GİRİŞİMCİLİK. İşletme Kurma Düşüncesi. Mali Araştırma. Ön Proje. Yatırım Kararı Verme. Yatırım Projesi. Deneme Üretimi.

Transkript

1 GİRİŞİMCİLİK Bölüm 1. Giriş Giriş İşletme Kurma Düşüncesi Ekonomik Araştırma Teknik Araştırma ÖN ARAŞTIRMA Ön Proje Yatırım Kararı Verme Yatırım Projesi Mali Araştırma Yasal Araştırma Deneme Üretimi Üretime Geçiş İşletme Kurma Aşamaları 2 1

2 Girişimcilik Nedir? Yeni işletme Yenilik (yeni ürünler, yeni projeler) Risk alma Kâr arzusu Üretim yöntemleri Yönetim Değer yaratma Sorumluluk Strateji oluşturma Girişimciliğin Temel Özellikleri Kar ve zarar Çalışan ve patron Gelir sermaye yapısına bağlıdır Önce işin devamlılığını sağlamak Bilgi ve deneyim Kendine güven Bir çok alandan haberdar Tüm süreçten sorumludur Planlama yapar İnanır ve çevresini ikna eder Riskleri değerlendirir ve hazırlıklı olur

3 Girişimci Kimdir? Girişimci, ürün üretir, hizmet sunar, ya da ticaret yapar, araştırır, planlar, örgütler, ve koordinasyon sağlar gerekli bilgi beceriye sahiptir, işyeri, eleman, makine ekipman v.b. işletme girdileri ile finansman kaynaklarını sağlar Kâr amacı güderek ekonomik mal ve hizmet üretmek için çeşitli faktörleri bir araya getiren ve riske katlanan kişidir 5 Neden Girişimci Olunur? Zorunluluklarla İlgili Nedenler Aile işlerini devam ettirme zorunluluğu Ücretli iş bulma olanağının kısıtlılığı Pratik Nedenler Gerekli geliri kazanmanın bir yolu Emeklilik dönemini dolduracak faaliyetler Ek bir gelir ihtiyacı Boş zamanları değerlendirme çabası Aileye gelecekte bir iş alanı bırakma isteği

4 Neden Girişimci Olunur? Kişisel Yapıyla İlgili Nedenler Başkaları için çalışmama isteği Bağımsız bir çalışma ortamı ve sürelere sahip olma arzusu Emir altında çalışmama isteği Kendi geleceğine kendi karar ve çabaları ile şekil verme isteği Kişisel tatmin, yaratıcılığı geliştirme çabası Hedeflenen farklı bir sosyal statüye ulaşma çabası Girişimcinin Sahip Olması Gereken Kişisel Özellikleri Kararlılık Kendine güven Risk alma Planlı hareket etme İleri görüşlülük Önderlik

5 Düşün!!! 1. Yaptığınız işte hayal kırıklığına uğradığınızda tekrar dener misiniz? 2. İlgi odağı olmaktan ve yaptığınız işi satmaktan mutluluk duyar mısınız? 3. Disiplinli misiniz? 4. Risk alır mısınız? 5. Hayal kurar mısınız? 6. Olumsuz durumlardan yeni fırsatlar üretebilir misiniz? 7. Cesur ve sabırlı mısınız? 8. Mücadeleyi sever misiniz? 9. Hareketli ve dinamik misiniz? 10. Kendinize güvenir misiniz? 11. Çevreniz size güvenir mi? 12. Çevrenizdekileri etkileme yeteneğine sahip misiniz? 13. Her sabah güne mutlu ve heyecanlı başlar mısınız? 14. Sinirlerinize hakim misiniz? Kendi İşinin Sahibi Olmak veya Ücretli Çalışmak: Kendi İşinin Sahibi Olmak Avantajları İzlemek yerine liderlik yapmak, Fikirlerinizi uygulama şansı, Yaratıcılığa açık, Yüksek kazanç beklentisi, Bağımsız çalışmak, İş ortamını kontrol altında tutmak, Emirler verebilmek. Zorlukları Uzun ve düzensiz çalışma saatleri Geniş sorumluluklar Risk almak Gelirin düzensizliği Daima finansmanla uğraşma zorunluluğu Zaman kısıtı Sürekli öğrenme gereği İşleri dengeleyememe İdari ve bürokratik işler Başarının çalışanlara da bağlı olması

6 Kendi İşinin Sahibi Olmak veya Ücretli Çalışmak: Ücretli Çalışmak Avantajları Belirlenmiş sınırlı sorumluluklar, Düzenli gelir, Düzenli ve belirli çalışma saatleri, Daha belirli bir gelecek, Az risk, Sınırlı kontrol görevi. Zorlukları Emirleri uygulama zorunluluğu Yeteneklerin kolayca anlaşılmaması Sabit ücret Sınırlı sorumluluk/sınırlı yetki Yeni fikirleri kolaylıkla uygulayamama İşverene bağımlılık Ülkemizde Ücretli Çalışanların Kendi İşini Kurma İstekleri Hangi Faktörlere Dayanmaktadır? % 23 Gerçekleştirmek istedikleri hayalleri olması % 23 Bağımsız çalışma isteği % 15 Çalışmalarının maddi/manevi karşılığını alamamaları % 7 Yetki ve sorumluluklarının kısıtlı olması % 6 Mevcut işyerlerinde ilerleme olanağı bulunmaması % 4 Mevcut şirketin alanında ondan daha başarılı olacağına inanmak % 4 Sektörde çalışmak isteyeceği daha iyi bir firma bulunmaması 12 6

7 Girişimcinin İş Kurmak İçin 4 Temel Unsura İhtiyacı Vardır: İş fikri Girişimcilik Nitelikleri Yönetim Bilgi ve Becerileri Kaynaklar Girişimcinin karşılaşacağı sorunların kaynakları: 1. İşin kuruluş aşaması öncesinde yetersiz araştırma ve hazırlıklardan kaynaklanan sorunlar, 2. Hazırlık ve kuruluş aşamalarında öngörülmeyen sorunlar, 3. Kurulan iş sisteminin yetersizliğinden kaynaklanan sorunlar, 4. Zor koşullar ve zaman darlığı nedeniyle doğru iş kararlarının alınamamasından kaynaklanan sorunlar,

8 Bir Girişimcinin Kendi İşini Kurabilmesi İçin Sahip Olması Gereken Bilgi ve Becerileri Teknik ve işlevsel bilgiler Planlama bilgileri Yönetim bilgileri Teknik ve İşlevsel Bilgiler Ürün Tasarımı, Makine Ekipman İhtiyacı, Malzeme Yönetimi, Proje Planlama ve Kontrol, Pazarlama, Satış, Personel Yönetimi, İdari İşler, Finansman Yönetimi

9 Planlama Bilgileri İş hacminin tahmin edilmesi, Fırsatların ve olası sorunların belirlenmesi, İşin gelişme eğiliminin tahmin edilmesi, İşin genel stratejisinin belirlenmesi, Hedeflerin belirlenmesi, Gerçekleşen sonuçların izlenmesi, Planlanan ile gerçekleşenlerin karşılaştırılması, Planlanan gelir gider ile gerçekleşen gelir giderin karşılaştırılması Yönetim Bilgileri Liderlik, İletişim, Görüşme pazarlık toplantı, Eleman alma, Personel yetiştirme, Personel değerlendirme, yönlendirme, ödüllendirme Teşvik Katılım Sorun çözme Fırsatların yakalanması Krizlerle başa çıkma Zaman yönetimi Karar verme 18 9

10 Girişimci Düşüncenin Temelleri Yenilikçi ve yaratıcı olma Risk alma Girişimci Düşünce Öncü olma Rekabetçi düşünme Girişimcilik Süreci YA HEP YA HİÇ İleri götürücülük Güven arama Fırsatlar nelerdir? Bu fırsatlardan nasıl yararlanılabilir? Hangi kaynaklara ihtiyaç var? Kaynak üzerinde kontrol yetkimiz nedir? Hangi yapı uygundur?

11 Girişimcilik Süreci Fırsatların Belirlenmesi Kaynakların Bulunması ve Kontrolü Örgütsel Yapı Girişimcilik Süreci Fırsatların Belirlenmesi Teknolojik gelişmeler Tüketicilerin yeni ürünler ve hizmetler için para ödeme Yeni tarzlar ve yaşam standartları tanımlayan sosyal değerler ya da ihtiyaçlar Rekabeti etkileyen siyasi faaliyetler ve düzenlemeler Performans ölçütleri Planlama dönemeleri Kaynakların Bulunması ve Kontrolü Örgütsel Yapı

12 Girişimci Yönetici Teknisyen GİRİŞİMCİ YÖNETİCİ TEKNİSYEN HAYALCİ PLANLAYAN İŞ YAPAN, SORUN ÇÖZEN VİZYON SAHİBİ GEÇMİŞTE YAŞAYAN BUGÜNÜ YAŞAYAN DEĞİŞİM AJANI PROBLEMLERE KOLAYA KAÇAN ODAKLANAN GELECEKTE YAŞAYAN ORGANİZASYON YAPAN MEVCUT DURUMLA YETİNEN OLASI FIRSTALARI GÖREN GÜVEN ARAYAN

13 GİRİŞİMCİLİK Bölüm 2. HUKUKİ YAPI Üretim Planlama ve Kontrol Uzun Dönemli Planlama Orta Dönemli Planlama Kısa Dönemli Planlama Tesis Tasarımı Ürün Tasarımı Ana üretim Programı MRP Makina Yükleme İş Çizelgeleri Uzun Dönemli Planlama: 1-5Yıl Orta Dönemli Planlama: 3ay- 1yıl İş yeri düzenleme Talep tahminleri Kapasite Planlama Üretim Programı Stok Kontrolü İş Emri Düzenleme 2 Kısa Dönemli Planlama: 0-3ay AR-GE Planlaması 1

14 Üretim Tanımı Yaratılan değer, Ekonomik bir anlamı olan herhangi bir şeyi ortaya çıkaran faaliyet Ağaç Yakma İşlemi ısı+cüruf Ağaç İşleme İşlemi Masa+Sandalye+Çıta+Talaş 3 Üretim Tanımı En genel bakış açısıyla üretim; Ekonomik değeri olan ya da yarar sağlayan mal ya da hizmetlerin oluşturulmasını amaçlayan faaliyetler bütünü olarak tanımlanır. 4 2

15 Üretim Tanımı İktisat dilinde, üretim; Şekil değişikliği, Zaman değişikliği, Mekan değişikliği... Mühendisler de üretimi; Fiziki varlık üzerinde onun değerini arttıracak bir değişiklik yapma Hammadde veya yarı mamulleri kullanılabilir bir mamule dönüştürme Üretimin amacı TOPLUMA değer yaratmasıdır. 5 Üretim Tanımı 6 3

16 İşletme 7 İnsanın ihtiyaçlarını gideren çeşitli mal ve hizmetleri tek bir işletmenin gidermesi olanaklı mıdır? 8 4

17 VARLIKLAR, SERMAYE, BORÇLAR, 9 İşletme Türleri Faaliyet Alanlarına (işlevlerine) göre, Tüketicilerin (alıcıların) türüne göre, Üretilen mal ve hizmet türüne göre, Üretim faktörlerinin mülkiyetine göre (sahipliğine göre), Büyüklüklerine göre, Hukuki (yasal) yapılarına göre, Birlikler (işletmelerin birleşmeleri) 10 5

18 İşletme Türleri Faaliyet Alanlarına (işlevlerine) göre, Üretici işletmeler, Hizmet işletmeleri, Satıcı işletmeler veya pazarlama kurumları Tüketicilerin (alıcıların) türüne göre, Üretilen mal ve hizmet türüne göre, Üretim faktörlerinin mülkiyetine göre (sahipliğine göre), Büyüklüklerine göre, Hukuki (yasal) yapılarına göre, Birlikler (işletmelerin birleşmeleri) 11 İşletme Türleri Faaliyet Alanlarına (işlevlerine) göre, Tüketicilerin (alıcıların) türüne göre, En son (nihai) tüketiciler için mal ve hizmet üreten işletmeler, Diğer işletmeler için mal ve hizmet üreten işletmeler Üretilen mal ve hizmet türüne göre, Üretim faktörlerinin mülkiyetine göre (sahipliğine göre), Büyüklüklerine göre, Hukuki (yasal) yapılarına göre, Birlikler (işletmelerin birleşmeleri) 12 6

19 İşletme Türleri Faaliyet Alanlarına (işlevlerine) göre, Tüketicilerin (alıcıların) türüne göre, Üretilen mal ve hizmet türüne göre, Tarım, ormancılık, avcılık ve balıkçılık işletmeleri, Madencilik ve taş ocakları işletmeleri, Sanayi ve endüstriyel işletmeler, Ticaret işletmeleri, banka işletmeleri, Taşıma ve depolama işletmeleri, Hizmet işletmeleri gibi Üretim faktörlerinin mülkiyetine göre (sahipliğine göre), Büyüklüklerine göre, Hukuki (yasal) yapılarına göre, Birlikler (işletmelerin birleşmeleri) 13 Mal Tanımı Mal Dayanıklı Dayanıksız Elde edildikten sonra uzun süre fayda sağlayan mallara dayanıklı mal denir. Dayanıksız mallar ise fayda sağlandığında yok olan, biten mallara verilen addır. 14 7

20 Mal Tanımı İkame ve Tamamlayıcı Mal Tereyağı-margarin, çay-kahve, elma-portakal v.b. Otomobil-benzin, kalem-mürekkep v.b. Çoğaltılabilen ve Çoğaltılamayan Mal Kalem, kitap, v.s Antika eşya, tarihi eser, tablo, v.s. Normal -Fakir Mal Otomobil, televizyon Patates, margarin 15 İşletme Türleri Faaliyet Alanlarına (işlevlerine) göre, Tüketicilerin (alıcıların) türüne göre, Üretilen mal ve hizmet türüne göre, Üretim faktörlerinin mülkiyetine göre (sahipliğine göre), Özel işletmeler, Kamu İşletmeleri, Yabancı Sermayeli İşletmeler Karma İşletmeler, Büyüklüklerine göre, Hukuki (yasal) yapılarına göre, Birlikler (işletmelerin birleşmeleri) 16 8

21 İşletme Türleri Faaliyet Alanlarına (işlevlerine) göre, Tüketicilerin (alıcıların) türüne göre, Üretilen mal ve hizmet türüne göre, Üretim faktörlerinin mülkiyetine göre (sahipliğine göre), Büyüklüklerine göre, Küçük Orta Büyük Hukuki (yasal) yapılarına göre, Birlikler (işletmelerin birleşmeleri) 17 İşletme Türleri Faaliyet Alanlarına (işlevlerine) göre, Tüketicilerin (alıcıların) türüne göre, Üretilen mal ve hizmet türüne göre, Üretim faktörlerinin mülkiyetine göre (sahipliğine göre), Büyüklüklerine göre, Hukuki (yasal) yapılarına göre, Özel işletmelerin hukuki yapılarına göre Kamu işletmelerinin hukuki yapılarına göre Yabancı sermayeli işletmeler Birlikler (işletmelerin birleşmeleri) 18 9

22 İşletme Türleri ÖZEL İŞLETMELER 1. Tek Kişi İşletmeleri 2. Şirketler 1. Adi Şirketler 2. Ticaret Şirketleri i. Şahıs Şirketleri a) Kolektif Şirket b) Adi Komandit Şirket ii. Sermaye Şirketleri a) Limitet Şirket b) Anonim Şirket c) Sermaye Payları Bölünmüş Komandit Şirket 3. Kooperatifler 19 Tek Kişi İşletmeleri Sermayenin tamamının ve yönetimin bir kişiye ait olduğu işletmelerdir. İşletmenin yönetimi ile ilgili kararları kendisi verir. Kâr ve zarar yani işletme ile ilgili her türlü konudan işletme sahibi sorumludur. Esnaf, sanatkâr, tacir, sanayici, serbest meslek erbabı bu grup işletmelerindendir

23 Tek Kişi İşletmeleri Esnaf: (507 sayılı esnaf ve sanatkâr kanunu) Ticaret sermayesi ile birlikte vücut çalışmasına dayanan, geliri tacir olmasını gerektirmeyecek kadar az olan, ticaret sicili ve dolayısıyla ticaret ve sanayi odasına kayıtlı olmayan belirli veya gezici bir iş yeri sahibidir. Sanatkâr: (507 sayılı esnaf ve sanatkâr kanunu) Vücut çalışmasına dayanan bir iş yeri olan, iş yerinde sanat, hizmet ya da meslek kolunda ihtisasını değerlendiren, belirli veya gezici bir iş yeri sahibidir. 21 Tek Kişi İşletmeleri Tacir: Bir ticarethane veya fabrikayı kendi adına işleten her tür ticaret şirketidir. Sanayici: Makine, cihaz, alet ve tezgah yardımı ile ham veya yarı mamul bir maddenin vasıf veya şeklini değiştiren ve kıymetlendirerek imal yapanlar Serbest Meslek Erbabı: Şahsi mesaiye, ilmi veya meslekî bilgi veya ihtisasa dayanan, ticarî mahiyette olmayan işleri, işverene tabi olmaksızın kendi nam ve hesabına yapan kişilerdir

24 Şirketler (Ortaklıklar) Bir İşletmenin şirket olabilmesi için aşağıdaki özellikleri taşıması gerekir: Şirketi kuranların (gerçek veya tüzel kişiler) sayısı birden fazla olmalıdır, Ortak bir amaç bulunmalıdır, Ortak amaca ulaşmak için ortaklar arasında bir anlaşma bulunmalıdır, Belirlenen hedefe ulaşmak için para, mal veya emek sermaye olarak konmalıdır. 23 Şirketler (Ortaklıklar) Adi Şirket (Ortaklıklar): Adi Şirket, iki ya da daha fazla kişinin aralarında yazılı veya sözlü bir anlaşma ile belli bir şekle tabi olamadan kurabilecekleri, yazılı kurulma şartı olmayan, şirketin ticaret siciline kayıt ve ilanının zorunlu olmadığı asgari bir sermaye öngörülmemiş, ticaret unvanı kullanmak zorunda olmayan bir şirket türüdür. Borçlar kanunu hükümlerine göre faaliyet gösterip, şirket kazançları ve zararları ortaklar arasında belirlenen oranlarda ve eşit olarak dağıtılır. Her ortağın sorumluluğu sınırsız olup, tüm şirket borçlarından kişisel varlığı ile sorumludur

25 Ticaret Şirketleri-Şahıs Şirketleri Kolektif Şirket: Bir ticarî işletmeyi, bir ticaret unvanı altında işletmek isteyen gerçek kişiler arasında kurulan borç ve taahhütlerden şirketin 1. derecede, ortakların da 2. derecede sınırsız sorumlu olduğu, asgari bir sermaye öngörülmemiş, ticaret unvanı kullanmak zorunda olan, her bir ortağın şirketi yönetme hakkı ve sorumluluğu olduğu bir şirket türüdür. Kolektif şirket, ancak gerçek kişilerle kurulur ve bütün ortaklar tarafından yönetilir. Ana sözleşme ile yönetim bir veya birkaç ortağa bırakılabilir. Şirketin sermaye gücü, ortakların varlıklarına bağlıdır. Ortaklar arasında değişiklik yapılması zorlaştırılmıştır. 25 Ticaret Şirketleri-Şahıs Şirketleri Adi Komandit Şirket: Ticarî bir işletmeyi, ticaret unvanı altında işletmek amacı ile kurulan ve şirket alacaklarına karşı ortaklardan bir kısmının sorumluluğunun sınırsız, diğerlerinin ise sermayeleri ile sınırlı olan şirketlerdir. Sorumluluğusınırsız olan ortaklar komandite, sorumluluğu sınırlı olan ortaklar ise komanditer olarak isimlendirilir

