Biyosidallerin Sağlığa Etkileri. Prof. Dr. Muhsin AKBABA Ç.Ü. Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Başkanı - Adana

Transkript

1 Biyosidallerin Sağlığa Etkileri Prof. Dr. Muhsin AKBABA Ç.Ü. Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Başkanı - Adana

2 Sunum Planı Giriş ve tanımlar Dezenfektanların sağlığa etkileri (Kimyasal yapılarına göre) Fenol ve fenol bileşikleri Klor ve klor bileşikleri İyot ve iyot bileşikleri Aldehidler Alkoller Kuarterner amonyum bileşikleri Hidrojen peroksit Etilen oksit

3 Sunum Planı-2 Koruyucuların sağlığa etkileri İzotiyazolinonlar Benzoik asit ve sodyum benzoat Fenoksietanol Kloro asetamid Bronopol Triklosan Triazinler Pestisidlerin sağlığa etkileri Pestisidlerin vücuda giriş yolları Pestisitlerin sağlık üzerine akut etkileri Pestisitlerin sağlık üzerine kronik etkileri Diğer biyosidallerin sağlığa etkileri Gıda ya da yem stokları koruyucuları Bozunmayı önleyici ürünler Mumyalama ve hayvan postu doldurma sıvıları Diğer omurgalıların kontrolü

4 Giriş ve Tanımlar Günümüzde, çok yönlü olan insan faaliyetleri, kimyasal ve biyolojik sanayi teknolojilerinin gelişimini gerektirmektedir. İnsanların refahını sağlamak ve doğaya olan hakimiyetini pekiştirmek için doğal ortamda bulunan ya da insanın doğrudan kendisi ile ilgili olan bir takım tehdit ya da engellerin yeni teknolojiler kullanılarak ortadan kaldırılması çağımızın en popüler arayışıdır. Bu arayışın sonucu olarak karışımıza çıkan olgulardan birisi de biyosidal ürünlerdir.

5 Giriş ve Tanımlar-2 Biyosidal Ürünler Yönetmeliğine göre biyosidal ürün; bir veya birden fazla aktif madde içeren, kullanıma hazır hâlde satışa sunulmuş, kimyasal veya biyolojik açıdan herhangi bir zararlı organizma üzerinde kontrol edici etki gösteren, hareketini kısıtlayan, uzaklaştıran, zararsız kılan, yok eden aktif maddeleri ve müstahzarları tanımlamaktadır. 4 ana grup ve 23 ürün tipinde toplanmaktadır.

6 Dezenfektanların sağlığa etkileri (1. ANA GRUP) Dezenfektanlar standart hijyen koşullarının sürdürülmesinde ve infeksiyon riski oluşturabilecek patojen mikroorganizmaların ortadan kaldırılmasında kullanılan antimikrobiyal ajanlardır.

7 Fenol ve fenol bileşikleri: Krezol, lizol, hekzaklorofen İnsan hijyeninde (1. Ürün Tipi- dezenfektan 1. ANA GRUP) Kişisel ve umumi alanlarda (sağlık kuruluşları, yüzme havuzları...), kimyasal tuvalet malzemelerinde, akvaryumlarda, klima sistemlerinde (2. Ürün Tipidezenfektan 1. ANA GRUP) Gıda ve yem alanlarında (4. Ürün Tipi- dezenfektan 1. ANA GRUP) Deri, lastik, kâğıt, tekstil ürünleri gibi lifli ya da polimer maddelerde mikrobik bozulmanın kontrolünde (9. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP) kullanılırlar.

8 Fenol ve fenol bileşikleri: Krezol, lizol, hekzaklorofen-2 Dezenfektan olarak çeşitli konsantrasyonlarda kullanılan fenol deriveleridir. Ortofenilfenol ve ortho-benzyl-para klorofenol şeklinde kullanılır. Fungusid, tüberkülosid ve virüsid olarak kullanılmaktadır. Fenolik dezenfektanlar ciltte irritasyon, lokal yanıklar, baş ağrısı, kusma ve ishale; ciddi olgularda ise ise böbreklerde hasara neden olmaktadır.

9 Klor ve klor bileşikleri İnsan hijyeninde (1. Ürün Tipi- dezenfektan 1. ANA GRUP) Kişisel ve umumi alanlarda (sağlık kuruluşları, yüzme havuzları...), kimyasal tuvalet malzemelerinde, akvaryumlarda, klima sistemlerinde (2. Ürün Tipi- dezenfektan 1. ANA GRUP) Veteriner hijyeni ve hayvanların tutulduğu, taşındığı ya da yaşadığı yerlerde (3. Ürün Tipi- dezenfektan 1. ANA GRUP) Gıda ve yem alanlarında (4. Ürün Tipi- dezenfektan 1. ANA GRUP) İçme sularının dezenfeksiyonunda (5. Ürün Tipi- dezenfektan 1. ANA GRUP) Su ve diğer sıvıların soğutulmasında ve arıtma sistemlerinde mikrop, yosun ve midye gibi zararlı organizmaların kontrolünde (11. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP) Sanayi işlemlerinde kullanılan malzemelerin, ekipmanların ve yapıların üzerinde salyangoz sümüğünü önlemek amacıyla (12. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP) kullanılan ürünlerdir.

10 Klor ve klor bileşikleri-2 Dezenfektan olarak klor, bakterisid ve virüsid etkilidir. Alkali ortamlarda, düşük konsantrasyonlarda ve organik ortamlarda klorun etkisi azalmaktadır. Hipoklorit sıvı ve katı olarak oldukça geniş kullanım alanına sahip dezenfektan formlarıdır. Sodyum hipoklorit sıvı, kalsiyum hipoklorit ve dikloroizosiyanürat katı fazda klorlu dezenfektanlardır.

11 Klor ve klor bileşikleri-3 Hipoklorit, geniş spektrumlu bakterisidal aktiviteye sahiptir. Ucuz ve hızlı etkilidir. Yüksek konsantrasyonlarda metal yüzeylerde koroziv etkinliği vardır, organik maddeleri inaktive edebilmekte ve kumaşların renklerini çıkarabilmektedir. Amonyak ve asit ile birleştiğinde toksik gazlar oluşturabilmekte, ancak çevre kirliliğine yol açmamaktadır. Hipoklorit yüksek konsatrasyonlarda müköz membranlara, göz ve deriye karşı irritandır.

