VERİ TABANI UYGULAMALARI

Transkript

1 V. Ünite VERİ TABANI UYGULAMALARI A. BAŞLANGIÇ B. BİR VERİ TABANI YARATMA C. FORMLARIN KULLANIMI D. BİLGİYE ERİŞİM E. RAPORLAMA 127

2 A BAŞLANGIÇ Konuya Hazırlık 1. Veri tabanı programları hangi amaç için kullanılmaktadır? Veri tabanı, bir konuyla ilgili pek çok kaydın tutulduğu bir bilgi havuzudur. Veri tabanı programları, bilgi havuzunu oluşturmak ve veri tabanından istenilen bilgiyi istenildiği şekilde alıp kullanmayı sağlar. Günümüzde kullanılan birçok veri tabanı programı vardır. Bunlardan bir tanesi ise Microsoft Office 2007 paketinde yer alan Access 2007 veri tabanı programıdır. Access bilgileri birbiriyle ilişkili birden fazla tabloda depolayarak ilişkisel veri tabanı olarak bilinen veri tabanları oluşturur. Bilgiler doğru düzenlenmişse bir ilişkisel veri tabanındaki birden fazla tabloyu tek bir depolama alanı gibi kullanarak bilgileri gereksinimlerinizi karşılayan herhangi bir düzende elektronik olarak süzebilirsiniz. Tablo, Access içinde kullanabileceğiniz nesnelerden yalnızca biridir. Diğer nesne türleri arasında sorgular, formlar, raporlar, makrolar ve modüller yer almaktadır. Tablolar, temel veri tabanı nesnesidir. Tabloların amacı bilgileri depolamaktır. Diğer bütün veri tabanı nesnelerinin amacı bir veya birden fazla tabloyla etkileşimde bulunmaktır. Bir Access ver itabanı bileşeni binlerce tablo içerebilir ve her tablonun içerdiği kayıtların sayısı öncelikle sabit diskinizdeki boş alanla sınırlıdır. Sorgular, bilgileri bulmak için kullanılır ve böylece bilgileri çeşitli yollarla görüntüleyebilir, değiştirebilir ve çözümleyebilir. Formlar, tablolarda depolanan bilgilerin girilmesini, alınmasını, görüntülenmesini ve yazdırılmasını kullanıcılar için kolay hâle getirir. Form aslında kullanıcılara bilgiler veren ve onların girdiği bilgileri kabul eden denetimlerin olduğu bir penceredir. Raporlar, tablolardaki bilgileri bilgisayar ekranında veya kâğıt üzerinden güzelce biçimlendirilmiş ve kolay erişebilecek şekilde gösterir. Raporda çok sayıda tablo ve sorgudan gelen bilgiler, veri tabanındaki bilgilerden hesaplanan değerlerler, üstbilgi, altbilgi başlık gibi biçimlendirme öğeleri bulunur. Makrolar, standart veri tabanı işlemlerinin daha az deneyimli kullanıcıların veri tabanında çalışmasına yardım edecek komut düğmeleri şeklinde olmalarını sağlamak için kullanılır. Modüller, VBA programlarıdır. Makrolar birçok işlemi otomatik hâle getirseler bile VBA makroların yerine getiremeyeceği kadar zor görevleri yapar. 1. VERI TABANIYLA İLK ADIMLAR Access 2007 Microsof Office 2007 sisteminin bir parçası olduğu için Ofis menüsü, Hızlı Erişim Araç Çubuğu, Şerit ve Iletişim kutuları gibi temel arabirim nesneleri, diğer Office 2007 ürünlerindekilere benzemektedir. Ancak bu ürün ve programlardan daha ileri boyutları olması dolayısıyla Access, ona alışıncaya kadar size karmaşık gelebilir. a. Veri tabanı uygulamasını açma: Access veri tabanı uygulamasını açmak için Başlat menüsü/tüm programlar/microsoft Office menüsünden Microsoft Office Access 2007 seçeneği seçilir. Yeni Access veri tabanı penceresi arabirimi kullanıcıların genel olarak bir veri tabanıyla veya veri tabanı nesnesiyle çalışma şeklini yansıtacak şekilde tasarlanmıştır (Resim 5.1). Resim 5.1: Veri tabanı uygulamasını açma 128

3 Access penceresi diğer ofis uygulamalarına benzerdir, onlardan farklı olarak Gezinti Bölmesi bulunmaktadır. Gezinti Bölmesi veri tabanı nesnelerinin süzülmüş listelerini görüntüler. Listede yer alan nesneleri liste başlığını sonra da görüntülemek istediğiniz nesne kategorisini veya grubunu tıklayarak değiştirebilirsiniz. b. Mevcut veri tabanını açma: Access i veri tabanı açmadan başlatıldığında Microsoft Office Access ile Başlarken penceresi görürsünüz. Bu pencerede en son açılan veri tabanları bölümünden veri tabanı açılabilir. Eğer açılacak veri tabanı bu listede yoksa bu bölümde yer alan Tümü seçeneği ile veri tabanı açma penceresi gelir ve buradan veri tabanı seçilerek açılır. Açılacak veri tabanı daha önce çalışılan bir veri tabanı olabileceği gibi herhangi bir veri tabanı da olabilir (Resim 5.2). Resim 5.2: Mevcut veri tabanını açma ek bilgi Mevcut veri tabanını açmak için diğer ofis programlarında olduğu gibi ofis düğmesinden aç seçeneği kullanılabileceği gibi Ctrl + O kısayolu da kullanılabilir. c. Veri tabanı içindeki kaydı değiştirme: Veri tabanı içindeki kayıtlar tablolarda tutulmaktadır. Access açıldığında veri tabanı bileşenlerine gezinti bölmesinden ulaşılmaktadır. Gezinti bölmesi içinde yer alan tabloya çitf tıklandığında tablo içinde var olan kayıtlar görüntülenir. Değiştirilecek kayda tıklayıp kayıt değiştirme işlemi klavye ile gerçekleştirilir. Değişiklik yapıldıktan sonra tablo doğrudan kapatılabilir (Resim 5.3). Resim 5.3: Veri tabanı içindeki kaydı değiştirme 129

4 ç. Kaydetme: Veri tabanı içinde yapılan değişikliklerden sonra kayıt işlemi diğer ofis uygulamalarıyla aynıdır. Kayıt işlemi Ofis düğmesinden kaydet, Hızlı Erişim araç çubuğu üzerinden Kaydet veya klavyeden Ctrl+ S kısa yoluyla yapılabilir. Eğer veri tabanı türü değişikliği veya isim değiştirme işlemleri gerekiyorsa Ofis düğmesinden Farklı Kaydet seçeneği kullanılır. d. Veri tabanını kapatma: Veri tabanını kapatmak için Ofis düğmesinden Access ten Çık seçeneği kullanılabilir. Başlık çubuğu üzerinde bulunan kapat düğmesi de kullanılabilir. e. Yardım fonksiyonlarını kullanma: Access te şeridin en sağında bulunan simgesine tıklandığında Access Yardım penceresi açılır. Pencere üzerinde bulunan arama çubuğuna konu yazılarak istenilen konu hakkında yardım alınır. Access yardım penceresin alt kısmından istenirse yardım çevrim içi (online) olarak alınır (Resim 5.4). Resim 5.4: Access yardım penceresi 2. TEMEL AYARLARI YAPMA Access 2007 diğer ofis ürünlerinde olduğu gibi sekmeli yapıdan oluşmaktadır. Komut düğmeleri sekmeler altında derli toplu bir şekildedir. Her şeyin daha derli toplu olması yapılacak işleme ait komutlara daha kolay erişilmesini sağlamaktadır. a. Veri tabanı uygulamasının sayfa görünümünü değiştirme: Sayfa görünümleri Giriş sekmesi Görünümler grubunda Görünüm düğmesinden değiştirilmektedir. Access te standart bir sayfa görünümü yoktur. Farklı veri tabanı bileşenlerinin kendine has görünümleri vardır. Access te veri tabanları ve görünüm türleri şöyledir: Tablolarda; Veri Sayfası, Özet Tablo, Özet Grafik ve Tasarım görünümleri yer alır. Formlarda; Form, Düzen ve Tasarım görünümleri yer alır. Sorgularda; Veri Sayfası, Özet Tablo, Özet Grafik, SQL Göster, Tasarım Görünümleri yer alır. Raporlarda; Rapor Görünümü, Baskı önizleme, Düzen Görünümü, Tasarım Görümleri yer alır (Resim 5.5). Resim 5.5: Tablo görünümleri 130