26 Ticaret Şirketleri-Şahıs Şirketleri Adi Komandit Şirket: Komandite ortakları gerçek kişi olmaları şarttır ve bunlar yönetime hakimdirler. Komanditer ortaklar tüzel kişi olabilir ve taahhüt ettikleri sermaye payı ile sorumludurlar. Se rmaye paylarına göre kâr payı alırlar, şirketin yıl sonu hesaplarını denetleyebilirler. 27 Sermaye Şirketleri Sermaye şirketleri, şahıs şirketlerine göre daha fazla sermaye, emek, iş bölümü isteyen, büyük hedeflerin gerçekleştirilmesi için kurulan şirketlerdir. Şirkette sermaye ön plandadır. Sermaye şirketlerinde ortaklar, şirket borçlarına karşı koyulan sermaye kadar sorumludur. Şirket gücünü ve itibarını, sermayesi ve yönetiminden alır. Türk ticaret kanununda yer alan sermaye şirketleri; limitet, anonim, sermaye payları bölünmüş (hisseli) komandit şirketlerdir

27 Sermaye Şirketleri Limitet Şirket: İki veya daha fazla gerçek veya tüzel kişi tarafından, bir ticaret unvanı altında kurulan, ortakların sorumlulukları koymayı taahhüt ettikleri, sermaye ile sınırlı ve esas sermayesi belli olan şirketlerdir. Ortak sayısı en fazla elli (50) kişi olabilir, Yönetim birimi, müdürler kurulu şeklindedir, Ortak sayısı 20 den fazla ise genel kurul ve denetim kuruluna sahiptirler, Limitet şirketleri, bankacılık ve sigortacılık dışında, her türlü ticarî faaliyette bulunabilirler. 29 Sermaye Şirketleri Anonim Şirket: Bir unvana sahip, esas sermayesi belirli, paylara bölünmüş ve borçlarından dolayı yalnız mal varlığı ( sermayesi) ile sorumlu olan şirkettir, Anonim şirket en az 5 gerçek ve tüzel kişiden kurulur, Şirket 1. derecede mal varlığı kadar, ortaklar ise 2. derecede taahhüt ettikleri sermaye ile sınırlı sorumludur, Yönetim birimi; yönetim kurulu, genel kurul ve denetim kurulundan oluşurlar

28 Sermaye Şirketleri Sermaye Payları Bölünmüş Komandit Şirket En az 5 ortak, en az biri komandite ortaktır, Komandite ortağın sorumluluğu sınırsız, komanditer ortağınki ise taahhüt ettiği sermaye ile sınırlıdır, Şirketin yönetimi adi komandit şirketi gibidir, Özel hüküm yoksa anonim şirket hükümleri geçerlidir, Çok sık rastlanmayan bir şirket türüdür. 31 Kooperatifler Tüzel kişiliği haiz olmak üzere ortaklarının belirli ekonomik menfaatlerini ve özellikle meslek ve geçimlerine ait ihtiyaçlarını karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet sureti ile sağlayıp korumak amacıylagerçekvekamutüzelkişiler ile özel idareler, belediyeler, köyler, cemiyetler ve dernekler tarafından kurulan değişir ortaklı ve değişir sermayeli teşekküllere kooperatif denir. Kooperatifler; kişilerin belirli amaçlara ulaşmak için ortak çabalarını bir araya getirdikleri, dernek ve şirketten çeşitli noktalardan ayrılan ve değişik özellikler gösteren bir kuruluştur. Faaliyet konularına göre üretim, tüketim, satış, yapı, kredi, kefalet kooperatifleri gibi türlere ayrılır. En az 7 kişi ile kurulan kâr amacı gütmeyen ortaklıktır. Kooperatiflerin kuruluşları sırasında belirli bir sermayenin belirtilmesi zorunlu değildir

29 Kooperatifler Kooperatiflerin kuruluşlarındaki kurallar şunlardır: Kooperatife giriş ve çıkış serbesttir, Kooperatif üyelerinin payları ne olursa olsun, ancak bir oya sahiptirler, Kâr ortaklara, kooperatifle yaptıkları iş oranında dağıtılır, Sermaye karşılığı verilecek faiz sınırlıdır (faiz oranı düşüktür). 33 İşletme Türleri Faaliyet Alanlarına (işlevlerine) göre, Tüketicilerin (alıcıların) türüne göre, Üretilen mal ve hizmet türüne göre, Üretim faktörlerinin mülkiyetine göre (sahipliğine göre), Büyüklüklerine göre, Hukuki (yasal) yapılarına göre, Özel işletmelerin hukuki yapılarına göre Kamu işletmelerinin hukuki yapılarına göre Kamu iktisadi teşebbüsleri (KİT) Yerel yönetim işletmeleri Kamu bütçeli döner sermayeli şirketler Yabancı sermayeli işletmeler Birlikler (işletmelerin birleşmeleri) 34 17

30 İşletme Türleri Faaliyet Alanlarına (işlevlerine) göre, Tüketicilerin (alıcıların) türüne göre, Üretilen mal ve hizmet türüne göre, Üretim faktörlerinin mülkiyetine göre (sahipliğine göre), Büyüklüklerine göre, Hukuki (yasal) yapılarına göre, Birlikler (işletmelerin birleşmeleri) Kartel Tröst Konsorsiyum Holding 35 İşletmenin Yasal Kuruluş İşlemleri (İş Yeri Kurulurken Resmi Kuruluşlarla Olan İlişkiler) Mükelleflerin maliyeye karşı sorumlulukları: Vergi usul kanununa (VUK) göre mükelleflerin vergi dairesine sorumlulukları aşağıda sayılmıştır: 1. Bildirimlerde bulunma Gerekli bildirge ve beyannameleri verme, Defter tutma, Ödeme kaydedici cihaz kullanma, Vergi levhası asma, Geçici vergi ödeme, Stopaj yapma, Devamlı bilgi verme, Beyanname tasdiki, Muhafaza, ibraz

31 İşletmenin Yasal Kuruluşİşlemleri (İş Yeri Kurulurken Resmi Kuruluşlarla Olan İlişkiler) 2. Gerekli bildirge ve beyannameleri verme Bildirimler vergi dairelerine öngörülen zamanda ve yazılı olarak yapılmalıdır. Mükelleflerin vergi dairesine bildirmekle yükümlü olduğu hususlar VUK da şu şekilde belirtilmiştir. İşe başlama, Adres ve iş yeri sayısındaki değişiklikler, İşi bırakma. Vergi dairesince işe başlama başvurusunda istenen belgeler şunlardır; Gerçek Usulde Mükellefiyette İstenen Belgeler 1. İşe başlama/bırakma bildirimi 2. Nüfus cüzdan sureti 3. İkametgah belgesi 4. İmza beyannamesi 5. Kira sözleşmesi ve tapu fotokopisi 37 İşletmenin Yasal Kuruluşİşlemleri (İş Yeri Kurulurken Resmi Kuruluşlarla Olan İlişkiler) Anonim ve Limitet Şirketlerinden İstenen Belgeler 1. İşe başlama/bırakma bildirimi 2. Ticaret sicili gazetesi veya şirket ana sözleşmesi 3. Ticaret sicili tasdiknamesi veya başvuru belgesi 4. Temsil veya imzaya yetkili olanların sirküleri 5. İmzaya yetkili olanların ikametgah belgesi ve nüfus cüzdan suretleri 6. Kira sözleşmesinin veya tapunun fotokopisi 7. Varsa ortaklığın vergi numaraları 38 19

32 İşletmenin Yasal Kuruluşİşlemleri (İş Yeri Kurulurken Resmi Kuruluşlarla Olan İlişkiler) Kolektif Şirketlerden İstenen Belgeler İşe başlama/bırakma bildirimi Şirket için işe başlama bildirimi Her ortak için ayrı ikametgah belgesi ve nüfus cüzdan sureti Ticaret sicili gazetesi veya şirket ana sözleşmesi için ticaret sicili tasdiknamesi İmza sirküleri Kira sözleşmesi veya tapu fotokopisi Varsa ortakların vergi numarası 39 İşletmenin Yasal Kuruluşİşlemleri (İş Yeri Kurulurken Resmi Kuruluşlarla Olan İlişkiler) BAĞ-KUR a Karşı Sorumluluklar: BAĞ-KUR kendi adına bağımsız çalışanların sosyal güvenlik kuruluşudur. Tacirler BAĞ-KUR a kayıt olmak zorundadır. BAĞ-KUR a kayıt olmak için: Kendi nam ve hesabına bağımsız çalışmak Bir meslek gurubuna girmek veya belli şirketlerin ortaklarından olmak Başka bir güvenlik kurumu dışında olmak gerekir. Tacirler işe başladıkları tarihten itibaren üç ay içinde BAĞ-KUR giriş bildirgesini doldurarak vergi dairesine ve meslek kuruluşlarına onaylattıktan sonra BAĞ-KUR a verir ve giriş işlemi yapılmış olur. Giriş bildirgesini vergi dairesine, meslek kuruluşlarına onaylattığınız tarih BAĞ-KUR a başvurma tarihi sayılır. BAĞ-KUR a üç ay içinde başvurmayanlar bu sürenin bitiminden itibaren kendiliğinden kaydedilir

33 İşletmenin Yasal Kuruluş İşlemleri (İş Yeri Kurulurken Resmi Kuruluşlarla Olan İlişkiler) Belediye ye Karşı Sorumluluklar: Belediye gelirleri kanununa göre belediye sınırları içinde faaliyet gösteren tacirlerin belediyeye karşı sorumlulukları: İş yeri açma, çalışma ruhsatı alma ve çeşitli harçları ödeme İlan ve reklam vergisi ödeme Çevre temizlik vergisi ödeme İş yeri açma ve çalışma ruhsatı almak için düzenlenen başvurma formuna şu belgeler eklenir: Vergi levhası Kira sözleşmesi-tapu sureti Çevre temizlik vergisinin ödendiğine ilişkin makbuz Sicil tasdiknamesi veya ticaret odası sicil kaydı İlan ve reklam vergi kaydı yazısı Ticaret sicili gazetesi İmza sirküleri 41 İşletmenin Yasal Kuruluş İşlemleri (İş Yeri Kurulurken Resmi Kuruluşlarla Olan İlişkiler) Ticaret Siciline Karşı Sorumluluklar: Ticaret sicili, ticarî işletme ile ilgili ilişkilerin, tacirin ve üçüncü kişilerin çıkarları yönünden açıklanmasına hizmet eden, resmî bir kuruluştur. Her tacir, ticarî işletmesini ve işletme ile ilgili hususları ticaret siciline kaydettirmek zorundadır. Tescil edilen bilgiler Türkiye Ticaret Sicili gazetesi ile ilan edilmek zorundadır. Tacir ticarî işletmeyi açmadan önce ticaret siciline başvurmak zorundadır. Bu dilekçenin ekinde gerekli belgeler şunlardır. Gerçek kişilerin tescili için gerekli belgeler: 1. Dilekçe, 2. Noterden ticarî unvan tasdiknamesi ( Bu tasdiknamede gerçek kişinin ev ve iş adresi, işe başlama tarihi, uyruğu, imzası bulunur), 3. Resimli nüfus hüviyeti cüzdanı sureti( noter onaylı), 4. Vergi levhası fotokopisi, 5. Tutulan defterlerin noter tasdikli sayfa fotokopisi, 6. Taahhütname

34 İşletmenin Yasal Kuruluş İşlemleri (İş Yeri Kurulurken Resmi Kuruluşlarla Olan İlişkiler) Ticaret Siciline Karşı Sorumluluklar: Tüzel kişilerin tescili için gerekli belgeler: 1. Dilekçe, 2. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı onayından geçmiş ana sözleşme, 3. Noter onaylı imza beyannamesi, 4. Taahhütname, 5. Ortakların resimli nüfus cüzdan suretleri. 43 İşletmenin Yasal Kuruluş İşlemleri (İş Yeri Kurulurken Resmi Kuruluşlarla Olan İlişkiler) Meslek Kuruluşlarına Karşı Sorumluluklar: İş hayatına yön vermek, mesleklerini icra ederken kendi menfaatini gözetmek ve meslekî ahlaka uygun faaliyetlerde bulunmak üzere ticaret ve sanatla uğraşanlar kendi aralarında dayanışma halinde olmalıdır. Her tacir bulunduğu yerin ticaret veya sanayi odasına kaydolmak zorundadır. Ticaret sicili memurluğuna tescil işlemlerini yaptıran gerçek ve tüzel kişilerin müracaatı üzerine oda kayıt beyannamesi verilir. Bu beyannameler ilgili tarafından doldurularak ve gerekli belgeler ilave edilerek teslim edilir. Oda, üyenin durumunu araştırarak bir tespit raporu düzenler tamamlanan dosya oda yönetim kuruluna sunulur. Yönetim kurulu bu dosyayı inceleyerek odaya kaydına karar verir. Ticaret ve sanat erbabının yanı sıra serbest meslek sahipleri de yasal düzenlemeler çerçevesinde oluşturdukları meslekî kuruluşlara kaydolmak zorundadırlar

35 Şirket Nasıl Kurulur? Şirket bilgileri Kurulacak olan şirketin unvanı, adresi, sermayesi vb. bilgilerin yer aldığı bölümdür Ticaret Sicil No :...xxxxxx... Ticaret Unvanı :...Şirketin unvanı... (xxx ticaret limited şirketi) Şirket Ortakları :...A ortağı isim soyisim - B ortağı isim soyisim... Şirket Telefonu : xxxxxxx... Şirket Fax Numarası : xxxxxxx... Şirketin Web Adresi :... Şirketin Adresi :...Şirketin açık adresi... Şirketin Sermayesi :...Şirketin sermayesi... Faaliyet Konusu :...Şirketin çalışacağı faaliyet alanı.. (turizm, ticaret, inşaat vb.) 46 23

36 2. Şirket ana sözleşmesi Şirketin ana sözleşmesi mutlaka olmak zorunda ve sözleşmede de aşağıda özetlenen bilgiler yer almalıdır Kuruluş Şirket unvanı Amaç ve konu Şirketin merkezi ve şubeleri, Süre Şirketin sermayesi İlan Şirketin yönetimi Şirketin temsili Hesap dönemi Kârın dağıtımı İhtiyat akçesi Kanuni hükümler Geçici maddeler Şirket ana sözleşmesi Ana Sözleşme Hazırlanırken: Şirket unvanı tespit edilir. Şirket sözleşmesi notere tasdik ettirilmeden önce Ticaret Sicil Memurluğundan araştırılır. Unvanınızın Türkçe Kelime Olması gerekmektedir. Unvanda Cumhuriyet, Milli, Türkiye gibi ibarelerin yer alması için Bakanlar Kurulu kararı gerekmektedir. Ortakların Hisse oranlarını ve sermaye paylarını tespit ettirilmeli. Ortakların ikametgâh ilmühaberlerini ve nüfus cüzdanı suretleri ile nüfus kağıtlarının arkalı önlü fotokopileri Şirket merkezinin adresi 48 24

37 3. Şirket Kurmak İçin Gereken Belgeler 1. İmza tescil beyannamesi, İmza sirküleri(noter), İkametgah (resimli) Nüfus Cüzdanı (Muhtarlık) Suretinin alınması, 2. Şirket tescilinin yapılması (Dilekçe ekinde istenen belgeler ile başvuru yapılır), 3. Vergi hesap numarasının alınması için başvuru yapılması (Dilekçe ekinde istenen belgeler ile ilgili Vergi Dairesine başvuru yapılır), 4. Defterlerin alınması ve tasdik ettirilmesi, 5. Yoklama tutanağın düzenlenmesi (Vergi dairesi tarafından düzenlenir), 6. Vergi hesap numarasının alınması (Yoklama fişi ile ilgili vergi dairesine başvuru yapılır), Şirket Kurmak İçin Gereken Belgeler 7. Vergi Levhası, Yazar Kasa Levhası (yazar kasa alınması gerekiyorsa (perakende işlemlerle uğraşanlar) (Dilekçe ekinde istenen belgeler ile başvuru yapar), 8. Fatura İrsaliye ve Gider Pusulası belgelerinin basımı (Gerekli belgeler ile başvuru yapılarak noter veya anlaşmalı matbaada bastırılır) 9. Sicil gazetesi ilanı (Ticaret Sicil Memurluğu tarafından Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi Müdürlüğüne hitaben yazılan yazı ve ekinde sözleşme ile başvuru yapılır), 10. İlgili Odaya kayıt yaptırılması (faaliyet göstermiş olduğu işle ilgili Odaya istenen belgeler ile başvuru yapılır ve kayıt ücreti ödenir), 50 25

38 3. Şirket Kurmak İçin Gereken Belgeler 11. İşyeri Açma ve çalışma ruhsatlarının alınması (Dilekçe ekinde istenen belgeler ile bağlı olunan belediyeden başvuru yapılır ve m2 üzerinden harç ve ücreti yatırılır) Hafta Tatili Ruhsatı :Hafta sonu ve bayramlarda çalışmak isteyenler için yıllık olarak alınır. İtfaiye Müdürlüğü ne, müracaat edilir gerekli evraklar hazırlanır, 12. SGK İşlemleri (işçi çalıştıracaklar) için Sigortalar kurumuna istenen evraklarla birlikte işe başlamadan bir gün önceden dilekçe ile müracaat edilir. 13. BAĞKUR İşlemleri matbu evrak ile BAĞKURA müracaat edilecektir Ticaret Odası Açılışı İçin Gerekli Olan Evraklar Dilekçe (Sahip veya vekili tarafından imzalanır ve eklenen belgeler belirtilir), Noter onaylı imza tescil beyannamesi(isim dışında unvan kullanılacaksa isimden sonra bu unvan da imza beyanında bulunmalıdır), Noter onaylı nüfus cüzdanı sureti, İşletme yeri kira ise kontrat fotokopisi, mülk ise tapu senedi fotokopisi, Tutulan defterlerin noter tasdikli sayfa fotokopisi, Vergi levhası fotokopisi Taahhütname (Ticaret Sicil Memurluğu, evrak bölümünden temin edilir)

39 5. NOTER İŞLEMLERİ Notere Ortakların tamamını gider. Yanlarında nüfus cüzdanları bulunmalı. Eğer ortaklardan biri veya birkaçı vekalet vermişse, vekil edilen kişi ve vekaletnamesi ile gidiniz. Sekiz suret Ana sözleşme götürülür. Biri noterde kalır Notere ticaret siciline tescil için müdürün imza beyannamesini en az iki suret hazırlatılmalı. Eğer mümkünse ana sözleşmeye ait damga vergisini notere sözleşme tasdikinde yatırılır Şirketi kuracak şahsa kuruluş vekaletnamesi verilebilir Ticaret Sicil İşlemleri Dilekçe Şirket Kuruluş Bildirim Dilekçesi Form Noter tasdikli 3 adet sözleşme Noter' den tasdikli müdür imza beyannamesini Kurucu ortakların Nüfus cüzdanı suretleri resimli Kurucu ortakların resimli ikametgah ilmühaberler Taahhütname 54 27

40 7. Vergi Dairesi İşlemleri Vergi Mükellefiyetinin Tescili, Matbu dilekçe (Ekinde belge adları belirtilir), Nüfus cüzdanı fotokopisi, Muhtarlıktan onaylı ikametgâh belgesi (resimli), Noter onaylı imza sirküleri, İş yerine ait tapu veya kira kontratının fotokopisi, Vergi Levhası, Yazar Kasa Levhasının Tasdik Ettirilmesi Damga Vergisinin Yatırılması Vergi Dairesi İşlemleri İşe Başlama Formu Ticaret Sicili Gazetesi Makbuz fotokopisi Müdürün İmza Sirküleri (Aslı) Ticaret Sicili Tasdiknamesi (Aslı) Ortakların Nüfus Cüzdanı fotokopileri Ortakların İkametgah belgeleri Ortakların Nüfus Cüzdanı Suretleri Kira Kontratı Fotokopisi 56 28