12 İyot ve iyot bileşikleri: İyodoforlar, povidon iyot İnsan hijyeninde (1. Ürün Tipi- dezenfektan 1. ANA GRUP) Veteriner hijyeni ve hayvanların tutulduğu, taşındığı ya da yaşadığı yerlerde (3. Ürün Tipi- dezenfektan 1. ANA GRUP) Mikrobik bozulmanın kontrolünü sağlayarak boya, plastik, yalıtım malzemeleri, duvar zamkı, bağlayıcı, kâğıt, sanat eseri gibi malzemelerin ve eşyaların filmlerin ya da kaplamaların yüzey özelliklerinin korunmasında (7. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP) Deri, lastik, kâğıt, tekstil ürünleri gibi lifli ya da polimer maddelerde mikrobik bozulmanın kontrolünde (9. Ürün Tipi -koruyucu 2. ANA GRUP) Duvarcılık ya da ahşap olmayan diğer yapı malzemelerinin korunmasında (10. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP) Su ve diğer sıvıların soğutulmasında ve arıtma sistemlerinde mikrop, yosun ve midye gibi zararlı organizmaların kontrolünde (11. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP) kullanılan ürünlerdir.

13 İyot ve iyot bileşikleri: İyodoforlar, povidon iyot-2 Dezenfektan olarak iyot ve polivinil pirolidon bileşiği olan povidon iyodür en sık kullanılan iyodofor olup bakterisidal, tüberkülosidal, virüsidal ve fungusidal etki göstermektedir. Sporisit etkileri yoktur. Sıklıkla antiseptik olarak kullanılmaktadır. İyodin solusyonları ve iodoforlara maruz kalan çalışanlarda alerjik reaksiyonlar görülebilir. Konsantre iyodin solusyonları cilde irritan etki yapmaktadır.

14 Aldehidler: Formaldehid, Gluteraldehid İnsan hijyeninde (1. Ürün Tipi- dezenfektan 1. ANA GRUP) Kişisel ve umumi alanlarda (sağlık kuruluşları, yüzme havuzları...), kimyasal tuvalet malzemelerinde, akvaryumlarda, klima sistemlerinde (2. Ürün Tipi- dezenfektan 1. ANA GRUP) Veteriner hijyeni ve hayvanların tutulduğu, taşındığı ya da yaşadığı yerlerde (3. Ürün Tipi- dezenfektan 1. ANA GRUP) Gıda ve yem alanlarında (4. Ürün Tipi- dezenfektan 1. ANA GRUP) İçme sularının dezenfeksiyonunda (5. Ürün Tipi- dezenfektan 1. ANA GRUP) Mikrobik bozulmanın kontrolünü sağlayarak gıda ya da yem malzemelerinden farklı olarak üretilmiş ürünlerin konserve olarak korunmasında (6. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP)

15 Aldehidler: Formaldehid, Gluteraldehid-2 Deri, lastik, kâğıt, tekstil ürünleri gibi lifli ya da polimer maddelerde mikrobik bozulmanın kontrolünde (9. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP) Su ve diğer sıvıların soğutulmasında ve arıtma sistemlerinde mikrop, yosun ve midye gibi zararlı organizmaların kontrolünde (11. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP) Sanayi işlemlerinde kullanılan malzemelerin, ekipmanların ve yapıların üzerinde salyangoz sümüğünü önlemek amacıyla (12. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP) Metal işleme sıvılarının korunmasında (13. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP) Gıda ya da yem stokların korunmasında (20. Ürün Tipi-koruyucu 4. ANA GRUP) İnsan ya da hayvan cesetlerinin korunmasında ve dezenfeksiyonunda (22. Ürün Tipi-diğer biyosidal ürünler 4. ANA GRUP). Diğer omurgalıların kontrolünde (23. Ürün Tipi-diğer biyosidal ürünler 4. ANA GRUP) kullanılan ürünlerdir.

16 Aldehidler: Formaldehid, Gluteraldehid-3 Formaldehit oldukça etkili bir dezenfektan olmakla birlikte toksik ve karsinojenik bir kimyasal ajandır. Gözde ve ciltte irritasyona, öksürük ve nefes darlığına, kronik bronşite ve astım alevlenmelerine sebep olabilir. Hidroklorik asitle bis (klorometil) eter buharı oluşturacak şekilde tepkimeye girer, oluşan bu madde ise kanserojendir. Gluteraldehid deri, göz ve solunum sistemine kuvvetli bir irritandır. Bu kimyasalla temas ciltte duyarlılık, kontakt dermatit ve astım ataklarının tetiklenmesine neden olmaktadır.

17 Alkoller: Etil alkol, isopropil alkol İnsan hijyeninde (1. Ürün Tipi- dezenfektan 1. ANA GRUP) Kişisel ve umumi alanlarda (sağlık kuruluşları, yüzme havuzları...), kimyasal tuvalet malzemelerinde, akvaryumlarda, klima sistemlerinde (2. Ürün Tipi- dezenfektan 1. ANA GRUP) Gıda ve yem alanlarında (4. Ürün Tipidezenfektan 1. ANA GRUP) kullanılan ürünlerdir.

18 Alkoller: Etil alkol, isopropil alkol-2 Alkol çözeltileri (etil ve isopropil alkol): Bakterisidal etkili dezenfektan ve antiseptiktir. Tüberkülosidal,virüsidal ve fungusidal etkileri vardır. Sporlara etkisizdir. Alkol bazlı dezenfektanlar hasarlı cilde irritan etki yapar. Konsantre alkol buharına inhalasyonla maruziyet solunum yollarında irritasyona neden olur, santral sinir sistemi üzerinde etki yapabilir.

19 Kuarterner amonyum bileşikleri İnsan hijyeninde (1. Ürün Tipi- dezenfektan 1. ANA GRUP) Kişisel ve umumi alanlarda (sağlık kuruluşları, yüzme havuzları...), kimyasal tuvalet malzemelerinde, akvaryumlarda, klima sistemlerinde (2. Ürün Tipi- dezenfektan 1. ANA GRUP) Veteriner hijyeni ve hayvanların tutulduğu, taşındığı ya da yaşadığı yerlerde (3. Ürün Tipi- dezenfektan 1. ANA GRUP) Gıda ve yem alanlarında (4. Ürün Tipi- dezenfektan 1. ANA GRUP) İçme sularının dezenfeksiyonunda (5. Ürün Tipi- dezenfektan 1. ANA GRUP) Mikrobik bozulmanın kontrolünü sağlayarak boya, plastik, yalıtım malzemeleri, duvar zamkı, bağlayıcı, kâğıt, sanat eseri gibi malzemelerin ve eşyaların filmlerin ya da kaplamaların yüzey özelliklerinin korunmasında (7. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP)

20 Kuarterner amonyum bileşikleri-2 Kullanılan her türlü ahşap malzemeye zarar veren organizmaların kontrolünde ve ahşapların genel korunmasında (8. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP) Deri, lastik, kâğıt, tekstil ürünleri gibi lifli ya da polimer maddelerde mikrobik bozulmanın kontrolünde (9. Ürün Tipikoruyucu 2. ANA GRUP) Duvarcılık ya da ahşap olmayan diğer yapı malzemelerinin korunmasında (10. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP) Su ve diğer sıvıların soğutulmasında ve arıtma sistemlerinde mikrop, yosun ve midye gibi zararlı organizmaların kontrolünde (11. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP) Sanayi işlemlerinde kullanılan malzemelerin, ekipmanların ve yapıların üzerinde salyangoz sümüğünü önlemek amacıyla (12. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP) kullanılan ürünlerdir.