5 b. Araç çubuğu özelliklerini değiştirme: Access diğer ofis 2007 ürünlerinde olduğu gibi sekmeli yapıdan oluşmaktadır. Işlemlere ait komutlar sekmeler altında yer almaktadır. Bunun haricinde sık kullanılan işlemler için Hızlı Erişim Araç Çubuğu mevcuttur. Hızlı erişim araç çubuğu Özelleştir düğmesi ile açılan pencereden yeni komutlar eklenebileceği gibi bu pencerede olmayan komutlar Diğer Komutlar seçeneğine tıklanarak eklenir. Değerlendirme Soruları Aşağıdaki tümcelerin noktalı yerlerini doğru sözcüklerle doldurunuz. 1. Veri tabanında yer alan bir kaydı değiştirmek için değiştirilecek kaydın üzerine bir kez.. yeterlidir. 2. Access te veri tabanı bileşenlerinin kendilerine has.. türleri vardır. Aşağıdaki soruları yanıtlayınız. 3. Aşağıdakilerden hangisi bir veri tabanı bileşeni değildir? A) Tablo B) Form C) Rapor D) Sorgu E) Izgara 4. Aşağıdakilerden hangisi tablolarda depolanan bilgilerin alınmasını, görüntülenmesini ve yazdırılmasını kullanıcılar için kolay hâle getiren veri tabanı bileşenidir? A) Tablo B) Form C) Makro D) Modül E) Sorgu 5. Modül nedir? Kısaca tanımlayınız

6 B BİR VERİ TABANI YARATMA Konuya Hazırlık 1. Bir veri tabanın da ne tür bilgiler saklanabilir? 1. TEMEL İŞLEMLER Veri tabanının ana bileşeni tablodur. Bütün alanlar ve alanlara ait veri türleri tabloda düzenlenmektedir. Veri tabanı tasarlanırken alan adları ve veri türleri belirlenir, tabloya sonradan alanlar eklenebileceği gibi, ihtiyaç olmayan alanlar silinebilir veya alan adı ve veri türleri değiştirilebilir. Eksikler ve düzeltmeler yine tablolar üzerinden yapılır. a. Veri tabanını planlama ve tasarlama: İyi bir veri tabanı hazırlamak için tasarlamaya geçmeden önce planlamanın yapılması gerekir. Veri tabanında kullanılacak alan isimleri, veri türleri, alan boyutları, giriş maskeleri gibi pek çok konunun netleştirilmesi gerekir. Kullanılacak veriye ait veri türü belirlenmeli ve verinin niteliğine göre alan boyutu iyi ayarlanmalıdır. Alan boyutu ne gerektiğinden az ne de fazla olmalıdır. Eğer alan boyutları iyi ayarlanmazsa veri tabanı hantal bir yapıda olur. Alan adları ve veri türleri tablolarda belirlenir. Tablolarda veri girişi yapılabileceği gibi kullanılacak işleme göre farklı veri tabanı bileşenleri de kullanılabilir. Tablo tasarlanırken farklı veri türleri vardır. Bunlar; Metin : Alfabetik ve sayısal türde her türlü bilgi veya işlem gerektirmeyen bilgilerin girilebildiği alan türüdür. Bu alan maksimum 255 karakter bilgi alır. Not : Bir tablo alanı için metin türünün uzunluğu yetmiyorsa not türü seçilebilir. Bu tür alanlara karaktere kadar bilgi girilebilir. Sayı : Üzerinde işlem yapılabilecek verilerin girilebileceği alan türüdür. Alan boyutunu belirlerken farklı boyutta sayı türleri vardır, bunlar: Bayt : 0 ile 255 arasında değer alabilir. 1 Bayt yer tutar. Tamsayı : ile arasında değer alabilir. 2 Bayt yer tutar. Uzun tamsayı : ile arasında değer alabilir. 4 Bayt yer tutar. Tek ve Çift : Çok büyük sayılar ve ondalık kesirler için kullanılır. 15 basamak sayıyı tutar, üstüne ise 10 üssü olarak yazar. 4-8 Bayt yer tutar. Ondalık Sayı : 28 basamağa kadar sayı tutar. 12 Bayt yer tutar. Tarih /Saat : Tarih ve saat türündeki bilgilerin girilmesi için kullanılır. Para birimi : Parasal değerler için tanımlanır. Bu alanda 15 basamak tamsayı, virgülden sonra da 4 basamak bilgi tutabilir. Otomatik sayı : Bu bilgi alandaki sayı değeri girilen her yeni kaydın numarası otomatik olarak tutulur. Evet/Hayır : Bu bilgi alanı iki sonuçlu bilgiler için kullanılır. Evet/Hayır, Açık/Kapalı, Doğru/Yanlış gibi veriler tutulur. Köprü : İnternet adresi gibi bir yere bağlantı kurmak için bu veri türü kullanılır. Bu alana girilen veriye tıklanırsa yazılı olan İnternet adresine bağlantı kurulur. OLE nesnesi : Resim, ses, film gibi nesnelerin veri tabanına eklenmesini sağlar. b. Tablo oluşturma: Access açıkken Oluştur sekmesi Tablolar grubundan tablo oluşturulabilir. Tablolar grubunda Tablo, Tablo Şablonları ve Tablo Tasarımı düğmeleri kullanılarak tablo oluşturulur. Tablo düğmesiyle tablo tasarlanırken alan adları ve veri türleri elle belirlenebileceği gibi alan şablonları kullanarak da tablo hazırlanır. Tablo Şablonları düğmesiyle hazır tablo şablonları kullanılarak tablolar oluşturulur. Tablo Tasarımı düğmesiyle alan adları ve veri türleri Access ten yardım alınmaksızın kullanıcının istekleri doğrultusunda yapılır (Resim 5.6). Resim 5.6: Tablo oluşturma 132

