Küresel Ekonomik Gelişmeler ve Türkiye Ekonomisi

Transkript

1 Küresel Ekonomik Gelişmeler ve Türkiye Ekonomisi Mehmet ŞİMŞEK Başbakan Yardımcısı 11 Şubat 2016

2 Sunum Planı Küresel Ekonomik Gelişmeler Türkiye Ekonomisinin Görünümü Orta Vadeli Program ( ) Yapısal Dönüşüm Gündemi Uzun Vadeli Görünüm 2

3 Küresel Ekonomik Gelişmeler 3

4 Kriz Sonrası Düşük Küresel Büyüme 8 7 7, ,7 5,2 (%) 4 3 2,6 3, , Ortalama Ortalama Dünya Gelişmiş Ülkeler Gelişmekte Olan Ülkeler Kaynak: IMF 4

5 Küresel Büyümeye Katkılar (% puan) ,4 4,0 4,3 3,0 4,0 3,5 2,9 2,8 2,6 2,3 2,5 2, ,4 1,6 1,4 0,1 1,6-1,6 1,4 0,8 0,5 0,5 0,8 0,8 0,9 0, GT 2016T 2017T Gelişmiş Ülkeler Gelişmekte Olan Ülkeler Kaynak: IMF GT: Gerçekleşme tahmini, T: Tahmin 5

6 Gelişmiş Ülkelerde Büyüme Japonya ABD Avro Bölgesi Endeks (2007=100) GT* 2016T 2017T Kaynak: IMF GT: Gerçekleşme tahmini, T: Tahmin (*) ABD için 2015 yılı gerçekleşme değeridir 6

7 Gelişmekte Olan Ülkelerde Büyüme (%) , , , , , Çin 10,6 9, ,7 7, , , ,3 6,0 2016T 2017T (%) , , , , , Brezilya 7,6 3,9 1, , , ,8-3,5 2015GT 2016T 0,0 2017T (%) 12 Hindistan 10,3 9,8 10 9,3 9,3 8,5 8 6,6 6 5,1 3, Kaynak: IMF GT: Gerçekleşme tahmini, T: Tahmin 6, ,3 7,3 7,5 7, GT 2016T 2017T (%) , ,2 8, , , Rusya 4,5 4,3 3, , , ,7 2015GT - 1,0 2016T 1,0 2017T 7

8 Gelişmiş Ülkelerde Enflasyon Japonya Avro Bölgesi ABD (yıllık, %) Oca.07 May.07 Eyl.07 Oca.08 May.08 Eyl.08 Oca.09 May.09 Eyl.09 Oca.10 May.10 Eyl.10 Oca.11 May.11 Eyl.11 Oca.12 May.12 Eyl.12 Oca.13 May.13 Eyl.13 Oca.14 May.14 Eyl.14 Oca.15 May.15 Eyl.15 Oca.16 Kaynak: Bloomberg 8

9 Gelişmekte Olan Ülkelerde Enflasyon 9 Kaynak: Bloomberg Oca.07 Nis.07 Tem.07 Eki.07 Oca.08 Nis.08 Tem.08 Eki.08 Oca.09 Nis.09 Tem.09 Eki.09 Oca.10 Nis.10 Tem.10 Eki.10 Oca.11 Nis.11 Tem.11 Eki.11 Oca.12 Nis.12 Tem.12 Eki.12 Oca.13 Nis.13 Tem.13 Eki.13 Oca.14 Nis.14 Tem.14 Eki.14 Oca.15 Nis.15 Tem.15 Eki.15 (yıllık, %) Çin Hindistan Rusya Brezilya Türkiye

10 Dünya Ticaret Hacmi Büyümesi 15 12, ,7 9,2 7,9 6, ,9 2,9 3,3 3,4 2,6 3,4 4, , GT 2016T 2017T (%) Kaynak: IMF GT: Gerçekleşme tahmini, T: Tahmin 10

11 Küresel Ekonomik Riskler Fed Faiz Artışı Çin Ekonomisindeki Yavaşlama Emtia Fiyatlarındaki Düşüş Jeopolitik Gerginlikler ve Siyasi Belirsizlikler 11

12 Küresel Para Politikalarında Ayrışma* (%) Ç1 Ç Ç1 Ç Ç1 Ç Ç1 Ç Ç1 Ç Ç1 Ç Ç1 Ç Ç1 Ç Ç1 Ç Ç1 Ç Ç1 ABD Avro Bölgesi Japonya Kaynak: Bloomberg (*) Kesikli çizgiler Bloomberg tahminidir. 12

13 Düşük Emtia Fiyatları Oca.08 Nis.08 Tem.08 Eki.08 Oca.09 Nis.09 Tem.09 Eki.09 Oca.10 Nis.10 Tem.10 Eki.10 Oca.11 Nis.11 Tem.11 Eki.11 Oca.12 Nis.12 Tem.12 Eki.12 Oca.13 Nis.13 Tem.13 Eki.13 Oca.14 Nis.14 Tem.14 Eki.14 Oca.15 Nis.15 Tem.15 Eki.15 Tüm Emtia Metaller Gıda Enerji Endeks (2005=100) 13 Kaynak: IMF

14 Gelişmekte Olan Ekonomilere Net Sermaye Akışı Net (milyar $) GT 2016T Kaynak: IIF GT: Gerçekleşme tahmini, T: Tahmin 14

15 Türkiye Ekonomisi 15

16 Kazanımlarımız Güçlü büyüme performansı Yüksek istihdam artışı Gelir dağılımında iyileşme Tek haneli enflasyon Mali disiplin Düşük faiz Sağlam bankacılık sektörü 16

17 Güçlü Büyüme Performansı 17

18 Güçlü Ekonomik Büyüme ,4 194,7 184,7 132, Reel GSYH (2002=100) Dünya Gelişmiş Ülkeler GOÜ (Çin ve Hindistan Hariç) Türkiye Kaynak: IMF, Kalkınma Bakanlığı 18

19 Gelişmiş Ülkelerle Arayı Kapatıyoruz AB ile kişi başı gelir farkını yaklaşık 20 puan azalttık (Kişi Başı GSYH, SAGP, Türkiye/AB) Kaynak: GFK, EUROSTAT 19