21 Kuarterner amonyum bileşikleri-3 Benzalkonyum klorür, setil-piridinyum klorür, alkil dimetil benzil amonyum klorür bu gruptan olan dezenfektanlardır. Genel olarak katyonik deterjan özelliği gösteren yüzeye etkili bir dezenfektandır. Alkil dimetil benzil amonyum klorürün fungusid, bakterisid ve virüsid olarak etkinliği vardır. Kuvarterner amonyum bileşikleri de benzer şekilde kimyasalın özelliklerine ve konsantrasyonuna bağlı olarak deri ve müköz membranlarda hafiften ağır dereceye kadar irritasyona sebep olabilmektedir.

22 Hidrojen peroksit İnsan hijyeninde (1. Ürün Tipi- dezenfektan 1. ANA GRUP) Kişisel ve umumi alanlarda (sağlık kuruluşları, yüzme havuzları...), kimyasal tuvalet malzemelerinde, akvaryumlarda, klima sistemlerinde (2. Ürün Tipidezenfektan 1. ANA GRUP) Veteriner hijyeni ve hayvanların tutulduğu, taşındığı ya da yaşadığı yerlerde (3. Ürün Tipi- dezenfektan 1. ANA GRUP) Gıda ve yem alanlarında (4. Ürün Tipi- dezenfektan 1. ANA GRUP) İçme sularının dezenfeksiyonunda (5. Ürün Tipidezenfektan 1. ANA GRUP)

23 Hidrojen peroksit-2 Mikrobik bozulmanın kontrolünü sağlayarak gıda ya da yem malzemelerinden farklı olarak üretilmiş ürünlerin konserve olarak korunmasında (6. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP) Su ve diğer sıvıların soğutulmasında ve arıtma sistemlerinde mikrop, yosun ve midye gibi zararlı organizmaların kontrolünde (11. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP) Sanayi işlemlerinde kullanılan malzemelerin, ekipmanların ve yapıların üzerinde salyangoz sümüğünü önlemek amacıyla (12. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP) kullanılan ürünlerdir.

24 Hidrojen peroksit-3 Hidrojen peroksit bakteriye, mantara, virüse ve spora etkinliği yüsek olan bir maddedir. Toksik olmayan bir bileşiktir. Stabilize formları uzun süre dayanıklıdır. %7.5 lik çözeltisi 10 dakikada yüksek düzey dezenfeksiyon sağlar. Genel temizlik ve dezenfeksiyon için %1-3 yoğunluğunda kullanılır. Konsantre peroksit solusyonları korozivdir. Bu nedenle evde kullanılan solusyonlar lokal yanıklara, müköz membran, göz ve deride irritasyona neden olabilir.

25 Etilen oksit Kişisel ve umumi alanlarda (sağlık kuruluşları, yüzme havuzları...), kimyasal tuvalet malzemelerinde, akvaryumlarda, klima sistemlerinde (2. Ürün Tipi- dezenfektan 1. ANA GRUP) Gıda ya da yem stokların korunmasında (20. Ürün Tipi-diğer biyosidal ürünler 4. ANA GRUP) kullanılan ürünlerdir. Etilen oksit solunum yoluyla alındığında toksiktir. Aynı zamanda cilt, göz ve solunum yollarına irritan etki yapar, santral sinir sistemine zarar verir, karsinojendir.

26 Koruyucuların sağlığa etkileri (2.ANA GRUP) Koruyucular biyosidal ürünler içinde ikinci ana ürün grubunu oluşturmaktadır. Daha önce dezenfektanlar konusunda sağlık etkilerinden bahsedilen kuarterner amonyum bileşikleri, gluteraldehid ve formaldehid gibi kimyasallar da çeşitli alanlarda koruyucu olarak kullanılmaktadır, bunlardan tekrar bahsedilmeyecektir.

27 İzotiyazolinonlar Mikrobik bozulmanın kontrolünü sağlayarak gıda ya da yem malzemelerinden farklı olarak üretilmiş ürünlerin konserve olarak korunmasında (6. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP) Mikrobik bozulmanın kontrolünü sağlayarak boya, plastik, yalıtım malzemeleri, duvar zamkı, bağlayıcı, kâğıt, sanat eseri gibi malzemelerin ve eşyaların filmlerin ya da kaplamaların yüzey özelliklerinin korunmasında (7. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP) Deri, lastik, kâğıt, tekstil ürünleri gibi lifli ya da polimer maddelerde mikrobik bozulmanın kontrolünde (9. Ürün Tipikoruyucu 2. ANA GRUP) Duvarcılık ya da ahşap olmayan diğer yapı malzemelerinin korunmasında (10. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP)

28 İzotiyazolinonlar-2 Su ve diğer sıvıların soğutulmasında ve arıtma sistemlerinde mikrop, yosun ve midye gibi zararlı organizmaların kontrolünde (11. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP) Sanayi işlemlerinde kullanılan malzemelerin, ekipmanların ve yapıların üzerinde salyangoz sümüğünü önlemek amacıyla (12. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP) Metal işleme sıvılarının korunmasında (13. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP) İnsan ya da hayvan cesetlerinin korunmasında ve dezenfeksiyonunda (22. Ürün Tipi diğer biyosidal ürünler 4.ANA GRUP) kullanılan ürünlerdir.

29 İzotiyazolinonlar-3 İzotiyazolinonlar içinde koruyucu olarak en fazla kullanılan metilizotiyazilinondur. Yapılan bazı çalışmalar metilizotiyazilinonun (MIT) alerjik ve sitotoksik olduğunu göstermektedir. Son yıllarda izotiyazilinon bazlı koruyucuların kullanımındaki artışa bağlı olarak bu ürüne bağlı pek çok alerji bildirildiği için MIT, 2013 yılının kontakt alerjeni olarak kabul edilmektedir.

