Barselona Anlaşması Süreci

Transkript

1 T.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI ÇEVRE YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DENİZ VE KIYI YÖNETİMİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI EGE VE AKDENİZ ŞUBESİ MÜDÜRLÜĞÜ

2 EGE VE AKDENİZ ŞUBESİ Deniz ekosistemini olumsuz yönde güncelliğini koruyan kirlilik kaynakları; 1-Kara kökenli kirliliği Kirleticilerin sebep etkileyen olduğu 2-Gemi ve Deniz Araçlarından Kaynaklanan Kirlilik 2 ve deniz 2-1- Gemilerin normal operasyonları sonucu ortaya çıkan atıklarından kaynaklanan kirlilik 2-2- Kazalar Sonucu oluşan deniz kirliliği 3-Diğer kirleticiler

3 EGE VE AKDENİZ ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ ULUSLARARASI TARAF OLUNAN SÖZLEŞMELER VE PROTOKOLLER Bölgesel Sözleşmeler (Akdeniz Bölgesi) Akdeniz in Deniz Çevresinin Ve Korunması Sözleşmesi (Barselona Barselona-1976, 1995 (Türkiye, 2002) Kıyı Bölgesinin Sözleşmesi), Akdeniz'de Gemilerden Ve Uçaklardan Boşaltmadan Kaynaklanan Kirliliğin Önlenmesi Protokolü (Boşaltım Protokolü-1976, 1995), (Türkiye, 2002) Olağanüstü Hallerde Akdeniz in Kirlenmesinde Yapılacak Mücadele Ve Gemilerden Kaynaklanan Kirliliğin Önlenmesinde İşbirliği Protokolü (Acil Durum Protokolü-REMPEC-1976, 2002), (Türkiye, 2003) Akdeniz'in Kara Kökenli Kaynaklardan Dolayı Kirlenmeye Karşı Korunması Protokolü (LBS Protokolü-1980, 1996), (Türkiye, 2002) 3

4 BARSELONA SÖZLEŞMESİ İmza/Başlangıç tarihi: Yürürlüğe giriş tarihi: Organize eden Uluslararası Kuruluş: Küresel Çevre İmkanı (GEF), Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP), Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP), Dünya Bankası (World Bank), Avrupa Komisyonu (EC) ve Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO) gibi bölgesel ve uluslararası kuruluşlar ile işbirliği halinde devam etmektedir Karar Organları: MAP çerçevesinde yapılan çalışmaların sekreteryası ve koordinasyonu Atina da yerleşik MAP Koordinasyon Birimi ne (MED-UNİT) verilmiştir. MAP in çeşitli çalışmaları, bu koordinasyon birimine bağlı olarak görev yapan Bölgesel Faaliyet merkezleri tarafından yürütülmektedir. 4

5 Barselona Anlaşması Süreci 5

6 BARSELONA SÖZLEŞMESİ Şubece Yürütülen Görevler; MED-POL Ulusal Koordinatörlüğü Mavi Plan Bölgesel Faaliyet Merkezi (BP/RAC) Ulusal Odak Noktalığı Acil Müdahale Bölgesel Faaliyet Merkezi (REMPEC) Ulusal Odak Noktalığı REMPEC Hükümet Odak Noktalığı Temiz Üretim Merkezi (CP/RAC) Ulusal Odak Noktalığı 6

7 7

8 BARSELONA SÖZLEŞMESİ Sözleşme/Süreç altında oluşturulan komiteler, çalışma grupları v.s.:.: MAP çerçevesinde yapılan çalışmaların sekreteryası ve koordinasyonu Atina da yerleşik MAP Koordinasyon Birimi ne (MED-UNİT) verilmiştir. MAP in çeşitli çalışmaları, bu koordinasyon birimine bağlı olarak görev yapan Bölgesel Faaliyet Merkezleri tarafından yürütülmektedir. Bu merkezler şunlardır; 1. Mavi Plan Bölgesel Faaliyet Merkezi (BP/RAC): Fransız Hükümetinin desteğiyle Sofya Antipolis de kurulmuştur. Akdeniz havzasında sürdürülebilir kalkınmaya yönelik olarak yapılacak çalışmalar ile ilgili senaryolar oluşturmakla görevlidirler. Bölgesel Faaliyet Merkezleri bu kapsamda özellikle; demografik değişiklikler, kentleşme, turizm, tarım, endüstri, enerji, taşımacılık ile tüm bu faktörlerin toprak, su, ormanlar, kıyı alanları ve deniz alanlarına olan etkileri incelenmektedir. 8

9 BARSELONA SÖZLEŞMESİ 2. Öncelikli Eylem Programı Faaliyet Merkezi (PAP/RAC): Hırvatistan Hükümetinin desteğiyle Siplit de kurulmuştur. Özellikle sürdürülebilir sosyo- ekonomik kalkınmaya yönelik olarak; çevresel yönetim tekniklerini teşvik etmek, kıyı bölgelerinin entegre planlaması ve yönetimi için yöneltici ilkeler hazırlamak, Akdeniz turizminin çevreyle uyumlu bir şekilde geliştirilmesi, su kaynaklarının geliştirilmesi gibi faaliyetlerin gerçekleştirilmesinden sorumludur. 3. Acil Müdahale Bölgesel Faaliyet Merkezi (REMPEC): Malta Hükümetinin desteğiyle Malta da kurulmuştur. REMPEC in görevleri; taraf ülkelere petrol ve diğer zararlı maddelerin yol açtığı kirlilikle mücadele konusunda gerekli bilgileri aktarmak, Akdeniz e kıyısı olan ülkelerin önemli deniz kirlenmeleri olaylarında kapasitelerini güçlendirmek ve bu ülkeler ile işbirliği yapmak, taraf ülkelerin hazırlamaları gereken ulusal acil durum planlarının hazırlanmasına yardımcı olmak, liman kabul tesisleri kurulması ve kullanımı konularında taraf ülkelere gerekli desteği sağlamak ve ilgili uluslar arası kuruluşlar ile kurulacak ilişkilere aracılık etmek, deniz kazası sonucu meydana gelecek petrol ve tehlikeli madde kirliliğine hazırlıklı olma ve bu kirliliğe müdahale konusunda eğitim kursları düzenlemek, teknolojik işbirliği ve eğitim konularında bilgi alışverişini sağlamak, operasyonel, teknik, bilimsel, yasal ve finansal konularda bilgi aktarımını sağlamak olarak belirlenmiştir. 9