7 c. Tablo içinde hareket etme: Tabloya bilgi girmek için tablo içinden hareket etmek gerekir. İşlemler gereği tablonun farklı yerlerinde düzeltmeler veya veri girişi olabilir. Tablo içinde klavyeden Tab tuşu, yön tuşları ile veya fare ile istenilen alan bir kez tıklanarak hareket edilebilir. ç. Tabloya veri girme: Tabloda bir alana veri girmek için o alanın seçili olması yeterlidir. Alana veri girdikten sonra bir sonraki alana geçmek için yön tuşları, Tab ve Enter tuşları kullanılabilir (Resim 5.7). 2. ANAHTARLARI TANIMLAMA Resim 5.7: Tabloya veri girme a. Birincil anahtarı tanımlama: Birincil anahtarı tanımlamak için tablo tasarım görünümündeyken birincil anahtar olarak tanımlanacak alana tıkladıktan sonra Tasarım sekmesi içinde Araçlar grubunda Birincil Anahtar düğmesine tıklanır. Birincil anahtardaki değer her bir kaydı benzersiz (unique) olarak tanımlamak için kullanılır yani aynı birincil anahtar değerine sahip iki kayıt olamaz. Bu değeri siz kendiniz girebilir veya Access ten yardım alabilirsiniz (Resim 5.8). Resim 5.8: Birincil anahtar tanımlama b. İndeks oluşturma: Veri tabanındaki alanlarda kullanılmak üzere birtakım bilgilere ihtiyaç duyulabilir. Belli bir düzene göre dizilmiş bilgiler içinden veri bulmak çok daha kolaydır. Bunun için dizinler oluşturulur. Dizin tablo içindeki bir alanda oluşturulabileceği gibi birkaç alan içinde oluşturulabilir. Dizin oluşturmak için tablo tasarım görünümündeyken Tasarım sekmesi Göster/Gizle grubunda Dizinler düğmesi kullanılır. Dizinler penceresinde dizin adı, dizinin hangi alan ya da alanlarda olacağı ve dizinin sıralama düzeni artan veya azalan olarak belirlenir (Resim 5.9). Resim 5.9: İndeks oluşturma 133

8 3. TABLO TASARIM a. Tablo özelliklerini değiştirme: Tablo özelliklerini değiştirmek için tablo tasarım görünümündeyken Tasarım sekmesi Göster/Gizle grubunda Özellikler Sayfası düğmesine tıklanır. Tablo özellikleri penceresinden tabloyla ilgili değişiklikler yapılabilir (Resim 5.10). Resim 5.10: Tablo özellikleri b. Alan özelliklerini değiştirme: Tablo tasarlanırken alanlarla ilgili veri türleri seçilir. Veri tabanının hantal olmaması için kullanıcı açısından etkin ve verimli olabilmesi için alanlarla ilgili birtakım düzenlemeler yapılabilir. Her veri türünün kendine özgü alan özellikleri bulunmaktadır. Bir alandaki veri türünü sınırlayabilirsiniz. Veri türü ayarı bir alandaki girdileri metin, sayı veya tarih gibi belirli veri türleriyle sınırlar. Örneğin, veri türü Sayıya ayarlıysa ve siz metin girmeyi denerseniz Access, girişi reddeder ve bir uyarı görüntüler. Veri girişini denetlemek için kullanılan alan özellikleri, Gerekli, Sıfır Uzunluk İzni, Alan Boyutu, Giriş Maskesi ve Geçerlilik kuralıdır (Resim 5.11). Resim 5.11: Alan özellikleri 134

9 4. VERI TABANINI GÜNCELLEME a. Tablodaki verileri değiştirme: Tablodaki verileri değiştirme işlemi oldukça basittir. Değiştirilmek istenen hücreye gidildikten sonra o hücredeki bilgi yerine yenisi yazılarak işlem tamamlanır. Access, yapılan değişikliğin kayıt edileceğine dair bir uyarı vermez. Değişiklik yapıldığı an itibariyle geçerli olur. b. Tablodaki verileri silme: Tablo içinden içeriği silinecek hücre seçildikten sonra Delete tuşuna basmak yeterlidir. Hücre içindeki veri silindiğinde Access, bu işlemin onayı için uyarı vermez. Silme işlemi yapıldığı an itibariyle geçerli olur. c. Veri tabanına kayıt ekleme: Access te veri tabanına kayıt eklemek için farklı yöntemler kullanılabilir. Kayıt eklemek için Giriş sekmesi Kayıtlar grubunda Yeni düğmesine tıklanabileceği gibi tablonun son hücresindeyken Enter tuşuna, yön tuşlarına veya Tab tuşuna basarak yeni kayıt eklenebilir. ek bilgi Tabloya yeni kayıt eklemek için Ctrl + + kısayolu da kullanılabilir. ç. Veri tabanından kayıt silme: Tablo içindeki hücre içinde yer alan bilgi silinebileceği gibi herhangi bir kayıt da silinebilir. Silinecek kayıt seçiliyken Giriş sekmesi Kayıtlar grubunda Sil düğmesi açılır kutusuna tıklanarak Kayıt Sil seçeneği seçilerek kayıt silme işlemi gerçekleştirilir (Resim 5.12). Resim 5.12: Veritabanından kayıt silme Değerlendirme Soruları Aşağıdaki tümcelerin noktalı yerlerini doğru sözcüklerle doldurunuz. 1. Access te tablo oluşturmak için sekmesi. grubu kullanılır. 2. Access te veri tabanına kayıt eklemek için klavyeden kısayolu kullanılır. Aşağıdaki soruları yanıtlayınız. 3. Aşağıdakilerden hangisi Access te kullanılan veri türlerinden biri değildir? A) Metin B) Sayı C) Otomatik metin D) Ole nesnesi E) Not 4. Aşağıdakilerden hangisi üzerinde matematiksel işlem yapılabilecek verilerin girilmesi için kullanılan veri türüdür? A) Metin B) Köprü C) Not D) Sayı E) Tarih/Saat 5. Bir tabloda birincil anahtar oluşturmak için hangi adımlar izlenir?

10 C FORMLARIN KULLANIMI Konuya Hazırlık 1. Bir bilgiyi tabloda görme ile formda görme arasında ne gibi farklar olabilir? 1. FORM OLUŞTURMA a. Basit bir form oluşturma: Access te boş bir form oluşturmak için Oluştur sekmesi içinde Formlar grubu kullanılır. Form oluşturmanın en kolay yolu formlar grubunda yer alan Form düğmesini kullanmaktır. Form düğmesi ile form oluşturmak için önce kaynak tablo veya sorgu seçili hâle getirilir ve form düğmesine tıklanır. Access formu doğrudan oluşturur ve form üzerinde değişiklik yapılabilmesi için şerit üzerine Biçimlendirme ve Düzenle bağıl sekmelerini ekler. Tercih veya ihtiyaca göre formlar grubunda yer alan diğer seçenekler kullanılarak da form oluşturulabilir (Resim 5.13). Resim 5.13: Form oluşturma Resim 5.14: Yeni kayıt ekleme b. Formları kullanarak veri tabanına bilgi girme: Formlar aracılığıyla veritabanına bilgi girmek için Giriş sekmesi Kayıtlar grubunda Yeni düğmesi kullanılır. Aynı zamanda formun altında bulunan Yeni kayıt düğmesi kullanılarak da kayıt yapılabilir. Her iki yöntemle de hangi kayıtta olunduğuna bakılmadan Yeni kayıt ekleme bölümü ekrana gelir. Son kayıttayken Kayıt düğmelerinden Sonraki Kayıt düğmesine tıklanarak yeni kayıt eklenir (Resim 5.14). 2. FORM GÖRÜNTÜSÜNÜ DEĞIŞTIRME a. Metni biçimleme: Form içinde yer alan metin kutularını veya etiketleri biçimlemek için önce formu tasarım görünümünde açmak gerekir. Form tasarım görünümdeyken biçimlenecek metin kutusu veya etiket seçili hale getirildikten sonra Tasarım sekmesi Yazı Tipi bölümünden Yazı Tipi, Stili, Boyutu, Rengi, Hizalama ve Dolgu Rengi değişiklikleri yapılabilir (Resim 5.15). Resim 5.15: Metin biçimleme b. Arka plan renklerini değiştirme: Form, tasarım görünümündeyken Tasarım sekmesi Yazı Tipi bölümünde yer alan Dolgu Rengi düğmesiyle arka plan rengi değişikliği yapılır. Eğer form içinde yer alan bir öge seçilirse dolgu rengi düğmesi ile seçilen ögenin arka plan rengi değiştirilir. Eğer formda hiçbir öge seçilmez forma tıklandıktan sonra dolgu rengi düğmesi kullanılırsa formun rengi değiştirilir. Formun arka plan tasarımını değiştirmek için form tasarım görünümündeyken Düzenle sekmesi Otomatik Biçim grubunda Otomatik Biçim düğmesi de kullanılabilir. Otomatik Biçim düğmesine tıklandığında otomatik form biçimleri görüntülenir. Otomatik form biçimlerinden herhangi biri seçilerek form arka plan değişikliği yapılır. 136