20 Artan Kişi Başı Gelir Kişi Başı GSYH ($, SAGP) Kişi Başı GSYH (ABD $) Kişi Başı GSYH (TL, Reel) GT GT GT Kaynak: TÜİK, Kalkınma Bakanlığı GT: Gerçekleşme Tahimini 20

21 Yüksek İstihdam Artışı 21

22 Güçlü İstihdam Artışı ,8 26 (Milyon Kişi, m.d.) Oca.08 May.08 Eyl.08 Oca.09 May.09 Eyl.09 Oca.10 May.10 Eyl.10 Oca.11 May.11 Eyl.11 Oca.12 May.12 Eyl.12 Oca.13 May.13 Eyl.13 Oca.14 May.14 Eyl.14 Oca.15 May.15 Eyl.15 Kaynak: TÜİK 22

23 İstihdam Artışı Gelişmiş Ülkeler ve Türkiye Gelişmekte Olan Ülkeler ve Türkiye Yıllık Ortalama Artış (%, ) Yunanistan Letonya İspanya Portekiz İrlanda Litvanya Slovemya Estonya Danimarka Hollanda İtalya Finlandiya Japonya Slovakya İzlanda ABD Fransa Çek C. Belçika Avusturya B. Krallık İsveç Almanya Kanada Y. Zelanda Norveç Kore Avustralya İsviçre Lüksemburg TÜRKİYE İsrail Singapur Ukrayna Hırvatistan Bulgaristan Romanya Moldova Jamaika Arnavutluk Belarus Rusya Gürcistan Polonya Fas Tayland Macaristan Mauiritus Kosta Rica Çin Arjantin Karadağ G. Afrika Brezilya Kazakistan Filipinler Peru Meksika Venezuella Sri Lanka Endonezya Şili TÜRKİYE Kolombiya Malezya S. Arabistan Kaynak: IMF 23

24 Ama İşsizlik Oranı Yüksek Gelişmiş Ülkeler ve Türkiye Gelişmekte Olan Ülkeler ve Türkiye İşsizlik Oranı (%, 2014) Yunanistan İspanya Portekiz Slovakya İtalya İrlanda Letonya Litvanya Fransa TÜRKİYE Slovemya Finlandiya Belçika İsveç Hollanda Estonya Kanada Almanya ABD B. Krallık Çek C. Avustralya Lüksemburg İsrail Y. Zelanda Avusturya İzlanda Danimarka Japonya Norveç Kore İsviçre Singapur 0 G. Afrika Hırvatistan Jamaika Arnavutluk Gürcistan Bulgaristan TÜRKİYE Fas Kosta Rica Ukrayna Kolombiya Polonya Macaristan Mauiritus Arjantin Venezuella Romanya Filipinler Şili Peru Rusya Kazakistan Brezilya Meksika Sri Lanka Moldova Çin Malezya Tayland Belarus Kaynak: IMF 24

25 Gelir Dağılımında İyileşme 25

26 Yoksulluğu Azalttık Kişi başı günlük 1$ altı 0,2 0,1 0, Kişi başı günlük 2,15$ altı ,2 2,4 1,6 0,8 0, Kişi başı günlük 4,3$ altı Kaynak: TÜİK 26

27 Gelir Dağılımını İyileştirdik Gini Katsayısı 0,43 0,43 0,42 0,42 0,41 0,40 0,41 0,41 0,40 0,40 0,40 0,40 0,39 0,39 0, Kaynak: TÜİK 27

28 Tek Haneli Enflasyon 28

29 Enflasyonu Tek Haneye Düşürdük (%, yıl sonu) % 51,2 % 71, % 9, Kaynak: TÜİK, Kalkınma Bakanlığı, TCMB 29

30 Sağlam Bankacılık Sektörü 30

31 Aktif Kalitesi Yüksek Kredilerin Takibe Dönüşüm Oranı (%) 17,6 3, Aralık 15 Kaynak: BDDK 31

32 Sermaye Yapısı Güçlü 25 Sermaye Yeterlilik Oranı (%) Hedef Oran: %12 Yasal Sınır: %8 15,6 0 Oca.08 Nis.08 Tem.08 Eyl.08 Ara.08 Mar.09 Haz.09 Eyl.09 Ara.09 Mar.10 Haz.10 Eyl.10 Ara.10 Mar.11 Haz.11 Eyl.11 Ara.11 Mar.12 Haz.12 Eyl.12 Ara.12 Mar.13 Haz.13 Eyl.13 Ara.13 Mar.14 Haz.14 Eyl.14 Ara.14 Mar.15 Haz.15 Eyl.15 Ara.15 Kaynak: BDDK 32

33 Ticari Kredi Faiz Oranı ve Marjlar (%) (baz puan) Oca.12 Mar.12 May.12 Tem.12 Eyl.12 Kas.12 Oca.13 Mar.13 May.13 Tem.13 Eyl.13 Kas.13 Oca.14 Mar.14 May.14 Tem.14 Eyl.14 Kas.14 Oca.15 Mar.15 May.15 Tem.15 Eyl.15 Kas.15 Oca.16 Zorunlu Karşılık Maliyeti Operasyonel Maliyet Ortalama Mevduat Faizi (sol eksen) Kredi Riski Primi Net Kâr Marjı Ortalama Ticari Kredi Faizi (sol eksen) Kaynak: BDDK, TCMB ve Hazine Müsteşarlığı Hesaplamaları 33

34 Mali Disiplin 34

35 80 Kamu Borçlarını Azalttık Maastricht Kriteri: % GT Borç/GSYH (%) 2004 ten beri Maastricht Kriterini sağladık Kaynak: Hazine Müsteşarlığı, TÜİK, Kalkınma Bakanlığı 35

36 Hazine Dünyadan Alacaklı ,2 30 (Milyar TL) ,4-96,3-5, (%) Ç3 Kamu Net Dış Borç Stoku Kamu Net Dış Borç Stoku/ GSYH (Sağ Eksen) Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 36