41 8. Ticaret ve Sanayi Odası İşlemleri Ticaret Odası Başvuru Formu Doldurulur Yanınızda bulunması gereken belgeler Ticaret Sicil Gazetesi Müdür İmza Sirküleri Noter tasdikli ana sözleşme Şirket ortaklarının nüfus cüzdanı suretleri Şirket ortaklarının ikametgah ilmühaberleri Belediye İşlemleri İşyeri Açma ve İzin Ruhsatı çıkartılmalı Yanınızda bulunması gereken belgeler; Kira kontratını / Tapu fotokopisi (Büronuzun ya da işyerinizin m2 sini öğreniniz) Ticaret Odası kayıt sureti Vergi Levhası Ticaret Sicili Gazetesi 58 29

42 GİRİŞİMCİLİK Bölüm 3. İş Fikri İş Fikri İş fikri, piyasadaki fırsatlar, iş deneyimleri, ustalıkları ve becerilerini göz önünde bulundurarak belirlenir. 2 1

43 Ön Değerlendirme İş fikirlerinin yapılabilirliğini araştırmak uzun süreli ve yoğun kapsamlı bir çalışmadır. Öndeğerlendirmenin avantajları: Olası sorunlar önceden tespit edilebilir Özel yetenek, bilgi, beceri v.b. Yasal bir zorunluluk Gerekli finansmanınboyutu Zamandan tasarruf sağlar Birden fazla fikir için seçim şansı sunar 3 İş Fikri Türleri İş Fikri Mal Üretimi Tarım ürünleri Hayvancılık Orman ürünleri Tekstil Kimya Hizmet Üretimi Eğitim Sağlık Turizm Ulaştırma Gıda 4 Sanayi ür. Genel temizlik ve bakım hizmetleri 2

44 İş Fikrinin Sektörel Özellikleri İş fikrini oluşturmuş girişimci; iş fikrinin içinde bulunduğu sektör ve alt sektörleri belirleyerek iş fikrinin en genel çerçevede hangi özelliklere sahip olduğunu ortaya çıkarmalıdır. Bu amaçla aşağıdaki hususlar araştırılmalıdır: İşletmenin sermaye gereksinimi, Sektörde var olan rekabet durumu, Hammadde temini, Sektördeki kâr düzeyleri, Olası rakiplerin gücü Sektörün ulusal ve uluslararası seviyede durumu, Sektörün gelecekteki durumuna ilişkin tahminler 5 Kurulacak Olan İşletmenin İhtiyaçlarının Tanımlanması Müşteri ve talep tahminleri İş fikrinin ortaya çıkaran müşteri talepleri ve beklentileridir Rakipler Girdiler (Kaynaklar) Hammadde İş gücü Enerji Bilgi Sermaye Dönüşüm Süreci Kullanılacak teknoloji İhtiyaç duyulan takımvedonanım İşlem süreleri Pazarlama süreci Müşteri hizmetleri 6 3

45 Müşteri ve Talep Araştırması Müşteri profili için yapılacak araştırma; Seçilen hedef bölge için nüfus, Nüfus artış hızı, Göç oranları, Nüfus yaş grupları dağılımı, Çalışan nüfus düzeyi, Çalışan nüfus içinde iş ve meslek gruplarınındağılımı, Ortalama aile büyüklüğü gibi demografik verilerdir. 7 Müşteri ve Talep Araştırması Diğer yandan hedef bölgenin gelir ve tüketim verileri araştırılmalıdır. Bunlararasındayeralanbazı veriler şunlardır: Bölgenin toplam gayri safi yurt içi hasılası, Gayri safi yurt içi hasılanın tarım, imalat, ticaret ve hizmet sektörlerine dağılımı, Sektörlerin gelişme eğilimleri Kişibaşına düşen milli gelir, İş ve meslek gruplarının ortalama gelir düzeyleri, Kişilerin gider gruplarına yaptıkları ortalama harcama düzeyi. 8 4

46 Müşteri ve Talep Araştırması İş fikrine ilişkin talep belirlenmelidir Talep değişken yapıdadır; Teknolojik gelişmeler Yeni bir teknoloji ortaya çıkınca eskisine olantalep azalır Mevsimsel etki Dondurma Yağmurluk Kırtasiye ürünleri Özel okullar Girişimci iş fikrini araştırırken talebin ne şekilde değiştiğini araştırmalıdır. 9 Müşteri ve Talep Araştırması Ürün ya da hizmetlerin hedef müşteri kitlesinin ve talebin özelliklerinin araştırılmasında, aşağıdaki sorulara cevaplar aranması gerekir: Ürün sunum bölgesi neresidir? Potansiyel müşteri grupları kimlerdir Müşterilerin demografik ve sosyoekonomik özellikler nelerdir Sunum bölgesinde ürün/hizmete olan talebi etkileyen faktörler nelerdir ve talebin dönemsel değişme eğilimleri nasıldır? Talep yapısına ve pazar hedeflerinize uygun dönemsel satış tahminleriniz nelerdir? 10 5

47 Rakip Analizi Bu araştırma gerçekleştirilirken, rakipler için aşağıdaki hususların göz önünde bulundurulması gerekir: Ürün kapasiteleri, Ortalama kapasite kullanımoranları, Üretim maliyetleri ve buna bağlı olarak satış fiyatları, Kullandıkları dağıtım kanalları ve teslimat özellikleri, Satış sonrası servis hizmetleri, Pazar payları, pazardaen başarılı oldukları müşterigrupları, Üretim ve işletmecilik sistemlerinde kalite anlayışları, İşletme sermayesi güçleri, Stok tutma güçleri, Yerleşim yeri özellikleri. 11 Rakip Analizi Hedef müşteri grupları girişimci tarafından sunulması planlanan ürün ya da hizmetleri bugün ne şekilde temin etmektedirler? Ürün ya da hizmetin piyasadaki mevcut durumu nedir? Sunum bölgesinde veya yurt içinde üretim düzeyi nedir? İthal edilen bir ürün ise ithalat düzeyi nedir? Sunum bölgesinde benzer ürün ve hizmeti sunanlar kimlerdir ve belirgin özellikleri nelerdir? Rakip firmaların güçlü ve zayıf yönleri nelerdir? Piyasada mevcut firmalar ürün ya da hizmetleri sunarken hangi fiyatla, hangi dağıtım kanallar ile ve hangi promosyon ve tanıtım araçlarını kullanarak müşterilere ulaşmaktadır? Son dönemlerde piyasaya yeni girişlerin yoğunluğu nedir? 12 6

48 Rakip Analizi Sunulan ürünün avantajları ön plana çıkarılmalıdır Sunulacak ürün ya da hizmetlerin detaylı olarak tanımları nelerdir? Ürün ve hizmetlerin piyasadaki rakiplerinden farkları nelerdir? Müşteriler bu ürün ve hizmetlerden hangi faydaları sağlayacaklardır? Piyasadaki tanıtım amacıyla kullanılacak araçların kullanım şartları ve özellikleri nelerdir 13 İş Fikri Örnekleri 14 7

49 İş Fikri Örnekleri Elektrik Üretimi 15 8

50 Girişimcilik Bölüm 4. İş Planlama http//:scebi.ktu.edu.tr İş Planı İş planı işin amacını, faaliyet gösterilecek sektörü, gerekli üretim faktörlerinin nicelik ve nitelikleri İçeren bir dokümandır. 2 1

51 İş Planının İçeriği A. Kapak Sayfası İşletmenin adı İletişim bilgisi Planın yapıldığı tarih B. İçindekiler Bölümü Plan içerisinde yer alan bölümler uygun bir akış içerisinde verilmeli C. Yönetici Özeti Firma hakkında bilgi Pazar fırsatları Finansal konularda bilgi 3 İş Planının İçeriği D. Firmanın içinde bulunduğu endüstri Firmanın geçmişine ilişkin bilgiler Şirket türü Firmanın kuruluş nedeni (Hedef, Misyon, Vizyon) E. Üretilmesi Planlanan Mal ve Hizmetler Üretilecek mal/hizmetlerin piyasadakilerden farkı Farklılıklar satışı arttıracak derecede mi? Patent ya da isim hakkı kullanılacak mı? Firmanın ne tür rekabetçi üstünlüğe sahip olacak? Ürünün büyüme potansiyeli nedir? 4 2

52 İş Planının İçeriği F. Pazarlama Araştırma ve Değerlendirmesi Ürüne talep var mı? Pazarın büyüklüğü ve hedeflenen pay Tahmini satış miktarı G. Pazarlama Planı Firmanın potansiyel pazarlarının ve bunlara erişmenin en iyi yollarını ortaya koyan Pazar stratejisi Ulaşılması planlanan hedef a) Fiyatlandırma Politikası Pazara girilecek fiyat Rakip firma ürünlerinin fiyatı Daha uygun fiyatla piyasaya girilecekse bunun nasıl gerçekleştirileceği b) Promosyon c) Yer d) Hizmet Politikası 5 İş Planının İçeriği H. İmalat ve operasyonlar planı Tesisler, mekan, alan gereksinimi, ekipman, üretim veya satın alma politikası, iş gücü, envanter kontrolü, sipariş I. Yönetim Ekibi Yönetim grubunun teknik becerileri, işe yönelik becerileri, deneyim J. Zaman Akış Şeması Planlanan faaliyetlerin aralarındaki ilişkileri ve zamanlama K. Kritik Nitelikteki Risk ve Öngörüler Alternatif planlar L. Civar Topluluklara Katkı Ekonomik kalkınmaya katkı Yerel topluluğun kalkınmasına katkı İnsan gelişimi 6 3

53 İş Planının İçeriği M. Finansal Plan Gelecek üç yıla ait nakit akış projeksiyonları Gelecek üç yıla ait blançolar Başa baş noktası analizi N. Ekler Ürüne ait tasarım ve detaylar İş yeri sahipleri ve yönetici özgeçmişleri Reklam örnekleri Broşürler 7 Vizyon Misyon Hedef Arzu edilen gelecek Kuruluşun varoluş gerekçesi Orta vadede ulaşılacak amaçlar Spesifik, somut ve ölçülebilir hedefler VİZYON MİSYON AMAÇLAR VE HEDEFLER 8 4

54 Misyon Kavramı Bir kimse kurum veya kuruluşun var oluş nedeni, Bir kimse, kurum veya kuruluşun yapması beklenen görevi dir (TDK Sözlüğü). Misyon üstlenmek: özel bir görevi üstüne almak. TDK Misyonun Önemi Hizmet alanlarımızı gösterir Ne yapmamız gerektiğini belirler Kurumun değişmez karakterini tanımlar Misyon Cümlesi Temel var oluş nedenimiz? Müşterilerimiz kimler? Ne tür ürün/hizmetler sunuyoruz? Ürün/hizmetlerimizi nasıl sunuyoruz? 9 Misyon ifadesi Bir paragraftan uzun olmaması Açık, anlaşılır, Herkes tarafından aynı ölçüde algılanabilir, Temel değerler ile uyumlu 10 5

55 Misyon İfadesi NE? Hizmet alanların ihtiyaçları NEDEN? Var oluş nedeni, kuruluş amacı Nasıl? Yaklaşımlar,yöntemler KİME? Hizmet alan kesimler 11 Misyon Analizi NEDEN + NASIL + KİME + NE = MİSYON İFADESİ Fikri hür, vicdanı hür ve irfanı hür nesiller yetiştirmek için, her türlü kaynağı etkili ve verimli kullanarak; Millî Eğitim Sistemi ve paydaşlarına yönelik eğitim politikaları oluşturmak ve program geliştirmek, etkili performans denetimi yapmak, insan kaynakları oluşturmak ve geliştirmektir. 12 6

56 Misyon Analizi NE?Eğitim politikaları oluşturmak ve program geliştirmek, etkili performans denetimi yapmak, insan kaynakları oluşturmak ve geliştirmek. NEDEN?Fikri hür, vicdanı hür ve irfanı hür nesiller yetiştirmek için. NASIL?Her türlü kaynağı etkili ve verimli kullanarak. KİME? Millî eğitim sistemi ve paydaşlarına yönelik. 13 Vizyon Fr: vision Tr: özülkü, uludüş, geniş görüşlülük, uzgörü Gösterim, geniş görüş, ileri görüş Görme gücü, önsezi, algılamada olağanüstü yetenek ve seziş, bir şeyin tasarlanmış ve ya görülüş tarzı, hayal gücü ile zihinde yaratılan simge, derin görme, ileriyi görme (TDK) 14 7

57 Kurumsal vizyon ifadesi Kurumun uzun vadede ulaşmak istediği yer ve durumu, ilerleyeceği yönü tarif eder Muasır medeniyetler seviyesinin ÜSTÜNE çıkmak M. K. ATATÜRK 15 Güçlü Bir VİZYON İdealisttir; yürekten gelmesi, hissedilmesi gerekir Özgündür; Aidiyeti belirtir Ayırt edicidir; Diğer kurumlardan farklı olmalıdır Çekicidir; Kurum içinden olan/olmayan herkesin ilgisini çeker 16 8

58 İyi İfade Edilmiş Bir VİZYON Kısa ve akılda kalıcıdır İlham vericidir Gelecekteki başarıları ve ideal olanı tanımlar 17 Vizyon İfadesi Doğru yada yanlış değildir Gerçekleşmek zorunda değildir Heyecan vericidir Kurumun misyonuna ve faaliyetlerine anlam kazandırır, Çalışanların faaliyetlerine anlam kazandırır, Çalışanların enerjilerini temel hedeflere odaklayabilmesine yardımcı olur, Dikkatimizi günlük eylem ve sorunların üzerine çıkarıp gidiş yönümüzün doğru olduğunu görmemizi sağlar. 18 9

59 Misyon Vizyon Misyon Bugünü yansıtır Müşterileri belirler Temel süreçleri belirlemeye yarar Performans ölçütlerini belirlemeye yarar Yarını gösterir İlham vericidir Vizyon Kurumun gitmek istediği yönü belirler Stratejik karar ölçütlerini belirlemeye yarar 19 Günlük hayatı kolaylaştırmak için, işletmelerindeki tüm süreçlerini vizyonuna paralel olarak sürdürülebilir gelişim yaklaşımıyla ve toplam kalite felsefesiyle şekillendirerek Türkiye'de ve yurtdışındaki tesislerimizde üretilen sessiz, hızlı, verimli ve tasarruflu milyonlarca ürünü tüm dünyaya ulaştırmaktadır

60 Stratejik amaçlar Vizyona giden yolda, öncelikle ve belirli bir sürede nereye ulaşmak istiyoruz? sorusunun cevabıdır. Kuruluşun ulaşmayı hedeflediği sonuçların kavramsal ifadesidir. Kuruluşun hizmetlerine ilişkin politikaların uygulanması ile elde edilecek sonuçları ifade eder. Belirli bir sürede kurumun ulaşmayı hedeflediği sonuçlardır. 21 Stratejik amaçların oluşturulması için cevaplanması gereken sorular Misyonumuzu yerine getirmek için neler yapmalıyız? Orta vadede neleri başarmayı amaçlamaktayız? Faaliyetlerimiz dış çevre ile uyumlu mudur, değilse ne değişmelidir? 22 11

61 Hedefler Spesifik (açık,anlaşılır) Ölçülebilir Sonuca odaklı Gerçekçi, ulaşılabilir Zamanı belli olmalıdır. 23 Stratejik Hedef Örnekleri Amaç 1: Eğitim öğretimin kalitesini iyileştirmek. Hedef 1.1: 2009 yılında Hacettepe Üniversitesinde yeni derslik ve laboratuar mekan ihtiyaçlarının % 50 sinin yatırımları tamamlanmış olacaktır. Hedef 1.2: 2010 yılına kadar tüm akademik birimlerin eğitim araç gereç (projeksiyon cihazı, bilgisayar vb.) ve laboratuvar donanım ihtiyaçları karşılanacaktır. Hacettepe Üniversitesi Stratejik Planı 24 12

62 Başabaş Noktası Analizi Maliyetler genelde sabit maliyetler ve değişken maliyetlerden oluşur p: piyasa satış fiyatı bb: birim başına düşen değişken maliyet S=p*x (1) M=SM+DM (2) DM=bb*x.(3) Başabaş noktası S=M.(4) p*x=sm+bb*x (5) x=sm/(p bb) 25 Başabaş Noktası Analizi Maliyetler genelde sabit maliyetler ve değişken maliyetlerden oluşur p: piyasa satış fiyatı bb: birim başına düşen değişken maliyet S=p*x (1) M=SM+DM (2) DM=bb*x.(3) Başabaş noktası S=M.(4) p*x=sm+bb*x (5) x=sm/(p bb) 26 13

63 Başabaş Noktası Analizi Maliyetler genelde sabit maliyetler ve değişken maliyetlerden oluşur p: piyasa satış fiyatı bb: birim başına düşen değişken maliyet S=p*x (1) M=SM+DM (2) DM=bb*x.(3) Başabaş noktası S=M.(4) p*x=sm+bb*x (5) x=sm/(p bb) 27 Başabaş Noktası Analizi Maliyetler genelde sabit maliyetler ve değişken maliyetlerden oluşur p: piyasa satış fiyatı bb: birim başına düşen değişken maliyet S=p*x (1) M=SM+DM (2) DM=bb*x.(3) Başabaş noktası S=M.(4) p*x=sm+bb*x (5) x=sm/(p bb) 28 14

64 Başabaş Noktası Analizi Maliyetler genelde sabit maliyetler ve değişken maliyetlerden oluşur p: piyasa satış fiyatı bb: birim başına düşen değişken maliyet S=p*x (1) M=SM+DM (2) DM=bb*x.(3) Başabaş noktası S=M.(4) p*x=sm+bb*x (5) x=sm/(p bb) 29 Başabaş Noktası Analizi Maliyetler genelde sabit maliyetler ve değişken maliyetlerden oluşur p: piyasa satış fiyatı bb: birim başına düşen değişken maliyet S=p*x (1) M=SM+DM (2) DM=bb*x.(3) Başabaş noktası S=M.(4) p*x=sm+bb*x (5) x=sm/(p bb) 30 15

65 Birimi 150TL den satılması planlanan bir ürünün üretileceği tesisin kurulması için 3 alternatif bölge mevcuttur. Bu bölgelere ait sabit ve değişken maliyetler aşağıdaki tabloda verildiğine göre başabaş noktası yöntemi yardımıyla yer seçimine karar verin. Kuruluş Yeri Toplam Sabit Maliyet Değişken Maliyet A B C Birimi 150TL den satılması planlanan bir ürünün üretileceği tesisin kurulması için 3 alternatif bölge mevcuttur. Bu bölgelere aitsabitve değişken maliyetler aşağıdaki tabloda verildiğinegöre başabaş noktası yöntemi yardımıyla yer seçimine karar verin. Kuruluş Yeri Toplam Sabit Maliyet Değişken Maliyet (Birim başına) X A ,73 B ,33 C ,

66 Bu ürün için adetlik bir satış yaptığımızı varsayarak seçime karar veriniz. Kuruluş Yeri Toplam Maliyet Toplam Gelir KÂR A *95 150* B *75 150* C *50 150* Maliyet Üretim Miktarı 34 17

67 Girişimcilik Bölüm 5: Talep Tahmini 5.1. Talep Tahmini Tahmin: Gelecek olayları önceden kestirme bilim ve sanatı. İstatistiksel Tahmin: Geçmiş verileri matematiksel modellerde kullanarak geleceğe ilişkin kestirimlerde bulunmak. Tahminlere dayalı olarak verilen kararlar: Üretim Envanter Personel Tesisler 2 1

68 Sürelerine Göre Tahmin Tipleri Kısa süreli tahminler Orta süreli tahminler Uzun süreli tahminler Tahmin Politika Kararları Ürün Kararları Süreç Kararları Tesis Kararları 3 Operasyon Kararları Planlama ve Uygulama için Talep Tahmini Tahmin Finansal Planlama Pazar Planlama Üretim Planlama Ana Çizelgeleme Nakit akışı, bilanço, gelirler Ürün serisi, fiyatlandırma, tanıtım Toplu çıktı seviyeleri Ürün çıktı seviyeleri 4 2