11 c. Şekil ya da grafik dosyası ekleme: Forma şekil veya grafik dosyası eklemek için Tasarım sekmesi Denetimler grubu kullanılır. Denetimler bölümünde grafik eklenebileceği gibi resim ve ilişkili veya ilişkisiz nesne eklenebilir (Resim 5.16). Resim 5.16: Şekil ya da grafik dosyası ekleme ç. Nesnelerin sıralanışını değiştirme: Formlardaki nesnelerin sıralanışını değiştirmek diğer ofis uygulamalarında olduğu gibidir. Nesne seçildikten sonra fareyle sürükle-bırak yöntemiyle nesne formun istenilen bölümüne konumlandırılabilir. Form üzerindeki nesnelerle ilgili düzenlemeler yapmak için mutlaka formun tasarım görünümünde olması gerekir. Değerlendirme Soruları Aşağıdaki tümcelerin noktalı yerlerini doğru sözcüklerle doldurunuz. 1. Formlara şekil veya grafik dosyası eklemek için.. sekmesi.. grubu kullanılır. 2. Formlarda yer alan metin kutularını biçimlemek için.. sekmesi grubu kullanılır. Aşağıdaki soruları yanıtlayınız. 3. Aşağıdakilerden hangisi form oluşturmak için kullanılabilecek seçeneklerden biri değildir? A) Form Planı B) Tüm Formlar C) Form Tasarımı D) Birden Çok Öge E) Form 4. Aşağıdaki sekmelerden hangisi form arka planını değiştirmek için kullanılır? A) Giriş B) Oluştur C) Dış veri D) Tasarım E) Veritabanı Araçları 5. Formdaki nesnelerin yerleri nasıl değiştirilir?

12 D BİLGİYE ERİŞİM Konuya Hazırlık 1. TEMEL İŞLEMLER 1. Bir bilgi deposunda istenilen bilgiye hızlı bir şekilde ulaşmak için ne tür düzenlemeler yapılabilir? a. Veri tabanı programını kurma ya da veri tabanı oturumuna girme: Access 2007, yalnızca Access 2003 te ve daha önceki sürümlerde oluşturulan veri tabanları (.mdb ve.mde dosyaları) için kullanıcı düzeyi güvenliği sağlar. Önceki bir Access sürümünde oluşturulmuş olan veri tabanını Access 2007 de açarsanız ve bu veri tabanına kullanıcı düzeyi güvenliği uygulanmışsa, bu güvenlik özelliği söz konusu veri tabanı için tasarlandığı gibi çalışır. Örneğin, kullanıcıların veri tabanını kullanmak için parola girmesi gerekir. Access 2003 ve daha önceki sürümlerde sağlanan Kullanıcı Düzeyi Güvenlik Sihirbazı, çeşitli kullanıcı ve grup izni iletişim kutuları gibi farklı güvenlik araçlarını da başlatabilir ve çalıştırabilirsiniz. Okumaya devam ederken bu araçların ancak bir.mdb veya.mde dosyasını açtığınızda kullanılabileceğini aklınızda bulundurunuz. Dosyaları Office Access 2007 dosya biçimine dönüştürürseniz, Access var olan tüm güvenlik özelliklerini kaldırır.* b. Verilen kriterlere dayanarak kayıt bulma: Access te kayıt bulmanın kolay yolu bilgiyi kriterlere göre ayırmaktır. Veri tabanındaki bilgileri belli kriterlere göre ayırmanın en kolay yolu sorgu oluşturmaktır. c. Basit bir sorgu oluşturma: Access te sorgu oluşturmak için Oluştur sekmesi Diğer grubu kullanılır. Diğer grubu içinde Sorgu Sihirbazı ve Sorgu Tasarımı düğmeleriyle sorgu oluşturulur. Sorgu Sihirbazı düğmesi tıklandığında Yeni Sorgu penceresi açılır. Yeni sorgu penceresi üzeriden Basit Sorgu, Çapraz Sorgu, Yinelenenleri Bulma Sorgusu ve Eşleşmeyenleri Bulma Sorguları oluşturulur. Basit bir sorgu oluşturmak için Basit sorgu sihirbazı seçilerek tamam düğmesine tıklanır (Resim 5.17). Resim 5.17: Yeni sorgu * Access 2007 de Access 2003 kullanıcı düzeyi güvenliğini ayarlama veya değiştirme 138

13 Basit Sorgu Sihirbazı penceresinde Tablolar/Sorgular açılır kutusunda sorguya kaynaklık edecek tablo veya sorgular seçilir. Kullanılan Alanlar bölümündeyse seçilen tablo ya da sorguda var olan alanlar görüntülenmektedir. Bu alanlardan sorguda kullanılacak alanlar Seçili Alanlar bölümüne atılarak ileri düğmesine veya son düğmesine tıklanabilir (Resim 5.18). Resin 5.18: Sorguya alan ekleme Sorgunun ayrıntılı veya özet mi olacağı belirlenir. Ayrıntılı sorgu seçeneği ile sorgunun bütün alanları gösterilirken özet sorgu seçeneği ile alanla ilgili istatistiki bilgiler görüntülenir. Seçeneklerden biri seçilerek İleri düğmesine tıklanır (Resim 5.19). Resim 5.19: Ayrıntılı veya özet sorgu 139

14 Sorgu başlığı verildikten sonra Sorguyu başlatma veya Sorgu tasarımını değiştir seçeneklerinden biri seçildikten sonra Son düğmesine tıklanarak işlem sonlandırılır (Resim 5.20). Resim 5.20: Sorgu başlığı ç. Çoklu kriterlere dayanarak sorgu oluşturma: Sorgu oluştururken tek bir alan üzerinden sorgu yapılabileceği gibi birden çok alan üzerinden de sorgu yapılabilir. Bunun için sorgu oluştururken sorgu ve alanlar penceresinden birden fazla alan seçmek gerekir (Resim 5.21). Resim 5.21: Çoklu kriterlere dayanarak sorgu oluşturma d. Sorguyu kaydetme: Bir sorgu oluşturulduktan sonra sorgu, tasarım görünümünde açılarak üzerinde değişiklikler yapılabilir. Yapılan değişikliklerden sonra Ofis düğmesinden Kaydet seçeneği kullanılarak veya Hızlı Erişim Araç Çubuğu üzerinden Kaydet düğmesine tıklanarak sorgu kaydedilir. 140

15 e. Filtreler ekleme: Sorgu açıldıktan sonra filtre eklemek için Giriş sekmesi Sırala ve Filtre Uygula grubunda yer alan Filtre düğmesi kullanılır. Bir alan seçiminden sonra Filtre düğmesine tıklandığında alan içinde yer alan bilgilerle ilgili filtre seçenekleri görüntülenir. Görüntülenmesi istenen seçenekler haricindeki diğer seçeneklerin tikleri kaldırılarak filtre eklenmiş olur (Resim 5.22). Resim 5.22: Filtre ekleme f. Filtreleri kaldırma: Sorguya eklenen filtreyi kaldırmak için filtre eklenen alana bir kez tıklandığında filtre seçenekleri penceresi açılır. Açılan pencereden alan adı öğesinden Filtreyi Temizle seçeneği seçilerek Tamam düğmesine tıklandığında filtre kaldırılır (Resim 5.23). Resim 5.23: Filtre kaldırma 141