30 Benzoik Asit ve Sodyum Benzoat Veteriner hijyeni ve hayvanların tutulduğu, taşındığı ya da yaşadığı yerlerde (3. Ürün Tipi- dezenfektan 1. ANA GRUP) Gıda ve yem alanlarında (4. Ürün Tipi- dezenfektan 1. ANA GRUP) Su ve diğer sıvıların soğutulmasında ve arıtma sistemlerinde mikrop, yosun ve midye gibi zararlı organizmaların kontrolünde (11. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP) Gıda ya da yem stokların korunmasında (20. Ürün Tipi diğer biyosidal ürünler 4. ANA GRUP) kullanılan ürünlerdir.

31 Benzoik Asit ve Sodyum Benzoat-2 Solunum, dermal ve oral yolla maruziyetlerde ürtiker, astım, rinit ve anfalaktik şok olguları bildirilmiştir. Yapılmış olan pek çok çalışmada, bireylerde dermal provakasyon testlerinde pozitif reaksiyon saptanmıştır. Ancak yapılmış olan çalışmaların sınırlı örneklem büyüklüğü ve azlığı da düşünüldüğünde, benzoik asit ve sodyum benzoatın neden olduğu cilt reaksiyonlarının sağlıklı toplum içinde nadir görülen bir antite olarak karşımıza çıktığı söylenebilir.

32 Fenoksietanol İnsan hijyeninde (1. Ürün Tipi- dezenfektan 1. ANA GRUP) Tuvalet malzemelerinde, akvaryumlarda, klima sistemlerinde (2. Ürün Tipi- dezenfektan 1. ANA GRUP) Kişisel ve umumi alanlarda (sağlık kuruluşları, yüzme havuzları...), kimyasal veteriner hijyeni ve hayvanların tutulduğu, taşındığı ya da yaşadığı yerlerde (3. Ürün Tipidezenfektan 1. ANA GRUP) Gıda ve yem alanlarında (4. Ürün Tipi- dezenfektan 1. ANA GRUP)

33 Fenoksietanol-2 Mikrobik bozulmanın kontrolünü sağlayarak gıda ya da yem malzemelerinden farklı olarak üretilmiş ürünlerin konserve olarak korunmasında (6. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP) Mikrobik bozulmanın kontrolünü sağlayarak boya, plastik, yalıtım malzemeleri, duvar zamkı, bağlayıcı, kâğıt, sanat eseri gibi malzemelerin ve eşyaların filmlerin ya da kaplamaların yüzey özelliklerinin korunmasında (7. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP) Duvarcılık ya da ahşap olmayan diğer yapı malzemelerinin korunmasında (10. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP) Metal işleme sıvılarının korunmasında (13. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP) kullanılan bir üründür.

34 Fenoksietanol-3 Fenoksietanol, formaldehid salıveren ve sağlığa daha zararlı birçok koruyucuya ideal bir alternatiftir. Ancak bebeklerde gastrointestinal sisteme toksik olduğu, santral sinir sistemini deprese edebileceği kusma ve ishale neden olabileceği bildirilmiştir. Klorfenezinle birlikte kullandıklarında bebeklerde solunum depresyonu yapabilmektedir.

35 Kloro Asetamid Veteriner hijyeni ve hayvanların tutulduğu, taşındığı ya da yaşadığı yerlerde (3. Ürün Tipi- dezenfektan 1. ANA GRUP) Mikrobik bozulmanın kontrolünü sağlayarak gıda ya da yem malzemelerinden farklı olarak üretilmiş ürünlerin konserve olarak korunmasında (6. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP) Mikrobik bozulmanın kontrolünü sağlayarak boya, plastik, yalıtım malzemeleri, duvar zamkı, bağlayıcı, kâğıt, sanat eseri gibi malzemelerin ve eşyaların filmlerin ya da kaplamaların yüzey özelliklerinin korunmasında (7. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP)

36 Kloro Asetamid-2 Deri, lastik, kâğıt, tekstil ürünleri gibi lifli ya da polimer maddelerde mikrobik bozulmanın kontrolünde (9. Ürün Tipikoruyucu 2. ANA GRUP) Duvarcılık ya da ahşap olmayan diğer yapı malzemelerinin korunmasında (10. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP) Su ve diğer sıvıların soğutulmasında ve arıtma sistemlerinde mikrop, yosun ve midye gibi zararlı organizmaların kontrolünde (11. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP) Metal işleme sıvılarının korunmasında (13. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP) kullanılan bir üründür.

37 Kloro Asetamid-3 Ağız yoluyla alındığında toksik etki gösterir. Göz ve cilde irritan etki yapar. Bu kimyasalın üreme sistemine toksisite ve teratojenik etki yapabileceği düşünülmektedir.

38 Bronopol Kişisel ve umumi alanlarda (sağlık kuruluşları, yüzme havuzları...), kimyasal tuvalet malzemelerinde, akvaryumlarda, klima sistemlerinde (2. Ürün Tipi- dezenfektan 1. ANA GRUP) Mikrobik bozulmanın kontrolünü sağlayarak gıda ya da yem malzemelerinden farklı olarak üretilmiş ürünlerin konserve olarak korunmasında (6. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP) Mikrobik bozulmanın kontrolünü sağlayarak boya, plastik, yalıtım malzemeleri, duvar zamkı, bağlayıcı, kâğıt, sanat eseri gibi malzemelerin ve eşyaların filmlerin ya da kaplamaların yüzey özelliklerinin korunmasında (7. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP)

39 Bronopol-2 Deri, lastik, kâğıt, tekstil ürünleri gibi lifli ya da polimer maddelerde mikrobik bozulmanın kontrolünde (9. Ürün Tipikoruyucu 2. ANA GRUP) Duvarcılık ya da ahşap olmayan diğer yapı malzemelerinin korunmasında (10. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP) Su ve diğer sıvıların soğutulmasında ve arıtma sistemlerinde mikrop, yosun ve midye gibi zararlı organizmaların kontrolünde (11. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP) Sanayi işlemlerinde kullanılan malzemelerin, ekipmanların ve yapıların üzerinde salyangoz sümüğünü önlemek amacıyla (12. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP) kullanılan bir üründür. Solunum sistemine, cilde ve göze karşı irritan olup, bilinen kanserojen etkisi yoktur.