37 Kamunun İki Yakasını Bir Araya Getirdik Bütçe Açığı (% GSYH) Maastricht Kriteri: % GT 2009 yılı hariç Maastricht Kriterini sağladık Kaynak: Kalkınma Bakanlığı 37

38 Faizleri Düşürdük 60 62, ,2 9,5 0 1, (%) Hazine Borçlanma Faizi İç Borçlanmanın Reel Faizi Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 38

39 Bütçeden Faize Giden Payı Azalttık ,7 (%) , , , Faiz giderleri/bütçe giderleri Faiz giderleri/vergi gelirleri Kaynak: Maliye Bakanlığı 39

40 Faizin Bütçe İçindeki Payı Değişmeseydi 250 Toplam fark: 972,3 milyar TL 218,8 200 (milyar TL) , Faiz harcamaları (gerçekleşen) Kaynak: Maliye Bakanlığı 40

41 Vergi Oranlarını İndirdik: Gelir Vergisi Kadınların Oranları İşgücüne (Üst Katılımı Dilim) Mevcut Durum ,5 (%, 2014) , Hollanda Avusturya Belçika İsrail Slovenya TÜRKİYE 2002 Portekiz Avustralya Fransa Almanya İngiltere İtalya Yunanistan İrlanda Şili Japonya Lüksemburg ABD G. Kore Meksika TÜRKİYE Yeni Zelanda Polonya İzlanda Finlandiya İspanya Kanada Slovakya İsveç Norveç Danimarka Estonya Macaristan Çek C. İsviçre Kaynak: OECD 41

42 Gelir Vergisi Oranları (Alt Dilim) Kadınların İşgücüne Katılımı Mevcut Durum (%, 2014) Belçika İtalya İzlanda TÜRKİYE 2002 Yunanistan İrlanda İngiltere Slovakya Polonya Macaristan Kanada Çek C. TÜRKİYE* Portekiz Norveç Yeni Zelanda İsrail ABD G. Kore Hollanda Şili Meksika Avustralya Avusturya Fransa Almanya Lüksemburg İsveç İsviçre TÜRKİYE (AGİ) Kaynak: OECD (*) Asgari geçim indirimi dahildir 42

43 Kurum Kazançları Üzerindeki Vergi Yükü (%, 2015) En düşük yüke sahip 7. ülkeyiz En düşük yüke sahip 7. ülkeyiz TÜRKİYE 2002 Fransa ABD İrlanda Danimarka Kanada Kore Portekiz Belçika Avustralya Almanya İsrail Norveç İtalya Japonya İsveç İspanya İngiltere Avusturya Hollanda Lüksemburg Finlandiya Meksika Şili İsviçre Slovenya İzlanda Polonya TÜRKİYE Yunanistan Yeni Zelanda Macaristan Çek Cumhuriyeti Slovakya Estonya 34 Kaynak: OECD 43

44 KDV Oranları Kadınların İşgücüne Katılımı Mevcut Durum Eğitim, sağlık, turizm ve gıda sektörlerinde KDV yi düşürdük 20 18,0 (%, 2015) Macaristan Danimarka Norveç İsveç Finlandiya İzlanda Yunanistan İrlanda Polonya Portekiz İtalya Slovenya Belçika Çek C. Hollanda İspanya Avusturya Estonya Fransa Slovak C. İngiltere Şili Almanya İsrail TÜRKİYE Lüksemburg Meksika Y. Zelanda Avustralya Kore Japonya İsviçre Kanada Kaynak: OECD, Maliye Bakanlığı 44

45 Faiz Bütçeleri Yerine Yatırım ve Hizmet Bütçeleri Yaptık Altyapı Eğitim Sağlık 45

46 Altyapı Yatırımları (Milyar TL) Havayolu; 16 Denizyolu; 3,4 Haberleşme; 26 Demiryolu; 46,8 Karayolu; 161, Arasında 253,3milyarTL Yatırım* Kaynak: Ulaştırma Bakanlığı (*) 2015 İtibarıyla 46

47 Bölünmüş Yol Ağı Ocak Km Otoyol Toplamı Km Bölünmüş Devlet ve İl Yolları Toplamı Km Toplam Aralık Km Otoyol Toplamı Km Bölünmüş Devlet ve İl Yolları Toplamı Km Toplam Kaynak: Ulaştırma Bakanlığı 47

48 Yüksek Hızlı Tren Projelerimiz Mevcut Yüksek Hızlı Tren Hattı : 1.213km Yapım veihale Aşamasındaki YüksekHızlı Tren Hattı: 1.520km Proje aşamasındaki Yüksek Hızlı Tren Hattı : 1.560km EDİRNE KIRKLARELİ TEKİRDAĞ Bandırma İSTANBUL İZMİT ZONGULDAK KARABÜK ÇANKIRI SAMSUN AMASYA KARS İZMİR BALIKESİR KÜTAHYA AFYONKARAHİSAR MANİSA UŞAK Eşme AYDIN DENİZLİ BURDUR BİLECİK ESKİŞEHİR ISPARTA KONYA ANKARA Polatlı KIRIKKALE SİVAS Yerköy KAYSERİ NİĞDE K.MARAŞ Ulukışla OSMANİYE ERZİNCAN ERZURUM MUŞ ELAZIĞ MALATYA SİİRT DİYARBAKIR BATMAN MARDİN GAZİANTEP Nusaybin VAN KARAMAN MERSİN ADANA İskenderun Yapımı Tamamlananlar Yapım ve İhale Aşamasındakiler Proje Aşamasındakiler 48

49 Havaalanları 2002 yılında 26 olan Havaalanı sayısı 2015 yılı itibarıyla 55 e yükselmiştir. 49

50 Eğitim Harcamaları (% Bütçe Giderleri) yılı vergi gelirlerinin yaklaşık 1/4 i eğitime GT Kaynak: Maliye Bakanlığı 50

51 Eğitim Yatırımları Hükümetlerimiz döneminde civarında derslik açtık den fazla öğretmen atadık 2 milyar adetin üzerinde ücretsiz kitap dağıttık Kaynak: MEB 51

52 Üniversite Sayıları Vakıf 109 Devlet Toplam Üniversitelere ayırdığımız kaynağı son 14 yılda 10 katın üzerinde artırarak 33 milyar TL ye çıkartık* Kaynak: YÖK (*) YURTKUR dahil 52