10 BARSELONA SÖZLEŞMESİ 4. Özel Koruma Alanları Bölgesel Faaliyet Merkezi (RAC/SPA): Tunus Hükümetinin katkılarıyla Tunus da kurulmuştur. Temel amaçları; özel koruma alanları ve biyolojik çeşitliliğe ait Protokol hükümlerinin yerine getirilmesi, özellikle nesli tehlike altında olan deniz kaplumbağaları, Akdeniz foku, gibi türler ile deniz vejetasyonunun korunması ile ilgili eylem planlarının hazırlanması ve uygulanması konusunda çalışmalar gerçekleştirmek, çeşitli eğitim programları düzenlemekle yükümlüdürler. 5. Uzaktan Algılama Bölgesel Faaliyet Merkezi (ERS/RAC): İtalyan Hükümetinin desteğiyle Palermo da kurulmuştur. Temel amacı; Akdeniz havzasındaki deniz ve kıyısal alanlardaki değişiklikleri uzaktan algılama teknik ve yöntemleri ile gözlemek, kıyı alanları yönetim programı (CAMP) ile işbirliği çerçevesinde, bölgesel ve yerel düzeyde çeşitli uygulama projeleri gerçekleştirmek. 6. Temiz Üretim Merkezi (CP/RAC): İspanya Hükümetinin desteğiyle Barselona da kurulmuş olup temiz üretim ve kirliliğin önlemesi teknikleri ve uygulamaları ile ilgili bilgilerin dağıtımından sorumludur. 10

11 BARSELONA SÖZLEŞMESİ Kültürel Alanların Korunması Sekretaryası: Fransız Hükümetinin desteğiyle merkezi Marsilya da bulunan Sekretarya, Akdeniz de özellikle koruma önemine sahip olan 100 kültürel alanın korunması çalışmalarının gerçekleştirilmesi amacıyla kurulmuş olup; halen faaliyetlerine başlamamıştır. Üye sayısı: Akdeniz e kıyısı olan 16 ülke tarafından 28 Ocak-4 Şubat 1975 tarihleri arasında Barselona da yapılan hükümetlerarası toplantıda kabul edilmiştir. MAP bügün 21 Akdeniz Ülkesi ve Avrupa Birliği tarafından yürütülmektedir. 11

12 EGE VE AKDENİZ ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ Diğer Sözleşmeler Denizlerin Gemiler tarafından Kirletilmesinin Hakkında Uluslararası Sözleşme (MARPOL 73/78) Önlenmesi 1992 Petrol Kirliliğinden Doğan Zararın Hukuki Sorumluluğu İle ilgili Uluslar arası Sözleşme (CLC Sözleşmesi) 1992 Petrol Kirliliği Zararının Tazmini İçin Bir Uluslar arası Fonun Kurulması İle İlgili Uluslar arası Sözleşme (FUND Sözleşmesi) 1990 Tarihli Petrol Kirliliğine Karşı Hazırlıklı Olma Müdahale ve İşbirliği İle İlgili Uluslar arası Sözleşme (OPRC Sözleşmesi) 12

13 EGE VE AKDENİZ ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ AB Mevzuatı 2000/60 EC Su Çerçeve Direktifi 76/464/EEC Tehlikeli Madde Deşarjıyla Su Kirliliği Direktifi 91/271/EEC Kentsel Atık Su Direktifi Yüzme suyu Kalitesi Direktifi (76/160) Shellfish direktifi AB ne üye ülkeler arasında acil müdahale konusunda bir işbirliği çatısındnın oluşturulmasına yönelik 2850/ sayılı direktif Marine Strateji 13

14 EGE VE AKDENİZ ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ YÜRÜRLÜKTEKİ MEVZUAT a)-kanunlar Deniz Çevresinin Petrol ve Diğer Zararlı Maddelerle Kirlenmesinde Acil Durumlarda Müdahale ve Zararların Tazmini Esaslarına Dair Kanun ( ) b)-yönetmelikler Yüzme Suyu Kalitesi Yönetmeliği ( ) Deniz Çevresinin Petrol ve Diğer Zararlı Maddelerle Kirlenmesinde Acil Durumlarda Müdahale ve Zararların Tazmini Esaslarına Dair Kanun Kapsamında Mal ve Hizmet Alımına İlişkin Yönetmelik ( ) Deniz Çevresinin Petrol ve Diğer Zararlı Maddelerle Kirlenmesinde Acil Durumlarda Müdahale ve Zararların Tazmini Esaslarına Dair Kanun un Uygulama Yönetmeliği ( ) 14

15 EGE VE AKDENİZ ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ YÜRÜRLÜKTEKİ MEVZUAT c)- Tebliğler Denizlerde Balık Çiftliklerinin Kurulamayacağı Hassas Alan Niteliğindeki Kapalı Koy ve Körfez Alanlarının Belirlenmesine Dair Tebliğ ( ) Risk Değerlendirmesi ve Acil Müdahale Planlarını Hazırlayacak Kurum/Kuruluşların Asgari Özelliklerine Dair Tebliğ ( ) d)- Genelgeler Derin Deniz Deşarjı Proje Onay Genelgesi (2006/212 ) 15

16 EGE VE AKDENİZ ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ TASLAK MEVZUAT Deniz Çevresinin Petrol ve Diğer Zararlı Maddelerle Kirlenmesinde Acil Durumlarda Müdahale ve Zararların Tazmini Esaslarına Dair Kanunda Yer Alan Mali Sorumluluk Garantileri Uygulama Yönetmeliği Taslağı Deniz Çevresinin Petrol ve Diğer Zararlı Maddelerle Kirlenmesinde Acil Durumlarda Müdahalede Bulunabilecek Kurum/Kuruluşların Asgari Özelliklerinin Belirlenmesine İlişkin Yönetmelik Taslağı Denizlerde Balık Çiftliklerinin Kurulamayacağı Hassas Alan Niteliğindeki Kapalı Koy ve Körfez Alanlarının Belirlenmesine İlişkin Yönetmelik Taslağı Denizlerde Kurulan Balık Çiftliklerinin İzlenmesine İlişkin Tebliğ Taslağı Acil Durum ve Kazalarda Dispersant Kullanımına Dair Tebliğ Taslağı 16