40 Triklosan İnsan hijyeninde (1. Ürün Tipi- dezenfektan 1. ANA GRUP) Kişisel ve umumi alanlarda (sağlık kuruluşları, yüzme havuzları...), kimyasal tuvalet malzemelerinde, akvaryumlarda, klima sistemlerinde (2. Ürün Tipi- dezenfektan 1. ANA GRUP) Veteriner hijyeni ve hayvanların tutulduğu, taşındığı ya da yaşadığı yerlerde (3. Ürün Tipi- dezenfektan 1. ANA GRUP) Mikrobik bozulmanın kontrolünü sağlayarak boya, plastik, yalıtım malzemeleri, duvar zamkı, bağlayıcı, kâğıt, sanat eseri gibi malzemelerin ve eşyaların filmlerin ya da kaplamaların yüzey özelliklerinin korunmasında (7. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP) Deri, lastik, kâğıt, tekstil ürünleri gibi lifli ya da polimer maddelerde mikrobik bozulmanın kontrolünde (9. Ürün Tipikoruyucu 2. ANA GRUP) kullanılan bir üründür.

41 Triklosan Hayvan deneylerinde kardiyak toksisite ve endokrin bozukluklar yaptığı gösterilse de Environmental Protection Agency (EPA) Triklosanın insan sağlığına karşı; alerji, kanser, üreme sistemi, endokrin sistem, sinir sistemi açısından risk teşkil etmediğini bildirmiştir.

42 Triazinler Mikrobik bozulmanın kontrolünü sağlayarak gıda ya da yem malzemelerinden farklı olarak üretilmiş ürünlerin konserve olarak korunmasında (6. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP) Deri, lastik, kâğıt, tekstil ürünleri gibi lifli ya da polimer maddelerde mikrobik bozulmanın kontrolünde (9. Ürün Tipikoruyucu 2. ANA GRUP) Su ve diğer sıvıların soğutulmasında ve arıtma sistemlerinde mikrop, yosun ve midye gibi zararlı organizmaların kontrolünde (11. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP) Sanayi işlemlerinde kullanılan malzemelerin, ekipmanların ve yapıların üzerinde salyangoz sümüğünü önlemek amacıyla (12. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP) Metal işleme sıvılarının korunmasında (13. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP) kullanılan ürünlerdir.

43 Triazinler-2 Triazinler, üç karbon atomunun nitrojen atomlarıyla ikame edildiği altı elemanlı bir benzen halkasına analog yapıda olan heterosiklik halkasal yapıya sahip kimyasallardır. Bir triazin türü olan melamin, göz, cilt ve solunum yollarına irritan etki yapar. Kronik maruziyet üreme sistemine zarar verir, böbrek ve safra taşlarına, uzun vadede safra kesesi kanserine neden olabilir.

44 Triazinler-3 Yine bir triazin türevi olan atrazin, yeraltı sularında kalıcı kirliliğe neden olduğu için 2004 yılında Avrupa Birliği ülkelerinde yasaklanmıştır. Ancak halen ABD de en sık kullanılan herbisidtir. Endokrin sistemde bozukluk, düşük sperm seviyeleri ve muhtemel kanserojenik etkisi nedeniyle Amerika da da yasaklanmasına ilişkin çalışmalar yapılmaktadır.

45 Karbamatlar Mikrobik bozulmanın kontrolünü sağlayarak boya, plastik, yalıtım malzemeleri, duvar zamkı, bağlayıcı, kâğıt, sanat eseri gibi malzemelerin ve eşyaların filmlerin ya da kaplamaların yüzey özelliklerinin korunmasında (7. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP) Deri, lastik, kâğıt, tekstil ürünleri gibi lifli ya da polimer maddelerde mikrobik bozulmanın kontrolünde (9. Ürün Tipikoruyucu 2. ANA GRUP) Duvarcılık ya da ahşap olmayan diğer yapı malzemelerinin korunmasında (10. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP)

46 Karbamatlar-2 Su ve diğer sıvıların soğutulmasında ve arıtma sistemlerinde mikrop, yosun ve midye gibi zararlı organizmaların kontrolünde (11. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP) Sanayi işlemlerinde kullanılan malzemelerin, ekipmanların ve yapıların üzerinde salyangoz sümüğünü önlemek amacıyla (12. Ürün Tipi-koruyucu 2. ANA GRUP) Metal işleme sıvılarının korunmasında (13. Ürün Tipikoruyucu 2. ANA GRUP) kullanılan ürünlerdir.

47 Karbamatlar-3 Koruyucu olarak kullanılan karbamat türevi iyodopropinil bütilkarbamat (IPBC) tır. Özellikle tahta ve boya endüstrisinde kullanılır, yakın zamanda çeşitli kozmetik ve kişisel bakım ürünlerinde de yer almaya başlamıştır. Koruyucu amaçlı kullanılan (IPBC), inhalasyonla akut toksisiteye neden olmaktadır. Aynı zamanda bir kontakt alerjen olarak kabul edilmektedir.

48 Pestisitlerin Sağlık Üzerine Etkileri (3. ANA GRUP) Pestisit, zirai mücadele araştırma ve uygulamalarında kullanılan her türlü kimyasal madde ve preparatlardır. Zararlı organizmaları engellemek, kontrol altına almak, ya da zararlarını azaltmak amacıyla kullanılmaktadır. Pestisit, kimyasal bir madde, virüs ya da bakteri gibi biyolojik bir ajan, antimikrobik, dezenfektan ya da herhangi bir araç olabilir.

49 Toplu organofosfor pestisid zehirlenmesi

50 Pestisidlerin vücuda giriş yolları Ağız yolu: Pestisitlerin vücuda alınış yollarından biridir. Bu şekilde giriş genellikle kaza, dikkatsizlik, kirlenmiş ortamda yeme içme sonucu ortaya çıkar. Bu yolla zehirlenmenin şiddeti özellikle etken maddenin özelliğine ve alınan miktara göre değişir. Solunum yolu: Solunum yoluyla maruziyet, sıvı ve toz ilaçların imalatı veya kullanımı esnasında ortam havasına yayılan buhar ve tozların solunması ile gerçekleşir. Solunum yoluyla maruziyet özellikle buharlaşma özelliği yüksek fumigant ilaçlarda çok fazladır.

51 Pestisidlerin vücuda giriş yolları Deri yolu: Pestisitlerin vücuda girişinde en yaygın yoldur. Deri yoluyla maruziyet, bir pestisitin deriden emilme özelliğinin olup olmadığı ile ilişkilidir. Sıvı ilaçların deriden penetrasyonu genellikle hızlıdır. Deri yoluyla zehirlenmenin şiddeti özellikle ilacın deri yoluyla olan toksisitesine deriden emilme miktarına, bulaşık deri alanının büyüklüğüne, ilacın deriyle temas halinde kalma süresine, deri üzerindeki pestisit miktarına deride bulunan kesik, yara gibi özel durumların varlığına göre değişir.