53 Bu Devirde Öğrenci Olmak Varmış 2012 yılında öğrenim harçlarını kaldırdık Burs ve öğrenim kredisini 400 TL ye çıkardık Yurtta kalanların yemek yardımını 270 TL ye çıkardık Yurt kapasitesini 188 bin den 450 bin in üzerine taşıdık Özel okullarda öğrenim görecek öğrencilerimize eğitim öğretim desteği uygulamasını 2014 yılında başlattık Organize sanayi bölgelerinde açılan özel mesleki ve teknik eğitim okullarına eğitim ve öğretim desteği uygulamasını 2013 yılında başlattık İlköğretim ve ortaöğretim öğrencilerine verilen burs tutarını son 13 yılda yaklaşık 13 kat artırdık Yükseköğretim öğrencilerine verilen burs ve kredi tutarlarını yaklaşık 9 kat artırdık 53

54 Öğretmen Başına Öğrenci (Kişi) İlköğretim (ilkokul+ortaokul) Orta Öğretim Kaynak: MEB 54

55 Kızların Eğitimi erkek öğrenciye karşılık 91,1kız öğrenci erkek öğrenciye karşılık 101,8 kız öğrenci Kaynak: MEB 55

56 Toplam Sağlık Harcaması (Milyar TL) GT Kaynak: Maliye Bakanlığı, TÜİK 56

57 Sağlık Alanında İyileşme* Hastane Sayısı Yatak Sayısı Bin Kişi Başına Düşen Yatak Sayısı 2, , , Kaynak: TÜİK, Sağlık Bakanlığı (*) 2015 yılı verileri geçicidir. 57

58 Sağlık Alanında İyileşme Doğumda Beklenen Ortalama Yaşam Süresi Bebek ve Anne Ölümleri (Yıl) (1000 Canlı Doğumda) ,4 31,5 1,5 7, ( Canlı Doğumda) Bebek Ölüm Hızı Anne Ölüm Oranı (Sağ Eksen) Kaynak: Sağlık Bakanlığı, TÜİK 58

59 İnsani Gelişmişlik Ülke Sayısı /166 72/ Ülke Sayısı Türkiye'nin Sıralaması Kaynak: Birleşmiş Milletler 59

60 Temel Makro Sorun Alanları 60

61 Temel Makro Sorun Alanları Enflasyon İşsizlik Cari açık 61

62 Enflasyon 62

63 Enflasyon Azaldı; Ancak Halen Yüksek (%, yıl sonu) Türkiye Gelişmekte Olan Ülkeler Gelişmiş Ülkeler Kaynak: TÜİK, Kalkınma Bakanlığı, IMF 63

64 2015 Yılında Enflasyon Neden Hedefin Üzerinde Gerçekleşti? Gıda Fiyatları Kur 64

65 2016 Yılında Enflasyon Görünümü Yukarı Yönlü Riskler Asgari Ücret Aşağı Yönlü Riskler Emtia Fiyatları Gıda Fiyatları Kur 65

66 İşsizlik 66

67 İstihdam Artışına Rağmen Yüksek İşsizlik (%, m.d.) (%, m.d.) Oca.07 May.07 Eyl.07 Oca.08 May.08 Eyl.08 Oca.09 May.09 Eyl.09 Oca.10 May.10 Eyl.10 Oca.11 May.11 Eyl.11 Oca.12 May.12 Eyl.12 Oca.13 May.13 Eyl.13 Oca.14 May.14 Eyl.14 Oca.15 May.15 Eyl.15 İşsizlik Oranı İşgücüne Katılım Oranı (sağ eksen) Kaynak: TÜİK 67

68 5 4 4,9 İşsizliğin Nedenleri: İstihdam Piyasasındaki Katılıklar İstihdamı Koruma Mevzuatının Yarı Zamanlı Çalışanlar Üzerindeki Kısıtlayıcılığı, 2013 (Endeks Skalası 0-6 Arasında En Az Kısıtlayıcıdan En Fazlaya) 3 2 OECD (Ortalama) 1 0 TÜRKİYE Lüksemburg Fransa Şili Estonya Norveç İspanya Belçika Yunanistan Kore Meksika İtalya Portekiz Slovenya Polonya Slovakya Finlandiya Çek C. Danimarka Avusturya Macaristan Almanya İsviçre Y. Zelanda Hollanda Avustralya Japonya İsveç Izlanda Kaynak: OECD 68

69 İşsizliğin Nedenleri: İşgücünün Niteliği Ortalama Eğitim Süresi (Yıl, 2014, 25+) OECD Ortalaması: 11,2 7,6 6 B. Krallık Kanada Avusturalya ABD Danimarka Norveç Y. Zelanda Estonya Çek C. İsviçre Slovakya İzlanda İrlanda İsveç Rusya Kore Slovenya Hollanda Polonya Macaristan Lüksemburg Japonya Letonya Fransa Avusturya Belçika Finlandiya Yunanistan G. Afrika İtalya Şili İspanya Meksika Portekiz TÜRKİYE Kolombiya Kaynak: Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı 69

70 Cari Açık 70

71 Türkiye de Cari İşlemler Açığı Yüksek (% GSYH) Türkiye Gelişmekte Olan Ülkeler Kaynak: TCMB, TÜİK, IMF 71

72 Cari Açık: Yatırım - Tasarruf Açığı (%) Cari Açık Tasarruf/GSYH Yatırım/GSYH Kaynak: IMF, Kalkınma Bakanlığı 72

73 Kamu Tasarrufları Artarken Özel Sektör Tasarrufları Azaldı (%) Kamu Tasarrufları/GSYH Özel Tasarruflar/GSYH Kaynak: Kalkınma Bakanlığı, TÜİK, TCMB 73

74 Gelişmekte Olan Ülkelerde Tasarruf Oranları (2014, % GSYH) (Ortalama)* 14,4 10 Çin Endonezya Hindistan Malezya Fas Macaristan Rusya Romanya Peru Kolombiya Şili Meksika Polonya Arjantin Nijerya Brezilya G. Afrika TÜRKİYE Pakistan Kaynak: IMF (*) Grafikte yer alan ülkelerin ortalamasını yansıtmaktadır 74

