif yakıcı vb. ile sıcak baca gazı geri kazanılarak yakma havasının ön ısıtılmasında kullanılabilir. Geri kazanılan bu ısının, ısıtma, pişirme, kurutma vb. amaçlar için de kullanılması mümkündür. Ayrıca ekonomizer kullanarak sıcak su üretme imkanı da vardır. Atık ısı geri kazanılarak buralarda %45 e varan enerji tasarrufu sağlanabilmektedir. Yanma verimi arttırma çalışmaları (yakıt-hava karışımı ayarı) Yakıt-hava karışımı optimizasyonu ile %14 e kadar verim artabilir. Brülör sistemlerinde iyileştirme çalışmaları veya verimli brülör kullanılması Brülör, yakıt ile havanın karıştığı yer olduğu için yanma verimini arttırma yöntemleri geçerlidir. Baca sistemlerinde iyileştirme çalışmaları Nem, sıcaklık, CO2, O2 ve CO oranı gibi baca gazı bileşenlerinin izlenmesi ile enerji verimliliği hakkında önemli bilgi sağlanır. Alternatif yakıt veya atık enerji kullanımı Çok yüksek sıcaklıklarda (1000 C civarı) çalışan fırınları olan tesislerde, katı atık (çöp, atık çamur vb.) yakılarak yakıttan tasarruf sağlanabilir. Fırın yüzeyinin ve sıcak hatların yalıtımı Fırın yüzeyi kayıpları %10 a varabilir. Sıcaklığı 60 C nin üzerindeki tüm yüzeyler yalıtılmalıdır. Enerji verimliliğine yönelik dizayn değişiklikleri, modernizasyon veya fırının yenilenmesi Tüm bu bahsedilen metotların uygulanması ile toplam ısıl verim %90 mertebesine ulaşabilir. 43

46 44

47 2. KAZAN SİSTEMLERİ Atık ısı geri kazanımı (Baca gazı ısısı) Atık baca gazı sıcaklığı 130 C nin üstünde ise, reküperatör ile yanma havasının ön ısıtılması veya ekonomizer ile suyun ısıtması sağlanabilir. %3-20 arasında yakıt tasarrufu sağlanabilir. Blöf geri kazanımı Buhar kazanında sürekli değiştirilmesi gereken blöften, aynı atık ısı kazanım metotlarını kullanarak %2,5 a kadar tasarruf mümkündür. Kondens geri kazanımı ve flaş buhar elde etme %14 e kadar yakıt tasarrufu söz konusudur. Detaylar için buhar sistemleri kısmına bakınız. Kazan yüzeyinin ve sıcak hatların yalıtımı Modern kazanlarda %1 civarında, eski kazanlarda %10 a kadar verim artışı sağlanabilir. Yakıtın yanma şartlarının iyileştirilmesine yönelik çalışmalar Kazana giren yanma havasındaki her 28 C lik artış, yaklaşık %1 verim artışı sağlar. Alternatif yakıt veya atık yakıt kullanımı Bkz. Fırın Sistemleri. Yanma verimi arttırma çalışmaları Hava yakıt karışımı ayarı doğru yapılarak %20 ye kadar tasarruf olanağı bulunmaktadır. Su hazırlama sistemleri Kazan besi suyunun kalitesi, verimliliğe doğrudan etki yapar. Çözünmüş mineral oranı yüksek ise, kazan içinde taşlanma artar. Kazan borularındaki taşlanma ve kireçlenme %60 a kadar ısı transferini azaltır. Ayrıca kazanda daha fazla su tutulacağından blöf kayıpları da artar. Temizlik, bakım ve arızadan dolayı maliyetleri artar. Baca sistemlerinde iyileştirme çalışmaları Bkz.Fırın Sistemleri. Enerji verimliliğine yönelik dizayn değişiklikleri, modernizasyon veya kazanın yenilenmesi Kojenerasyon sistemleri ile hem sıcak su hem de elektrik toplamda %90 verim ile üretilir. 45