16 2. SORGUYU ARITMA Daha önceden oluşturulmuş sorgular üzerinde düzenlemeler yapılabilir. Sorguya ihtiyaç hâlinde yeni alanlar eklenebileceği gibi ihtiyaç duyulmayan alanlar kaldırılabilir. a. Sorguya alanlar ekleme: Sorgu, tasarım görünümünde açıldığında boş bir sütuna gelerek istenilen tablo ve tabloya ait alan seçilerek sorguya alan eklenir. Bir alanın sorguda yer alıp almadığını Göster satırında yer alan tik işareti belirlemektedir (Resim 5.24). Resim 5.24: Sorguya alan ekleme b. Sorgudan alanları kaldırma: Sorgudan alan kaldırmak için sorgu, tasarım görünümünde açılır. Kaldırılacak alan veya alanlar için göster satırında yer alan tik işaretini kaldırmak yeterlidir. Tik işareti kaldırılıp kaydedilir. Sorgu yeniden açıldığında kaldırılan alan artık sorguda yer almaz. 3. SEÇME VE SINIFLANDIRMA Sorgu oluştururken filtreler uygulanarak bilgiler belirli ölçütlere göre ayrılabilir. Filtre oluşturarak belli ölçütlere dayanan bilgiler listelenemeyebilir. Bir ölçüte göre seçme ve sınıflandırma gerektiğinde sorgularda ölçüt kullanılır. a. Verilen kritere dayanarak verileri seçme ve sınıflandırma: Belirli bilgileri içeren kayıtları bulmak istiyorsanız ama karakterlerin tümünden emin değilseniz veya aramanızın bir temel karakter kümesinin birden çok değişimini vermesini istiyorsanız arama ölçütünde joker karakterler kullanabilirsiniz. En çok kullanılan jokerler şunlardır: * (yıldız) : Herhangi bir sayıdaki karakteri temsil eder. Örneğin: Soyadı=Er* soyadı Er ile başlayan girdileri verir.? (soru işareti) : Herhangi bir tek alfabetik karakteri temsil eder. Örneğin: Ad=A?? adı A ile başlayan üç harfli Ali, Ata gibi girdileri verir. # (sayı işareti) : Herhangi bir tek sayısal karakteri temsil eder. Örneğin: No= 2## 200 den 299 a kadar herhangi bir sayı verir. Tabloda yer alan girdilerden sadece 9. sınıf öğrencileri listelenmek istenebilir. Bu durumda sorgu oluşturduktan sonra ölçüt belirlemek gerekir (Resim 5.25). 142

17 Resim 5.25: Kaynak tablo Sorgu tasarım görünümünde açılır ve sınıf alanı Ölçüt bölümüne 9? yazılır. Bu ölçüt ile 9. sınıf ve şubeleri fark etmeyen öğrencileri listeler (Resim 5.26). Resim 5.26: Sorgu tasarımı 143

18 Sorgu çalıştırıldığında sınıf alanındaki ölçüt devreye girer ve sadece 9. sınıf öğrencileri görüntülenir (Resim 5.27). Resim 5.27: Sorgu b. Mantık işlemlerine dayanarak verileri seçme ve sınıflandırma : Access te alanlar üzerinde birden çok ölçüt kullanmak gerekebilir. Birden çok ölçüt; mantıksal, karşılaştırma ve aritmetik işleçler kullanılarak birleştirilir. Farklı türde ifadelerde farklı işleçler kullanılır. Sık kullanılan mantıksal işleçler şunlardır: And (Ve) Or (Veya) Not (Değil) : Bu işleç belirtilen tüm ölçütlere uyan kayıtları seçer. : Bu işleç ölçütlerden en az birine uyan kayıtları seçer. : Bu işleç ölçüte uymayan kayıtları seçer. Sık kullanılan karşılaştırma işleçleri şunlardır: < (küçüktür) > (büyüktür) = (eşittir) <= (küçüktür veya eşittir) >= (büyüktür veya eşittir) < > (eşit değildir) Mantıksal işlemlere dayanan seçme ve sınıflandırmayı bir örnekle açıklayalım. Tabloda yer alan soyadı alanındaki kayıtlardan S veya A ile başlayan kayıtlar listelenmek istenebilir. Sorgu tasarımında soyadı alanında yer alan ölçüt bölümüne A* or S* yazdığımızda Access mantıksal ifadeyi otomatik olarak Like A* Or Like S* şekline çevirir. Sorgu çalıştırıldığında soyadı A veya S ile başlayan kayıtlar listelenir (Resim 5.28). Resim 5.28: Ölçüt belirleme 144

19 Değerlendirme Soruları Aşağıdaki tümcelerin noktalı yerlerini doğru sözcüklerle doldurunuz. 1. Sorguya alan eklemek ve çıkarmak için sorgunun görünümünde açılması gerekir. 2. Sorguya filtre eklemek için sekmesi Sırala ve Filtre Uygula grubunda.. düğmesi kullanılır. Aşağıdaki soruları yanıtlayınız. 3. Aşağıdakilerden hangisi sorgularda birden çok karakteri belirtmek için kullanılan jokerdir? A) + B)? C) * D) % E) & 4. Aşağıdakilerden hangisi sorgu oluştururken ölçütlerden en az birine uyan kayıtları seçmek için kullanılan işleçtir? A) And B) Or C) Not D) But E) Also 5. Sorguya eklenmiş filtre nasıl kaldırılır?

20 E RAPORLAMA Konuya Hazırlık 1. Bir metin sunumun doğrudan yapılması ile rapor hâlinde sunulması arasında ne tür farklar olabilir? Raporlar genellikle daha büyük bilgi birimlerinin özetleridir. Örneğin, veritabanınız binlerce sipariş hakkında ayrıntılı bilgi tutabilir. Bu siparişleri düzenlemek veya yenilerini girmek istiyorsanız bunu doğrudan tabloda veya formla yapabilirsiniz. Şirketin satışlarındaki artış oranını görüntülemek için bu siparişleri özetlemek isterseniz bir rapor üretirsiniz. 1. SEÇILMIŞ VERILERI BELIRLI BIR SIRAYLA EKRANDA VE RAPORLARDA GÖSTERME Rapor oluşturmak için Oluştur sekmesi Raporlar grubu kullanılır. Raporlar grubunda bulunan seçenekler kullanılarak rapor oluşturulabilir. Kullanıcı, ihtiyaçları doğrultusunda veya tercihe göre seçeneklerden birini seçebilir (Resim 5.29). Resim 5.29: Rapor oluşturma Raporlar grubunda yer alan seçeneklerden rapor oluşturmanın en kolay yolu Rapor düğmesini kullanmaktır. Rapor düğmesine tıklandığında Access doğrudan raporu oluşturur ve Biçimlendirme, Düzenle ve Sayfa Yapısı bağıl sekmeleri ile rapor üzerinde düzenlemeler yapılabilir. Rapor oluştururken rapor üzerinde istenilen değişiklikler yapılabileceği gibi ihtiyaç halinde daha sonra da değişiklikler yapılabilir (Resim 5.30). Resim 5.30: Rapor ekranı 2. RAPORU DEĞIŞTIRME Raporu değiştirmek için öncelikle raporun tasarım görünümünde açılması gerekmektedir. Raporu tasarım görünümünde açmak içim rapor üzerine sağ tıklayıp Tasarım Görünümü seçeneği seçilmelidir. Rapor tasarım görünümünde açıldığında şerit üzerinde Tasarım, Düzenle ve Sayfa Yapısı bağıl sekmeleri yerini alır. Tasarım sekmesi ile Yazı tipi, Gruplar ve Toplamlar, Kılavuz Çizgileri, Denetimler ve Araçlar grubu altında bulunan özellikler ile rapor üzerinde istenilen değişiklikler yapılır. 146