69 Doğru Tahminlerin Yararı Düşük envanter seviyeleri Daha az sayıda stoksuz kalma hali Daha az sayıda üretim hattı değişiklikleri Daha az Fazla Mesai İyileştirilmiş Müşteri Hizmet Seviyesi Daha ekonomik satın alma Tahminlerin Karakteristikleri Genelde yanlış çıkarlar. İyi bir tahmin yalnızca bir rakam değildir. Grup tahminleri daha doğrudur. Tahminlerin doğruluğu, tahmin süresiyle ters orantılıdır. 6 3

70 Tahmin Sistemlerinin Aşamaları Tahminin kullanım amacının belirlenmesi Tahmini yapılacak maddenin seçilmesi Tahmin için süre uzunluğunun (planlama ufkunun) belirlenmesi Tahmin modelinin seçilmesi Tahmini yapmak için gerekli bilgilerin toplanması Tahminin yapılması Sonuçların doğruluğunun belirlenmesi ve uygulanması Talep Tahmin Modelleri GİRDİLER Pazar Araştırması Talebin geçmişi Reklam Tanıtım Fikirler KISITLAR Yönetim Politikaları Mevcut Kaynaklar Pazar Şartları Teknoloji Tahmin Modelleri ÇEVRE ETKİLERİ Ekonomik Sosyal Politik Kültürel ÇIKTILAR Beklenen Talep ve Zamanı 1. Ürüne göre 2. Müşteriye göre 3. Bölgeye göre 8 4

71 5.3. Tahmin Yöntemlerinin Sınıflandırılması Yapısal Olmayan Teknikler Niteliksel Teknikler Delphi Tekniği Pazar Araştırması Ömür Eğrisi Tahmin Modelleri Yapısal Teknikler Çok Etmenli Analizler Çoklu Regresyon Ekonometrik Teknikler Girdi Çıktı Modelleri Niceliksel Etkinlikler Ortalama Bazlı Teknikler Son Dönem Talep Yöntemi Basit Ortalama Yöntemi Hareketli Ortalama Yöntemi Ağırlıklı Ortalama Yöntemi Zaman Serisi Analizleri Trend Bazlı Teknikler Mevsimsel Değişim Bazlı Teknikler 9 Yapısal Olmayan Teknikler Uzman jüri görüşü: Üst yöneticilerin ve uzmanların oluşturduğu bir grubun ortak talep tahminine erişmesi Satış ekibinin tahminlerinin birleştirilmesi: Her bölgedeki satış temsilcisinin kendi tahminlerinin birleştirilmesiyle tüm ülke düzeyindeki bir toplam tahmine ulaşma Yapısal Teknikler Niteliksel Teknikler Delphi yöntemi: Ömür Eğrisi: Niceliksel: Zaman Serisi Modelleri/Analizi Çok etmenli analizler 10 5

72 Tahmin Yöntemleri Karşılaştırma Niteliksel Yöntemler Durum belirgin olmadığında ve çok az veri bulunduğunda Yeni ürünler Yeni teknolojiler Sezgi ve deneyim gerektirir Niceliksel Yöntemler Durum durağan olduğunda ve geçmiş veriler bulunduğunda Matematiksel teknikler gerektirir 11 Zaman Serileri Yöntemleri Yöntemin Bileşenleri Ortalama Eğilim (Trend) Zaman içinde verilerin artış ya da düşüş seyri Mevsimsellik Verilerin haftalık, aylık veya mevsimlik tekrarları Çevrim Birkaç yılda bir tekrarlayan iş ortamının yapısından kaynaklanan değişimler Rassal değişimler Şans faktörlerine bağlı ve olağan dışı durumların getirdiği değişimler 12 6

73 Zaman Serileri Mevsimsel zirve noktaları TALEP Eğilim Bileşeni Gerçek talep eğrisi 4 yıllık ortalama talep Rassal değişim Yıl 1 Yıl 2 Yıl 3 Yıl 4 ZAMAN 13 Örnek Zaman Serisi Analizleri Ortalama Bazlı Teknikler 14 7

74 Zaman Serisi Analizleri Ortalama Bazlı Teknikler 1. Son Dönem Talebi Yöntemi 15 Zaman Serisi Analizleri Ortalama Bazlı Teknikler 2. Basit Ortalama Yöntemi 16 8

75 Hareketli Ortalamalar Yöntemi Zaman içinde durağan yapıya sahip ortamlara uygundur. n dönemlik ortalama; yalnızca en son n adet geçmiş dönem verisinin ortalamasını hesaplar ve bunu bir sonraki dönemin talep tahmini olarak kullanır. Hareketli Ortalama = (1/n) (önceki n dönemin talebi) F t 1 t 1/ N D F 1 N D D / i i t N 1 t t t N 17 Hareketli Ortalamalar Yöntemi En güncel N gözlemin aritmetik ortalaması Örnek: Bir hava üssünde son sekiz ayda kaydedilen aylık motor arızaları: 67, 83, 58, 62, 75, 95, 102, aylar için 3 aylık, 7-8. aylar için 6 aylık hareketli ortalamaları hesaplayınız. 18 9

76 Çözüm: 4. ay için 3 aylık kayan ortalama F 4 = (1/3)( ) = ay için 3 aylık kayan ortalama F 5 = (1/3)( ) = ay için 6 aylık kayan ortalama F 7 = (1/6)( ) = ay için 6 aylık kayan ortalama F 8 = (1/6)( ) = Hareketli Ortalamalar Yöntemi Ay Motor HO(3) Hata HO(6) Hata Arızası

77 Hareketli Ortalamalar Yöntemi Örnek: 2, 4, 6, 8, 10, 12, 14, 16, 18, 20, 22, 24 gözlemleri için HO(3) ve HO(6) tahminleri yapılırsa Dönem Gözlem HO(3) HO(6) Talep Dönem Talep HO(3) HO(6) SONUÇ: Serilerde bir eğilim varsa, kayan ortalamalar yöntemi uygun değildir. 21 Zaman Serisi Analizleri Ortalama Bazlı Teknikler 3. Hareketli Ortalama Yöntemi 22 11

78 Zaman Serisi Analizleri Ortalama Bazlı Teknikler 4. Ağırlıklı Ortalama Yöntemi Dönem ağırlıklarının hesap tablosu 23 Zaman Serisi Analizleri Ortalama Bazlı Teknikler 4. Ağırlıklı Ortalama Yöntemi 24 12

79 Zaman Serisi Analizleri Ortalama Bazlı Teknikler 5. Ağırlıklı Hareketli Ortalama Yöntemi Son 4 döneme ilişkin ağırlıklar: Sondan 1. dönem: %40 Sondan 2. dönem: %30 Sondan 3. dönem: %20 Sondan 4. dönem: %10 25 Zaman Serisi Analizleri Ortalama Bazlı Teknikler 5. Ağırlıklı Hareketli Ortalama Yöntemi 26 13

80 Zaman Serisi Analizleri Ortalama Bazlı Teknikler 6. Üstel Düzeltme Yöntemi Üstel Ağırlıklı Hareketli Ortalama Yöntemi olarak da adlandırılan Üstel Düzeltme Yöntemi (Exponantial Smoothing Method), ağırlıklı ortalama sistematiğini dikkate alan bir tahmin yöntemidir. Yöntemin mantığı, son dönemin tahmin edilen ve gerçekleşen satış değerleri arasındaki farkı (tahmin hatasını) belirli bir katsayı ile tahmine yansıtmaktır. 27 Zaman Serisi Analizleri Ortalama Bazlı Teknikler 6. Üstel Düzeltme Yöntemi Yöntemde kullanılan ağırlık katsayısı, 0-1 arasında seçilir: (0< <1) ( =1) Son Dönem Talebi Yöntemi ( =0) İlk dönem tahmin değeri yineler, anlamsızdır. katsayısının 0,2-0,8 arasında seçilmesi önerilir

81 Zaman Serisi Analizleri Ortalama Bazlı Teknikler 6. Üstel Düzeltme Yöntemi Yüksek değerleri Dalgalanan talep miktarları için kullanılır. Son dönemin gerçekleşen talep değerine ağırlık verilir. Düşük değerleri Daha kararlı yapıya sahip olan talep miktarları için kullanılır. Geçmişin bir ortalamasından yararlanılmasını sağlar. 29 Zaman Serisi Analizleri Ortalama Bazlı Teknikler 6. Üstel Düzeltme Yöntemi Önceki yöntemlerde kullanılan örnek durum için 5. ve daha ileri dönemlerin tahminî talep değerlerini bu yöntemi kullanarak hesaplayalım. D 4* = ( ) / 3 =

82 Zaman Serisi Analizleri Ortalama Bazlı Teknikler 6. Üstel Düzeltme Yöntemi Bundan sonraki yıllara ilişkin talep değerlerini hesaplamak için Üstel Düzeltme Yöntemi ni kullanalım. = 0,7 olarak seçelim. 31 Zaman Serisi Analizleri Ortalama Bazlı Teknikler 6. Üstel Düzeltme Yöntemi 32 16

83 Zaman Serisi Analizleri Ortalama Bazlı Teknikler 6. Üstel Düzeltme Yöntemi Bu yöntem, diğer yöntemlere göre en az sapma değerini veren yöntemdir. Bu noktada katsayısının önemi büyüktür. Eğer ( =0,3) olarak seçilmiş olsaydı, toplam mutlak sapma değeri olacaktı. 33 Zaman Serisi Analizleri Ortalama Bazlı Teknikler 6. Üstel Düzeltme Yöntemi En Uygun Üstel Düzeltme Etmeninin ( ) Seçilmesi: (0< <1) koşuluna göre seçilen katsayısına bağlı olarak, yapılan hatanın tahmine yansıtılma oranı değişecektir. En Küçük Ortalama Mutlak Sapma (OMS) değerini veren, geleceğin tahminlerini yapmakta kullanılır: 34 17

84 Trend Analizi Geçmiş verilerin tümünü dikkate alarak tahminde bulunur. Zaman bağımsız bir değişkendir. Satış değerleri mevsimsel etki olmaksızın sürekli artma/azalma eğilimi gösteriyorsa başvurulması gereken tekniktir. 35 Regresyon Analizi Talep Yˆ a bx Zaman 36 18

85 37 Regresyon Analizi Yˆ a bx n ( X Y ) b 2 n X Y X a b n n X 2 X Y Yˆ terimi Y nin tahmini değeridir

86 b a Yakıt Talebi (Y) n n Y b n Uçuş Faaliyeti Süresi (X) ( X Y ) X n X X Y X^2 XY Y , , , , , , X 2 2 X Y Yˆ 1,571 0, 9285X

87 41 Korelasyon Analizi 42 21

88 Korelasyon Analizi

89 GİRİŞİMCİLİK Bölüm 6. Üretim Sisteminin Tasarımı Üretim/Hizmet Sistemlerinin Tasarımı ve Kuruluşu 1. Organizasyon yapısı 2. Tesis yeri seçimi 3. Kapasite planlaması 4. Malzeme gereksinim planlaması 5. Süreç tasarımı 6. İş Yeri düzenleme 2 1

90 6.1. Organizasyon Yapısı Örgütlerin varoluş nedenlerini Toplumsal nedenler Yeteneklerin geliştirilmesi Uzmanlaşma, Değişim Bilgi birikimi Yönetim Tipleri Ailesel yönetim Siyasal yönetim Profesyonel yönetim Yönetimin yükümlülükleri Planlama Örgütleme Yürütme Koordinasyon (Eşgüdüm) Denetim Yönetim Düzeyleri (Yönetim Piramidi) Genel Müdür Sekreterya G.Müdür Yardımcıları Tepe Yönetim İşletme İşletme Sahipleri Yönetim Sahipleri Kurulu Üretim Müd. Arge Müd. Orta YönetimK.K. Müdürü Bölüm Müdürleri Bölüm Müdür Yrd. Alt Yönetim Kısım şefleri Usta başları Gözlemciler Pazarlama Müdürü 4 2

91 Yemek Şirketi Temizlik Şirketi Yönetim türleri Örgüt Biçimleri İşlevsel Örgüt Yapısı Üretim Temeline Göre Örgüt Yapısı Dikey Örgüt Yapısı Matris Organizasyonu Yatay Örgüt Yapısı Bölge Temeline Göre Örgüt Yapısı Modüler Örgüt Yapısı 6 3

92 6.2. Tesis Yeri Seçimi ÜRETİM KAYNAKLARI İşçilik Enerji Bilgi Hammadde Sermaye Bölge Depoları Toptancılar Dağıtım Tedarik Üretim Bayi, Perakendeci, Mağaza Tüketiciler, Müşteriler 7 Sipariş Sipariş Depo Seçimi Rota Planı + Kapak Fişi Yeni Ürün 8 4

93 Tesis Yeri Seçimi Tesis yeri seçimi problemi; Yeni bir işletme kurma Mevcut tesisi genişletme Başka bir noktada şube açma Çevre kirliliğini önleyici yasalar İşletme giderlerinde oluşan değişim nedeniyle yer değiştirme Arsa, işgücü, hammadde ve malzeme maliyeti Talep değişikliği Tesis yeri seçimi için faktörler 1. Hammadde kaynağına yakınlık 2. Pazara yakınlık 3. İşgücü maliyeti ve temin edilebilirliği 4. Su temin durumu 5. Enerji kaynakları 6. Arazinin özellikleri 7. İklim koşulları 8. Yasal kısıtlamalar 9. Kredi ve devlet yardımları 10. Yardımcı hizmetlerin mevcudiyeti 11. Gerekli alt yapının mevcudiyeti 12. Sosyal tutum 13. Sosyal yaşam koşulları 10 5

94 Tesis Yeri Seçim Süreci Tesis seçiminin ana adımları 1. Ölçütlerin belirlenmesi 2. Alternatiflerin belirlenmesi 3. Alternatiflerin belirlenen ölçütler karşısında değerlendirilmesi ve şartları sağlamayanların elenmesi 4. En iyi alternatifin ilgili sayısal yöntem ya da tekniklerin kullanımı yardımıyla alternatifler arasından seçimi Tesis Yeri Seçiminde Kullanılan Yöntemler 1. Histogram Tekniği 2. Gelir Oranı Karşılaştırma Tekniği 3. Ağırlıklandırma Yöntemi 4. Başabaş Noktası Analizi (Sıfır Kar Noktası Analizi) 5. Ulaşım Maliyetlerinin Enküçüklenmesi Yöntemi Doğrusal Programla Ulaştırma Yöntemi En Az Maliyet Yöntemi 12 6

95 Histogram Tekniği Maliyet Su Enerji Vergi Ulaştırma İşçilik 0 A B C Alternatifler Gelir Oranı Karşılaştırma Tekniği 1. Pazar x10 3 A B C a. Aylık satışlar b. Satış masrafları 22 21,5 23 c. Net satış geliri 2. Üretm Maliyeti d. Hammadde 34,5 35,5 31 e. Taşıma 13, ,5 f. Enerji su 6,5 8,5 9 g. Ücretler 32 31,5 30,5 h. Diğer kalemler i. Sabit maliyetler 5,5 5,5 5,5 j. Net üretim maliyeti 3. Toplam Maliyet 4. Yıllık Kar 5. Dönüşüm Oranı 14 7

96 Gelir Oranı Karşılaştırma Tekniği 1. Pazar x10 3 A B C a. Aylık satışlar b. Satış masrafları 22 21,5 23 c. Net satış geliri Üretm Maliyeti d. Hammadde 34,5 35,5 31 e. Taşıma 13, ,5 f. Enerji su 6,5 8,5 9 g. Ücretler 32 31,5 30,5 h. Diğer kalemler i. Sabit maliyetler 5,5 5,5 5,5 j. Net üretim maliyeti 3. Toplam Maliyet 4. Yıllık Kar 5. Dönüşüm Oranı Gelir Oranı Karşılaştırma Tekniği 1. Pazar x10 3 A B C a. Aylık satışlar b. Satış masrafları 22 21,5 23 c. Net satış geliri Üretm Maliyeti d. Hammadde 34,5 35,5 31 e. Taşıma 13, ,5 f. Enerji su 6,5 8,5 9 g. Ücretler 32 31,5 30,5 h. Diğer kalemler i. Sabit maliyetler 5,5 5,5 5,5 j. Net üretim maliyeti ,5 3. Toplam Maliyet 4. Yıllık Kar 5. Dönüşüm Oranı 16 8

97 Gelir Oranı Karşılaştırma Tekniği 1. Pazar x10 3 A B C a. Aylık satışlar b. Satış masrafları 22 21,5 23 c. Net satış geliri Üretm Maliyeti d. Hammadde 34,5 35,5 31 e. Taşıma 13, ,5 f. Enerji su 6,5 8,5 9 g. Ücretler 32 31,5 30,5 h. Diğer kalemler i. Sabit maliyetler 5,5 5,5 5,5 j. Net üretim maliyeti ,5 3. Toplam Maliyet ,5 115,5 4. Yıllık Kar 5. Dönüşüm Oranı Gelir Oranı Karşılaştırma Tekniği 1. Pazar x10 3 A B C a. Aylık satışlar b. Satış masrafları 22 21,5 23 c. Net satış geliri Üretm Maliyeti d. Hammadde 34,5 35,5 31 e. Taşıma 13, ,5 f. Enerji su 6,5 8,5 9 g. Ücretler 32 31,5 30,5 h. Diğer kalemler i. Sabit maliyetler 5,5 5,5 5,5 j. Net üretim maliyeti ,5 3. Toplam Maliyet ,5 115,5 4. Yıllık Kar 12 10,5 14,5 5. Dönüşüm Oranı 18 9

98 Ağırlıklandırma Yöntemi Yer Seçimi Faktöri Alternatifler A B C D E İş gücü bolluğu İş gücü kalitesi Toplumsal çevre Bölgenin gelişimi Sosyal tesisler Toplam Sıralama Matematiksel Modelleme TM x n E n E i A i A n E i A BM * YM * ( x x ) i i i i BM i * YM i * xi, BM * YM i y 2 n E ( y y ) i A n E i A i i i 2 1/ 2 BM * YM * y BM * YM i i i Depo, Müşteri, Tedarikçi TM: Toplam maliyet BM: Birim maliyet YM: Taşınan yük miktarı 20 10

99 Örnek Tesisler Yıllık Taşınan Yük Miktarı (Ton) Xa 50 2 Xb 30 2 Xc 40 YM 1 Xd 20 3 Xe 30 2 Birim Taşıma Maliyeti (TL/tonkm) BM Kapasite Planlama Belirli bir zamandaki üretim miktarı Yeni bir tesis kurulmadan önce verilmesi gereken önemli stratejik kararlardan biridir. Birden fazla ürün üreten bir tesislerde kapasite belirlemek zordur

100 6.3. Kapasite Planlama Üretim Miktarı Fiili Kapasite (FK) < Pratik Kapasite(PK) < Teorik Kapasite(TK) Teorik Kapasite: Eldeki kaynaklarla üretilebilecek en yüksek üretim miktarı Pratik Kapasite: Hazırlık, bekleme, bakım gibi sürelerin göz önünde alındığında üretilebilecek en yüksek üretim miktarı Kullanılamayan Kapasite Fiili Kapasite: Hesaplanmayan durumlar nedeniyle gerçekleştirilen üretim miktarı 23 Kapasite Türleri 6.3 Kapasite Planlama Kapasite kullanım oranı (Atölye Etkinliği)=FK/PK Atölyenin Verimi=FK/TK Örnek: Ufak bir atölye, günde 1 vardiya, haftada 5 gün çalışmakta ve her vardiyada en fazla 500 adetlik bir üretim yapabilmektedir. Geçmiş deneyimlerden üretken zamanın %10 unun önleyici bakım ve hazırlık için ayrıldığı bilinmektedir. Atölyede gerçekleşen 1 haftalık üretim sonucunda 2000 adetlik çıktı elde edildiğine göre Atölyenin teorik, pratik ve fiili kapasitelerini belirleyerek kapasite kullanım oranını ve atölye verimini hesaplayınız