48 46

49 3. BUHAR SİSTEMLERİ Buhar hatlarının kontrolü, uygun dizayn edilmemiş hatlarda değişiklik ve kaçakların önlenmesi Buhar iletim sistemindeki kaçak ve ısıl kayıplar %5-7 mertebesindedir. Kondens geri kazanımı ve flaş buhar elde etme Üretilen buhar kullanıldıktan sonra soğuyarak sıvı hale geçer. Oluşan sıcak kondens, atmosfer ile temas ettiği anda aniden buharlaşır. Buna flaş buhar denir. Toplam flaş buhar ve kondens ısıl kayıpları %20 yi bulabilir. Mevcut atık ısı geri kazanım sistemine katılabilir veya ayrı sistem kurulabilir. Buhar hatlarının ve kondens hatlarının yalıtımı Yalıtımlı borularda kayıplar yalıtımsız borulara göre %80-85 daha azdır. Buhar kapanlarının bakımı, kontrolleri ve bozuk olanlarının yenilenmesi Arızalı buhar kapanları, buhar sızıntısı yapacağından dolayı kaçakları artırır. YEGM anketine göre sanayideki kapanların yaklaşık %10 u arızalıdır. Uygun buhar kapanı kullanımı Buhar basıncına uygun buhar kapanı seçilmedir. 47

50 48

51 4. KURUTMA SİSTEMLERİ Atık ısı geri kazanımı Reküperatör, rejeneratif yakıcı vb. ile sıcak baca gazı geri kazanılarak yakma havasının ön ısıtılmasında kullanılabilir. Geri kazanılan bu ısının, ısıtma, pişirme, kurutma vb. amaçlar için de kullanılması mümkündür. Ayrıca ekonomizer kullanarak sıcak su üretme imkanı da vardır. Atık ısı geri kazanılarak buralarda %45 e varan enerji tasarrufu sağlanabilmektedir. Baca gazı neminden yararlanma, Egzoz havasında ve kurutulan malzemede nem kontrolü sistemi kurulması, Sıcak kurutma havası hazırlama sisteminde iyileştirme çalışmaları, Brülör sistemlerinde iyileştirme veya verimli brülör kullanılması, Brülör, yakıt ile havanın karıştığı yer olduğu için yanma verimini arttırma yöntemleri geçerlidir. 49

52 50

53 5. SOĞUTMA SİSTEMLERİ Soğutma hatlarının yalıtımı Yalıtımlı borularda yalıtımsız borulara nazaran %70-80 enerji kaybı daha azdır. Soğutma sistemi fan ve pompalarında yüksek verimli motor uygulaması EFF1 sınıfı motorlar, EFF2 sınıfı motorlara göre %2 -%6 daha verimlidir. Motorun ömrü boyunca toplam maliyetinin yaklaşık %90 ının enerji olduğu düşünülürse tasarruf miktarı oldukça fazladır. Soğuk hava depolarında verimlilik arttırıcı çalışmalar Akıllı kumanda sistemleri ile soğuk hava depolarında %70 e varan enerji tasarrufu sağlanabilir. Soğutma sistemlerinde ısı iletiminin düşmesine neden olan faktörlerin önlenmesine yönelik çalışmalar Soğutma sisteminde kanallardaki kirlilik %11-44 arası enerji kaybına yol açar. Atık ısı geri kazanımı (egzoz ısısı, kondenser ısısı) Atık ısı başka bir sistemdeki hava veya suyun ısıtılmasında kullanılabilir. Sıcak su, ısınma, buhar masraflarından tasarruf edilir. Absorbsiyon soğutma ile atık ısı da soğutmada kullanılabilir. Trijenerasyon sistemleri Tek bir enerji kaynağı (genelde doğalgaz) ile elektrik, sıcak su ve/veya soğutma ihtiyaçları giderilebilir. Böylece en üst seviyede verimlilik sağlanır. 51

54 52

55 6. ISITMA, HAVALANDIRMA, İKLİMLENDİRME SİSTEMLERİ (HVAC) İklimlendirme yapılan alanlarda sıcaklık ve nem kontrol sistemi çalışmaları, Soğutma hatlarının kontrolü ve uygun olarak dizayn edilmemiş hatlarda değişiklik, Egzoz havası atık ısısından geri kazanım çalışmaları, Toprak ve/veya su kaynaklı ısı pompası uygulamaları, Soğutmada %25, ısıtmada ise %75 e kadar tasarruf sağlar. Güneş enerjisinden yararlanma amacıyla güneş kolektörü uygulamaları Yaz aylarında sıcak su ihtiyacının tamamını sağlayabilir, ısıtma ve soğutmaya da destek sağlanabilir. 53