17 EGE VE AKDENİZ ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ Sektörel Envanter (En Son Mevcut Bilgiler) 1. Derin Deniz Deşarjı Envanteri 2006 Yılı İtibariyle İllerden Gelen Bilgiler; Akdeniz de 4 ilde, 9 adet, Ege Denizi nde 6 ilde, 15 adet, Karadeniz de 12 ilde, 50 adet, Marmara Denizi nde 8 ilde, 25 adet Derin Deniz Deşarjı 2.Belediyelerin Atıksu Arıtma Tesisleri Envanteri 2006 Yılı İtibariyle; Akdeniz Bölgesi nde 7 ilde, 32 adet, Ege Bölgesi nde 6 ilde, 36 adet, Karadeniz Bölgesi nde 10 ilde, 24 adet, Marmara Bölgesi nde 8 ilde, 45 adet Atıksu Arıtma Tesisi 3. Risk Değerlendirmesi Ve Acil Müdahale Planlarını Hazırlamak İçin Bakanlıktan Uygun Görüş Belgesi Alan Kurum / Kuruluşlar: 15 adet 17

18 EGE VE AKDENİZ ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ 4.Kanun ve Yönetmelik kapsamında kıyı tesisi tanımına göre acil müdahale planı hazırlatması gereken kıyı tesisi sayısı: Yat limanları, marinalar, iskeleler dahil: 533 Yat limanları, iskeleler hariç: Mavi Bayrak Ödülü alan yerler Mavi Bayrak verilmesinde plajlar için 27 ve marinalar için 16 kriter aranmaktadır ve bu kriterler bölgenin altyapısı ve deniz suyu analizlerini kapsamaktadır yılında 235 plaj, 14 marina Mavi Bayrak ile ödüllendirilmiştir. 18

19 GEMİ KAYNAKLI DENİZ KİRLİLİĞİ Deniz kirliliğinin %80 ni kara kökenli kirleticiler oluşturmakla birlikte gemi ve deniz araçlarından kaynaklanan kirleticilerin büyük bir çoğunluğunu petrol ve diğer zararlı maddelerin oluşturduğu düşünüldüğünde deniz ve çevresine verilen olumsuz etkinin ne denli fazla olduğu ortadır. Diğer taraftan, petrolden kaynaklanan diğer deniz kirliliğinin yanında kısa sürede kısıtlı deniz alanına büyük miktarda petrolün dökülmesi daha etkileyicidir. Sonuç olarak bu durumda deniz canlılarına ve kıyı kaynaklarına yaptıkları ani ve sürekli tahribatı belirtmek gerekir. Fakat bütün bu etkiler dünya okyanusları göz önüne alındığında gemilerden kaynaklanan deniz kirliliği ancak %8 ini kazalar oluşturmaktadır. 19

20 GEMİ KAYNAKLI DENİZ KİRLİLİĞİ Tanker kazaları esnasında, oldukça kısa bir zaman periyodu içinde sınırlı bir deniz yüzeyine düşük miktarlarda petrol karışmaktadır. Bunların etkileri oldukça şiddetli olup, deniz biyo-taşının ve sahil kaynaklarının belirli bir bölümüne ağır zarar verirler. Gemi ve kıyı tesisi kaynaklı kazaların balıkçılık, balık çiftlikleri, yüzme suyu alanları, turizm aktiviteleri gibi rekreasyon amaçlı veya ticari amaçlı diğer kullanımlara olumsuz etkilerinin yanında deniz canlıları üzerinde de meydana getirdiği olumsuz etkileri şu şekilde özetleyebiliriz. 20

21 GEMİ KAYNAKLI DENİZ KİRLİLİĞİ Petrol ürünlerinin fizyolojik faaliyetlere etkisi genellikle normal beslenme ve üreme şekillerinde anormal davranışlar olarak kendini gösterir. Etkileri petrol hidrokarbonların çok düşük değerde olduğu zaman bile gözlenebilir. Bu etkileri şöyle sıralayabiliriz. 1. Fitoplankton da hücre bölünmesinin gecikmesi ve engellenmesi 2. Balıklarda anormal yumurtlama ve yumurtlama değişmesi, kanser tümörlerinin oluşumu vb. dönemlerinin 3. Gastrapod larda kemotaktik beslenme tepkilerinin azalması. 4. Yengeçlerde beslenme davranışlarının değişmesi ile üremenin duruşu. 5. midyelerde beslenme, yem / su filtre etme faaliyetinin duruşu. 6. Kurtlarda döllenmenin azalması. 7.Kabuklularda beslenme alışkanlıklarının değişmesi 21

22 GEMİ KAYNAKLI DENİZ KİRLİLİĞİ Günümüzde petrol ve diğer zararlı maddelerin büyük ölçüde deniz yoluyla taşınması ve kıyı tesislerindeki petrol ve diğer zararlı maddelere ilişkin aktiviteler, deniz çevresinin bu faaliyetler nedeniyle petrol ve diğer zararlı maddelerle kirlenmesi konusunda önemli bir tehdit oluşturmaktadır Deniz taşımacılığı diğer taşımacılık metotları arasında en ucuz ve çevre dostu olmasına, deniz ticaretinin ve bölgenin ekonomisinin büyümesine yardımcı olmakla birlikte, yapılan uygulamalar sonucunda bölgedeki deniz çevresinin kirlenmesi riski artmaktadır 22

23 GEMİ KAYNAKLI DENİZ KİRLİLİĞİ Denizlerin gemiler tarafından kirletilmesi konusu gündeme geldiğinde en başta düşünülen konu, ani ve ağır deniz kirliliğine yol açan tanker kazalarıdır. Türkiye de meydana gelen iki önemli tanker kazasından biri; 15 Kasım 1979 tarihinde sabaha karşı Romen bandıralı Independenta tankeri ile Yunan kasterinin İstanbul Boğazı nda çarpışması ile meydana gelmiştir. Diğer kaza ise; 13 Mart 1994 tarihinde İstanbul Boğazı nda Nassi tankeri kazası meydana gelmiştir. 23