75 Türkiye de Tasarruf Oranları Artıyor (Toplam Yurtiçi Tasarruf (% GSYH)) GT 2016 P 2017 P 2018 P GT: Gerçekleşme Tahmini P: Program Kaynak: Kalkınma Bakanlığı, TÜİK 75

76 Brüt Dış Finansman İhtiyacı 30 29,0 28, , ,9 25,4 24 (% GSYH) ,9 19,2 18,2 16,8 18,1 19,2 21, ,5 15, GT 2016T Kaynak: TCMB, TÜİK GT: Gerçekleşme Tahmini T: Tahmin 76

77 Cari Açığın Finansmanı (Yıllıklandırılmış, milyar $) Oca.11 Nis.11 Tem.11 Eki.11 Oca.12 Nis.12 Tem.12 Eki.12 Oca.13 Nis.13 Tem.13 Eki.13 Oca.14 Nis.14 Tem.14 Eki.14 Oca.15 Nis.15 Tem.15 Eki.15 Uzun ve DYY Kısa ve Portföy Net Hata ve Noksan Cari Açık Kaynak: TCMB 77

78 Yurtdışı Yerleşiklerin Portföy Yatırımları (Yıllıklandırılmış, Milyar Dolar) Oca.11 Nis.11 Tem.11 Eki.11 Oca.12 Nis.12 Tem.12 Eki.12 Oca.13 Nis.13 Tem.13 Eki.13 Oca.14 Nis.14 Tem.14 Eki.14 Oca.15 Nis.15 Tem.15 Eki.15 Hisse Senedi ve DİBS Kaynak: TCMB 78

79 TCMB Brüt Döviz Rezervleri* (Milyar Dolar) Oca.11 Nis.11 Tem.11 Eki.11 Oca.12 Nis.12 Tem.12 Eki.12 Oca.13 Nis.13 Tem.13 Eki.13 Oca.14 Nis.14 Tem.14 Eki.14 Oca.15 Nis.15 Tem.15 Eki.15 Oca.16 Kaynak: TCMB (*) 3 Şubat itibarıyla 79

80 Özel Sektörün Dış Borç Stoku (milyar $) Ç3 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 80

81 Firmaların* Dış Borç Stoku , (milyar $) , Kaynak: Hazine Müsteşarlığı, TCMB (*) Finansal Kesim Dışındaki Firmalar Kasım 81

82 Firmaların Net Döviz Pozisyon Açığı , (milyar $) , Kasım Kaynak: TCMB 82

83 Şirketlerin Özsermaye ile Finansmanını Destekliyoruz Nakdi sermaye artırımı yapan şirketler artırılan sermayenin bir kısmını kurum kazancından indirebiliyor. Şirketlerin borç yerine öz kaynak kullanımını özendiriyoruz. Ayni varlıklar nakde dönüştürülerek şirketlerin sermaye yapısı güçlendiriliyor. Yeni şirket kurma ve halka arz özendiriliyor. 83

84 Orta Vadeli Program ( ) 84

85 Orta Vadeli Programın Temel Amaçları İstikrarlı ve kapsayıcı niteliğiyle büyümeyi artırmak Enflasyonu düşürmek Cari açıktaki azalma eğilimini korumak Ekonominin rekabet gücünü, istihdam ve verimlilik seviyesini artırmak Mali disiplinin kalitesini artırmak ve kamu maliyesini güçlendirmek 85 85

86 GSYH Büyümesi 6 5 4,5 5,0 5,0 (%) 4 4,0 3 2, GT 2016P 2017P 2018P GT: Gerçekleşme Tahmini P: Program 86 86

87 Cari İşlemler Açığı 7 6 5,8 5 4,4 (% GSYH) 4 3,9 3,7 3, GT 2016P 2017P 2018P GT: Gerçekleşme Tahmini P: Program 87 87

88 İşsizlik Oranı 10,6 10,2 10,2 10,2 (%) 9,9 9,9 9,8 9,6 9, GT 2016P 2017P 2018P GT: Gerçekleşme Tahmini P: Program 88 88

89 Enflasyon Oranı ,2 8,8 8 7,5 (%) 7 6, , P 2017P 2018P P: Program 89 89

90 Genel Devlet Açığı 1,8 1,6 1,4 1,2 (% GSYH) 1,0 0,8 0,6 0,6 0,7 0,7 0,4 0,4 0,2 0,0 0, GT 2016P 2017P 2018P GT: Gerçekleşme Tahmini P: Program 90

91 AB Tanımlı Borç Stoku 35 33, ,6 31,7 (% GSYH) 31 30,5 29, GT 2016P 2017P 2018P GT: Gerçekleşme Tahmini P: Program 91 91

92 Yapısal Dönüşüm Gündemimiz 92

93 Reform Programı Sektörel Dönüşüm (Mikro Reformlar) Yapısal Reformlar (Makro) AB ye Uyum Süreci 93

94 Yüksek Gelir Grubu Ülkeler Arasına Girmek Kişi Başına Milli Gelir ($) Yüksek Gelir Sınırı ( $) Üst Orta Gelir Sınırı (4.125 $) Alt Orta Gelir Sınırı (1.045 $) Kaynak: Dünya Bankası, Atlas Metot 94