56 54

57 7. SOĞUTMA KULESİ SİSTEMLERİ Soğutma kulesi fan ve pompalarında yüksek verimli motor uygulaması EFF1 motorlar, EFF2 sınıfı motorlara göre %2-%6 daha verimlidir. Motorun ömrü boyunca toplam maliyetinin yaklaşık %90 ının enerji olduğu düşünülürse tasarruf miktarı yüksektir. Soğutma kulesi fan ve pompalarında değişken hız sürücü (DHS) uygulaması %50 ye varan enerji tasarrufu sağlanabilir. Soğutma kulesinin modernizasyonu Modern soğutma kuleleri, bağlı bulundukları soğutucu performansını %20 artırırlar. Hatlarının yalıtılması 55

58 56

59 8. FAN SİSTEMLERİ Fanlarda değişken hız sürücü (DHS) uygulaması %50 ye varan oranlarda elektrik tasarrufu sağlanabilir. Fanlarda yüksek verimli motor uygulaması EFF1 motorlar EFF2 sınıfı motorlara göre %2-%6 daha verimlidir. Uygun hava kontrol ve debi ayarlama sistemi çalışmaları Sistem ve prosese uygun kanat/rotor tipi seçimi ile aynı motor gücünde yaklaşık %20 debi artışı sağlanabilir. Demand Controlled Ventilation hem enerji tasarrufu sağlar hem de havalandırma kalitesini garanti eder. Yüksek verimli fan uygulamaları Doğrudan tahrik (direct drive) veya kaplin tahriki ile kayış kayıpları sıfırlanabilir. 57

60 58

61 9. BASINÇLI HAVA SİSTEMLERİ Basınçlı hava hatlarının kontrolü ve uygun olarak dizayn edilmemiş basınçlı hava hatlarında değişiklik yapılması Kontrol sistemi yenilenmesi %7 ye kadar enerji tasarrufu sağlar. Kompresörlerde değişken hız sürücü (DHS) veya yumuşak yol verici (soft starter) uygulaması DHS kullanımı ile %10 enerji tasarrufu sağlanabilir. Uygun kompresör seçimi Pnömatik ekipman optimizasyonu ile %6 ya kadar enerji verimliliği sağlanabilir. Kayıp ve kaçakların önlenmesi çalışmaları Hava kaçaklarının azaltılması ile %42 ye kadar, Basınç kayıplarının azaltılması ile %4 e kadar tasarruf sağlanır. Hava kurutucularının ve hava tanklarının verimli hale getirilmesi Havanın nemden arındırılmasıyla %1 civarında verimlilik artışı sağlanır. Hava tanklarında oluşan kondensi azaltır. Kompresör odasının ve kompresör yerleşiminin uygun dizaynı Giriş havası sıcaklığındaki her 5 C azalma %2 enerji tasarrufu sağlar. Kompresör atık ısısından (egzoz ve soğutma sistemi) yararlanılması Atık ısı, su veya havanın ısıtılmasında kullanılabilir. %90 a kadar geri kazanım sağlanabilir. 59

62 60

63 10. POMPA SİSTEMLERİ Yüksek verimli pompa uygulamaları Düşük sürtünmeli boru ile %20 tasarruf sağlanabilir. DHS, yüksek verimli motor, pompa ve kaplin ile toplamda %70 e varan enerji tasarrufu sağlamak mümkündür. Gereğinden fazla kapasitede seçilmiş pompalarda enerji verimliliğini artırıcı önlemler Pompa çarklarının tornalanarak basıncın düşürülmesi ile DHS ye yakın miktarda tasarruf (1/10 maliyetle) yapılabilir. 61