24 GEMİ KAYNAKLI DENİZ KİRLİLİĞİ Gerek deniz ve okyanusların tüm kıyısı olan ülkelerle ortak alıcı ortam olarak kullanılması gerekse de globalleşen dünyamızda çevre kirliliğinin tüm taraflarca engellenerek doğal kaynaklardan sürdürülebilir kalkınma ilkeleri doğrultusunda koruma-kullanmakullanma dengesi içerisinde kullanımının sağlanması için sözleşmeler, protokoller ikili veya çoklu anlaşmalar yapılmaktadır. 24

25 GEMİ KAYNAKLI DENİZ KİRLİLİĞİ 1-ULUSLAR ARASI DENİZCİLİK ÖRGÜTÜ(IMO) TARAFINTAN YÜRÜTÜLEN SÖZLEŞMELER: Birleşmiş Milletler 1948 yılında yaptığı toplantı sonucunda; gemilerden kaynaklanan kirliliğin önlenmesi ve kontrolü için gerekli çalışmaları yapmak üzere Uluslararası Denizcilik Örgütü (International Maritime Organization) (IMO) nun kurulmasına karar vermiştir. Bu kapsamda, IMO nun bünyesinde kurulan Marine Environment Protection Committee (Deniz Çevresi Koruma Komitesi) (MEPC) de gemilerden kaynaklanan kirliliğin önlenmesi ve kontrolü için gerekli çalışmalar ve tartışmalar yapılmakta bu konu ile ilgili çıkarılması gereken kanun ve yönetmelikler belirlenmekte mevcut protokol ve sözleşmelerde değişiklik yapılması veya yeni protokol veya sözleşme hazırlanması ile ilgili konular tartışılmakta ve gerekli çalışmalar yapılmaktadır.gemilerden kaynaklanan kirliliğin önlenmesi ve zararların tazminine ilişkin olarak ülkemizin taraf olduğu IMO Sözleşmeleri 25

26 UNEP IMO MAP MEPC BARSELONA SÖZLEŞMESİ MARPOL 73/7878 ACİL DURUM PROTOKOLÜ OPRC-HNS REMPEC 26

27 EMSA 27

28 GEMİ KAYNAKLI DENİZ KİRLİLİĞİ EMSA (European Maritime Safety Agency) Avrupa Denizcilik Güvenliği Ajansı Avrupa birliği ülkelerinin ticari taşımacılığının %90 ı deniz taşımacılığı oluşturmakta olup, deniz taşımacılığı Avrupa Birliği ülkeleri için son derece önem arz etmektedir. Bu nedenle denizde güvenli korunaklı ve temiz taşımacılık yapılabilmesi için gerekli politikaların düzenlenmesi sırasında bu politikalara gerekli alt yapıyı oluşturmak üzere 27 Haziran 2002 tarihinde Avrupa Birliği bünyesinde Avrupa Denizcilik Güvenliği Ajansı kurulmuştur. 28

29 GEMİ KAYNAKLI DENİZ KİRLİLİĞİ EMSA nın ana amacı Avrupa Birliğine üye ülkelerine deniz güvenliği, deniz çevresinin korunması ve gemilerden kaynaklanan kazasal ve operasyonel kirliliğin önlenmesi ile ilgili Avrupa Birliği mevzuatının düzenli uygulanması ve geliştirilmesi hususunda teknik ve bilimsel destek sağlamaktır. Bu kapsamda EMSA sadece üye ülkeleri değil aday ülkeleri de mevzuat uyum çalışmaları sırasında çalışmalarına ışık tutmak amacıyla bünyesinde yaptığı tüm seminer, çalıştay v.b. toplantılara davet etmektedir. EMSA çalışma konularını söyle özetleyebiliriz; 29

30 GEMİ KAYNAKLI DENİZ KİRLİLİĞİ - Deniz Çevresinin Korunması Deniz Çevresinin ve Ekosisteminin Korunması için Tematik Strateji ve Deniz Stratejisi Direktifi (Tematik Stratejinin genel amacı; denizlerin sürdürülebilir kullanımı ve deniz ekosisteminin korunmasıdır.) Çevre ve Orman Bakanlığı - Deniz güvenliği Denizcilik Müsteşarlığı Gemilerin operasyonel faaliyetlerinden kaynaklanan kirliliğin önlenmesi ile İllegal deşarjların önlenmesi ve suçluların kovuşturulmasına ilişkin faaliyetler (Yasal mevzuat Çevre ve Orman Bakanlığı ) 2005/35/EC -Gemi Kaynaklı Kirlilik Ve Anlaşma İhlallerine Karşı Ceza Başlatımı Hakkında Yönergesi(Yasal mevzuat Çevre ve Orman Bakanlığı ) 2000/59 EC -Gemilerden Kaynaklanan Atık Ve Kargo Artıkları İçin Atık Alım Tesisleri Yönergesi (Yasal mevzuat Çevre ve Orman Bakanlığı ) 30

31 GEMİ KAYNAKLI DENİZ KİRLİLİĞİ -Gemilerden kaynaklanan kazaların önlenmesi ve müdahale 2850/2000/EC Kazalardan kaynaklanan veya kasıtlı deniz kirliliği alanında işbirliği çerçevesi oluşturan Yönergesi (Yasal mevzuat Çevre ve Orman Bakanlığı ile Denizcilik Müsteaşarlığı) 31

32 No İsim Tarih Yer Dökülme Miktarı(ton) 1 Atlantic Empress 1979 Batı Hint Adaları ABT Summer 1991 Angola Castillo de Bellver 1983 Güney Afrika Amoco Cadiz 1978 Fransa Haven 1991 İtalya Odyssey 1988 Kanada Torrey Canyon 1967 Birleşik Krallık Sea Star 1972 Umman Körfezi Irenes Serenade 1980 Yunanistan Hawaiian Patriot 1979 Honolulu Independenta 1979 Türkiye Braer 1993 Birleşik Krallık Aegean Sea 1992 İspanya Sea Empress 1996 Birleşik Krallık Prestige 2002 İspanya Exxon Valdez 2002 Amerika Erica 1999 Fransa Nassia 1994 Türkiye Hebei Spirit 2007 Kore Volgoneft Türkiye 1.500