101 6.4. Malzeme Gereksinim Planlaması (Meterials Requirement Planning :MRP) Malzeme Gereksinim Planlama Hammaddeler İşlenmiş endüstriyel ürünler (Yarı mamul veya ana ürünler) Yardımcı maddeler (Boya, katkı maddeleri, ambalaj malzemeleri) Tesis kullanım malzemeleri (temizlik malzemeleri, yağlar, bor yağı) Yardımcı kullanım kaynakları (Elektrik, gaz, su, akaryakıt) Süreç Tasarımı Süreç tasarımı; Süreç tasarımında şu sorulara yanıt aranır Üretilmesi düşünülen ürünün özellikleri Çıktı Miktarı Donanım veya teknoloji ihtiyacı Maliyet Süreç emeğe, sermaye ya da teknolojiye mi bağlı olacak? 26 13

102 6.5. Süreç Tasarımı Başarılı bir sürecin avantajları nelerdir? Süreç Tasarım Modelleri Ürüne dayalı Sürece dayalı Grup teknolojisi Ürüne Dayalı Süreç Tasarımı Hammadde Hammadde İşlem İşlem 2 4 Alt montaj Avantajları: 1) Akış = Açık ve düzgün 2) Envanter 3) Birim başına üretim zamanı 4) Malzeme elleçleme 5) Nitelikli iç gücü 6) Üretim planlama ve kontrol İşlem Standart parçalar Montaj 6 İşlem Son montaj Ürün Dezavantajları: 1) Bir makinenin bozulması 2) Esneklik 3) Üretim hızı 4) Sermaye maliyeti 5) Tekrarlı hareketler 28 14

103 Ürüne Dayalı Süreç Tasarımı Sürece Dayalı Süreç Tasarımı 30 15

104 Grup Teknolojisine Dayalı Süreç Tasarımı Sistemde benzer parçalar belirli hücrelerde toplanır ve hücrelerde toplanan makinalar ve işçiler tarafından işlenir Grup Teknolojisine Dayalı Süreç Tasarımı Sistemde benzer parçalar belirli hücrelerde toplanır ve hücrelerde toplanan makinalar ve işçiler tarafından işlenir

105 6.6. İşyeri Düzenleme İş Yeri Düzenleme; Amaç: Maliyeti Düşürmek Toplam üretim süresini azaltmak Malzeme taşıma mesafesini ve süresini azaltmak Bekleme sürelerini azaltmak Mekan, tesisler ve işgücünden azami yararlanma Planlamayı kolaylaştırmak İş güvenliğini sağlamak Malzeme ve insan hareketlerinin basitleşmesi İşyeri Düzenleme Nedenleri Yeni bir tesisin kurulması Yeni bir alana veya binaya taşınması Yeni bir ürün tasarımı/süreç tasarım değişikliği Yeni tesis/makine alımları Ergonomik çalışma koşulları İş güvenliği önlemleri İş yeri alanından optimum yararlanma 34 17

106 İşyeri Düzenlemeyi Etkileyen Faktörler 1. Malzeme: Hammadde, işlenen ürün, bitmiş ürün, yardımcı malzeme, bakım malzemeleri Ürünün biçimi ve özelliği Malzemenin fiziksel ve kimyasal hareketliliği Ürün veya malzemenin miktarı ve türü Bileşen parçaları veya malzemeleri İşyeri Düzenlemeyi Etkileyen Faktörler 2. Makina Faktörü Makina, donanım ve takımın biçimi Kullanılan üretim yöntemi Makine kullanımı Makine ve Yönteme ilişkin ihtiyaçlar 36 18

107 İşyeri Düzenlemeyi Etkileyen Faktörler 3. İnsan Faktörü İş güvenliği ve çalışma koşulları İş gücü türü Diğer özellikler (Ücret, psikolojik durum gibi) İşyeri Düzenlemeyi Etkileyen Faktörler 4. Hareket Faktörü İş akış türü Hareket alanı Taşıma yöntemi Taşıma donanımı 38 19

108 İşyeri düzenleme 5. Bekleme (Stoklama) Faktörü Stok bölgelerinin yerleşimi Stoklama yöntemi Stoklama süresi İşyeri düzenleme 6. Hizmet Faktörü İnsana ilişkin hizmetler (Sağlık, yemekhane, ısıtma, soğutma, tuvalet, park alanı, ışıklandırma, bürolar) Malzemeye ilişkin hizmetler (Kalite kontrol, üretim kontrolü, diğer kontrol, taşıma) Makineye ilişkin hizmetler (Bakım, onarım) 40 20

109 İşyeri düzenleme 7. Bina Faktörü: İşyeri düzenleme 8. Değişim Faktörü 42 21

110 İş Akış Tipleri İş akışı: İş akışının temel amacı; İş Akış Tipleri A. Yatay İş Akış Tipleri 44 22

111 İş Akış Tipleri A. Yatay İş Akış Tipleri İş Akış Tipleri Düşey Temel İş Akış Tipleri 46 23

112 Miller Mil İşleme Mil Rotor Montajı Kalite Kontrol Levhalar Rotor Döküm Motor Gövdesi Motor Montajı Uç Kapaklar Stator İşleme Boya Sargı Bir Elektrik Motoru Montaj Hattından İş Akışı

113 İşyeri Düzenleme Türleri Prosese (sürece) göre yerleştirme İşyeri Düzenleme Türleri Ürüne göre yerleştirme TORNA MATKAP FREZE BOYA DEPO PLANYA FREZE PLANYA MATKAP TAŞLMA DEPO 50 25

114 İşyeri Düzenleme Türleri Sabit Konumlu Yerleştirme Makina Düzenleme Modelleri a) Düz Hat Şeklinde Düzenleme 52 26

115 Makina Düzenleme Modelleri b) Çapraz (Diagonal) Düzenleme 1.65m Makina Düzenleme Modelleri c) Dairesel Düzenleme 54 27

116 Makina Düzenleme Modelleri d) Dar Açılı (dik açılı) Düzenleme Alan Hesabı Gerekli Bina Alanı= Ofis Alanları+İmalat Sistemi Alanı İmalat Sistemi Alanı= Makina Alanları+Yardımcı Donanım Alanları+Depo Alanları+Serbest Alanlar+Makinalar arası ara yollar 56 28

117 İş Merkezi Alanı M j m i 1 P T ij C i ij M j : j. Makine sayısı P ij : i inci ürünün j inci makinada üretim sayısı T ij : i inci ürünün j inci makinada üretim süresi C i : j inci makinanınçalışma süresi m: Üretilen ürünün işlem gördüğü makina sayısı İş Merkezi Alanı Malzeme alanı: İşlem öncesi veya sonrası tezgahın önünde malzemelerin beklediği alan Stok alanı: Hammadde veya ürünün beklediği alan Koridor alanı: Taşıma araçlarının hareket ettiği veya beklediği alan Yardımcı hizmet alanları: Takımın bilendiği, bakım yerleri gibi alanlardır Serbest alanlar: İş merkezleriyle duvar ve kolonlar arasında bırakılan alanlardır Büro alanları: Yönetici alanları, muhasebe, satın alma, toplantı alanları gibi hizmet birimlerinin kapladığı alanlardır Personel ihtiyaç alanları: Personelin ihtiyaç duyduğu yemekhane, dinlenme, soyunma, park alanı, banyo ve WC gibi alanlar 58 29

118 Uygulama: P2 P23 a. Ürüne ve sürece göre yerleşim düzenini oluşturunuz b. Tezgah sayılarını her iki yerleşim düzeni için ayrı ayrı hesaplayınız. NOT: Dönemlik çalışma saati 2400saattir A P3 P1 Parça Makina İşlem Süresi(dk) P1 Döküm Ünitesi 125 Planya ünitesi 35 Torna ünitesi 20 Polisaj ünitesi 60 P2 Taşlama ünitesi 105 Matkap ünitesi 90 Torna ünitesi 60 P3 Döküm ünitesi 235 Taşlama ünitesi 250 Matkap ünitesi 50 Planya ünitesi 30 Polisaj ünitesi Ürüne Göre Yerleşim D1 Ta1 D2 Ta2 P1 T1 M1 T2 P2 Po2 M2 K3 Po1 K1 K2 Mt1 Mt

119 Sürece Göre Yerleşim D1 D2 Ta1 Ta2 P1 T2 P2 T1 M1 Po1 M2 Po2 K3 K2 K1 Mt2 Mt1 61 Makine Sayıları Makine Adı Sürece Göre Ürüne Göre Döküm Ünitesi 7 8 Taşlama 7 7 Matkap 3 3 Planya 2 2 Torna 2 3 Polisaj

120 Girişimcilik Bölüm 6. Pazarlama GİRİŞ Değişim Süreci Modern Pazarlama Pazarlama, bireylerin, örgütlerin değer yaratarak ve diğerleriyle değer değişiminde bulunarak istek ve ihtiyaçlarını eldeettiklerisosyalveyönetselbirsüreçtir. 2 1

121 2. Pazarlamanın tanımı Mal ve hizmetlerin üreticiden tüketiciye veya kullanıcıya doğru akışını yönelten işletme faaliyetlerininyerine getirilmesidir. Pazarlama, kişisel ve örgütsel amaçlara ulaşmayı sağlayacak mübadeleleri gerçekleştirmek üzere, fikirlerin, malların ve hizmetlerin geliştirilmesi, fiyatlandırılması, tutundurulması ve dağıtılmasına ilişkin planlama ve uygulama sürecidir Pazarlamanın tanımı Pazarlama; Müşteri ilişkilerinin, işletme örgütü ile ortaklara yarar sağlayacak şekilde yönetilmesi amacıyla, müşterilere yönelik değer yaratma, iletişim kurma ve yaratılan değeri müşteriye ulaştırma süreçlerini içeren örgütsel bir fonksiyondur Hedef tüketicilerin ihtiyaç ve isteklerini önceden tahmin ve tespit etmek daha sonra bunları karşılamak (tatmin etmek) yoluyla işletme amaçlarına ulaşılmasını sağlayan karmaşık (kompleks) bir süreçtir. 4 2

122 3. PAZARLAMANIN ÖZELLİKLERİ Pazarlama çok sayıda ve çeşitli faaliyetler bütünü veya sistemidir. insan ihtiyaçlarını karşılayıcı bir mübadele faaliyetidir. mallar, hizmetler ve fikirlerle ilgilidir PAZARLAMANIN ÖZELLİKLERİ Pazarlama sadece bir malın reklamı veya satış faaliyeti olmayıp, fikir olarak planlanıp geliştirilmesi, fiyatlandırılması, tutundurulması ve dağıtımıyla ilgilidir. çok dinamik bir yapı gösterir ve sık sık değişebilen bir ortamda yürütülür. 6 3

123 4. Pazarlamanın Gelişimi Üretim anlayışı dönemi Satış anlayışı dönemi Pazarlama anlayışı dönemi 7 4. Pazarlamanın Gelişimi Üretim anlayışı dönemi lar Talep>Arz, ne üretirsen üret, mutlaka satılır, kâr ortaya çıkar Henry FORD, T modeli için; Siyah olmak kaydıyla, istediğiniz modeli seçin ürün maliyetlerinin çok yüksek olmasından dolayı, maliyet düşürücü önlemler alınmalı Satış anlayışı dönemi Pazarlama anlayışı dönemi 8 4

124 4. Pazarlamanın Gelişimi Üretim anlayışı dönemi Satış anlayışı dönemi arası yaşanan Büyük Ekonomik Kriz üretip büyüyerek değil de, üretilenlerin satılarak krizin aşılabileceği A~T Yoğun tutundurma Faaliyetleri Verimli üret, reklam yap, satılır kâr edersin Ne üretirsem onu satarım, yeter ki satmasını bileyim anlayışı Pazarlama anlayışı dönemi 9 4. Pazarlamanın Gelişimi Üretim anlayışı dönemi Satış anlayışı dönemi Pazarlama anlayışı dönemi lerde Tüketiciyi tatmin ederek kâr sağlama Modern pazarlama yaklaşımı olarak da adlandırılır Üç anahtar hareket: Tüketiciye Yönelik Tutum Bütünleşmiş Pazarlama Çabaları Uzun Dönemde Kârlılık 10 5

125 5. MODERN PAZARLAMA 1)Tüketiciye yönelik tutum Modern pazarlamanın temelini oluşturur. Alıcının beklentilerini ve ihtiyaçlarını saptayarak üretim ve pazarlama anlayışını gerektirir. Satışların kaynağı Yeni müşteriler ve Sürekli müşterilerdir MODERN PAZARLAMA 2)Bütünleşmiş Pazarlama İki önemli nokta vardır. pazarlama departmanı diğer bölümlerle uyum içinde olmalı, kendi alt bölümleri arası uyumu sağlamalıdır 12 6

126 5. MODERN PAZARLAMA 3)Uzun Dönemde Karlılık Birçok işletme uzun dönemli düşünmek yerine kısa dönemde kar etmeye önem verir. Yatırımlarını en kısa zamanda gelire ve kâra dönüştürmeyi hedefler. Gelişmekte olan ülkelerde ve ülkemizde bu yaklaşım daha yaygın ise de, değişen koşullar, özellikle dünya pazarlarının küreselleşme eğilimi, işletmeleri her yerde uzun dönemli düşünmeye ve planlama yapmaya zorlamaktadır PAZAR YÖNLÜLÜK Beş öğesi vardır: 1. Müşteri yönlülük Sürekli üstün değer verebilmek için hedef alıcıların yeterince tanınması(pazarlama araştırmaları yapmak) 2. Rakip yönlülük Mevcut ve potansiyel rakiplerin güçlü ve zayıf yönleri ile stratejilerinin bilinmesi (Ör; Swot analizi, benchmarking yapmak) 3. Fonksiyolararası eşgüdüm işletme kaynaklarının müşteri için değer yaratmaya yoğunlaşacak şekilde güdümlenip harekete geçirilmesi, (Ör;4P ler arası uyum) 4. Uzun dönemli konsantrasyon gerekli yatırımları yaparak değer artırıcı araştırmaları sürdürmek, (Ör;vizyon sahibi olmak,ar Ge çalışmaları yapmak) 5. Kârlılık hem uzun vadeli giderleri karşılayıcı hem de varlığına neden olan temel öğeleri tatmin etmek, Ör;müşteri sadakati sağlamak) 14 7

127 7. Pazarı ve müşteri ihtiyaçlarını anlamak ilk adım: pazardaki müşteri istek ve ihtiyaçlarını anlamak. İhtiyaç: bir şeyin eksikliğinin fark edilmesidir. yiyecek, barınma, sosyal (sevgi, ait olma) ya da bireysel (bilgi için ihtiyaç) olabilir. İstek: ihtiyaçların kültür ya da bireyin kişiliği tarafından şekillendirilmiş halidir Pazarı ve müşteri ihtiyaçlarını anlamak Satınalma gücü varsa, istekler talep haline dönüşür. Kaynakları ve istekleri doğrultusunda bireyler en çok değer ve memnuniyet yaratan ürünleri talep ederler. Bazı kişiler pazarlamanın olabildiğince çok müşteri bulmak olduğunu düşünse de bu doğru değildir. Pazarlama yöneticisi tüm müşterilere hizmet verilemeyeceğini bilir. Tüm müşterilere hizmet verme çabası hiçbir müşterinin memnun olmaması sonucunu doğurabilir. Pazarlamacıların oluşturacakları beklenti, Beklentileri çok düşük tutarlarsa satın alan müşteriyi memnun etmelerine rağmen yeterli müşteriye ulaşamazlar. Beklentileri çok yüksek tuttukları durumda ise satın alanlar hayal kırıklığına uğrayabilir 16 8

128 7. Pazarı ve müşteri ihtiyaçlarını anlamak Pazarlama yönetimi hedef pazarları seçme ve bu pazarlarla kârlı ilişkiler oluşturma sanatı ve bilimidir. Pazarlama yöneticisinin işi, en yüksek müşteri değerini yaratarak, sunarak ve ileterek, hedef müşteriyi bulmak, çekmek, korumak ve geliştirmektir. İşletmenin önce hangi müşteriye hizmet vereceğini belirlemesi gerekmektedir. Bu pazarı müşteri dilimlerine bölmeyi (Pazar bölümlendirmesi) ve hangi Pazar bölümünün seçileceğine karar verilmesini (Hedef pazar) gerektirir Pazarı ve müşteri ihtiyaçlarını anlamak İşletme aynı zamanda hedef müşteriye nasıl hizmet edeceğine de karar vermelidir. Nasıl pazarda farklılaşacak ve konumlanacak? Değer önerisi markadan markaya değişiklik gösterir. 18 9

129 7. Pazarı ve müşteri ihtiyaçlarını anlamak İşletmenin pazarlama stratejisi, işletmenin hangi tüketiciye hizmet sunacağının ve bu müşteriler için nasıl değer yaratacağının çerçevesini çizer. Bir sonraki adımda pazarlama yöneticisi bir pazarlama programı hazırlar. Pazarlama programı pazarlama stratejisini eyleme dönüştürerek müşteri ilişkilerini oluşturur Pazarı ve müşteri ihtiyaçlarını anlamak İşletmenin pazarlama karması ve pazarlama stratejisini uygulamak için pazarlama araçlarından oluşur. Bu pazarlama karması elemanları ürün, fiyat, dağıtım ve tutundurmadır

130 7. Pazarı ve müşteri ihtiyaçlarını anlamak Pazarlama sürecinin adımları; pazarı ve tüketici ihtiyaçlarını anlamak, tüketici yönelimli bir pazarlama stratejisi oluşturmakve pazarlama programı oluşturmaktır. Dördüncü adım ise karlı müşteri ilişkileri oluşturmaktır Müşteri ilişkileri yönetimi (CRM) Müşterilere yüksek değer ve memnuniyet sunarak karlı müşteri ilişkileri oluşturma ve sürdürme süreci. Müşteri kendisine en yüksek algılanan değeri sunan işletmeden satın alma gerçekleştirir. Müşterinin algıladığı değer: rakiplere nazaran işletmenin sunduklarının tüm yarar ve maliyetlerinin farklının değerlendirilmesi durumu

131 8. Müşteri ilişkileri yönetimi (CRM) Müşteri memnuniyeti alıcının beklentisine göre ürünün algılanan performansına bağlıdır. Eğer ürünün performansı beklentileri karşılayamazsa, müşteri memnun olmazken, performans beklentileri karşılıyorsa, müşteri memnun olur Müşteri ilişkileri yönetimi (CRM) İşletmeler müşterileri ile farkı ilişki düzeylerinde değişimi sürdürebilirler. Her bir müşteri ile tek tek ilişki halinde olmak bir ucu oluştururken marka bağımlılığı programları ve standart tutundurma araçlarının kullanılması diğer ucu oluşturur. İşletmeler tüketicilerinde sadakat yaratabilmek için farklı yöntemler denemektedirler. Sıklık pazarlama programları (sık satın alan müşterilerin ödüllendirilmesi), klüp pazarlama programları (üyelerine özel indirimler verme topluluklar oluşturma) bunlara örnek gösterilebilir

132 8. Müşteri ilişkileri yönetimi (CRM) Müşteri ilişkileri oluşturmak için finansal ve sosyal yararlar sağlayan yapısal bağlar da söz konusudur Tüketici ilişkileri Günümüzde çok az firma kitlesel pazarlamayı tercih etmektedir. (Tüm gelen müşterilere standart yolla satış). Çoğu pazarlamacı her müşteri ile ilişki istemediğine karar vermiştir. Bunun yerine daha az, daha karlı müşteri grubunu hedeflemektedirler