64 62

65 11. ELEKTRİK SİSTEMLERİ Verimli transformatör kullanılması Trafolar hareketli parça içermediklerinden verimleri oldukça yüksektir (~%98). Ancak eski trafolardaki kayıplar daha yüksek olduğundan yenilemelerde %1-2 verim artışı sağlanabilir. İletim ve dağıtım hatlarında teknik kayıpların azaltılmasına yönelik verimlilik artırıcı çalışmalar Optimum iletken kesiti ve gerilim seviyesi ile ısıl kayıplar %2-3 mertebesinde azaltılır. Elektrik sistemlerinin modernizasyonu veya yenilenmesi Akıllı şebeke uygulamaları ile kayıp ve kaçakların önüne geçilebilir. Yenilenebilir enerji kaynaklarından daha çok faydalanılabilir. Elektrik sistemlerinde oluşan harmonikleri önlemeye yönelik harmonik filtre ve kompanzasyon çalışmaları DHS, deşarj lambaları, LED sürücüler, elektronik balastlar vb. birçok cihaz harmonik yaratırlar. Bu tür elemanlar satın alınırken harmonik üretimlerine mutlaka dikkat edilmelidir. Harmoniklerin; kayıpların artmasından, ekipmanlara zarar vermesine birçok maliyet arttırıcı etkisi vardır. Bu sebeple mutlaka filtrelenmedir. Doğru seçilen ve yerleştirilen pasif filtreler ile harmonik büyük ölçüde bertaraf edebilir. Bunun ötesinde aktif filtrelerin kullanılması gerekebilir. Harmoniklerin yok edilmesi, güç faktörüne ve kompanzasyon sistemlerinin performansına da olumlu etki de bulunur. Cezalardan doğabilecek maliyet artışları önlenir. 63

66 64

67 12. MOTOR SİSTEMLERİ Yüke göre uygun kapasitede motor seçimi Elektrik motorları en verimli %85-90 yükte çalışır. Ayrıca bu değerin altında, güç faktörleri oldukça düşer. Verimsiz motorların verimli motorlarla değiştirilmesi EFF1 sınıfı motorlar, EFF2 sınıfı motorlara göre %2 -%6 daha verimlidir. Motorun ömrü boyunca toplam maliyetinin yaklaşık %90 ının enerji olduğu düşünülürse tasarruf miktarı oldukça fazladır. Motor ile yük arasındaki düşük verimli aktarım elemanlarının yüksek verimli aktarım elemanları ile değiştirilmesi %3-5 arasında sürtünme kayıpları azalır. Motorlarda değişken hız sürücü (DHS) veya yumuşak yol verici (soft starter) uygulaması DHS ile motor hızı ve dolayısıyla gücü ihtiyaca göre ayarlanır. Aynı zamanda kalkışta yüksek akım çekilmesi önlenir (soft start). Bkz. Fan Sistemi, Pompa Sistemi, Soğutma Sistemi. 65

68 66

69 13. AYDINLATMA SİSTEMLERİ Enerji verimliliği yüksek ve kullanım alanına uygun armatür seçimi İndüksiyon lambaları ile deşarj lambalarına göre %40 a kadar daha az enerji tüketme imkanı vardır. Yeni reflektörler %20 daha verimlidir. Dış aydınlatmada, civa buharlı lambalara göre sodyum buharlı lambalar %60-70 daha tasarrufludur. Floresan lambalarda elektronik balast kullanımı %25-40 arası elektrik tasarrufu sağlanabilir. Aydınlatma kontrol sistemleri (dimmer, hareket sensörleri, fotosel, zaman saatleri vb.) uygulamaları Ortalama %30 tasarruf sunabilir. Kullanım alanına göre tasarruf miktarı değişir. Gün ışığından maksimum derecede yararlanmak amacıyla çatı, duvar vb. yerlere aydınlatma pencereleri açılması aydınlatma masraflarını %30 azaltabilir. Uygun olan alanlarda LED aydınlatma sistemi uygulamaları Deşarj lambalarına kıyasla %15-40 daha verimlidir. Başlangıçta daha pahalı, ancak daha uzun ömürlüdür. Geleceğin aydınlatma biçimi olarak görülmektedir. 67