21 Düzenle sekmesi ile Otomatik Biçim, Denetim Düzeni, Hizalamayı Denetle, Konum, Boyut ve Gözter/ Gizle grupları altında bulunan özelliklerle ilgili düzenlemeler yapılır. Sayfa Yapısı sekmesi altında Sayfa Düzeni grubu bulunmaktadır. Sayfa Düzeni grubu ile kâğıt boyut, yönü, kenar boşlukları gibi baskı ile ilgili düzenlemeler yapılır (Resim 5.31). Resim 5.31: Rapor tasarımı 3. SAYFA BAŞLIKLARI VE ALTLIKLARI OLUŞTURMA Sayfa başlıkları ve altlıkları düzenlemek için rapor, tasarım görünümünde açılmalıdır. Tasarım görünümünde sayfa başlıkları ve altlıkları için alanlar ayrılmıştır. Bu alanlar kullanılarak sayfa başlığı ve altlığı düzenlenir (Resim 5.32). Resim 5.32: Sayfa başlığı ve altlığı 4. VERİLERİ GRUPLAMA Raporda yer alan verileri gruplamak için rapor, tasarım görünümünde açılır. Tasarım sekmesi Gruplar ve Toplamlar grubunda Gruplandır ve Sırala düğmesi kullanılarak veriler gruplandırılır (Resim 5.33). Resim 5.33: Verileri gruplama 147

22 Değerlendirme Soruları Aşağıdaki tümcelerin noktalı yerlerini doğru sözcüklerle doldurunuz. 1. Access te verileri gruplamak için. sekmesi kullanılır. 2. Rapor tasarım görünümündeyken kâğıt boyutu, kenar boşlukları vb. özellikleri düzenlemek için.. sekmesi kullanılır. Aşağıdaki soruları yanıtlayınız. 3. Aşağıdakilerden hangisi raporlar grubunda bulunmaz? A) İndeks Rapor B) Rapor Sihirbazı C) Rapor Tasarımı D) Boş Rapor E) Rapor 4. I. Giriş II. Tasarım III. Düzenle IV. Sayfa Yapısı Yukarıda verilen seçeneklerden hangileri rapor, tasarım görünümündeyken şeride eklenen bağıl sekmelerdir? A) I, II B) I, II, III C) II, III D) III, IV E) II, III, IV 5. Raporu, tasarım görünümünde açmak için hangi adımlar izlenir?

23 Aşağıdaki soruları yanıtlayınız. V. ÜNİTE ÖLÇME DEĞERLENDİRME SORULARI 1. Aşağıdaki programlardan hangisi veri tabanı programıdır? A) Word B) Paint C) OneNote D) Access E) Publisher 2. Aşağıdakilerden hangisi Access ilk açıldığında şerit üzerinde yer alan sekmelerden biri değildir? A) Giriş B) Oluştur C) Dış Veri D) Veritabanı Araçları E) Tasarım 3. Aşağıdakilerden hangisi veri tabanına girilmiş bir kaydın silinmesini sağlar? A) Giriş-Kayıtlar-Sil B) Oluştur-Kayıtlar-Sil C) Veritabanı Araçları-Kayıtlar-Sil D) Dış Veri -Kayıtlar-Sil E) Düzenle-Kayıtlar-Sil 4. Veri tabanındaki her bir kaydı benzersiz olarak tanımlamak için kullanılan seçenek aşağıdakilerden hangisidir? A) Sorgu B) Birincil Anahtar C) İndeks D) Rapor E) Form 5. Aşağıdakilerden hangisi formlar bölümünde yer alan form tasarımının simgesidir? A) B) C) D) E) 6. Aşağıdakilerden hangisi formlara ilişkili nesne çerçevesi ekleme simgesidir? A) B) C) D) E) 7. Aşağıdakilerden hangisi yeni sorgu sihirbazı ile oluşturulacak sorgu türlerinden biri değildir? A) Basit Sorgu B) Eşitleme Sorgusu C) Yinelenenleri Bulma Sorgusu D) Eşleşmeyenleri Bulma Sorgusu E) Çapraz Sorgu 8. Aşağıdaki görünüm türlerinden hangisi bir sorguya yeni alan, filtre vb. eklemek için kullanılan görünüm türüdür? A) Veri Sayfası B) Özet Tablo C) Tasarım D) SQL Göster E) Özet Grafik 9. Aşağıdakilerden hangisi rapor tasarımında Düzenle bağıl sekmesinde yer alan gruplardan biri değildir? A) Otomatik Biçim B) Denetim Düzeni C) Hizalamayı Denetle D) Konum E) Sayfa Düzeni 10. Aşağıdakilerden hangisi rapor tasarımında Tasarım bağıl sekmesinde yer alan gruplardan biri değildir? A) Yazı Tipi B) Gruplar ve Toplamlar C) Kılavuz Çizgileri D) Göster/Gizle E) Denetimler 11. Makro nedir? Kısaca tanımlayınız

24 12. Dizin oluşturmak için gerekli adımlar nelerdir? Forma grafik nesnesi eklemek için gerekli adımlar nelerdir? Veri tabanında en çok kullanılan jokerler nelerdir? Bu jokerleri ve anlamlarını yazınız Veri tabanı bileşenlerinden raporun tanımı nedir?..... Aşağıdaki tümcelerin noktalı yerlerini doğru sözcüklerle doldurunuz. 16. Access te veritabanı nesnelerinin süzülmüş listeleri.. listelenir. 17. Veri tabanına resim, film ve ses eklemek için... kullanılır. 18. Access te yeni bir form oluşturmak için.. sekmesi.. grubu kullanılır. 19. Access te verileri belirli kriterlere göre seçmek ve sınıflandırmak için kullanılır. 20. Access te raporların sayfa düzeni ile ilgili düzenlemeleri için. sekmesi kullanılır. 150

25 VI. SUNU PROGRAMI Ünite A. BAŞLANGIÇ B. TEMEL İŞLEMLER C. BİÇİMLEME D. GRAFİK VE ŞEMALAR E. YAZDIRMA VE DAĞITMA F. SLAYT GÖSTERİ EFEKTLERİ G. BİR SLAYT GÖSTERİSİ GÖRÜNTÜLEME 151

26 A BAŞLANGIÇ Konuya Hazırlık 1. Bildiğiniz sunu hazırlama yazılımlarının adlarını yazınız. 2. PowerPoint programında sunu ve slayt hazırlamayla ilgili bildiklerinizi sınıf ortamında paylaşınız. PowerPoint, slayt ve sunu hazırlamak için kullanılan oldukça güçlü bir programdır. PowerPoint te hazırlanan slayt ve sunulara istenildiğinde canlandırma ve efekt eklenebilir. 1. SUNU UYGULAMASIYLA İLK ADIMLAR a. Sunu uygulamasını açma: PowerPoint i başlatmak için Başlat menüsünden Tüm Programlar seçeneği seçili iken Microsoft Office seçeneği içinde yer alan Microsoft PowerPoint 2007 seçeneği seçilir (Resim 6.1). Resim 6.1: Sunu uygulamasını açma a. Mevcut sunu belgesini açma: Daha önce kaydedilmiş bir PowerPoint sunusunu açmak için, PowerPoint açılır. Ofis düğmesi tıklanır ve açılan menüden Aç komutu seçilir. Ekrana Aç penceresi gelir. Açılacak dosya seçildikten sonra Aç düğmesi tıklanır, dosya açılmış olur (Resim 6.2). Resim 6.2: Mevcut sunu belgesini açma ek bilgi Mevcut bir sunu belgesini açmak için klavyeden Ctrl+O tuşlarına da basılabilir. c. Birden fazla sunu belgesini açma: PowerPoint te aynı anda birden fazla sunu belgesiyle çalışılabilir. Birden fazla sunu açmak için Office düğmesinden Aç komutu seçildikten sonra Aç penceresi açılır. Ardışık dosyalar, klavyeden Shift tuşu ile; ardışık olmayan dosyalar, Ctrl tuşuna basılarak açılır. 152