95 Reformları Yapmazsak Ne Olur? Düşük Büyüme Yüksek İşsizlik Yüksek Faiz Düşük Kredi Notu 95

96 Sektörel Dönüşüm (Mikro Reformlar) 96

97 Sektörel Dönüşüm 25 Dönüşüm Programı Mikro Reform 97

98 Sektörel Dönüşüm: 25 Öncelikli Dönüşüm Programı İthalata Olan Bağımlılığın Azaltılması Öncelikli Teknoloji Alanlarında Ticarileştirme Kamu Alımları Yoluyla Teknoloji Geliştirme ve Yerli Üretim Yerli Kaynaklara Dayalı Enerji Üretimi Enerji Verimliliğinin Geliştirilmesi Daha Etkin ve Daha Etkili Su Kullanımı Sağlık Endüstrilerinde Yapısal Dönüşüm Sağlık Turizminin Geliştirilmesi Taşımacılıktan Lojistiğe Dönüşüm Üretimde Verimliliğin Artırılması Yurtiçi Tasarrufların Artırılması ve İsrafın Önlenmesi Sermaye Piyasalarının Derinleştirilmesi Kamu Harcamalarının Rasyonelleştirilm esi Kamu Gelirlerinin Kalitesinin Artırılması Yatırım İkliminin İyileştirilmesi İstatistiki Bilgi Altyapısını Geliştirme Ailenin Ve Dinamik Nüfus Yapısının Korunması İşgücü Piyasasının Etkinleştirilmesi Kayıt Dışı Ekonominin Azaltılması Temel Ve Mesleki Becerileri Geliştirme Nitelikli İnsan Gücü için Çekim Merkezi Olma Sağlıklı Yaşam Ve Hareketlilik Yerelde Kurumsal Kapasitenin Güçlendirilmesi Rekabetçiliği Ve Sosyal Uyumu Geliştiren Kentsel Dönüşüm Kalkınma için Uluslararası İşbirliği Altyapısının Geliştirilmesi 98

99 Neden Sektörel Dönüşüm? Orta Gelir Tuzağına Düşmemek Verimlilik Artışı Katma Değer Zincirinde Yükseliş Rekabet Gücü Artışı 99

100 Yapısal Reformlar (Makro Reformlar) 100

101 Şeffaflık ve Yolsuzlukla Mücadele 101

102 Şeffaflık ve Yolsuzlukla Mücadele Siyasi Etik Kanunu Kamu İhale Kanunu Siyasetin finansmanında şeffaflık İmar planı değişikliklerinin kurala bağlanması 102

103 İşgücü Piyasası Reformu 103

104 İşgücü Piyasası Reformu Kıdem tazminatı Kısmi zamanlı ve esnek çalışma Özel istihdam büroları İşbaşı Eğitim Programları Turkuaz Kart ile nitelikli insan gücü 104

105 Kıdem Tazminatı* Haftalık Maaş Sayısı TÜRKİYE İsrail Malezya Meksika Çin Yunanistan İspanya Suudi Arabistan Çek Cum. Almanya Hindistan İrlanda Portekiz Brezilya Avustralya Rusya Polonya Özbekistan Macaristan Slovakya Slovenya Güney Afrika Kanada Fransa Estonya Lüksemburg Ukrayna Birleşik Krallık Avusturya Belçika Danimarka Finlandiya İtalya Japonya Romanya İsveç İsviçre ABD Kaynak: Dünya Bankası, Doing Business Raporu 2016 (*) 1, 5 ve 10 yıllık çalışma süreleri için ödenen ortalama haftalık maaş sayısı. 105

106 Kıdem Tazminatı Olmayan Ülkelerde İşsizlik Oranları Düşük (%, 2015*) Türkiye Kıdem Tazminatı Olmayan Ülkeler Ort. Kaynak: IMF, Kalkınma Bakanlığı 106 (*) Gerçekleşme tahmini

107 Ortalama Haftalık Ana İşte Çalışılan Saat 50 49,1 45 Saat (2014) OECD (ortalama) 25 TÜRKİYE Kolombiya Meksika Kosta Rika G. Afrika İsrail Brazilya Polonya Portekiz Slovakya Macaristan Çek C. Slovenya İzlanda Latviya Estonya Yunanistan ABD Litvanya Y. Zellanda Lüksemburg Birleşik Krallık İspanya Finlandiya Fransa Avusturalya İsveç Avusturya İtalya Belçika İrlanda Almanya İsviçre Norveç Danimarka Hollanda Kaynak: OECD 107

108 Kısmi Zamanlı İstihdam Oranı En düşük yüke sahip 7. ülkeyiz (%, 2014) ,6 OECD (ortalaması) 5 0 Hollanda İsviçre Avusturya İngiltere İrlanda Japonya Almanya Yeni Zelanda Avusturya Danimarka Kanada Kosta Rika İtalya Norveç Meksika Belçika İzlanda Şili Kolombiya Brezilya Lüksemburg İspanya İsrail İsveç Fransa Finlandiya ABD Yunanistan Portekiz TÜRKİYE Kore Slovenya Litvanya G. Afrika Estonya Polonya Letonya Slovakya Çek Cumhuriyeti Macaristan Rusya Kaynak: OECD İstihdam Görünümü

109 Kadınların İşgücüne Katılımı Kadınların İşgücüne Katılımı Mevcut Durum (15-64 yaş, %, 2014) OECD (ortalama) İzlanda İsveç İsviçre Norveç Danimarka Kanada Y. Zelanda Hollanda Finlandiya Almanya B. Krallık Letonya Estonya Avusturya Avusturalya Portekiz İspanya İsrail Rusya Fransa Slovenya ABD Japonya Çek C. Lüksemburg Belçika Kolombiya Slovakya İrlanda Polonya Macaristan Yunanistan Kore Şili İtalya G. Afrika Meksika Türkiye 2014 Türkiye 2002 Kaynak: OECD 109

110 Aktif İşgücü Politikaları 1,4 Kursiyer Sayısı (Milyon Kişi) 1,2 1,0 0,8 0,6 0,4 0, Kaynak: İŞKUR 110

111 Genç İşsizlik (%, 2014) AB-28 (genç işsizlik oranı, ortalama, %) 10 0 İspanya Yunanistan Hırvatistan İtalya Portekiz Slovakya Fransa Romanya İrlanda Polonya Bulgaristan Belçika İsveç Lüksemburg Finlandiya Macaristan Slovenya Letonya Litvanya TÜRKİYE İngiltere Çek C. Estonya Hollanda Danimarka Malta Avusturya İzlanda Norveç Almanya Genç İşsizlik Oranı Genel İşsizlik Oranı Kaynak: Eurostat 111