70 68

71 14. ATIK SUYUN GERİ KAZANIMI Tekstil sektörü boyama ve apreleme proseslerinde su tüketimini azaltma yönünde uygulamalar ve ilgili proseslerde kullanılmak üzere; yumuşak su üreten iyon değiştirici reçine sisteminde yapılacak teknolojik değişiklikler ile... Su tasarrufu: %54 Kimyasal tasarrufu: %67 Enerji tasarrufu: Doğalgaz %21,5 - Elektrik %0,5 Su tasarrufunun yanı sıra özellikle sıcak su üretimi için kullanılan enerjiden de tasarruf edilebilir. Sağlanan enerji verimliliği ile yıllık doğalgaz ve elektrik tüketimi ve dolayısıyla karbondioksit (CO2) salımı azaltılabilir. Öte yandan su yumuşatma sisteminde sağlanan iyileşmeler neticesinde tuz tasarrufu elde edilebilir. Firma Faaliyet Alanı; Tekstil Sektörü / Kumaş Üretimi Proje öncesi su tüketimi: m3/yıl Su tasarrufu: m3/yıl (%54) Kimyasal tasarrufu: 192 ton/yıl NaCl (%67) Enerji tasarrufu: kwh/yıl doğalgaz (%21,5), kwh/yıl elektrik (%0,5) Yatırım Maliyeti ve Ekonomik Kazanımlar Toplam yatırım maliyeti: $ Su tasarrufu: $/yıl Enerji tasarrufu: $/yıl* Elektrik tasarrufu $/yıl Kimyasal tasarrufu: $/yıl Proje geri ödeme süresi: 1 aydan az *Şebeke suyu fiyatı esas alınmıştır. 69

72 70

73 15. ENERJİ YÖNETİM SİSTEMLERİ Enerji İzleme, Kontrol ve Yönetim Sistemi kurulması İşletmenin enerji tüketimi izlenerek, kaçak ve kayıplar yakalanarak ve enerji verimliliği eğitimi ile başka işletme kıyaslamalarıyla %10-15 tasarruf sağlanabilir. TS EN Enerji Yönetim Sistemi kurulması İşletmenin enerji yönetimini oluşturması ve enerjisini izlemesi, yönetmesi. Verimlilik Arttırıcı Proje destekleri için gerekli. Otomasyon Sistemi kurulması İşletmenin, prosesin takibi ve kıyaslama yapılması ile ciddi enerji tasarrufu ve üretim verimliliğinin sağlanması mümkündür. 71

74 72

75 16. YENİLENEBİLİR ENERJİ SİSTEMLERİ Serbest Elektrik Tüketicisi kapsamında daha ucuz elektrik alınması, tarife ve talep yönetimi Daha uygun enerji anlaşmaları yapılması artık mümkündür. Üretim planlamaları ve kaydırmaları ile elektrik daha ucuz iken üretim yapılması ile fatura bedellerinden tasarruf yapılabilir. Çatıya veya tesis içine Fotovoltaik güneş ve rüzgar Elektrik Üretim Sistemi 1 MWp Lisanssız PV Güneş Tesisi ile gündüz ihtiyaç olan elektriğin üretilmesi, gece de gerekirse şebekeden elektrik çekilmesi ile tasarruf edilebilir. Hafta sonları, tatillerde fazla üretimin şebekeye satılması ile para kazanılması artık mümkün. KOJEN-TRİJEN Sistemi 7x24 çalışan tesisler ile hem ısıtma hem de soğutma gereken işletme ve tesislerde çok ciddi tasarruf sağlanır. 73

76 TİPİK PROJELER Proje Adı Yıllık Tasarruf Oranı (%) Yıllık Tasarruf Oranı (TEP) Toplam Yatırım Tutarı Geri Dönüş Süresi (Yıl) Boyahane Atık Suyu Geri Kazanımı Aydınlatma Sisteminde Değişiklik Mevcut Kompresör Dairesinin Havalandırılması Chiller Değişimi Kazan Yanma Ayarının Yapılması Kızgın Yağ Hatlarında Isı Yalıtımları Kazan Ekonomizer Yenilemesi Kompanzasyon Enerji İzleme Sistemi Kurulması Kızgın Yağ Hatları Yalıtım Revizyonu Su Kulesi Rehabilitasyonu BOPP Chiller Revizyonu 26, ,122 0,41 63, ,55 0,03 5, ,32 1,2 185, ,48 4,5 704, ,07 0,18 27, ,79 4,98 770, ,17 0,6 93, ,25 0,09 14, ,35 0,41 64, ,89 0,04 7, ,4 1,29 199, ,63 74