27 ç. Yeni bir sunu belgesi açma: PowerPoint açıkken yeni bir belge açmak için Office düğmesi tıklanır. Açılan menüden Yeni seçeneği seçilir, yeni sunu penceresi ekrana gelir. Boş sunu seçilerek oluştur düğmesi tıklanır. ek bilgi Klavyeden Ctrl+N tuşlarına basılarak da yeni bir sunu açılabilir. d. Sunu belgesini sabit diske (hard disk) ya da diskete kaydetme: Sunu dosyası içerisinde yapılan çalışmalar ve değişikliklerin kaybedilmemesi için kaydedilmesi gerekir. Dosya ilk defa kaydediliyorsa dosya adı ve kayıt yeri belirtilir. Sunu dosyasını kaydetmek için Office/ Kaydet düğmesi tıklanabilir, Hızlı Erişim Araç Çubuğu üzerinde bulunan Kaydet simgesi kullanılabilir ya da klavyeden Ctrl+S kısayoluyla kayıt işlemi gerçekleştirilebilir. e. Sunu belgesini farklı kaydetme: Çalışılan sunu farklı isimle veya farklı konumda kaydedilmek istendiğinde Ofis düğmesi tıklanır, açılan menüden Farklı Kaydet seçeneği seçilerek veya klavyeden F12 tuşuna basılarak kayıt işlemi gerçekleştirilir. f. Sunuyu farklı bir dosya biçimiyle kaydetme: Daha önce kaydedilmiş bir sunu, farklı dosya biçiminde de kaydedilebilir. Bunun için Ofis düğmesinden Farklı Kaydet seçilir. Farklı Kaydet penceresinden istenilen Kayıt Türü bölümünden istenilen dosya biçimi seçilerek Kaydet düğmesine tıklanır. g. Sunu belgesini kapatma: Kayıt işlemi tamamlandıktan sonra, tasarlanan sunuyu kapatmak için Ofis düğmesinden Kapat seçeneği seçilir. h. Yardım fonksiyonlarını kullanma: MS PowerPoint programında herhangi bir konuyla ilgili yardım almak gerektiğinde Yardım kullanılır. Yardım penceresini açmak için şerit üzerinde bulunan yardım düğmesi veya klavyeden F1 tuşu kullanılır. ı. Sunu uygulamasını kapatma: PowerPoint programını kapatmak için Ofis düğmesinden PowerPoint ten Çık seçeneği seçilebileceği gibi pencere denetim düğmelerinden Kapat düğmesi de kullanılabilir. 2. TEMEL AYARLARI YAPMA a. Sunu görünümlerini değiştirme: PowerPoint 2007 programında görünümü değiştirmek için görünüm sekmesinden Sunu Görünümleri grubu kullanılır. Sunu hazırlarken dört farklı görünüm vardır. Bunlar: Normal görünüm : Normal görünüm, sununun tasarlandığı asıl düzenleme görünümüdür. Slayt sıralayıcısı görünümü : Slayt Sıralayıcısı görünümü, slaytları küçük resim biçiminde gösteren bir görünümdür. Not sayfası görünümü : Notlar, normal görünümde slayt bölmesinin hemen altında yer alan notlar bölmesine yazabilir. Slayt gösterisi görünümü : Slayt gösterisi görünümü sununun izleyicilere gösterildiği görümümdür. b. Sunu görüntüsünü büyütme: PowerPoint programında sunun görünümünü büyütmek için Görünüm sekmesindeki Yakınlaştır grubundaki Yakınlaştır düğmesi kullanılır ya da Durum Çubuğu üzerinde bulunan Yakınlaştır çubuğu da kullanılabilir (Resim 6.3). Resim 6.3: Sunu görüntüsünü büyütme 153

28 c. Araç çubuğu görüntüsünü değiştirme: PowerPoint 2007 diğer ofis uygulamalarında olduğu gibi sekmeli bir yapıdan oluşmaktadır. Sık kullanılan komutlar için başlık çubuğu üzerinde Hızlı Erişim Araç Çubuğu bulunmaktadır. Araç çubuğu görüntüsünü değiştirmek için Hızlı Erişim Araç Çubuğu nu Özelleştir penceresinde yer alan komutlar eklenebileceği gibi daha fazla komut için Diğer Komutlar seçeneği de kullanılabilir (Resim 6.4). Resim 6.4: Araç çubuğu görüntüsünü değiştirme 3. BELGE ALIŞVERİŞİ PowerPoint te hazırlanmış bir belge ağ ortamında diğer bilgisayarlara gönderilebilir. E-Posta, İnternet faksı seçenekleri yardımıyla başka kullanıcılarla paylaşmak da gerekebilir. Belge alışverişi için Office düğmesi tıklanır. Açılan pencereden Gönder seçeneği tıklanır (Resim 6.5). Resim 6.5:Belge Alışverişi 154

29 Değerlendirme Soruları Aşağıdaki tümcelerin noktalı yerlerini doğru sözcüklerle doldurunuz. 1. PowerPoint programında sunun görünümünü büyütme işlemi. sekmesindeki grubundaki.. düğmesine tıklayarak yapılır. 2. Klavyeden.. kısa yoluyla program kapatılabilir. Aşağıdaki soruları yanıtlayınız. 3. Aşağıdakilerden hangisi MS PowerPoint 2007 programında görünümü değiştirmek için Görünüm sekmesinde bulunan Görünüm düğmelerinden değildir? A) Not sayfası görünümü B) Normal görünüm C) Slayt sıralayıcısı görünümü D) Web düzeni E) Slayt gösterisi görünümü 4. Sunu belgesini sabit diske(hard disk) ya da diskete kaydetmek için klavyeden hangi tuşlar kullanılır? A) Ctrl+ C B) Ctrl+S C) Ctrl+V D) Ctrl+X E) Ctrl+A 5. Sunu belgesini kapatma ile sunu uygulamasını kapatma arasındaki farklar nelerdir? 6. PowerPoint belgesi hangi yollarla paylaşılır? 155