112 İşgücünün Niteliği Artıyor 16 14,5 14 Ortalama eğitim süresi (yıl, 25+) Ortalama Eğitim Süresinde OECD Ortalaması: 11,2 5,5 7,6 11, Beklenen* (2000) Beklenen* (2014) Kaynak: Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı, İnsani Gelişme Raporu (2015) (*) Okula başlama çağındaki çocuklar için beklenen ortalama eğitim süresi. 112

113 Yatırım Ortamının İyileştirilmesi 113

114 Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Yeni Patent Kanunu ve Ar- Ge destekleri Bürokrasinin azaltılması İhtisas Mahkemeleri Orta ve yüksek teknolojili üretime teşvik 114

115 İş Yapma Kolaylığı /175 55/189 Ülke Sayısı Ülke Sayısı Türkiye'nin Sıralaması Kaynak: Dünya Bankası 115

116 Küresel Rekabet Gücü 180 Ülke Sayısı /122 51/ Ülke Sayısı Türkiye'nin Sıralaması Kaynak: Dünya Ekonomik Forumu, Küresel Rekabet Raporu, (*) Düşük sıralama daha iyi performans göstergesidir 116

117 Verimlilik 100 Çalışılan saat başına (SGP $, 2014) OECD (ortalama) 0 Lüksemburg Norveç Belçika ABD Hollanda İrlanda Fransa Danimarka Almanya İsviçre Avusturya İsveç Avustralya Finlandiya Kanada İtalya İspanya B. Krallık İzlanda Japonya Y. Zelanda Slovenya Slovakya İsrail Çek C. Portekiz Yunanistan Litvanya Macaristan Estonya TÜRKİYE Kore Polonya Letonya Şili Rusya G. Afrika Meksika Kaynak: OECD 117

118 Katma Değer Zincirinde Yükselmeliyiz ,1 36, ,3 32,5 (%, 2014) ,7 27, ,8 3,5 0 Yüksek teknoloji Ortanın üstü teknoloji Ortanın altı teknoloji Düşük teknoloji Üretim İhracat Kaynak: TÜİK, Kalkınma Bakanlığı 118

119 Ar&Ge Harcamaları (% GSYH) ,5% ,0% ,8% ,0% Kaynak: TÜBİTAK 119

120 Patent, Endüstriyel Tasarım ve Ticari Marka Başvurusu Kaynak: Türk Patent Enstitüsü Patent Başvuruları 2015: : Endüstriyel Tasarım Başvuruları 2015: : Ticari Marka Başvuruları 2015: :

121 Türkiye nin Lojistikteki Yeri* ülke arasında 30 uncu 100 LPI Sıralaması (2014) Almanya Hollanda Singapur ABD Fransa Hong Kong İspanya İtalya Kore Finlandiya Portekiz Çin TÜRKİYE Polonya Çek Cumhuriyeti Macaristan Güney Afrika Tayland Romanya Slovakya Yunanistan Bulgaristan Suudi Arabistan Hindistan Hırvatistan Ukrayna Mısır Sırbistan Brezilya Lübnan, Rusya Tunus Gürcistan Kaynak: LPI Veriseti (*) Küçük sayılar daha iyi performansı ifade etmektedir. 121

122 Kamu Maliyesi Reformları 122

123 Kamu Maliyesi Reformları Gelir Vergisi Kanunu Vergi Usul Kanunu Performans Bütçeleme Harcama Reformu 123

124 Düşük Kamu Açığı* (2015) 5 4,3 Genel Devlet Açığı/GSYH (%) Maastricht Kriteri: %3 2,1 2,0 0 Gelişmekte Olan Ekonomiler OECD Avro Bölgesi TÜRKİYE 0 Source: IMF, OECD, Kalkınma Bakanlığı (*) Mevcut en güncel veri 124

125 Düşük Kamu Borç Stoku* (2015) , ,7 80 (% GSYH) 60 44,4 Maastricht Kriteri : % ,6 20 OECD Avro Bölgesi Gelişmekte Olan Ülkeler TÜRKİYE Kaynak: IMF, OECD, Kalkınma Bakanlığı (*) Mevcut en güncel veri 125

126 Vergi Rekabet Endeksi Vergi rekabetinde en iyi 9. ülkeyiz 80 75,5 Toplam Skor (2015) Estonya Yeni Zelanda İsviçre İsveç Hollanda Lüksemburg Avustralya Slovakya TÜRKİYE İrlanda İngiltere Norveç Kore Çek Cumhuriyeti Finlandiya Avusturya Almanya Slovenya Kanada İzlanda Danimarka Macaristan Belçika Meksika Japonya İsrail Yunanistan Şili İspanya Polonya Portekiz ABD İtalya Fransa Kaynak: Uluslararası Vergi Rekabet Endeksi

127 Kayıtdışı İstihdam 55 52, , (%) Kaynak: TÜİK Ekm

128 Yargı Reformu 128

129 Yargı Reformu Yargıda ihtisaslaşma Tahkim Merkezlerinin faaliyete geçmesi Bilirkişilik sistemi İstinaf mahkemelerinin etkinliğini artırma İş mahkemelerinin etkinliğini artırma Noterlik sisteminin yeniden yapılandırılması 129

130 Dava Süresi (İş Davaları) En düşük yüke sahip 7. ülkeyiz Gün Slovenya İtalya İsrail Polonya Yunanistan İrlanda Çek C. G. Afrika Slovak C. Portekiz İspanya Hollanda İsveç Ortalama Belçika Estonya TÜRKİYE İzlanda Meksika Danimarka İngiltere İskoçya Avusturya Avustralya Macaristan Almanya İsviçre Finlandiya Japonya Fransa Lüksemburg Rusya Norveç Kore Y. Zelanda Kaynak: OECD (2013), What makes civil justice effective?, OECD Ekonomi Bölümü Politika Notu, No

131 Eğitim Reformu 131

132 Eğitim Reformu Öğretmen Akademisi Eğitim Kalite Endeksi Mesleki & Teknik Eğitim Okul Bazlı Bütçe Yabancı Dil Eğitimine Öncelik Hayat Boyu Öğrenme Merkezleri 132