77 Proje Adı Yıllık Tasarruf Oranı (%) Yıllık Tasarruf Oranı (TEP) Toplam Yatırım Tutarı Geri Dönüş Süresi (Yıl) Su Kulesi Pompalarında Hız Kontrolü Buhar Prosesinde Reküparatör, Flaş Buhar ve Trim Uygulaması Kazan Baca Gazlarının Ekonomizerden Geçirilerek Besi Suyu Sıcaklığının Yükseltilmesi Atık Sıcak Sulardan Isı Geri Kazanımı Baca Gazı Ekonomizer Uygulaması Kazan Dairesinde 1 Kw Elektrik Başına Buhar Üretiminin Artırılması Statik Boya Hatlarında Doğalgaz Tüketiminin Azaltılması Ofset Baskı Holüne Evoparatif Soğutma Sistemi Ramöz ve Kurutma Makinelerinin Bacalarından Atılan Isının Geri Kazanılması Frekans Konvertör Yatırımı Eksik İzolasyonların Tamamlanması Döner Fırın Elevatörlü Farin Besleme Sistemi Absorbsiyonlu Soğutma Sistemi Aydınlatma Tasarruf Projesi 0,15 23, ,05 32,6 769, ,6 2, ,42 4, ,46 13, ,37 5, ,125 10, ,11 7, ,75 17, ,86 0, ,8 7, ,13 0, ,04 0, ,4 0, ,06 Proje Adı Yıllık Tasarruf Oranı (%) Yıllık Tasarruf Oranı (TEP) Toplam Yatırım Tutarı Geri Dönüş Süresi (Yıl) Kok Gazının Yüksek Fırın Gazına Dönüştürülmesi Elektrofiltre ve Aspirasyon İyileştirmesi Kırıcı Besleyici İyileştirmesi Yüksek Fırın ve Çelikhane Gaz Hatlarında Hız Kontrolü Slav Fırını Modernizasyonu 4, ,08 0, ,5 0,001 10, ,97 0, ,05 0, ,4 75

78 ENERJİ VERİMLİLİĞİ YATIRIMLARINA 5. BÖLGE TEŞVİKLERİ 9 Mayıs 2014 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 2014/6058 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile bazı enerji yatırımlarının teşvik edilmesi kararlaştırılmıştır. Teşvik edilecek enerji yatırımları; Yıllık asgari 500 TEP (ton eşdeğeri petrol) enerji tüketimi olan mevcut imalat sanayi tesislerinde gerçekleştirilecek, birim ürün başına en az % 20 oranında enerji tasarrufu sağlayan ve yatırım geri dönüş süresi azami 5 yıl olan enerji verimliliğine yönelik yatırımlar, Atık ısı kaynaklı olarak, bir tesisteki atık ısıdan geri kazanım yolu ile elektrik üretimine yönelik yatırımlar (doğalgaza dayalı elektrik üretim tesisleri hariç), Bu karar kapsamında ayrıca; asgari 50 Milyon TL tutarındaki, sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) yatırımları ve yer altı doğal gaz depolama yatırımları, yapılacağı bölgeye bakılmaksızın 5. BÖLGEDE YAPILACAK OLAN YATIRIMLARA SAĞLANAN TEŞVİKLERDEN YARARLANDIRILACAKTIR. Faydalanılacak 5. Bölge Teşvikleri Katma Değer Vergisi İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti, Vergi indirimi, Sigorta primi işveren hissesi desteği, Faiz Desteği Yatırım yeri tahsisi, Katma Değer Vergisi İstisnası: Teşvik belgesi kapsamında yurt içinden ve yurt dışından temin edilecek yatırım malı makine ve teçhizat için katma değer vergisinin ödenmemesi Gümrük Vergisi Muafiyeti: Teşvik belgesi kapsamında yurt dışından temin edilecek yatırım malı makine ve teçhizat için gümrük vergisinin ödenmemesi 76

79 Vergi İndirimi: Gelir veya kurumlar vergisinin, yatırım için öngörülen katkı tutarına ulaşıncaya kadar, indirimli olarak uygulanması (5. Bölge için yatırıma katkı oranı % 30; Kurumlar vergisi veya gelir vergisi indirim oranı % 70) Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği: İlave istihdam için ödenmesi gereken sigorta primi işveren hissesinin asgari ücrete tekabül eden kısmının Bakanlıkça karşılanması Faiz Desteği: Faiz Desteği, teşvik belgesi kapsamında kullanılan en az bir yıl vadeli yatırım kredileri için sağlanan bir finansman desteği olup, teşvik belgesinde kayıtlı sabit yatırım tutarının %70 ine kadar kullanılan krediye ilişkin ödenecek faizin veya kâr payının belli bir kısmının Bakanlıkça karşılanması (5 inci bölgede yapılacak bölgesel yatırımlar için Türk Lirası cinsi kredilerde beş puanı, döviz kredileri ve dövize endeksli kredilerde iki puanı), Yatırım Yeri Tahsisi: Teşvik Belgesi düzenlenmiş yatırımlar için Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde yatırım yeri tahsis edilmesi Bu teşviklerden faydalanmak için Yatırım Teşvik Belgesi alınmalıdır. Enerji Verimliliği yatırımlarında 5. bölge teşviklerinden yaralanmak isteyen yatırımcılar Ekonomi Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü nden ayrıntılı bilgiye ulaşabilirler. 77