133 9. Tüketici ilişkileri Uzun dönemle ilgilenme: günümüzün pazarlamacıları yeni müşterileri çekmek yerine, varolan müşteriyi elde tutmak ve onunla uzun dönemli ilişki sürdürmeyi hedeflemektedirler. Doğrudan bağlantı kurma: doğrudan pazarlama tekniklerinin kullanılması (mağazaya gitmeden satın almalar gerçekleştirilmesi) internet, telefon, mail Tüketici ilişkileri İlişki yönetiminde mevcut partnerler ile birlikte hareket etmek önem taşımaktadır. İlk olarak pazarlamanın sadece pazarlamacıların işi olmadığı işletmedeki tüm çalışanların müşteri odaklı olması önem taşımaktadır

134 9. Tüketici ilişkileri Ayrıca, işletme dışı partnerlerle iletişimde önem taşımaktadır. (Tedarikçiler, kanal ortakları, hatta rakipler). Örneğin, procter gamble ve philips yenilikçi bir diş temizliği sistemi için stratejik bir ortaklık kurdular Tüketici ilişkileri Pazarlama sürecinin son adımı müşteriden verilenin karşılığında değer kazanmadır. Burada müşteri sadakati ve elde tutulması yaratılması, müşteri payınsın geliştirilmesi (işletmenin ürün kategorilerinden müşterinin satın alma payı müşteri payını oluşturur), müşteri değeri oluşturmak önemlidir

135 9. Tüketici ilişkileri Müşteri ilişkileri yönetiminin temel amacı yüksek tüketici değeri yaratmaktır. Müşteri değeri işletmenin varolan ve potansiyel müşterilerinin birleşmiş yaşam değeri. Tüketici değerinin dikkatle yönetilmesi gerekir. Yani doğru müşteri ile doğru ilişkinin oluşturulması gerekir. Müşterilerin potansiyel karlılığı ve sadakatleri doğru biçimde analiz edilmelidir Tüketici ilişkileri Pazarlama yöneticileri pazarlama stratejisini oluştururken teknolojideki gelişmeleri (özellikle bilgisayar, internet, iletişim, bilgi, ulaşım), Hızlı küreselleşmeyi, sosyal olarak duyarlı ve daha etik olma hususunda eğilimleri ve kar amacı gütmeyen pazarlamanın gelişimini göz önüne almak zorundadırlar. Hastaneler okullar, devlet kuruluşları, müzeler 32 16

136 PAZARLAMA ÇEVRESİ Ekonomik Faktörler Rekabet Faktörleri Ürün/Hizmet Politik Faktörler Kültürel Faktörler Fiyat TÜKETİCİ Tutundurma Dağıtım Hukuki Faktörler Teknolojik Faktörler 33 MAMUL Çeşitlilik Kalite Tasarım Özellikler Marka Ambalaj Boyut FİYAT Liste Fiyatı İndirimler Ödeme Şekli Vadesi Fiyat stratejileri TUTUNDURMA Satış promosyonları Reklam Satışgücü Halkla ilişkiler Doğrudan Pazarlama DAĞITIM Kanallar Kapsamı Çeşit Yer Stoklar taşıma Hizmetler Garantiler İadeler 34 17

137 GİRİŞİMCİLİK Bölüm 8. DESTEKLER: Sanayi Bakanlığı Sanayi Bakanlığının Destekleri Destekler SAN TEZ 1

138 TEKNOGİRİŞİM SERMAYESİ DESTEĞİ PROGRAMI TEKNOGİRİŞİM Tekno Girişim Sermayesi Desteği Desteğin amacı 5746 Sayılı Kanun kapsamında sağlanan Teknogirişim Sermaye Desteği ile yeni ve yenilikçi iş fikirleri olan genç girişimcilerin, bu iş fikirlerini katma değer ve nitelikli istihdam yaratma potansiyeli yüksek teşebbüslere dönüştürebilmeleri için çekirdek sermaye sağlanarak desteklenmesini amaçlar. 2

139 TEKNOGİRİŞİM Sermayesi Desteği Destek Başvurusunun Zamanı, Süresi ve Miktarı Programa üniversitelerin örgün öğrenim veren, herhangi bir lisans programından bir yıl içinde mezun olabilecek durumdaki öğrenci, yüksek lisans veya doktora öğrencisi ya da lisans, yüksek lisans veya doktora derecelerinden birini ön başvuru tarihinden en çok 5 yıl önce almış gerçek kişiler başvurabilir. "Bir yıl içinde mezun olabilme" şartı, ilgili üniversitenin yetkili birimlerince TEKNOGİRİŞİM sermayesi desteği için talepte bulunulan merkezî yönetim kapsamındaki kamu idaresi adına düzenlenen bir yazıyla, "ön başvuru tarihinden en çok beş yıl önce alma" şartı ise ilgili üniversitelerce verilen çıkış belgesiyle veya diplomayla başvurur. TEKNOGİRİŞİM Sermayesi Desteği Destek Başvurusunun Zamanı, Süresi ve Miktarı Destekten, merkezî yönetim kapsamındaki kamu idaresi tarafından kabul edilmiş iş planına uygun biçimde ve destek başvurusundan sonra ihdas edilmiş ve girişimcinin tek başına temsil ve imzalama yetkili olduğu işletme yararlanabilir. 3

140 TEKNOGİRİŞİM Sermayesi Desteği Destek Başvurusunun Zamanı, Süresi ve Miktarı Programa yılda bir kez 01 Ekim 01 Kasım tarihleri arasında başvuru yapılabilmektedir. Destekleme süresi 12 ay, desteklenmesine karar verilen iş fikirlerinin giderlerine uygulanan en fazla destek miktarı ,00 TL olup teminat alınmaksızın ve hibe olarak verilmektedir. TEKNOGİRİŞİM Sermayesi Desteği Gider Kalemleri Makina, donanım, yazılım ve yayın giderleri, Sarf malzemesi giderleri Personel giderleri, Hizmet alımı ve danışmanlık giderleri (Toplam bütçenin %20'sini geçemez), Genel işletme giderleri. 4

141 Başvurular Nasıl Yapılır? Destekten faydalanmak isteyen girişimci, bakanlık websitesindeki portal aracılığıyla e devlet şifresiyle giriş yaparak hazırladığı başvuru dokümanını ekleriyle birlikte siteye yükler ve sistemin oluşturduğu dokümanı ıslak imzalı olarak son başvuru tarihine kadar bakanlığa elden ya da kargo/posta ile ulaştırır Başvurunun Değerlendirilmesi Ön başvurular, Ar Ge niteliği, Yenilikçi yönleri, Kurulması planlanan işletmenin ulusal ve uluslararası düzeydeki olası teknolojik katkısı Teknolojik ve ekonomik öngörüleri dikkate alınarak değerlendirilir. Ön başvuru kabulünden sonra hazırlanan detaylı iş planı bakanlık dışından, iş planının ilgili olduğu teknoloji alanlarında uzmanlığı ve deneyimi kişilerden oluşturulan en az 5 kişilik bir değerlendirme komisyonu tarafından değerlendirilir. 5

142 ÖN BAŞVURU DOSYASI HAZIRLANMASI DEĞERLENDİRİLMESİ USUL VE ESASLARI SANAYİ TEZLERİ PROGRAMI SAN TEZ 6

143 San Tez Programı Programın Amacı SAN TEZ Programının amacı, üniversite sanayi işbirliğinin kurumsallaştırılması ve üniversitelerimizde yapılan bilimsel çalışmaların ticarileştirilmek ülkemize katma değer yaratmak, uluslararası pazarlardaki rekabet gücünün artırılmasına katkı sağlamaktır. Bu amaçla yeni ürün ve/veya üretim yöntemi geliştirilmesi, mevcut üründe ve/veya üretim yönteminde yenilik yapılması şartıyla sanayinin ihtiyaçları doğrultusunda belirlenecek yüksek lisans ve/veya doktora tez çalışmaları desteklenir. Programın Hedefleri Üniversite sanayi kamu işbirliğini kurumsallaştırmak, Katma değeri yüksek, teknoloji tabanlı ürün ve üretim yöntemleri geliştirilmesi desteklenerek ülkemizin dünya pazarında rekabet gücünün yükseltilmesini sağlamak, KOBİ lerin teknoloji ve AR GE kültürü edinmelerini sağlamak, Ülke sanayisinin büyük çoğunluğunu oluşturan ve halen geleneksel üretim yöntemi ile çalışmaya devam eden ve bu nedenle ülkede yaratılan katma değerin sadece %26 sını üreten KOBİ lerimizi teknolojik ürün ve üretim yöntemlerini kullanmaya cesaretlendirilmek, 7

144 Programın Hedefleri İşletmelerin kendi öz varlıklarıyla gerçekleştiremeyecekleri AR GE ve yenilikçiliğe yönelik çalışmalarını hem üniversite hem de devlet desteği ile gerçekleştirmelerini sağlamak, Akademik çalışmaların katma değer yaratacak ürün veya üretim yöntemi olarak uygulanmasını, akademik bilginin ticarileşmesini, akademisyenler ve üniversite mezunu gençler arasında şirketleşme kültürünü yaygınlaştırarak yenilikçi yeni şirketler doğmasını sağlamak, Programın Hedefleri Üniversitelerde doktora veya yüksek lisans programlarında öğrenim gören öğrencilerin tez konularının KOBİ ler tarafından talep edilen, imalat sanayine yönelik yeni teknolojilere dayalı ürün, üretim yöntemi ve AR GE tabanlı ihtiyaçlara yönelik olarak belirlenmesini sağlamak, Program kapsamında daha fazla sayıda yüksek lisans ve doktora öğrencisinin desteklenerek nitelikli eleman sayısının artırılmasına yardımcı olmak, San Tez Projelerinde çalışan tez öğrencilerinin ileride bu firmalarda AR GE personeli olarak istihdam edilmesinin önünü açmaktır. 8

145 Program Başvurusu Ne Zaman ve Nasıl Başvurulur? Başvuru, yılda iki dönem olmak üzere Bakanlık tarafından ilan edilen tarihlerde gerçekleştirilir. İnstenen evraklar Word ve iki CD ile birlikte elden ya da San Tez kapsamındaki projelerin desteklenme süresi en fazla 36 aydır. İhtiyaç olması halinde 6 ay ek süre verilebilir Başvurular, başvuru tarihinden en geç 6 ay içerisinde sonuçlandırılır Destek Miktarı ve Oranları Desteklenmeye karar verilen proje giderlerinin en fazla %75 i Bakanlık, ve en az %25 i Proje ortağı firma/firmalar tarafından karşılanır. 9

146 Proje Başvurusunda Dikkat Edilecek Hususlar Öncelikli araştırma alanlarına öncelik verilir Temel ve uygulamalı araştırma aşamasını tamamlamış, deneysel araştırma aşamasına gelmiş projelere yönelik olmalı Destek kapsamında Üretime yönelik yatırım projesi, Pilot üretim tesisi veya Merkezi laboratuvar kurulmasına yönelik projeler değerlendirmeye alınmaz Proje kapsamında alınması planlanan hizmet alımı tutarının ise, toplam proje bedelinin %20 sini geçmemelidir. Desteklenen Bütçe Kalemleri Makine Donanım Giderleri Sarf Malzemesi Alım Giderleri Personel Giderleri Seyahat Giderleri Hizmet Alımı 10

147 San Tez Başvuru Formları Proje Başvuru Sayfası Projeyi destekleyen firmanın kabul ve taahhüt beyanları Proje bilgileri Proje personele ait bilgiler Proje ekibinin kabul ve taahhüt beyanları Proje özeti (Türkçe ve İngilizce) Projenin gerekçesi ve hedefleri Projenin ekonomik katkısı ve yaygın etkisi Pazar araştırması sonuçları ve firma beklentileri İzlenecek yöntem Proje ekibi ve yönetim düzeni Araştırma olanakları Proje süresi Başarı ölçütleri ve B Planı İş paketleri Bütçe detayı ve gerekçeleri Proje personeli Dönemsel harcama kalemleri Ödeme planı tablosu Firma bilgileri 11

148 GİRİŞİMCİLİK BÖLÜM 8. DESTEKLER: TUBİTAK ARDEB TÜBİTAK ARDEB DESTEK PROGRAMLARI DESTEK PROGRAMLARI 1001 Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Projelerini Destekleme Programı 1002 Hızlı Destek Programı 1003 Öncelikli Alanlar Ar Ge Projelerini Destekleme Programı 1007 Kamu Kurumları Araştırma ve Geliştirme Projelerini Destekleme Programı 1008 Patent Başvurusu Teşvik ve Destekleme Programı 1010 Evrensel Araştırmacı (EVRANA) Programı 1011 Uluslararası Bilimsel Araştırma Projelerine Katılma Programı (UBAP) 3501 Ulusal Genç Araştırmacı Kariyer Geliştirme Programı (KARİYER) Yüksek Lisans ve Doktora Öğrencileri için projelerde araştırmacı olarak çalışma imkânı 2Doç. Dr. Selçuk Çebi 1

149 1001 Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Projelerini Destekleme Programı Süresi 36 aya kadar olan projeler Proje destek üst limi TL/yıl Program kapsamında aylık 4800TL ye kadar destek Bilimsel toplantılara katılım/çalışma ziyareti için 10000Tl ye kadar destek Proje yürütücüsü, araştırmacılara ve danışmanlara aylık 1500TL ye kadar proje teşvik ücreti 3Doç. Dr. Selçuk Çebi 1002 Hızlı Destek Programı Süresi 12 ay Proje destek üst limi TL Aylık 900TL ye kadar burs desteği Bilimsel toplantılara katılım/çalışma ziyaretleri için 500TL ye kadar destek 4Doç. Dr. Selçuk Çebi 2

150 1003 Öncelikli Alanlar Ar Ge Projelerini Destekleme Programı Süre Küçük ölçekli proje için 24 aya kadar Orta ve büyük ölçekli projeler için 36 aya kadar destek Bütçe Küçük ölçekli projeler için TL ye kadar Orta ölçekli projeler için TL arası Büyük ölçekli projeler için TL arası Burs desteği proje bütçesinin %40 ına kadar Bilimsel toplantılara katılım/çalışma ziyareti amaçlı seyahatler için 30000TL ye kadar destek verilmektedir. 5Doç. Dr. Selçuk Çebi 1003 Öncelikli Alanlar Ar Ge Projelerini Destekleme Programı Öncelikli alanlar Enerji Gıda Su Uzay Savunma Otomotiv Makina İmalat teknolojileri Bilgi ve İletişim Teknolojileri 6Doç. Dr. Selçuk Çebi 3

151 1007 Kamu Kurumları Araştırma ve Geliştirme Projelerini Destekleme Programı Uygulamaya yönelik sonuç odaklı projeler 48 aya kadar destek 3000TL ye kadar yürütücü, araştırmacı ve danışmanlara aylık destek Proje başvuruları çağrılı sistemle alınır 7Doç. Dr. Selçuk Çebi 1008 Patent Başvurusu Teşvik ve Destekleme Programı Patent başvuru ve patent alım masrafları için destek sağlar Başvurularda herhangi bir kısıtlama yoktur 8Doç. Dr. Selçuk Çebi 4

152 3501 Ulusal Genç Araştırmacı Kariyer Geliştirme Programı (KARİYER) Süresi maksimum 36 ay Proje destek üst limiti: TL/yıl Program kapsamında aylık 3000TL ye kadar burs desteği Bilimsel toplantılara katılım için TL ye kadar destek Proje yürütücüsü ve araştırmacılara aylık 1500TL ye kadar proje teşvik ikramiyesi Başvuru dönemleri Mart ve Eylül Ayları 9Doç. Dr. Selçuk Çebi 5

153 Girişimcilik Bölüm 10. RİSK ANALİZİ VE YÖNETİMİ RİSK NEDİR? Gelecekte karşılaşılabilecek olan ve amaçların/hedeflerin gerçekleştirilmesi üzerinde etki edebilecek tehdit veya fırsatlardır. 08/11/2013 2Risk Yönetimi 1

154 RİSK Beklenmeyen sonuçlarla karşılaşma olasılığı olarak tanımlanır. Bir organizasyonun strateji ve hedeflerini gerçekleştirme becerisini olumsuz yönde etkileyebilecek tehditlerin var olma olasılığı ve yaratacağı tesir. Finansal açıdan risk, beklenen değer ile gerçekleşen değer arasındaki olumlu yada olumsuz fark olarak da tanımlanabilir. 08/11/2013 3Risk Yönetimi Fırsat veya Tehdit? Risk kavramı akla öncelikle tehdit veya olumsuz durumları getirmektedir. Bununla birlikte, bu kavram aslında fırsatları da içermektedir. Bu açıdan bakıldığında risk; gelecekle ilgili bir durumun ifadesidir: Gelecekte karşılaşacağımız bazı şeyler, amaçlarımıza ulaşmamızı engelleyebilir. Gelecekte karşılaşacağımız bazı şeyler, amaçlarımıza ulaşma yönünde bize yeni fırsatlar sunabilir ve amaçlarımıza ulaşmamızı kolaylaştırabilir. 08/11/2013 4Risk Yönetimi 2

155 Riskin Belirlenmesi Riskin tanımlanabilmesi için amaçların belirlenmiş olması gerekir. Amaçlar belirlendikten sonra, amaçlara ulaşılmasını engelleyebilecek riskler tanımlanır, değerlendirilir ve alınacak tedbirler kararlaştırılır. 08/11/2013 Risk Yönetimi 5 Risklerin tanımlanabilmesi için örnek sorular Amaca ulaşma yolunda neler yanlış gidebilir? Sorun nedir? Hangi tür işlemler başarısız olmamıza neden olabilir? Zayıf olduğumuz alanlar neler? Hangi varlıkları daha çok korumalıyız? Hırsızlık ya da yolsuzluk alanları neler olabilir? Faaliyetlerimiz hangi durum ya da olaylar karşısında aksayabilir? En kritik bilgi kaynaklarımız neler? En fazla harcama yaptığımız alanlar hangileri? Takdire dayanan kritik kararlar hangileri? Hangi faaliyet ya da süreçler daha karmaşık? Cezai yaptırımlara maruz kaldığımız alanlar hangileri? 08/11/2013 Risk Yönetimi 6 3

156 İş hayatından basit bir örnek Amaç: İşyerinde iş sürekliliğinin sağlanması Risk: Aynı dönemde bir çok personelin yıllık izin kullanması nedeniyle işlerin aksaması Kontrol : İşlerin yoğun olduğu dönemlerde izinlerin belli bir süre önce talep edilmesi ve buna göre bir takvim çerçevesinde izin kullandırılması 08/11/2013 Risk Yönetimi Sonuç: Vatandaşların ve diğer yararlanıcıların memnuniyeti 7 Riskin Temel Unsurları Riskin iki temel unsuru vardır. Meydana Gelme Olasılığı: Belirli bir sonuca ulaşamama olasılığı ya da istenmeyen bir olayın oluşma olasılığı Kaybın Büyüklüğü: Risklerin gerçekleşmesi durumunda ortaya çıkacak sonuçların etkileri 08/11/2013 8Risk Yönetimi 4

157 Temel Risk Kategorileri Firmaların maruz kalabileceği riskler üç temel kategoride ele alınabilir. Firmanın iç çevresi ile ilgili riskler Firmanın dahil olduğu tedarik zinciri ağı kapsamındaki riskler Dış çevreden kaynaklanan riskler 08/11/2013 9Risk Yönetimi Firmanın iç çevresi ile ilgili riskler Üretim yönetiminin etkinliği ile ilgili riskler (örneğin; üretimin sürekliliğini ve miktarını etkileyen riskler, kullanılan donanımın güncel teknolojinin gerisinde kalması vb.) Finansal yönetim etkinliği ile ilgili riskler (örneğin; likidite, yeni yatırımlar için fon temini, borçlanma maliyetleri, yatırım maliyetleri, borçlanma oranı, karlılık oranı, varlık kullanım etkinliği, piyasa değeri ile ilgili riskler vb.) Pazarlama yönetiminin etkinliği ile ilgili riskler 08/11/2013 Risk Yönetimi 10 5