52

53 Pestisid toksisitesi: Doz Genel olarak düşük dozlarda toksisite görülmemesine rağmen doz arttıkça toksisite de artar. Diğer taraftan düşük dozlarda aynı kimyasala sürekli maruz kalanlarda kimyasalın özelliğine göre uzun sürede olumsuz etki görülmektedir. Her kimyasalın toksik özelliği farklıdır. Bazıları oldukça yüksek dozlarda güvenilir iken bazıları çok küçük dozlarda bile çok tehlikeli olabilmektedir.

54 Pestisid toksisitesi: Metabolizma Bazı kimyasallar metabolizma sırasında değişime uğramaz. Klorlandırılmış hidrokarbonlar bu kimyasallara örnektir. Bazı kimyasallar ise kolaylıkla metabolize olur ve vücutta hasar oluşturmadan dışarı atılır. Organik fosforluların özellikle düşük dozları buna örnektir.

55 Pestisitlerin sağlık üzerine akut etkileri Pestisitlerin akut etkileri irritasyondan, dermatite, sistemik emilime bağlı olarak ölüme kadar değişmektedir. Belirtiler nonspesifiktir, gastroenterit, soğuk algınlığı, nezle vb. hastalıklarla karıştırılabilir. Mesleki nedenli ölümlerin büyük çoğunluğu ise toksisitesi çok yüksek olan parathion ve metamidofoza bağlıdır. Tarımsal kesimde çalışan işçiler diğer endüstriyel sektörlerde çalışanlara göre daha yüksek risk altındadır. Diğer akut etkiler: Solunum ve kardiyovasküler sistem hastalığı olanlar pestisit etkilenimine daha duyarlıdırlar. Astımı veya şiddetli alerjisi olanlar da daha yüksek tepki düzeyine sahiptir.

56 Uygunsuz pestisid kullanımı sonucu gözde irritasyon

57 Uygunsuz pestisid kullanımı sonucu ciltte irritasyon

58 Tablo 1: Bazı fungusitlerin akut etkileri Etken Madde İsim Belirtiler Azoxystrobin Abound, Quadris Göz, cilt, solunum yolu tahrişleri Captan Captol, Orthocide Göz, cilt, solunum yolu tahrişleri Chlorothalonil Bravo, Daconil Gözdeki mukozalı hücrelerin tahrişi, alerjik dermatit Bakır Bileşikleri Bordaux Karışımı Göz, cilt, solunum yolu tahrişleri, korneanın aşınması, ağızda metalik tad, kusma, bulantı Mancozeb Dithane M-45, Manzate 200 Göz, cilt, solunum yolu tahrişleri Maneb Dithane M-22, Manzate Göz, cilt, solunum yolu tahrişleri, mesleki cilt hastalıkları Pentachloronitrobenzene PCNB, Terraclor Alerjik tepkiler Sülfür Cosan, Thiolux Göz, cilt, solunum yolu tahrişleri, çürük yumurta kokusu, ishal, mesleki maruziyette dermatit Thiram Polyram-Ultra, Spotrete-F Göz, cilt, solunum yolu mukozası tahrişi Ziram Cuman, Vancide Göz, cilt, solunum yolu tahrişleri, uzun süreli soluma sonucu sinir sistemi ve görme bozuklukları

59 Tablo 2: Bazı insektisidlerin akut etkileri Etken Madde İsim Belirtiler Acephate (organophosphate) Orthene Baş ağrısı, salyalanma, göz yaşı, kas seğirmesi, kusma, bulantı, ishal, nefes daralması, bilinç kaybı, felç Aldicarb (N-methyl carbamate) Temik Kırgınlık, keyifsizlik, baş dönmesi, terleme, baş ağrısı, salyalanma, kusma, bulantı, karın ağrısı, ishal, depresyon, ciddi durumlarda akciğer ödemi Carbaryl (N-methyl carbamate) Sevin Kırgınlık, keyifsizlik, baş dönmesi, terleme, baş ağrısı, salyalanma, kusma, bulantı, karın ağrısı, ishal, depresyon, ciddi durumlarda akciğer ödemi Chlorpyrifos (organophosphate) Dursban Baş ağrısı, salyalanma, göz yaşı, kas seğirmesi, kusma, bulantı, ishal, nefes daralması, bilinç kaybı Endosulfan (organochlorine) Thiodan Kaşınma, yanma, cilt ürpermesi, baş ağrısı, baş dönmesi, el ayak eşgüdümünde sorun, bilinç bozukluğu, felç, nefes darlığı, titreme, çarpıntı, koma Malathion (organophosphate) Cythion Baş ağrısı, salyalanma, göz yaşı, kas seğirmesi, kusma, bulantı, ishal, nefes daralması, bilinç kaybı, felç Methyl Parathion (organophosphate) Penncap-M Baş ağrısı, salyalanma, göz yaşı, kas seğirmesi, kusma, bulantı, ishal, nefes daralması, bilinç kaybı, felç Phosmet (organophosphate) Imidan Baş ağrısı, salyalanma, göz yaşı, kas seğirmesi, kusma, bulantı, ishal, nefes daralması, bilinç kaybı, felç Pyrethroids (sentetik pyrethrin) Cypermethrin, permethrin Yüzde aşırı duyarlılık, baş dönmesi, salyalanma, baş ağrısı, kusma, ishal, felç, hissizlik, bitkinlik

60 Tablo 3: Bazı herbisitlerin akut etkileri Etken Madde İsim Belirtiler 2,4-dichlorophenoxyacetic acid 2,4-D, Barrage Mukozalı hücrelerin ve cildin tahrişi, kusma, baş ağrısı, ishal, garip ve saldırgan davranışlar, mesleki maruziyet sonucunda kaslarda zayıflık hissi Acetochlor Harness, Surpass Göz, cilt, solunum yolu tahrişleri Atrazine Aetrex, Atranex Göz, cilt, solunum yolu tahrişleri, karın ağrısı, ishal, kusma, mukozal hücrelerin tahrişi Dicamba Banvel, Metambane Cilt, solunum yolu tahrişleri, ağız tadının kaybolması(anorexia), kusma, nabızda düşme, nefes almakta zorlanma, santral sinir sistemi etkileri Glyphosate Rodeo, Roundup Göz, cilt, solunum yolu tahrişleri Mecoprop Kilporp, MCPP Mukozal hücrelerin ve cildin tahrişi, baş ağrısı, ishal, garip ve saldırgan davranışlar, mesleki maruziyet sonucunda kaslarda zayıflık hissi Metolachlor Bicep, Dual Göz ve cilt tahrişi Paraquat Gramoxone Ağızda, boğazda, göğüste yanma, ishal, sersemlik, baş ağrısı, ateş, kuru ve çatlak eller, cilt yaraları Pendimethalin Prowl, Stomp Göz, cilt, solunum yolu tahrişleri Propanil Propanex, Stampede Göz, cilt, solunum yolu tahrişleri

61 Pestisitlerin sağlık üzerine kronik etkileri Pestisitlere uzun süre maruz kalındığında, sinir, solunum, kalp damar, mide, bağırsak ve dolaşım sistemlerinde, karaciğer, böbrek gibi iç organlarda deri ve gözlerde çeşitli hasarlar meydana gelmektedir. Ayrıca Parathion-methy ve diclorvosun insanlarda kanser yapıcı özellikleri vardır. Parathion-methy, chlorpyrifoz-ethyl ve endosulfan endokrin sistemi etkileme özelliğindedirler. Metamidofoz un kromozomlar üzerine etkisinin de olabileceği belirtilmektedir. İnsektisitlerin aksine fungusitlerin akut toksisite yönünden ciddi bir tehlikeleri bulunmamalarına rağmen kronik toksisite yönünden oldukça önemlidir.