80

81

82 Türkiye de son 25 yıldaki büyüme eğilimlerinin sürmesi durumunda 2020 yılında, yolcu trafiğinin bugün ki düzeyinin yaklaşık 3,3 katına (540 milyar yolcu/km), yük trafiğinin ise 2,5 katına (300 milyar ton/km) çıkacağı tahmin edilmektedir. Bu tahmin edilen artış göz önüne alındığında ulaştırma sektöründe enerji verimliliğini arttırıcı çalışmaların bir an önce hayata geçirilmesi için yapılacak çalışmalar proje konusunu oluşturmaktadır. 80

83 AMAÇ Ülkemizde toplam enerji tüketimi içerisinde %14 lük paya sahip olan ulaştırma sektöründe, verimlilik sağlayıcı çalışmaların ortaya koyulması ile bu alanda tüketilen enerji miktarının düşürülmesi. HEDEF Proje kapsamında belirlenen hedefler şu şekildedir. Motorlu taşıtların yenilenemez enerji kaynaklı yakıt tüketimini azaltmak, Toplu taşımada ve yük taşımacılığında demiryollarının payını artırmak, Şehir içi ulaşımda gereksiz yakıt israfını önlemek, Doğaya salınan zararlı gaz emisyonu seviyesini düşürmek 81

84 82

85 ENERJİ VERİMLİ ULAŞIM İÇİN YAPILMASI GEREKENLER Bir yerden başka bir yere gitmek istediğimizde özel araçlarımız yerine toplu taşıma araçlarını tercih edelim. Bu şekilde hem enerji tasarrufu sağlamış hem çevremizin daha fazla egzoz gazı ile kirlenmesini engellemiş hem de trafik kalabalığını biraz olsun azaltmış oluruz. Şehir içinde yakıt tüketimi ve egzoz kirliliğini en aza indirmek için önerilen hız km arasındadır. Bunu aklımızdan çıkarmayalım. Şehir içinde ve şehir dışında motorumuzu yüksek devirlerde kullanmamaya özen gösterelim. Yapılması gereken Vites değişimi: Benzinli ve LPG li araçlarda <2500 RPM ( Devir Dakika) Dizel araçlarda <2000 RPM ( Devir Dakika) 83

86 84

87 ENERJİ VERİMLİ ULAŞIM İÇİN YAPILMASI GEREKENLER Otomobilimiz yaşlandıkça ve eskidikçe kullandığı yakıt miktarı ve dolayısıyla da ortaya çıkarttığı egzoz gazı kirliliğinin arttığını unutmayalım. Bu sebeple belirli aralıklarla periyodik olarak araçlarımızı servis-bakım noktalarına götürelim, gerekli bakımlarını yaptıralım. Bu şekilde can güvenliğimizi de emniyet altına almış oluruz. Aracımız seyir halinde iken camlarımızı mümkün olduğunca kapalı tutmaya çalışalım. Otomobilimizi camları açık olarak saatte 100 Km lik bir hızla sürdüğümüz takdirde aracımızın yaklaşık % 4 oranında fazladan yakıt tüketmesine sebep olduğumuzu biliyor muydunuz? Hava koşullarının uygun olduğu durumlarda gereksiz yere klima kullanmaktan kaçınalım. Klima kullandığımızda aracımızın enerji ihtiyacı da artar, eğer mümkünse sadece hava dolaşımı yaratan fanlarımızı kullanalım, Ayrıca klimalarımızı yüksek devirlerde ve maksimum sıcaklıklarda ayarlamaktan kaçınalım. Klima, otomobilin motoru için yakıt kullanan ekstra bir yüktür. Klima kullanılmaması %5 e kadar yakıt tasarrufu sağlar. 85