33 INDEPENDENTA İstanbul Boğazı NASSIA İstanbul Boğazı VOLGONEFT 248 Florya/İstanbul GOTTIA İstanbul Boğazı ORCUN C Kilyos / İstanbul

34

35

36

37

38

39 39

40 40

41 41

42 42

43 KİLYOS- İSTANBUL 19 OCAK 2010 ORÇUN C GEMISI

44 Gemi kazası detayları Moldova bayraklı 145 m uzunluğundaki kuru yük gemisi, yüksüz bir şekilde 19 Ocak tarihinde Kilyos önlerinde demir tarayarak Güven Burnu na oturmuştur. Geminin kendi yakıtı olan 96 ton fuel oil ve 25 ton dizel taşıdığı bildirilmiştir. Petrol döküntüsü 4 ana etkilemiştir. bölgeyi

45 45

46 46

47 47

48 5312 SAYILI KANUN DENİZ ÇEVRESİNİN PETROL VE DİĞER ZARARLI MADDELERLE KİRLENMESİNDE ACİL DURUMLARDA MÜDAHALE VE ZARARLARIN TAZMİNİ ESASLARINA DAİRKANUN Kanun No Kabul Tarihi : SÖZ KONUSU KANUNUN AMACI; Acil durumlarda gemilerden ve kıyı tesislerindeki faaliyetlerden kaynaklanan kirlenme tehlikesini ortadan kaldırmak veya kirlenmeyi azaltmak ve gidermek, sınırlamak ve gidermek üzere uygulanacak müdahale ve hazırlıklı olma esaslarını, Olay sonucu ortaya çıkan zararların tespit ve tazmin esaslarını, Kanun kapsamına giren kişilerle, kurum, kuruluş, gemi ve tesislerin Kanunda belirtilen ilgililerinin görev yetki ve sorumluluklarını belirlemektir. 48

49 5312 SAYILI KANUN Bu Kanun kapsamındaki tüm gemi ve kıyı tesislerinin sorumlu tarafları; olayın meydana gelmesinin önlenmesi, olayın meydana geldiği durumlarda ise zararın azaltılması, giderilmesi, amacıyla koruyucu önlemler de dahil uluslararası hukukun öngördüğü ve seyir, can, mal ve çevre emniyetinin gerektirdiği yükümlülüklere ilişkin tüm tedbirleri almakla yükümlü olacaklardır. 49

50 5312 Sayılı KANUNUN UYGULAMA YÖNETMELİĞİ Uygulama Yönetmeliği Resmi Gazete Tarihi: ResmiGazeteSayısı:

51 Çıkarılacak Yönetmelik Adı Kanunda Aldığı Madde Gemilerin Bildirimine İlişkin Yönetmelik Madde 5 Madde 5 Denetime İlişkin Yönetmelik Madde 5 Madde 54 Zarar Tespit Komisyonun Çalışma Usul ve Esaslarına İlişkin Yönetmelik Tazmin ve Ödemelere İlişkin Usul ve Esasları İçeren Yönetmelik Kirlenme Olaylarının Bildirimine İlişkin Usul ve Esasları İçeren Yönetmelik Müdahale Yetkisine İlişkin Usul ve Esasları İçeren Yönetmelik Acil Müdahale Planlarının Hazırlanmasına İlişkin Usul ve Esasları İçeren Yönetmelik Tehlike Altındaki Gemilerin Uygun, Güvenli Deniz Alanlarına Kabulü 5312 sayılı Kanun Kapsamında mal ve Hizmet Alımına İlişkin Usul ve Esasları İçeren Yönetmelik Yönetmelikte Yer Aldığı Madde Madde 10 Madde 38 ve 39 Madde 11 Madde 42 Madde 13 Madde 6 Madde 15 Madde 10 ile 2, 11, 12, 13, 14,15, 16,17, 18, 19, 20 Madde 18 Madde 21 Madde 26 Madde 21, 22, 23, 24, 25, ve 26 ve EK-I A, B, C; n EK- II, EK- III Madde 52 ve EK-I D Ayrı bir Yönetmelik Olarak Çıkarıldı. ( tarih ve sayılı Resmi Gazetede 51 Yayımlanarak Yürürlüğe girmiştir.)

52 5312 Sayılı KANUNUN UYGULAMA YÖNETMELİĞİ KAPSAM KURUM / KURULUŞLAR GEMİLER KIYI TESİSİLERİ 52

53 5312 Sayılı KANUNUN UYGULAMA YÖNETMELİĞİ GÖREV YETKİ VE SORUMLULUKLAR; Çevre ve Orman Bakanlığığ ı; Genel koordinasyon, acil müdahale planlarının hazırlanması kıyı alanları acil müdahale planlarının uygulanması, kirlenmenin türü ve etkilerinin belirlenmesi, çevreye olan zararların tespiti ve olay sonrası kirlilikten etkilenen alanların rehabilitasyonu, Denizcilik Müsteşarlığığ ı; deniz araçlarından kaynaklanan deniz kirliliğinin önlenmesine yönelik acil müdahale planlarının uygulanması, hazırlıklı olma, kirliliğe müdahale, zararların tazmini ve mali sorumluluk garantilerinin bildirimi konularının icrası, Sahil Güvenlik Komutanlığı; asayiş ve kolluk görevleri 53

54 5312 Sayılı KANUNUN UYGULAMA YÖNETMELİĞİ MAÜDAHALE BİLDİRİM KİRLENMNİN TESPİTİ MÜDAHALE ATIKLARIN TOPLANMASI VE BERTARAFI REHABİLİTASYON 54

55 5312 SAYILI KANUNUN UYGULAMA YÖNETMELİĞİ Bu Yönetmelik çerçevesinde; Kıyı tesisleri muhtemel kirliliğe müdahale etmek üzere personel, malzeme ve ekipman bulundurmak zorunda olacaklardır. Kanun ve yönetmelik kapsamında kalan tüm gemilerin karasularımıza girmeden 48 saat önce gemi ve taşıdığı yük ile ilgili bilgi vermek zorundadır. Gemi ve kıyı tesislerinin sorumlu tarafları, olay sonucu ortaya çıkan kirlenmenin veya kirlenme tehlikesinin neden olduğu; temizleme masraflarını, koruyucu önlemlere ilişkin masrafları, toplanan atıkların taşınması ve bertarafı için yapılacak masrafları, vb. tazmin etmekle müteselsilen sorumlu olacaklardır. 55