62 Pestisitlerin sağlık üzerine kronik etkileri-2 Özellikle dithiocarbamate grubu olan fungusitlerden mancozeb, propineb, thiram ve maneb sağlık ve çevre açısından ciddi riskler taşımaktadırlar. Bu pestisitler insanlarda kanser yapıcı risklerinin bulunmasının yanı sıra endokrin sistemi ve sinir sistemi üzerinde olumsuz etkileri olan teratojenik fungusitlerdir. Herbisitler de fungusitler gibi akut toksisitelerine oranla kronik toksisiteleri önemli pestisitlerdir. Kronik etkileri kısaca sınıflandırmak gerekirse bunlar kanser, doğum defektleri, nörotoksisite, nörodavranışsal bozukluklar, nörofizyolojik değişiklikler, üreme ve fertilite üzerindeki etkiler olarak sıralanabilir

63 Pestisitlerin sağlık üzerine kronik etkileri-3 Kanser: Son epidemiolojik çalışmalar mesleki ve çevresel olarak pestisit etkileniminde kalan kişilerde kanser riskinde artış olduğunu göstermektedir. Non Hodgkin lenfoma, lösemi, multiple myeloma, karaciğer kanseri, testis kanseri, sterilite, beyin kanseri, akciğer kanseri riskinde istatistiksel olarak önemli risk artışının söz konusu olduğu belirlenmiştir. Doğum defektleri: Pestisitlerle birinci trimestrde (gebeliğin ilk üç ayı) mesleki olarak karşılaşma sorunun büyümesine neden olur. Bunun nedeni pestisitin embriyotoksisitesi veya fetotoksisitesi olabilir.

64 Pestisitlerin sağlık üzerine kronik etkileri-4 Nörotoksisite: Bazı organofosfat pestisitler uzun ve geniş çaplı lifleri tutan gecikmiş nöropatiye neden olabilir. Demiyelinizasyona (sinir liflerinin etrafını saran myelin tabakasının kaybı) bağlı olarak kas zayıflığı, üst ekstremitelere göre daha şiddetli olarak etkilenen alt ekstremitelerin felciyle sonuçlanabilir. Başlangıç genellikle akut etkilenimden 2-4 hafta sonra olmaktadır.

65 Pestisitlerin sağlık üzerine kronik etkileri-5 Nörodavranışsal bozukluklar: Eski çalışanların birçoğu organofosfor pestisitlerin ağır mental ve psikolojik değişikliklere neden olduğunu göstermektedir. Mental hastalar üzerinde yapılan bir deneyde çok küçük miktarda pestisitin verilmesi psikoz semptomlarında ağır alevlenmelere neden olmuştur. Bununla ilgili olarak pestisit uygulayıcıları ile ilgili olarak yapılan çalışmalarda ağır psikolojik bozuklukların görüldüğü saptanmıştır. Zehirlenen kişilerde bellek, psikolojik durum ve düşünme yeteneğinde önemli azalmaların olduğu görülmüştür.

66 Diğer biyosidallerin sağlığa etkileri (4. ANA GRUP) Bu gruba giren biyosidal ürünler, insan sağlığından çok çevre sağlığına yönelik etkileri ile dikkati çekmektedir. Bu grupta ; gıda ya da yem stokları koruyucuları, Tekne, su kültürü ekipmanları ve suda kullanılan diğer yapılar üzerinde yapı bozucu organizmaların (mikrop ve daha yüksek bitki ve hayvan türleri) büyümesini ve yerleşmesini kontrol etmek için kullanılan bozunmayı önleyici ürünler, İnsan ya da hayvan cesetlerinin korunmasında ve dezenfeksiyonunda kullanılan ürünler, Diğer omurgalıların kontrolünde kullanılan ürünler bulunmaktadır.

67 Gıda ya da yem stokları koruyucuları (20. Ürün Tipi ) Zararlı organizmaların kontrolü ile gıda ya da yem stokların korunmasında kullanılan ürünlerdir. Bu alanda da sıkça kullanılan kimyasallar arasında benzoik asit, sodyum benzoat, formaldehid ve etilen oksit bulunmaktadır.

68 Bozunmayı önleyici ürünler (21. Ürün Tipi ) Tributiltin (TBT), Klorotalonil, Bakır oksit, Diklofluanid, 4,5- dikloro-2-n-oktill-4-izotiyazolin-3-bir (DCOIT)( Sea Nine 211), Diuron (1-(3,4-diklorofenil)-3,3-dimetilüre), Irgarol-1051 (2- metilltiyo-4-terbütillamino-6-siklopropilamino-s-triazine), TCMS (2,3,5,6-tetrakloro-4-metilsulfonil piridin), Zinc pyrithione (ZnPT) ve Zineb gibi biyosidal ürünler bu alanda en sık kullanılan kimyasallardır.

69 Bozunmayı önleyici ürünler-2 Bu ürünlerden kuşkusuz en ünlüsü tributiltin (TBT) dir. Yapılan çalışmalara göre ölmüş su samurları ve şişe burunlu yunusların karaciğerlerinde yüksek seviyede tributilin saptanmıştır. TBT bazı balina türlerinde sağırlık yapabilmektedir. TBT nin yumuşakçalara aşırı toksik olduğu bilinmektedir.ayrıca gastropodların üremeleri üzerinde de olumsuz etki yapmaktadır. Gerek suda yaşayan memeli gerekse diğer omurgasızlara verdiği zararlardan ötürü tributilin bir su kirleticisi olarak kabul edilmektedir. Bu alanda kullanılan diğer biyosidal ürünlerse, çeşitli farklı etki mekanizmalarıyla TBT ye alternatif olarak ortaya çıkmıştır ancak bunların da ekolojik sisteme verdikleri farklı zararlar mevcuttur.