158 Firmanın iç çevresi ile ilgili riskler İşletme içi lojistikle ilgili riskler (örneğin; işletme içi taşıma, depolama, malzeme aktarma, stok yönetimi ile ilgili riskler vb.) Kalite yönetiminin etkinliği ile ilgili riskler İnsan kaynakları yönetiminin etkinliği konusundaki riskler Yönetimle ilgili genel riskler (örneğin; yönetim tecrübelerinin ve geçmişteki uygulamaların geçersiz hale gelmesi riski, kullanılan verilerin hatalı olması riski, verilerin işlenmesindeki hatalar ve gerçekleştirilen analizlerdeki hata riski vb.) 08/11/2013 Risk Yönetimi 11 Tedarik zinciri ağı kapsamındaki riskler Tedarikçilerin istenilen miktarda üretim girdisini temin edememe riski Tedarikçilerin zamanında teslimat yapmama riski Tedarikçilerin istenilen kalite standartlarını sağlayamama riski Tedarikçilerin ve dağıtım firmalarının firmanızın öngördüğü maliyetleri sağlayamama riski Firmanız için kritik öneme sahip tedarikçilerin ve dağıtım firmalarının gelişen teknolojiye hızlı bir şekilde ayak uyduramaması riski Firmanız için kritik öneme sahip tedarikçilerle ve dağıtım firmalarıyla stratejik işbirliği yapılamama riski 08/11/2013 Risk Yönetimi 12 6

159 Tedarik zinciri ağı kapsamındaki riskler Dağıtım firmalarının ürünlerinizi zamanında ulaştıramaması riski Dağıtım aşamasında ürünlerinizin zarar görmesi veya ürün kalitesinin azalması riski Özellikle stratejik öneme sahip tedarikçilerle ve dağıtım firmalarıyla etkin bir bilişim ağının kurulmamış olmasından veya bu bilişim ağının etkin kullanılamamasından kaynaklanan riskler Firmanızın temel lojistik fonksiyonlarının kısmen veya tümüyle dış kaynak kullanımı (outsourcing) yoluyla yerine getirilmesinin ortaya çıkaracağı riskler 08/11/2013 Risk Yönetimi 13 Dış çevreden kaynaklanan riskler Ekonomik belirsizliklerden kaynaklanan riskler Politik istikrarsızlığın oluşturduğu riskler Teknolojik gelişmelerden kaynaklanan riskler Değişen yasal koşulların ortaya çıkardığı riskler Sosyoekonomik durumdaki değişimlerin yarattığı riskler Artan rekabetin ve rekabet koşullarının değişmesinin yarattığı riskler Müşteri beklentilerinin büyük ölçüde değişmesi riski Doğal afet riski Terör riski 08/11/2013 Risk Yönetimi 14 7

160 Riskin Sınıflandırılması Risk Yönetimi 08/11/ SİSTEMATİK RİSK Sistematik risk, tüm yatırımların getirilerini etkileyen risk olarak tanımlanır. Yatırımcı açısından kontrol edilemeyen risk türüdür. Sistematik riskin kaynakları, sosyal, ekonomik ve politik çevredeki değişmelerdir. Bu değişmeler piyasadaki tüm menkul kıymetleri ve işletmeleri aynı anda etkiler. 08/11/2013 Risk Yönetimi 16 8

161 SİSTEMATİK RİSK Risk Yönetimi 08/11/ Piyasa Riski Ekonomide meydana gelen bir durgunluk, tüketim eğiliminde meydana gelen bir değişme, ani bir savaşın meydana gelmesi gibi etkenler menkul kıymet pazarlarını yakından etkilemektedir. Bu etkilenme beklentilerin değişmesinden meydana gelmektedir. Risk Yönetimi 08/11/

162 Politik Risk Dünyada veya yatırımın yapıldığı ülkede oluşan siyasi bunalımlar, ekonomik krizler birer belirsizlik unsurudur ve yatırım kararlarını etkiler. Siyasi otoritenin istikrarsız bir görünümü varsa, bu doğrudan olarak finans piyasalarını etkileyecektir. Çünkü yatırımcı bir yatırım kararını gerçekleştirirken aradığı önemli kriter siyasi istikrardır. 08/11/2013 Risk Yönetimi 19 Enflasyon Riski Enflasyonun sözlük anlamı, paranın değerinin ani, hızlı bir şekilde düşmesi, fiyatlar genel seviyesinin yükselmesi, dolayısıyla dolaşımdaki para miktarının artmasıdır. Enflasyon oranı bir belirsizliktir ve yatırımları olumsuz yönde etkiler. Risk Yönetimi 08/11/

163 Faiz Oranı Riski Faiz riski, faiz oranlarında ortaya çıkan değişimlerden dolayı karşılaşılan risk olup, bu risk; herhangi bir yatırımdan beklenen getiriyi olumlu veya olumsuz etkiler veya şirketlerin yaptığı borçlanmalar üzerinde etkili olur. Risk Yönetimi 08/11/ Kur Riski Yabancı paraların değerlerinde meydana gelen değişme ile ortaya çıkan risktir. Yatırımcıların yabancı paralar üzerinden yatırım yapması ve yabancı piyasalarda yatırım yapması gibi durumlarda kurlarda meydana gelebilecek değişiklikler yatırımların getirilerini etkiler. 08/11/2013 Risk Yönetimi 22 11

164 Sistematik Olmayan Risk Portföy çeşitlendirilmesi ile azaltılabilen, belli bir sektöre yada belirli işletmelere ait risklerdir. Sistematik olmayan riske çeşitlendirilebilir risk denmesinin nedeni, yatırımcının farklı menkul kıymetlere yatırım yaparak yani portföyünü çeşitlendirerek bu riski azaltma olanağının olmasıdır. 08/11/2013 Risk Yönetimi 23 Sistematik Olmayan Risk İşletme yönetimi, işletmenin ürünlerine yönelik tüketici tercihleri, işletmenin reklam kampanyasının başarısı ve hatta iklim koşulları gibi birebir işletme ile ilgili unsurlar sistematik olmayan riskin kaynaklarıdır. Risk Yönetimi 08/11/

165 Sistematik Olmayan Risk Risk Yönetimi 08/11/ Finansal Risk İşletmenin finansal sorumluluklarını yerine getirememe olasılığıdır. İşletmenin gelirlerinin sürekliliğini yitirmesi sonucu, borçlarını ödeyememe, çevresel koşullara ayak uyduramama, faiz ve kar payı ödemelerini gerçekleştirememe olasılığını ifade eder. 08/11/2013 Risk Yönetimi 26 13

166 Endüstri Riski İşletmenin içinde bulunduğu endüstride oluşabilecek olumsuz değişmeler, işletmenin karlılığını etkileyebilmekte ve menkul kıymetlerin fiyatlarında değişiklikler yaratabilmektedir. Tekel olunması, Rekabet koşulları, Arz Talep dengesi. 08/11/2013 Risk Yönetimi 27 Yönetim Riski İşletmelerin yönetim kadrolarının yeteneklerine bağlı olarak ortaya çıkan risktir. Yönetim kararları, Uygulanma gücü, Yönetim anlayışı. 08/11/2013 Risk Yönetimi 28 14

167 SİSTEMİK RİSK Finansal sistemin herhangi bir aşamasında ortaya çıkan ve finansal piyasada yaygın ve riskli bir ortamın oluşmasına neden olan risk türüdür. Potansiyel domino etkisi yaratırlar. Bulaşma etkisi. 08/11/2013 Risk Yönetimi 29 Risk Yönetimi Risk yönetimi; bir işletme veya örgüt tarafından karşılaşılan değişik kayıpları ve kayıpların azaltılmasında örgütün amaç ve hedeflerine uygun en iyi yöntemleri, sistematik olarak tanımlayan ve analiz eden bir süreçtir. Risk Yönetimi 08/11/

168 Risk yönetimi terimi bazen Risk değerlendirme ve yönetimi sürecinin tamamını temsilen kullanılsa da Risk değerlendirme ve Risk yönetimi birbirinden ayrı ancak, birbirini tamamlayan süreçlerdir. 08/11/2013 Risk Yönetimi 31 Risk değerlendirme süreci, karar vericilerin sağlıklı bir risk tanımlaması, ölçümü, nicelemesi ve değerlemesi yapmasını sağlayan mantıksal, sistemik ve iyi tanımlanmış faaliyetler bütünüdür. 08/11/2013 Risk Yönetimi 32 16

169 Risk değerlendirmede aşağıdaki 3 soru cevaplandırılır: Meydana gelebilecek olumsuzluklar nelerdir? Bu olumsuz durumların ortaya çıkma olasılığı nedir? Olumsuz durumların etkileri nelerdir? 08/11/2013 Risk Yönetimi Bu soruların cevapları risk analistlerinin riskleri ve bu risklerin sonuçlarını tanımlama, ölçme, niceleme ve değerlemelerine yardımcı olur 33 Risk yönetimi, risk değerlendirme üzerine kuruludur ve aşağıdaki 3 soruya cevap arar: Riskleri veya bunların etkilerini azaltmak için hangi seçenekler vardır? Bu seçeneklerin fayda, maliyet ve riskler açısından etkileşimi nasıldır? Yönetimin mevcut kararlarının gelecekteki seçeneklere etkisi ne olacaktır? 08/11/2013 Risk Yönetimi 34 17

170 Risk değerlendirme ve yönetimi, esasında ampirik ve normatif, kantitatif ve kalitatif, ve objektif ve sübjektif unsurların ve çabaların bir sentezidir. 08/11/2013 Risk Yönetimi 35 Risk değerlendirme ve yönetimi, süreci aşağıdaki 5 adımdan oluşur: Risk tanımlama, Risk modelleme, niceleme ve ölçme, Risk değerleme, Risk alma ve riskten kaçınma, Risk yönetimi. 08/11/2013 Risk Yönetimi 36 18

171 Risk değerlendirme ve yönetimi sürecinin tamamı bir geri bildirim döngüsü ihtiva eden çevrimsel bir süreçtir. 08/11/ Risk Yönetimi 08/11/2013 Risk Yönetimi 38 19

172 Toplam Risk Yönetimi Risk değerlendirme ve yönetiminde cevap aranan sorulara tüm seçenekler ve bu seçenekler arasındaki etkileşimler dikkate alınarak cevap verilirse Toplam Risk Yönetimi gerçekleştirilebilir. Risk Yönetimi 08/11/ Toplam Risk yönetimi Toplam risk yönetimi yaklaşımı, sistemin iç çevresi ile ilgili olarak aşağıdaki olumsuzluklara çözüm arar: Organizasyonel olumsuzluklar, Donanım ile ilgili olumsuzluklar, Yazılım ile ilgili olumsuzluklar, İnsan kaynaklı olumsuzluklar. 08/11/2013 Risk Yönetimi 40 20

173 Bazı organizasyonel olumsuzluklar Kusurları veya hataları dikkate almamak veya gözden kaçırmak, Kusurları veya hataları düzeltmede gecikmek, İletişim kopuklukları, Yönetim ve çalışanlar arasındaki çözümlenmemiş uyuşmazlıklar, Rekabetçi baskılardan dolayı hataların örtbas edilmesi. 08/11/2013 Risk Yönetimi 41 Bazı organizasyonel olumsuzluklar Problemleri belirlemek için herhangi bir teşvik olmaması, En çok kabul gören hipotezi kabul etme eğilimi, Kararların uzun dönemde yapabileceği etkileri dikkate almamak, Kurumsal hafızanın olmaması veya kaybedilmesi, Esneklik ve yenilikçiliğin kaybedilmesi. 08/11/2013 Risk Yönetimi 42 21

174 Toplam risk yönetimi, kantitatif risk değerleme ve yönetimine dayanan sistematik ve bütünsel bir süreçtir. Toplam risk yönetimi, risk değerlendirme ve risk yönetiminde cevap aranan soruları cevaplandırır ve 4 başarısızlık kaynağını hiyerarşik ve çok amaçlı bir yapı içinde ele alır. 08/11/2013 Risk Yönetimi 43 Risk Yönetimi Önlemleri Etki Olasılık Yüksek Orta Düşük Orta Yüksek Önemli derecede risk yönetimine ihtiyaç duyulmaktadır Riskler gözetim altında olmak kaydıyla kabul edilebilir Riskler yönetilmeli ve gözetim altında tutulmalıdır Risk, yönetim faaliyetlerine değecek düzeydedir. Geniş kapsamlı risk yönetimi gereklidir Risk Yönetimi faaliyetlerine ihtiyaç duyulmaktadır. 08/11/2013 Risk Yönetimi Düşük Riski kabul et Riski kabul et, fakat riskleri gözlemle Riski yönet ve riskleri gözlemle 44 22

175 Risk Yönetimi Stratejileri Riskten kaçınmak Bu strateji, diğer riskleri artırabilir veya bazı fırsatların kaybedilmesine neden olabilir. Risklerin olasılıklarının azaltılması Uygun kontroller yardımı ile olayların olumsuz etkilerinin ortaya çıkma ihtimalinin azaltılmasıdır. 08/11/2013 Risk Yönetimi 45 Risk Yönetimi Stratejileri Risklerin etkisinin azaltılması Olayların olası olumsuz etkilerinin azaltılarak potansiyel kayıpların azaltılması için gerekli kontrollerin yapılmasını gerektirir. Günü kurtarmak yerine kalıcı çözüm aramayı gerektirir. Risklerin transfer edilmesi veya paylaşılması Örneğin; sigorta ve outsourcing uygulamaları 08/11/2013 Risk Yönetimi Risklerin kabul edilmesi 46 23

176 Kurumsal Risk Yönetimi Kurumsal Risk Yönetimi; riskleri firmanın kurumsal risk profiline uygun olarak yönetmek ve firmanın hedeflerine ulaşması ile ilgili olarak makul bir derecede güvence sağlamak amacı ile oluşturulmuş olan, firmanın tüm çalışanları tarafından etkilenen, stratejilerin belirlenmesinde kullanılan ve kurumun tümünde uygulanan sistematik bir süreçtir. 08/11/2013 Risk Yönetimi 47 Kurumsal Risk Yönetimi KRY bütün kurumu kapsayan bir süreçtir. Kurumun her seviyesindeki insanlar tarafından etkilenir. Strateji belirlemede kullanılır. Riskleri kurumun risk profili (risk alma isteği) doğrultusunda yönetmek için tasarlanmıştır. Hedeflere ulaşma konusunda makul bir oranda güvence sağlar 08/11/2013 Risk Yönetimi 48 24

177 Kurumsal Risk Yönetiminin Temel Amaçları Kurumun varlığının ve/veya operasyonlarının kesintisiz devam etmesi, Sürdürülebilir rekabet avantajı sağlanması, Sürprizlerin en aza indirgenmesi, Kayıpların maliyetinin azaltılması, Gelir istikrarı, İstikrarlı büyüme, Sistematik yaklaşım oluşturma. 08/11/2013 Risk Yönetimi 49 Kurumsal Risk Yönetiminin Kapsamı Risk Yönetimi 08/11/

178 KRY Dönüşüm Süreci Risk Yönetimi 08/11/ KRY ortamının oluşturulması Dış unsurların belirlenmesi Rekabet çevresi, Fırsatlar ve tehditler, Kritik iş unsurları. İç unsurların belirlenmesi Kurumun güçlü ve zayıf yönleri, Şirket kültürü, Organizasyonel yapı, Süreçler, Stratejiler ile ilgili hedefler. 08/11/2013 Risk Yönetimi 52 26

179 KRY ortamının oluşturulması KRY çerçevesinin oluşturulması İş süreçleri, projeler ve diğer aktivitelerin amaçları Roller ve sorumluluklar Entegrasyon Risk alma isteğinin belirlenmesi 08/11/2013 Risk Yönetimi 53 Kurumsal Risk Yönetimine Yaklaşım Nasıl Olmalı Zorla yaptırmak yerine fikrin pazarlanması Tüm şirket fonksiyonlarını kapsayan Tüm riskleri kapsayan Tüm operasyonel iş süreçlerinde etkisi olan Stratejik hedeflerden hareket alan Strateji belirlenmesi ile entegre 08/11/2013 Risk Yönetimi 54 27

180 Kurumsal Risk Yönetimine Yaklaşım Nasıl Olmalı Performans odaklı Hissedarın risk alma isteği ile uyumu gözeten Önleyici kontrollere entegre olan Üst düzey sahiplenme ve sorumluluk Sistematik, tekrarlanabilir ve denetlenen Gereksiz bürokrasi oluşturmayan 08/11/2013 Risk Yönetimi 55 KRY Seviyeleri Risk Yönetimi 08/11/

181 Etkin bir KRY için organizasyonel yapı Risk Yönetimi 08/11/ Firmaların KRY den elde edebileceği faydalar Etkin yönetim prosedürlerinin oluşturulması Kurum genelinde karar mekanizmaları ve iletişim ağının netleşmesi Değer yaratacak risklerin alınması Üst yönetimin girişimciliğini ve yaratıcı düşüncesini desteklemesi Üst yönetimin faaliyetlere olan güveninin artması Performansın daha iyi izlenmesi Stratejik hedeflere daha kolay ulaşılması Paydaşlara / hissedarlara gerekli bilgilendirmenin yapılması Yasal düzenlemelere uygun raporlama yapılması Firma itibarının iyileştirilmesi Sürdürülebilir rekabet avantajının sağlanması 08/11/2013 Risk Yönetimi 58 29

182 GİRİŞİMCİLİK Bölüm 10. Patent ve Sınai Mülkiyet Hakları BU SUNUM TÜRK PATENT ENSTİTÜSÜ TARAFINDAN HAZIRLANMIŞTIR İçerik Fikri Mülkiyet Hakları ve Önemi Patent ve Faydalı Model Süreçleri Üniversiteler ve Patent Patent İstatistikleri 2 1

183 21. Yüzyılın Kilit Kavramları Bilgi ekonomisi Girişimcilik Fikri sermaye Ar Ge ve İnovasyon (Yenilikçilik) Markalaşma Tasarım 3 Varlıklarda Dönüşüm %80 Maddi Varlıklar %20 %20 Gayri Maddi Varlıklar % Günümüzde 4 2

184 Fikri Mülkiyet Hakları İnsan düşüncesinin ürünü olan yeniliklerin sahiplerine verilen haklardır. 1. Telif hakları 2. Sınai Mülkiyet Hakları 5 Telif Hakları Edebiyat ve sanat eserleri Bilgisayar programları Fikir ve sanat eserleri Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından korunmaktadır. 6 3

185 Sınai Mülkiyet Hakları Markalar Tasarımlar Buluşlar(patentler) 7 Coğrafi işaretler Entegre Devre Topografyaları Türk Sınai Mülkiyet Sisteminin Unsurları Mevzuat Enstitü Mahkeme Vekiller İş Dünyası Odalar KOBİ ler Ar-Ge Üniversiteler Kamu Kurumları STK lar Kamuoyu 8 4

186 Patent Sistemi Buluş Buluşun açıklanması Tekel Hakkı 9 BULUŞ NEDİR? Buluş: Sanayide teknik bir problemin çözümü olan fikri bir üründür. 10 5

187 BULUŞLARIN KORUNMASI GİZLİ TUTMAK YASAL KORUMA 11 Patent Buluşu açıklaması karşılığında başvuru sahibine buluşun kullanımı için belirli bir süre ile verilen hak. 20 yıl süre ile verilir. Yenilenmez, uzatılamaz. Faydalı model (10 yıl süre) 12 6

188 PATENT FAYDALI MODEL Yenilik Buluş Basamağı Sanayiye Uygulanabilirlik Yenilik Sanayiye Uygulanabilirlik 20 Yıl (İncelemeli) 7 Yıl (İncelemesiz) 10 Yıl Araştırma ve/veya İnceleme İtiraz 13 Patent belgesi 14 7