56 5312 SAYILI KANUNUN UYGULAMA YÖNETMELİĞİ Müdahale faaliyetleri kapsamında teşkilatlanmayı, yetki, görev ve sorumlulukları, yapılacak işlemleri, hazırlıklı olma, müdahale imkan ve kabiliyetleri ile diğer hususları içerecek olan Acil Müdahale Planları; Kıyı tesisi Acil Müdahale Planı Gemi Acil Müdahale Planı Bölgesel Acil Müdahale Planı Ulusal Acil Müdahale Planları Bakanlığımızın koordinasyonunda Denizcilik Müsteşarlığı ile birlikte hazırlanacaktır. 56

57 5312 SAYILI KANUNUN UYGULAMA YÖNETMELİĞİ Yönetmelik ve ilgili uluslararası sözleşme hükümlerine uygunluğunu temin etmek için Müsteşarlık gemileri, bakanlık ise kıyı tesislerini denetleyecektir. Müdahale yetkisi Bakanlık ve Müsteşarlıkça uygun görülen temel kriterleri Yönetmelik EK-I B de yer alan kurum-kuruluşlarakuruluşlara devredilebilinir. Müsteşarlık Acil durumlarda müdahale ve hazırlıklı olma konularında eğitim programları hazırlayacak 57

58 5312 SAYILI KANUNUN UYGULAMA YÖNETMELİĞİ Bir olay sonucunda meydana gelen zararın tespitinin oluşturulacak bir komisyon marifetiyle yapılması, Bir olay sonucunda meydana gelen zararın tazmini ve ödenmesine ilişkin çalışmaların Kanun, bu Yönetmelik ve uluslararası düzenlemeler çerçevesinde yapılması, Ulusal acil müdahale merkezi ve buna bağlı olarak bölgesel acil müdahale merkezlerinin oluşturulması sağlanacaktır. 58

59 BÖLGESEL ACİL MÜDAHALE TEŞKİLAT ŞEMASI Basın ve Halkla ilişkiler Komitesi Hukuk Müşavirleri GENEL KOORDİNATÖR (Sorumlu Vali) Bölgesel Koordinasyon Komitesi Sekretarya BÖLGESEL OPERASYON KOMİTESİ Bölgesel Operasyon Koordinatörü Bölgesel Olay Yeri Koordinatörü Bölgesel Acil Müdahale Merkezi İlgili Bölge Müdürü (Denizde Müdahale) İl çevre ve Orman Müd. (Karada Müdahale) Sekretarya Grup Başkanları DESTEK GRUP OPERASYON GRUPLARI Teknik Grup Çevre Grup İdari işler Kara Ekibi Deniz Ekibi Lojistik Grup 59

60 60

61 Ulusal ve Bölgesel Acil Müdahale Planları

62 ULUSAL ACİL MÜDAHALE TEŞKİLAT ŞEMASI Basın ve Halkla İlişkiler Komitesi Hukuk Müşavirleri Sekretarya ÇEVRE VE ORMAN BAKANI Ulusal Koordinasyon Komitesi Ulusal Acil Müdahale Merkezi ULUSAL OPERASYON KOMİTESİ Ulusal Operasyon Koordinatörü Ulusal Olay Yeri Koordinatörü Bölgesel Acil Müdahale Merkezi Denizcilik Müsteşarlığı (Denizde Müdahale) Grup Başkanları Çevre ve Orman Bakanlığı (Karada Müdahale) Sekretarya DESTEK GRUP OPERASYON GRUPLARI Teknik Grup Çevre Grup İdari işler Kara Ekibi Deniz Ekibi Lojistik Grup 62

63 63

64 64

65 65

66 5312 SAYILI KANUNUN KAPSAMINDA MAL VE HİZMET ALIM YÖNETMELİĞİ Deniz Çevresinin Petrol ve Diğer Zararlı Maddelerle Kirlenmesinde Acil Durumlarda Müdahale ve Zararların Tazmini Esaslarına Dair Kanun Kapsamında Mal ve Hizmet Alımına İlişkin Yönetmelik tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yönetmeliğin amacı: 5312 Sayılı Kanun ve Uygulama Yönetmeliğinin yürütülebilmesi için yapılacak mal ve hizmet alımlarda uygulanacak usul ve esasları belirlemektir. 66

67 GEMİ KAYNAKLI KİRLİLİĞİN ÖNLENMESİ KAPSAMINDA GERÇEKLEŞTİRİLEN ÇALIŞMALAR Haziran 2006 tarihleri Arasında IMO (Uluslararası Marine Organizasyonu) ile Bakanlığımız Organizasyonunda Workshop on the Development of the National Oil spill Contingency Plan For Turkey konulu bir çalıştay düzenlenmiştir. 22 Mart 2007 tarihinde Accidental or Deliberate Marine Pollution with Oil and Other Harmful Substances in Turkey başlıklı MATRA Projesi Başlangıç Toplantısı ile proje başlatılmıştır. 17 Mayıs 2007 tarihinde Petrol Yayılma Masabaşı Tatbikatı (Black-Oil Table Top Tier-3 Exercise) düzenlenmiştir. MATRA- Kaza ve Kasti Gemi Kaynaklı Kirlilikte AB ve Diğer Uluslar arası Mevzuatların Türk Mevzuatı İle Uyumlaştırılması ve Kapasitenin Geliştirilmesi ( ) Karadeniz Zonguldak Ereğli de Bukreş Sözleşmesi altında SULH 2007 tatbikatı gerçekleştirilimiştir. 67

68 DİĞER KİRLETİCİLER 68

69 DUMPİNG- DİP TARAMA ÇALIŞMALARI AKDENİZ'DE UÇAKLARDAN YAKMADAN ÖNLENMESİ PROTOKOLÜ GEMİLERDEN VE BOŞALTMA VEYA DENİZDE KAYNAKLANAN KİRLİLİĞİN VE ORTADAN KALDIRILMASI Bu Protokol, 22 Temmuz 2002 tarih ve 2002/4545 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla 22 Ağustos 2002 tarih ve sayılı Resmî Gazete de yayınlanmıştır 69