70 Mumyalama ve hayvan postu doldurma sıvıları (22. Ürün Tipi ) Bu grupta insan ya da hayvan cesetlerinin korunmasında ve dezenfeksiyonunda kullanılan ürünler bulunmaktadır. Formaldehit, bronopol, iyodine ve kuarterner amonyum bileşikleri gibi dezenfeksiyonda da kullanılan kimyasallar, bu amaçlarla kullanılan biyosidal ürünlerdir.

71 Diğer omurgalıların kontrolü (23. Ürün Tipi ) Zararlı böcek ya da hayvanların kontrolünde kullanılan ürünlerdir. Formaldehid, trimagnezyum difosfür, kloraloz ve aluminyum fosfür bu alanda kullanılan kimyasallardır.

72 Biyosidallerin Sağlığa Olumsuz Etkilerinden Korunma Biyosidal ürünlerin sağlığa yapabileceği olumsuz etkilerden korunmak da genel anlamda kimyasal maddelerin zararlarından korunurken izlenen temel prensiplere benzemektedir.

73 Biyosidallerin Sağlığa Olumsuz Etkilerinden Korunma-2 Kimyasal maddelerin tehlikeleri toksisite ve maruziyet mikarı ile doğru orantılı olarak artmaktadır. İdeal olan, mümkünse düşük toksisiteye sahip olan biyosidalleri kullanmaktır. Ekosisteme oldukça zararlı olan ve bozunmayı önleyici grubda yer alan; gemi boyamasında kullanılan Tributiltinin veya uzun dönem haşere kontrolünde kullanılan DDT nin yasaklanarak yerlerine daha az toksik ve çevreye daha az zararlı alternatiflerin kullanılması buna örnektir.

74 Biyosidallerin Sağlığa Olumsuz Etkilerinden Korunma-3 Maruziyetin engellenmesi için de mutlaka biyosidal ürünün etiketinde gösterilen şekilde kişisel koruyucu donanımların üretimden itibaren her aşamada kullanılması gereklidir. Biyosidal ürünlere maruziyet en çok dermal yoldan olmaktadır. Dermal yoldan emilim, dezenfektan ve pestisid gurubundaki biyosidaller için, sıçrama, dökülme, serpilme nedeniyle biyosidalin doğrudan deriyle temas etmesi sonucu gerçekleşmektedir.

75 Biyosidallerin Sağlığa Olumsuz Etkilerinden Korunma-4 Özellikle pestisidlere maruziyeti önlemek için, uygulama yapan kişilerin koruyucu ve astarsız eldivenler,uzun kollu gömlekler, uzun paçalı pantalonlar ve ayakları iyi kapatan botlar giymeleri önerilmektedir. Solunum yolu maruziyetlerini önlemek için de söz konusu kimyasalın geçişini filtreleyebilecek maskelerin kullanılması gereklidir. Yine pestisidlerin oral yolla alınmasının önüne geçmek için, pestisidlerin kaplarının başka amaçlarla kullanılmaması, üretiminde ilaçlama yapılan sebze ve meyvelerin su ile iyice yıkanarak tüketilmesi de önemlidir.

76 Biyosidallerin Sağlığa Olumsuz Etkilerinden Korunma-5 Biyosidaller gıda katkı maddesi olarak veya şampuan, güneş kremi, sabun vb. kişisel bakım ürünleri ve pek çok kozmetik ürünlerde aktif madde olarak kullanılmaktadır. Bu ürünlerin sağlığa olumsuz etkilerinin önüne geçilmesi ise ruhsatsız ürünlerin kullanımının engellenmesi, ambalajlarda yazan talimatlara uyma ve toplumun bu ürünlere karşı sağlık bilincinin arttırılması ile mümkün olacaktır.

77 Kaynaklar 1. Biyosidal Ürünler Yönetmeliği (Tarih: 31/12/2009,Sayı:27449) 2. Abbasoğlu U. Dezenfektanlar: Sınıflama ve Amaca Uygun Kullanım Alanları. 6. Ulusal Sterilizasyon Dezenfeksiyon Kongresi Chemical Safety in the Workplace Guidance Notes on Safe Use of Chemical Disinfectants Erişim tarihi: 26Ekim A. Schnuch, J. Geier, W. Utur, P. J. Frosch: "Patch testing with preservatives, antimicrobials and industrial biocides. Results from a multicentre study", British Journal of Dermatology, 137(3), (1998). 5. A. C. De Groot, A. Herxheimer: "Isothiazolinone Preservative: Cause Of A Continuing Epidemic Of Cosmetic Dermatitis", The Lancet, Volume 333, Issue 8633, Pages (1989). 6. Castanedo-Tardana, M. P.; Zug, K. A. (2013). "Methylisothiazolinone". Dermatitis : contact, atopic, occupational, drug 24(1): Erişim tarihi: Erişim tarihi: Wineski LE, English AW (1989). "Phenoxyethanol as a nontoxic preservative in the dissection laboratory". Acta Anat (Basel) 136 (2):

78 Kaynaklar Erişim tarihi: US Environmental Protection Agency (18). "Reregistration Eligibility Decision for Triclosan". Reregistration Eligibility Decision (RED) Document. 12. Nagel JE, Fuscaldo JT, Fireman P. Paraben allergy (April 11, 1977). "Paraben allergy.". J Am Med Assoc 237 (15): erspirants-and-breast-cancer-risk?sitearea=med Erişim tarihi: Ackerman F. The economics of atrazine. Int J Occup Environ Health Oct- Dec;13(4): Heck HD, Tyl RW. The induction of bladder stones by terephthalic acid, dimethyl terephthalate, and melamine (2,4,6-triamino-s-triazine) and its relevance to risk assessment. Regul Toxicol Pharmacol Sep;5(3): Badreshia S, Marks JG Jr. Iodopropynyl butylcarbamate. Am J Contact Dermat Jun;13(2): Reigart, J.R., Roberts, J.R., Recognition and Management of Pesticide Poisining, 5th ed. EPA Office of Pesticide Programs. 18. Tatlı Ö. Ege Bölgesine Özgü Bazı Yaş Meyve, Sebze Ve Kurutulmuş Gıda Ürünlerinde Pestisit Kalıntı Düzeylerinin Tespiti. Fen Bilimleri Enstitüsü, Toprak Anabilim Dalı Yüksek lisans tezi Adana 19. Pestisitler. Çevre Sağlığı. T.C. Millî Eğitim Bakanlığı 850ck0054. Ankara, 2012

79 Dinlediğiniz İçin Teşekkürler