88 86

89 ENERJİ VERİMLİ ULAŞIM İÇİN YAPILMASI GEREKENLER Otomobilimizin egzoz gazı ölçümlerini zamanında yaptıralım. Böylelikle motorumuzun yağ ya da yakıt yakıp yakmadığını kontrol altına almış oluruz. Aracınızın maksimum verimlilikte çalışmasını sağlamak için düzenli servisler ile bakımını yaptırın. Kirlenmiş bujiler, kirli hava filtresi veya tıkalı yakıt filtresi yakıt tasarrufunuzu olumsuz bir şekilde etkiler. Motor yağının düzenli olarak değiştirilmesi de yakıt verimliliği açısından çok önemlidir. Bakımı iyi yapılmış bir motor yakıt tasarrufunu %4 e kadar arttırabilir. Lastiklerin aracınızın yuvarlanma direnci üzerinde önemli bir etkisi vardır. Yakıt Tasarrufu Teknolojisine sahip lastikleri kullanarak yuvarlanma direncini önemli ölçüde azaltabilirsiniz. Motorunuzdan daha az enerji boşa harcanır, dolayısıyla daha az benzin tüketilir. Bu çevre için daha iyidir ve yakıta daha az harcarsınız. 87

90 88

91 ENERJİ VERİMLİ ULAŞIM İÇİN YAPILMASI GEREKENLER Otomobilimizde kullandığımız lastiklerin hava basıncı yakıt tüketimini % 5-10 oranında etkiler. 0.5 bar eksilmiş hava, yakıt tüketimimizi yüzde 5 oranında artırır. Lastiklerimizdeki hava basıncının önerilen değerlerde olmasına dikkat edelim. Şehir içi ve otoyollar için önerilen radyal lastikleri kullanmayı tercih edelim. Sabit hız seçeneklerini, özellikle de uzun otoban yolculukları için kullanın. Bu iki özellik de genel olarak gidilebilecek yolu artırır. Kısa mesafelere yürüyerek gidin veya çevrenizde uygun yollar varsa bisiklet kullanın. Yürümek ve bisiklet kullanmak hem sağlığınız için faydalı hem de çevre dostu eylemlerdir. 89

92 90

93 ENERJİ VERİMLİ ULAŞIM İÇİN YAPILMASI GEREKENLER Minibüsler, pikaplar, kamyonetler, arazi araçları gibi yüksek motor hacmine sahip araçlar, diğerlerine göre daha çok yakıt tüketir. Gerekmedikçe bu tip araçları kullanmaktan kaçının. Araçta fazla yük bulundurmayın. Aşırı yük gidilebilen yolu azalttığı gibi fren yapmayı daha etkisiz hale getirebilir. Her ekstra 50 kg için yakıt tüketiminiz %1-2 artar. Araç ne kadar ağır olursa hareket etmek için o kadar fazla enerji gerekir, bu nedenle aşırı yük taşınması daha yüksek yakıt tüketimi ile sonuçlanır. Aracınızda ne taşımanız gerektiğini dikkatli bir şekilde değerlendirin ve tüm gereksiz eşyaları boşaltın. Arabanızı hareket halindeyken ısıtmaya çalışın. Araba dururken daha geç ısınır ve daha çok yakıt tüketir. 91

94 92

95 ENERJİ VERİMLİ ULAŞIM İÇİN YAPILMASI GEREKENLER Doğru motor yağını kullanın. Bunun için aracın kullanım kılavuzunu kontrol edin. Seçtiğiniz markanın enerji tasarruflu olmasına dikkat edin. Bunlar sürtünmeyi azaltan ve verimi artıran maddeler içerir. Yanlış motor yağı seçmek gidilecek yolu %2 azaltabilir. Hızlı manevralar ve ani frenlemeler yapmak gibi agresif sürüş tarzı yumuşak bir sürüşten %20 daha fazla yakıt tüketimi ile sonuçlanabilir*. Portbagajlar aracınızın aerodinamik verimliliğini olumsuz etkiler. Araç üzerindeki aerodinamik çekişi, dolayısıyla yakıt tüketimini %5 oranında arttırırlar. Aracınıza yalnızca kesin gerekli olduğunda portbagaj takın ve kullanılmadığı zamanlarda sökün. 93

96 NOTLAR

97 NOTLAR

98 NOTLAR