70 DUMPİNG- DİP TARAMA ÇALIŞMALARI B. BOŞALTMA MEKANININ VE SAKLAMA YÖNTEMİNİN KARAKTERİSTİKLERİ 1. Yer (ör: boşaltma alanının koordinatları, derinliği, kıyıdan uzaklığı), başka alanlarla ilişkili olarak yer (ör: rekreasyon alanları, yumurtlama, balık yetiştirme ve avlanma alanları, kullanılabilir kaynaklar). 2. Her belli zaman diliminde bertaraf edilme miktarı (ör: günlük, haftalık aylık miktarı). 3. Eğer varsa, paketleme ve çevreleme yöntemleri. 4. Özellikle geminin hızı olmak üzere, önerilen salıverme metodu ile elde edilen ilk seyrelme. 5. Dağılma özellikleri (ör: yatay taşınma ve düşey karışma üzerinde akıntılar, med-cezir ve rüzgarın etkisi). 6. Su karakteristikleri (ör: ısı, ph, tuzluluk, tabakalaşma durumu, kirlilik çözünmüş oksijen endeksleri (CO), kimyasal oksijen ihtiyacı (KOİ), biyokimyasal oksijen ihtiyacı (KOİ), amonyak dahil organik ve mineral halde azot, süspansiyon halindeki maddeler, diğer besin maddeleri ve üretkenlik). 70

71 DUMPİNG- DİP TARAMA ÇALIŞMALARI 7. Dip karakteristikleri (ör: topografi, jeokimyasal ve jeolojik karakteristikler ve biyolojik üretkenlik). 8. Boşaltma mekanında daha önce yapılmış olan başka boşaltmaların mevcudiyeti ve etkileri (ör: ağır metal geçmişi taraması ve organik karbon içeriği). 9. Taraflar boşaltma izni verirken yukarıdaki hükümler uyarınca ve mevsimlik değişiklikleri dikkate alarak, söz konusu mekanda yapılacak böyle bir boşaltmanın sonuçlarını değerlendirmek için yeterli bilimsel temel bulunup bulunmadığını saptamaya çalışacaklardır. 71

72 DUMPİNG- DİP TARAMA ÇALIŞMALARI C. GENEL MÜLAHAZALAR VE KOŞULLAR 1. Eğlenme/dinlenme mekanları üzerindeki olası etkiler (ör: yüzer veya karaya vurmuş maddeler, bulanıklık, kabul edilemeyecek koku, renk kaybı ve köpürme). 2. Deniz yaşamı, balık ve kabuklu deniz hayvanları üretimi, balık stokları ve balık çiftlikleri, yosun hasadı ve ekimi. 3. Denizin başka kullanımları üzerindeki etkiler (ör: suyun endüstriyel kullanım kalitesinin bozulması, yapıların su altındaki bölümlerinin paslanması, yüzen maddelerin gemilerin işleyişine müdahale etmesi, deniz tabanı üzerinde atıkların veya katı nesnelerin saklanması yoluyla balıkçılığa veya denizciliğe müdahale ve bilimsel veya korumacı amaçlarla özel önleme sahip alanların korunması). 4. Muameleye tabi tutma, bertaraf etme veya ortadan kaldırma ya da maddenin boşaltımını daha az zararlı hale getirmeye yönelik alternatif karada uygulanabilir yöntemlerin uygulamada mevcudiyeti. 72

73 DUMPİNG- DİP TARAMA ÇALIŞMALARI A. MADDELERİN KARAKTERİSTİKLERİ VE KOMPOZİSYONU 1. Boşaltılan maddelerin toplam miktarı ve ortalama kompozisyonu (ör: yılda) 2. Hali (ör: katı, çamur, sıvı veya gazlı). 3. Özellikler: fiziki (ör: çözülebilme ve yoğunluk), kimyasal ve biyokimyasal (ör: oksijen talebi, besin maddeleri) ve biyolojik (ör: virüslerin, bakterilerin, mayaların, parazitlerin mevcudiyeti). 4. Zehirlilik. 5. Kalıcılık: fiziki, kimyasal ve biyolojik. 6. Biyolojik maddelerde ve katmanlarda birikme ve biyotransformasyon. 7. Fiziki, kimyasal ve biyokimyasal değişikliklere uğrama ve sulak çevrede başka çözülmüş organik ve inorganik maddelerle etkileşme ihtimali. 8. Kaynakların (balık, kabuklu deniz ürünleri, vs.) pazarlama imkanını azaltan lekelere ve başka değişikliklere yol açma ihtimali. 73

74 KARA KÖKENLİ KİRLETİCİLER 74

75 Kara Kökenli Kirleticiler (KKK) Ulusal Eylem Planı (UEP)

76 AKDENİZE GİREN EVSEL KAYNAKLI ATIKSU YÜKLERİ HAVZA ÖNCELİKLENDİRMESİ Antalya (%21) Doğu Akdeniz (%20) Ceyhan (%19) Seyhan (%18) Asi (%14) Batı Akdeniz (%8) 76

77 AKDENİZE GİREN ENDÜSTRİYEL KAYNAKLI ATIKSU YÜKLERİ HAVZA ÖNCELİKLENDİRMESİ Doğu Akdeniz (%35) Seyhan (%27) Ceyhan (%12) Antalya (%11) Asi (%10) Batı Akdeniz (%5) 77

78 AKDENİZE GİREN TURİZM KAYNAKLI ATIKSU YÜKLERİ HAVZA ÖNCELİKLENDİRMESİ Batı Akdeniz (%42) Antalya (%40) Doğu Akdeniz (%17) Seyhan (%0.2) Ceyhan (%0.5) Asi (%0.3) 78

79 AKDENİZE GİREN TARIM KAYNAKLI ATIKSU YÜKLERİ HAVZA ÖNCELİKLENDİRMESİ Ceyhan (%27) Seyhan (%19) Doğu Akdeniz (%15) Antalya (%14) Batı Akdeniz (%13) Asi (%12) 79

80 Havzalara göre Evsel +Endüstriyel kaynaklı KOI yükü dağılımı 36% 29% 15% Akdeniz Ege Karadeniz Marmara 20%

81 Akdeniz Havzaları Toplam KOI yükü dağılımı 13% 7% Batı Akdeniz 16% Antalya 17% Doğu Akdeniz Seyhan 25% Ceyhan 22% Asi

82 MED POL Bilimsel Ölçüm ve Araştırma Projesi 1. MED-POL I (PİLOT FAZ) MED POL FAZ II MED POL FAZ III (ÖN ÇALIŞMASI) MED POLL FAZ III MED POLL FAZ IV