189 PATENT BELGESİ 15 PATENT, MARKA, TASARIM? 16 8

190 17 Gillette PATENT? MARKA? TASARIM? 18 9

191 Patentin Önemi Patent sistemi, bir teşvik sistemidir. Yeni fikirler ödüllendirilmekte ve yeniliklere basamak oluşturulmaktadır. Ödül - Belirli bir süre tekel hakkı Bunun sonucu ise ekonomik ve teknolojik gelişmedir. 19 Patentin Önemi Patent başvurularından yararlanılmadan başlanılan Ar Ge ve inovasyonda; teknik bilgi ve yeniliklerin büyük kısmı ihmal edilmiş, boşa emek, zaman ve para harcanmış olur. AB de yıllık 70 milyar EURO kayıp Neden? Tüm dünyadaki teknik bilginin %80 i patent dokümanlarında yer alır. Bilimsel yayınlardan daha günceldir. Yılda 2 milyona yakın patent başvurusu yapılmaktadır. Tüm dünyada yaklaşık 5,4 milyon geçerli patent bulunmaktadır

192 PATENT Firmanın değerini artırır Para karşılığı lisans verilebilir Satılabilir, devredilebilir Başkalarının kullanımı engellenebilir Patentin Kullanımı: Kullanılmayan patent bir değer ifade etmez. Patentin İhlali: Başkalarının patentlerini ihlal etmekten kaçınılmalı. 21 Polaroid Kodak davası Hızlı kamera ve film patentini ihlal ettiği için Kodak >Polaroid e 1991 yılında 925 milyon $ ödemek zorunda kalmıştır. 925 milyon $ 22 11

193 Toyota nın Hikayesi Sakichi TOYOTA Dokuma Makinası-1891 Otomatik Dokuma Makinası , Platt Brothers & Co. Ltd. of England şirketine 1 milyon yene patent hakları satıldı. Toyota Motor Co Ltd Şirketi Kuruldu 24 12

194

195 İçerik Fikri Mülkiyet Hakları ve Önemi Patent ve Faydalı Model Süreçleri Üniversiteler ve Patent Patent İstatistikleri 27 PATENT SÜRECİ BULUŞ Patent Başvurusu Şekli İnceleme Sistem Tercihi Rusya Danimarka İsveç Avusturya EPO TPE* Araştırma Raporu Yayın 18 Ay İncelemesiz Sistem Tercihi İncelemeli Sistem Tercihi İncelemesiz Patent Belgesi 7 Yıl Rusya Danimarka İsveç Avusturya TPE* İNCELEMELİ PATENT BELGESİ 20 YIL 28 RED 14

196 Buluşunuz var Mı? işin [teknik] yanı... [buluş] teknik bir problemin çözümü için, pratikte uygulanabilir bir fikir önerisidir. [buluş]lar oyun ve iş kuralları bilgisayar programları buluş olarak kabul edilmeyenler sanat eserleri sanayide uygulanabilir yeni buluş basamağına sahip (faydalı model hariç) (551 KHK Madde 6) keşifler, bilimsel teoriler matematik metotları estetik yaratımlar 29 Patentle Korunamayacak Buluşlar Konusu kamu düzeni veya genel ahlaka aykırı olan buluşlar Bitki veya hayvan türleri veya önemli ölçüde biyolojik esaslara dayanan bitki ve hayvan yetiştirilmesi usulleri 30 15

197 Başvuru öncesi öneriler 1 Buluş konusu [teknikle] ilgili patent ön araştırması Türk Patent Enstitüsü (TPE) Avrupa Patent Ofisi (EPO) (Türkçe Arayüzlü) ABD Patent Ofisi (USPTO) Google Patent Araştırması Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı (WIPO) 31 tea 16

198

199 35 18

200 fındık ok2pxj

201

202

203 43 Başvuru öncesi öneriler 2 Bulunan dokümanlarla buluşun karşılaştırmalı incelenmesi Tarifname resim ve istemlerin hazırlanması Başvuru dosyasının hazırlanması Pazar araştırması ve koruma talep edilecek ülkelerin planlanması 44 22

204 BULUŞ Patent Başvurusu Şekli İnceleme Sistem Tercihi Rusya Danimarka İsveç Avusturya EPO TPE* Araştırma Raporu Yayın 18 Ay İncelemesiz Sistem Tercihi İncelemeli Sistem Tercihi İncelemesiz Patent Belgesi 7 Yıl Rusya Danimarka İsveç Avusturya TPE* İNCELEMELİ PATENT BELGESİ 20 YIL 45 RED Patent başvurusu nasıl yapılır? ULUSAL YOLLA 551 SAYILI KHK ULUSLARARASI ANLAŞMALAR KAPSAMINDA PCT 46 EPC 23

205 Patent Başvurusu için Gerekli Unsurlar Başvuru dilekçesi Özet Tarifname İstemler Başvuru ücreti dekontu 47 BULUŞ Patent Başvurusu Şekli İnceleme Sistem Tercihi Rusya Danimarka İsveç Avusturya EPO TPE* Araştırma Raporu Yayın 18 Ay İncelemesiz Sistem Tercihi İncelemeli Sistem Tercihi İncelemesiz Patent Belgesi 7 Yıl Rusya Danimarka İsveç Avusturya TPE* İNCELEMELİ PATENT BELGESİ 20 YIL 48 RED 24

206 Buluş başlığı Resimlerin ve buluşun detaylı açıklaması Daha önceden yayınlanmış patentlere atıflar Buluşun ilgili olduğu teknik saha ve tekniğin bilinen durumu Buluşun çözmünü amaçladığı teknik problemler 49 BULUŞU AÇIKLAYAN RESİMLER Yazılı kısım içermez Tarih ve imza atılır Ölçülendirme yapılmaz Parçalar tarifnamedeki anlatım sırasına göre numaralandırılır Akış şemaları ve diyagramlar resim olarak kabul edilir Çizim aletleriyle veya bilgisayarla çizim yapılır, fotoğraf veya renk kullanılmaz

207 BAŞVURU UNSURLARININ FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ: Bilgisayar veya daktilo ile yazılır 2 cm Başvuru unsurları yeni bir sayfadan başlar Satır aralığı 1.5 aralıklıdır. 2,5 cm 2 cm Sayfalar, A4 ölçüsünde olmalıdır. (29.7 cm x 21 cm) Sayfalar minimum marjlara uygun olmalıdır. 2 cm Sayfalar kullanılmış yüzey etrafında çerçeveler içermemelidir. Sayfalar birbirini izleyen rakamlar ile numaralandırılmalıdır. Sayfalarda delik, buruşukluk,katlanma, silinti, leke olmamalıdır. 51 BULUŞ Patent Başvurusu Şekli İnceleme Sistem Tercihi Rusya Danimarka İsveç Avusturya EPO TPE* Araştırma Raporu Yayın 18 Ay İncelemesiz Sistem Tercihi İncelemeli Sistem Tercihi İncelemesiz Patent Belgesi 7 Yıl Rusya Danimarka İsveç Avusturya TPE* İNCELEMELİ PATENT BELGESİ 20 YIL 52 RED 26

208 BULUŞ Patent Başvurusu Şekli İnceleme Sistem Tercihi Rusya Danimarka İsveç Avusturya EPO TPE* Araştırma Raporu Yayın 18 Ay İncelemesiz Sistem Tercihi İncelemeli Sistem Tercihi İncelemesiz Patent Belgesi 7 Yıl Rusya Danimarka İsveç Avusturya TPE* İNCELEMELİ PATENT BELGESİ 20 YIL 53 RED ARAŞTIRMA Başvuru tarihinden (varsa rüçhan tarihinden) itibaren onbeş ay içinde talep yapılır. Araştırma raporu ile raporda belirtilen referans patent ve yayınların kopyaları da başvuru sahibine bildirilir. Araştırma raporu Enstitü tarafından yayınlanır

209 TEKNİĞİN BİLİNEN DURUMU Yenilik (Madde 7) Tekniğin bilinen durumu, başvuru tarihinen önce, buluş konusunda dünyanın herhangi bir yerinde toplumca erişilebilir yazılı veya sözlü tanıtım, kullanım veya bir başka yolla açıklanan bilgilerden oluşur. 55 Tekniğin bilinen durumu Başvuru tarihi: ZAMAN Patent başvurusu tarihinden sonra yayınlanmış olan ve patent başvurusu tarihinden önceki tarihli Türk patent ve faydalı model belgesi başvurularının yayınlanan ilk metinleri tekniğin bilinen durumuna dahildir

210 ARAŞTIRMA RAPORUNUN DÜZENLENMESİ Geçici 2 nci madde Enstitü'de tekniğin bilinen durumu ile ilgili araştırma raporu düzenlenmesi için gerekli teşkilat kuruluncaya kadar, bu Kanun Hükmünde Kararname hükümleri uyarınca Enstitü tarafından düzenlenmesi öngörülen tekniğin bilinen durumu ile ilgili araştırma raporu, milletlerarası niteliği tanınmış araştırma kuruluşları tarafından düzenlenir. Anlaşmalı ofisler: RU, DK, SE, DK, AT, EPO 2005 yılından itibaren TPE araştırma yapmaya başlamıştır. 57 EP G02C7/02 G02B5/22 X (yada Y, A) 1-4 DE A (KUROPKA HORST) 11 AUGUST 1994 *özet* *sayfa 1, satır 10 satır 25* *sayfa 3, satır 12 satır 45* 24 Ağustos

211 59 BULUŞ Patent Başvurusu Şekli İnceleme Sistem Tercihi Rusya Danimarka İsveç Avusturya EPO TPE* Araştırma Raporu Yayın 18 Ay İncelemesiz Sistem Tercihi İncelemeli Sistem Tercihi İncelemesiz Patent Belgesi 7 Yıl Rusya Danimarka İsveç Avusturya TPE* İNCELEMELİ PATENT BELGESİ 20 YIL 60 RED 30

212 BULUŞ Patent Başvurusu Şekli İnceleme Sistem Tercihi Rusya Danimarka İsveç Avusturya EPO TPE* Araştırma Raporu Yayın 18 Ay İncelemesiz Sistem Tercihi İncelemeli Sistem Tercihi İncelemesiz Patent Belgesi 7 Yıl Rusya Danimarka İsveç Avusturya TPE* İNCELEMELİ PATENT BELGESİ 20 YIL 61 RED BULUŞ Patent Başvurusu Şekli İnceleme Sistem Tercihi Rusya Danimarka İsveç Avusturya EPO TPE* Araştırma Raporu Yayın 18 Ay İncelemesiz Sistem Tercihi İncelemeli Sistem Tercihi İncelemesiz Patent Belgesi 7 Yıl Rusya Danimarka İsveç Avusturya TPE* İNCELEMELİ PATENT BELGESİ 20 YIL 62 RED 31

213 Örnek Patent İncelemesi 1. istem: Üzerine oturulmak üzere geliştirilen bir ürün olup özelliği, oturma yüzeyi, en az bir ayak içermesidir. 2. istem: istem 1 e göre ürün olup özelliği, yaslanma yüzeyi içermesidir. 3. istem: istem 2 ye göre ürün olup, kol dayama kolçakları içermesidir. D1: Önceki teknik Tanımlanan teknik özellikler artar, Koruma kapsamı daralır, İstemin yeni olma şansı artar 63 Patent Süreci Başvuru Araştırma Yayın İnceleme Belge 64 32

214 TÜBİTAK Patent Teşvikleri TBF1: Ulusal Patent Başvuruları İçin (Geri Ödemesiz) (3000 TL) TBF2: Uluslararası Patent Başvuruları İçin (Geri Ödemesiz) (3000 TL) TBF3: Uluslararası Patent Başvuruları İçin (Geri Ödemeli-Hibeye Dönüşebilir) ( TL ye kadar) 65 Faydalı Model Belgesi 66 33

215 Faydalı Model Sistemi Avantajları Hızlı ve basit, Araştırma ve inceleme prosedürü yok, 8 aylık tescil süreci, Erken ticari kazanç Daha kolay Buluş basamağı aranmaz, Düşük maliyet Küçük Buluşlar SME ler için patentle korunamayacak teknik ilerlemelerin, yeniliklerin korunması Dezavantajları Yasal belirsizlik Mahkeme masrafları Patentlenebililik değerlendirilmesi yapılmadan sağlanan korumada artış SME ler açısından olumsuz etki Büyük firmalar için kolay koruma 67 FAYDALI MODEL SÜRECİ BULUŞ FM Başvurusu Şekli İnceleme Karşı Görüş Bildirme İtirazlar (3 ay) Başvuruyu Geri Alma Başvuruya Devam Değişiklik Yayın 18 Ay Faydalı Model Belgesi 10 YIL 68 34

216 Fadalı Model Süreci Başvuru Şekli İnceleme Yayın İtiraz Belge 69 ULUSLAR ARASI BAŞVURU PROSEDÜRLERİ 70 35

217 GELENEKSEL PATENT SİSTEMİ 12 AY Ulusal Başvuru Paris Sözleşmesi Her bir başvuru için ulusal araştırma inceleme ve diğer işlemler. Yurtdışında Başvurular Birden fazla şekli şart Birden fazla araştırma Birden fazla yayın Birden fazla inceleme değerlendirilmesi Çeviri ve ulusal ücretlerin 12 ay içinde yatırılması 71 ULUSLARARASI PATENT BAŞVURUSU Ulusal safhalara giriş (zaman) Uluslar arası yayın Ulusal başvuru Uluslararası Başvuru (PCT) uluslar arası araştırma raporu ve yazılı görüş (tercihe bağlı) uluslar arası ön inceleme (tercihe bağlıl) Uluslar arası patent verilebilirlik raporu 72 36

218 AVRUPA PATENTİ BAŞVURUSU (2.YOL) Avrupa Patenti Başvurusu Patent verilmesi işlemleri AVRUPA PATENT OFİSİ Tescil Üye ülkelerde geçerli patentler Tek bir başvuru ile bütün üye ülkelerde geçerli patent 73 İçerik Fikri Mülkiyet Hakları ve Önemi Patent ve Faydalı Model Süreçleri Üniversiteler ve Patent Patent İstatistikleri 74 37

219 Üniversitelere Yönelik Faaliyetler Bilgi ve Doküman Birimleri 44 Birimin 21 i üniversitelerde Düzenli eğitimler Birimlerin Yeniden Yapılandırılması EPO işbirliğiyle Bilgilendirme Seminerleri Patent Günleri Etkinlikleri Patent Randevu Sistemi 75 Üniversitelerde Sınai Mülkiyet Bilgisinin Yaygınlaştırılması Projesi TPE ve Avrupa Patent Ofisi işbirliğiyle Amaç: Üniversitelerde hukuk fakültelerinde sınırlı kalan sınai mülkiyet konusundaki farkındalığın diğer fakültelerde ve birimlerde yaygınlaştırılması 76 38

220 Proje Gelişim Süreci 21 Şubat İstanbul; Çalıştay 70 in üzerinde üniversiteden üst düzey temsilcinin katılımıyla 2-3 Aralık 2008 Hollanda ; Uluslararası İzleme Konferansı Üniversitelerde sınai mülkiyet bilgisinin yaygınlaştırılmasına yönelik Yol Haritası hazırlandı 17 Haziran 2010 Viyana; İlerleme Konferansı Türkiye bu alandaki çalışmalarıyla başarılı iki ülkeden biri seçildi (İspanya ve Türkiye) 21 Eylül 2011 Ankara; Yönlendirme Komitesi 1. Toplantısı 23 Aralık Ankara; Bölge Koordinatörleri 1. Toplantısı 28 Şubat Ankara; Bölge Koordinatörleri 1. Toplantısı 77 Yol Haritasında Yer Alan Eylemler Yönlendirme Komitesinin Oluşturulması İyi Uygulamaların Paylaşılması, Destek Uygulamalarının Oluşturulması İçin Üniversiteler Arası İletişimin Koordinasyonu Üniversitelerde SMH Politikası Oluşturulması ve Farkındalığın Arttırılması Kısa Eğitim Programlarının (Sertifika Programları) Oluşturulması SMH Uzmanları Yetiştirilmesine Yönelik, İleri Düzeyde Disiplinlerarası Program Oluşturulması Üniversiteler Bünyesinde Teknoloji Transfer ve Bilgi ve Doküman Birimlerinin Kapasitelerinin İyileştirilmesi ve Yenilerinin Kurulması Üniversitelerden Çıkan Buluşların Ticarileştirilmesi İçin Yöntemlerin Sadeleştirilmesi 78 39

221 Yönlendirme Komitesi Kurulma amacı: Yol haritasını revize etmek ve uygulamasını takip etmek Yönlendirme Komitesi Başkanı: Prof. Dr. Habip ASAN - TPE Başkanı Ulusal Koordinatör: Prof. Dr. Fazilet VARDAR SUKAN Ege Üniversitesi Bölge Koordinatörleri: Akdeniz Bölgesi: Prof. Dr. Hamit SERBEST Çukurova Üniversitesi Doğu Anadolu Bölgesi: Prof. Dr. Erhan AKIN Fırat Üniversitesi Ege Bölgesi: Prof. Dr. Fazilet VARDAR SUKAN Ege Üniversitesi Güneydoğu Anadolu Bölgesi: Prof. Dr. Nihat YILDIRIM-Gaziantep Üniversitesi İç Anadolu Bölgesi: Yrd. Doç Dr. Hamdi PINAR- Bilkent Üniversitesi Karadeniz Bölgesi: Prof. Dr. Birdoğan BAKİ - Karadeniz Teknik Üniversitesi Marmara Bölgesi: Prof. Dr. Gülay BARBAROSOĞLU - Boğaziçi Üniversitesi Bölge Temsilcileri: 27 üniversiteden akademisyenler YÖK Temsilcisi: Prof. Dr. Recep VARÇIN-Ankara Üniversitesi TPE Temsilcileri: 4 temsilci 79 Patent Eğitim Seti Kapsamlı bir eğitim seti (EPO- Teaching Kit) Türkçeye çevrildi 80 40

222 İçerik Fikri Mülkiyet Hakları ve Önemi Patent ve Faydalı Model Süreçleri Üniversiteler ve Patent Patent İstatistikleri 81 Patent Faydalı Model Toplam patent başvurularında artış : %16 Yerli patent başvurularında artış: %26 Türkiye nin buluş yapısı dönüşüyor. F.Model Patent 2011 yılı: patent Faydalı model = başvuru

223 Üniversitelerin Patent Başvuru İstatistikleri* Başvuru Üniversite Teknopark- Yerli Başvurular Toplam Yılı Teknokent İçindeki Oran ,59% ,82% ,93% ,35% ,16% ,89% ,56% ,83% ,04% ,48% ,96% ,57% ,59% ,70% ,83% ,38% ,36% * Başvuru sahibinin adında ya da adresinde "Üniversite","Prof.", "Doç.","Dr." ifadesi geçen başvurular üniversite başvurusu olarak değerlendirilmiştir. * Üniversite bünyesinde yer alan Teknopark ya da Teknokentlerden gelen başvurular ayrı bir sütunda yer almaktadır. 83 Uluslararası Patent (PCT) artış oranı: % *

224 patentlerle ilgili genel yanılgılar/hatalar sadece [yeni] buluşlar patent konusu olur ulusaldır, dünya patenti yoktur kalite belgesi ya da pazarda başarı garantisi değildir bilinenlerden daha iyi çalıştığı anlamı taşımaz sadece belirli bir süre gizlidir 85 Buluş çözümü amaçlanan problemden çok daha karmaşık

225 Buluşunu başvuru yapana kadar gizli tut. Kimseye açıklama Kusura bakmayın ama... Buluşunuz yeni değil

226 Bunu kim kullanır ki Buluş, eğer gizli tutulabilirse güvendedir... 45