133 Eğitim Önemlidir Ortalama eğitim yılı (Yetişkin 25+, 2014) Gürcistan Ermenistan Ukrayna Arnavutluk Peru Bosna Hersek İngiltere KanadaAlmanya ABD Avustralya İsviçre Y. Zelanda Danimarka Norveç Estonya İsrail Litvanya Çek C. Slovak C. Beyaz Rusya İsveç Rusya Polonya Slovakya Kore Hollanda Macaristan Japonya Letonya Kazakistan Azerbeycan Fransa Hong Kong SAR Hırvatistan Belçika Romanya Avusturya İzlanda Sırbistan Bulgaristan Yunanistan İtalya Malezya Finlandiya Arjantin Şili İspanya Venezuela Meksika Uruguay Lübnan Endonezya Cezayir TÜRKİYE Çin Tayland Kolombiya Brezilya Libya Tunus Portekiz Singapur Lüksemburg 6 3,7 3,9 4,1 4,3 4,5 4,7 4,9 5,1 SAGP ye göre kişi başı gelirin logaritması (Uluslararası Cari Dolar, 2014) Kaynak: İnsani Gelişmişlik Raporu, IMF WEO Veritabanı 133

134 Net Okullaşma Oranları ,3 94,3 91,0 91,0 79,4 70 (%) 50 50,6 39, ,7 10 İlkokul Ortaokul Ortaöğretim Yükseköğretim 2002/ /2015 Kaynak: TÜİK 134

135 Eğitimin Kalitesi İyileşiyor Türkiye- OECD Ortalaması Karşılaştırması (PISA Skor, fark) Fen Bilimleri Matematik Okuma Kaynak: OECD 135

136 Artan Kadın İşgücüne Katılım Oranı Eğitim Seviyesine Göre İşgücüne Katılım Oranı (2014, 15+) ,3 30,3 OECD Ortalaması (15-64): 62,8 31,9 25,8 16,0 39,8 71, Okur- Yazar Olmayan Lise Altı Lise Meslek Lisesi Yüksek Öğretim Kaynak: TÜİK, OECD 136

137 Serbestleşme & Rekabet 137

138 3,5 Ürün Piyasası Düzenlemesi* 3,0 2,5 2,5 (PMR Endeksi) 2,0 1,5 1,0 Ortalama** 0,5 0,0 Çin Brezilya TÜRKİYE Endonezya Rusya G. Afrika İsrail Hırvatistan Meksika Kore Yunanistan Slovenya Romanya Polonya Letonya Bulgaristan Malta İsveç Litvanya Şili İsviçre İzlanda Fransa Norveç Lüksemburg İrlanda İspanya Kanada Japonya Çek C. Belçika Macaristan Portekiz Almanya Finlandiya Estonya Avustralya Slovak C. İtalya Y. Zelanda Danimarka Avusturya ABD İngiltere Hollanda Kaynak: OECD (*) Daha yüksek endeks değeri, ürün piyasasında daha çok katılığı ifade etmektedir (**) Grafikteki ülkelerin ortalaması 138

139 Kamu Yönetimi Reformu Kamu Personel Reformu Verimlilik, Hesap Verebilirlik & Şeffaflık Performansa Dayalı Kültür e- Devlet 139

140 AB ye Uyum Süreci 140

141 AB: Toptan Dönüşümün Lokomotifi Hukuk Devleti İleri Demokrasi Kaliteli Kurumlar 141

142 AB Uyum Süreci Açılan Kalan Kaynak: AB Bakanlığı 142

143 AB ye Uyum Süreci: Ana Gündem Gümrük Birliği Anlaşmasının geliştirilmesi Geri Kabul Anlaşmasının hayata geçirilmesi Vize Muafiyeti çalışmalarının tamamlanması 143

144 Türkiye nin Uzun Vadeli Görünümü 144

145 Uzun Vadede Büyümeyi Belirleyen Faktörler Demografik Yapı Kurumsal Kalite Verimlilik 145

146 Çalışma Çağındaki Nüfusun Artış Hızı 2,0 Yıllık Ortalama Artış Hızı (15-64, %, )* 1,5 1,0 0,5 1,7 0,6 0,1 Kaynak: OECD, EUROSTAT, TÜİK (*) En güncel veri 0,0 TÜRKİYE OECD AB

147 Kurumsal Kalite Ülke Sayısı Saydam Endeksi Bütçe Dünya Ekonomik Forumu Kurumlar Endeksi Fraser- İş Düzenlemesi Yolsuz luk Algılama Endeksi Heritage Ekonomik Özgürlük Endeksi Vakfı Dünya Bankası İş Yapma Kolaylığı Endeksi Toplam Ülke Sayısı Türkiye'nin Sıralaması Kaynak: Dünya Bankası, Dünya Ekonomik Forumu, Fraser Institute, Heritage Foundation, Uluslararası Şeffaflık Örgütü 147

148 Verimlilik Artışı Yapısal Reformlar Altyapı Yatırımları Ürün Piyasalarında Daha Fazla Serbestleşme 148

149 Verimlilik Endeksi Çalışılan saat başına (2002=100, 2014) OECD (ortalama) 100 Rusya Estonya Litvanya Letonya TÜRKİYE Slovak C. Şili Polonya Macaristan Çek C. Portekiz Kore Norveç İrlanda Meksika İsviçre Slovenya G. Afrika Lüksemburg Avusturya İspanya Danimarka Almanya Avustralya Y. Zelanda ABD Finlandiya Kanada İsveç İzlanda Hollanda Fransa Belçika İtalya Japonya İngiltere Yunanistan İsrail Kaynak: OECD 149

150 Özel Sektör Yatırımları Yatırımların Reel Seviyesi = 100, 2002 Yatırımların Reel Seviyesi = Yatırımların Reel Seviyesi (1990 = 100), 2014 Yatırımların Reel Seviyesi (2002 = 100) Kaynak: Kalkınma Bakanlığı 150

151 Küresel Sermayeli Şirket Sayısı Kas.2015 Kaynak: Ekonomi Bakanlığı 151

152 Küresel Doğrudan Yatırım Girişleri (Kümülatif, Milyar $) Kasım Kaynak: TCMB 152

153 Hem Doğu Hem Batı Birliktelik Dünya Buluşma Uyum İnovasyon Büyüme Sinerji TEŞEKKÜRLER