83 MED POL İZLEME NOKTALARI 83

84 Ege-Akdeniz Kirlilik İzleme (MED POL) Projesi 2009 yılı İzleme; 82 istasyonda yaklaşık 95 parametre ile yapıldı: evsel ve endüstriyel atıksularda nehir (delta) mansaplarında tüm referans ve kıyı, sıcak nokta ve hassas alanlarda mevsimsel uyum mevsimsel kirlilik deniz suyu biyota ve sedimanda yıllık pilot alanlarda yönelim ötrofikasyon MED POL Ofisi nin de desteği ile Küresel Çevre Fonu (GEF) ndan Avro hibe bütçe temin edildi 84

85 Ege-Akdeniz Kirlilik İzleme (MED POL) Projesi 2010 YILI İZLEME PROGRAMI B-SINHA KAPSAMINDA 99 İstasyonda Yapılacak İzleme: 15 mevsimsel ötrofikasyon, İzmir Körfezi su kalitesi, sınırlayıcı besin elementleri ve kentsel atıksu istasyonu İzmir Körfezi 49 mevsimsel ötrofikasyon, su kalitesi, sınırlayıcı besin elementleri ve kentsel atıksu istasyonu Diğer Körfezler Sıcak nokta ve hassas alanda ( Mersin-İzmir Hariç) 12 sınırlayıcı besin elementleri istasyonu 23 su kalitesi istasyonu 85

86 Ege-Akdeniz Kirlilik İzleme (MED POL) Projesi A Avro hibe bütçe ile 16 istasyonda yapılacak izleme: Mersin Körfezi Mersin ve İzmir Körfezleri Ege-Akdeniz Nehirleri Mersin Körfezi 1 Atmosferik Girdi İstasyonu 2 Biyota İstasyonu 9 Nehir İstasyonu 4 Ötrofikasyon İstasyonu 86

87 Ege-Akdeniz Kirlilik İzleme (MED POL ve SINHA) Projeleri Akdeniz ve Ege İzleme Noktası 'e Kadar Yıllar 87

88 88

89 89

90 MED POL SONUÇLARININ GENEL YORUMU GÖRÜŞ VE ÖNERİLER Doğu Akdeniz den kuzey Ege ye kadar uzanan kıyısal alanlarda kentleşme, turizm faaliyetleri, sanayileşme, denize ulaşan evsel-endüstriyel atık yükleri ve nehir debileri dikkate değer bölgesel farklılıklar göstermektedir. İskenderun dan Çanakkale Boğazı na kadar uzanan körfez ve kıyısal alanlarının farklı doğal özellikleri ve değişken insan kaynaklı baskılarla birlikte dikkate alındığında, Akdeniz-Ege kıyısal kuşağımızı altı (6) bölgeye ayırarak çevresel değerlendirmelerde bulunmak mümkündür: 90

91 MED POL SONUÇLARININ GENEL YORUMU GÖRÜŞ VE ÖNERİLER İskenderun Körfezi: Sanayi, deniz taşımacılığı ve nüfusun yoğun olduğu ve açık deniz ile etkileşiminin sınırlı olduğu yarı kapalı deniz alanı İskenderun körfezi girişi-taşucu burnu arası: Nehir girdilerinin etkisinin ve tarımsal faaliyetlerin yoğun olduğu kıyısal deniz alanı, Taşucu-Alanya arası: Nehir etkisinin ve turizm faaliyetlerinin düşük olduğu nda kalan kıyısal alan, Alanya-Antalya sahil kuşağı: Nehir etkisinde kalan, yerlerişim, tarımsal ve turizm faaliyetlerin yoğun olduğu kıyısal alan, Antalya-Fethiye arası: Nehir etkisinin düşük, fakat turizm ve tarımsal faaliyetinin yoğun olduğu alanda kalan kıyısal alan, Fethiye-Çanakkale arasındaki koy ve körfezler: Nehir girdileri, kültür balıkçığı, turizm ve yerleşim faaliyetlerinin neden olduğu çevresel faktörlerden farklı oranlarda etkilenen kıyısal alanlar. 91

92 MED POL SONUÇLARININ GENEL YORUMU GÖRÜŞ VE ÖNERİLER Özellikle Akdeniz in fosforca fakir olması, nehirlerin yüksek miktarda azot taşıması, kıyı sularda nitrat/fosfat oranının oldukça yüksek olduğunu ortaya koymaktadır. Bu da doğu Akdeniz ile Ege nin kıyı ve açık sularında fosforun plankton çoğalmasında sınırlayıcı parametre olduğunu göstermektedir. Bu nedenle, deniz deşarjının yapıldığı/yapılacağı Ege ve Akdeniz in kıyı sularında Biyo-assay (sınırlatıcı besin elementleri) deneyleri öncelikli olarak gerçekleştirilmelidir. Bu sonuçlar sağlanmadan, deşarj bölgesinde SU KALİTE MODEL sonuçlarının bilimsel geçerliliği yoktur. Yine, alıcı ortamda çok güvenilir azot/fosfor oranı ve sınırlayıcı besin elementleri belirlenmeden deşarj bölgesindeki arıtma sistemlerinde yüksek maliyetli azot giderimi yatırımlarına izin verilmemelidir. 92

93 Türkiye Kıyıları Sıcak Nokta (SN) ve Hassas Alanları (HA): Atık Özümseme Kapasitelerinin Nicel Yöntemlerle Belirlenmesi ve Sürdürülebilir Evsel Atıksu Yönetim Modellerinin Geliştirilmesi Projesi Başlama Tarihi Bitiş Tarihi Gelişme Rapor Tarihi Gelişme Rapor Tarihi Gelişme Rapor Tarihi Gelişme Rapor Tarihi Sonuç Rapor Tarihi

94 PROJE WEB SİTELERİ UEP: MED POL: PRTR: (Account: admin, Password: deniz) 94

95 TEŞEKKÜRLER Afire SEVER Şube Müdürü V.