30 B TEMEL İŞLEMLER Konuya Hazırlık 1. Slaytlara eklenebilecek nesneler neler olabilir? Sunular bir veya daha fazla slayttan oluşabilir. Slaytlar; metin, grafik video ve ses içerebilir. Slaytlar bir araya gelerek sunuları oluşturur. 1. SUNU OLUŞTURMA a. Yeni bir sunu oluşturma: Yeni bir sunu oluşturmak için Ofis düğmesinden Yeni seçeneği seçilir. Gelen pencereden Boş Sunu seçeneği seçilebileceği gibi şablonlar veya ofis online şablonları kullanılarak da yeni bir sunu oluşturulabilir. b. Otomatik slayt düzeni biçimini seçme: PowerPoint te herhangi bir sunu hazırlamak için, boş slaytlar kullanılabildiği gibi programın hazır slayt düzenleri de kullanılabilir. PowerPoint içerisinde önceden tanımlanmış yerleşik slayt düzenleri bulunur. İsteğe ve gereksinimlere bağlı olarak özel düzenler oluşturulabilir ve bu düzenler diğer kişilerle paylaşılabilir. Giriş sekmesinden slaytlar grubu içerisinde yer alan Düzen düğmesi tıklanarak hazır slayt düzenlerinden herhangi birisi seçilerek mevcut slayta uygulanabilir (Resim 6.6). Resim6.6: Otomatik slayt düzeni biçimini seçme Resim 6.7: Metin ekleme c. Slayt düzenini değiştirme: PowerPoint ilk başlatıldığında Başlık Slaytı isimli düzen, varsayılan olarak açılır. Ancak bu düzeni değiştirmek mümkündür. Giriş sekmesinden Slaytlar grubu içerisinde yer alan Düzen düğmesi tıklanarak hazır slayt düzenlerinden herhangi birisi seçilerek slayt düzeni değiştirilebilir. ç. Metin ekleme: PowerPoint ilk açıldığında varsayılan slaytta yazı yazmak için iki metin kutusu eklenmiştir. Metin kutusu tıklandığında imleç, metin kutusunun içine yerleşir. Bu durumda kullanıcı, başlık ya da metin alanına istediği metni yazabilir ya da kopyalayabilir (Resim 6.7). Bunun dışında da herhangi bir yere metin eklemek gerektiğinde metin kutusu kullanılır. Slayta metin kutusu eklemek için Giriş sekmesinden Çizim grubundaki Metin kutusu düğmesi seçilir (Resim 6.8). Resim 6.8: Metin kutusu 156

31 d. Görüntü ekleme: Slayta görüntü eklemek için Ekle sekmesindeki Çizimler grubundan Resim ya da Küçük Resim düğmeleri kullanılabilir. Slayta eklenen resim, küçük resim olabileceği gibi dosyadan seçilmiş resim de olabilir. Küçük resim, ofis içinde yer alan resimlerdir. Resim seçeneği ise bilgisayara çeşitli kayıt cihazları veya İnternetten alınmış resimleri ifade eder. Küçük resim seçeneği seçildiğinde çalışma alanının sağ tarafında açılan küçük resim panelinden eklenmek istenilen resimle ilgili anahtar kelime metin kutusuna yazılır, Enter tuşuna basılır ya da Git düğmesine tıklanır (Resim 6.9). Resim 6.9: Görüntü ekleme Arama sonucunda ilgili resim bulunursa ya fare ile sürükle-bırak yöntemiyle ya da resmin üzerine çift tıklanarak resim slayt içerisine eklenir. Bilgisayarda yüklü herhangi bir resmi eklemek için ise Ekle sekmesinden Çizimler grubunda bulunan Resim düğmesi kullanılır. Resim ekle penceresi açılır. Buradan istenilen resmin konumu bulunur ve resim seçilerek slayt içerisine eklenir (Resim 6.10). Resim 6.10: Görüntü ekleme etkinlik Yeni boş bir sunu açınız ve İnternetten Sigaranın Zararları konulu sunu oluşturunuz. Her slaydınız için farklı slayt düzenleri seçiniz. f. Ana slayt kullanma: Ana slayt; başlıkların, alt başlıkların, madde imlerinin, alt bilgilerin, sayfa numarası alanlarının, tarih alanlarının yazı tipi stilinin, boyutunun ya da renginin düzenlemesini sağlar. Ana slayt kullanmak zaman kazandırır. Şöyle ki asıl slaytta bulunan aynı bilgileri birden çok slayda yazmanız gerekmez. Ana slayt oluşturmak için Görünüm sekmesi Sunu görünümleri grubundaki Asıl Slayt düğmesi tıklanır. Slayt düzenini isteğe göre seçtikten sonra Kapat bölümündeki Asıl Görünümü Kapat düğmesi seçilir. 157

32 2. METNI TAŞIMA, KOPYALAMA, SILME a. Kopyala ve yapıştır araçlarını kullanma: PowerPoint 2007 de metnin bir slayttan başka bir slayda kopyalanması mümkündür. Kopyalama ve yapıştırma işlemi için birden fazla yöntem bulunmaktadır. Bunlar: Giriş sekmesini kullanarak: Kopyalanacak metin seçilir. Giriş sekmesinde bulunan Pano grubundaki Kopyala düğmesi tıklanır. Metni yapıştırılacağı slayda konumladıktan sonra Pano bölümündeki Yapıştır düğmesi tıklanır. Kısayol menüsü kullanarak: Kopyalanacak metin seçilir. Farenin sağ tuşu tıklanıp açılan Kısayol menüsünden Kopyala komutu seçilir. Metni yapıştırılacak slayda konumladıktan sonra Kısayol menüsünden Yapıştır komutu seçilir. Klavye yardımıyla: Kopyalanacak metin seçilir. Klavyeden Ctrl+C tuşlarına basılarak metin kopyalanır. Metni yapıştırılacak slayda konumladıktan sonra klavyeden Ctrl+V tuşlarına basılarak metin yapıştırılır. b. Kes ve yapıştır araçlarını kullanma: PowerPoint 2007 de metnin kesilerek yapıştırılması için aşağıdaki yöntemler kullanılır: Giriş sekmesini kullanarak: Kesilecek metin seçilir. Giriş sekmesinde bulunan Pano grubundaki Kes düğmesi tıklanır. Metni yapıştırılacak slayda konumladıktan sonra Pano bölümündeki Yapıştır düğmesi tıklanır. Kısayol menüsü kullanarak: Kesilecek metin seçilir. Farenin sağ tuşu tıklanıp açılan Kısayol menüsünden Kes komutu seçilir. Metni yapıştırılacağı slayda konumladıktan sonra Kısayol menüsünden Yapıştır komutu seçilir. Klavye yardımıyla: Kesilecek metin seçilir. Klavyeden Ctrl+X tuşlarına basılarak metin kesilir. Metni yapıştırılacak slayda konumladıktan sonra klavyeden Ctrl+V tuşlarına basılarak metin yapıştırılır. c. Seçilmiş metni silme: PowerPoint te slayt üzerinde silme işlemi, metin seçildikten sonra klavyeden Delete ya da Backspace tuşlarına basılarak yapılır. 3. GÖRÜNTÜLERI KOPYALAMA, TAŞIMA VE SILME a. Kopyala ve yapıştır komutlarını kullanma: PowerPoint te metni kopyalayıp yapıştırmada kullanılan yöntemler ile görüntüleri kopyalayıp yapıştırmaktaki yöntemler aynıdır. b. Kes ve yapıştır komutlarını kullanma: PowerPoint te metinlerin kesilip yapıştırılmasında kullanılan yöntemler ile görüntülerin kesilip yapıştırılmasındaki yöntemler aynıdır. c. Seçilmiş görüntüyü silme: Görüntü seçildikten sonra klavyeden Delete ya da Backspace tuşlarına basılarak silme işlemi gerçekleştirilir. 4. SLAYTLARI KOPYALAMA, TAŞIMA VE SILME a. Kopyala ve yapıştır komutlarını kullanma: PowerPoint te bir slaytı kopyalayıp yapıştırmak için öncelikle Normal görünümdeyken slaytların olduğu sol bölümündeki slaytlar kısmı tıklanılır. Kopyalanacak slaytlar seçili iken Giriş sekmesindeki Pano grubundaki Kopyala düğmesi seçilir. Böylece seçili slayt ya da slaytlar panoya aktarılmış olur. Daha sonra slaytların ekleneceği sunu etkinleştirilir. Kopyalamak istenilen slaytın konumu tıklandıktan sonra Giriş sekmesindeki Pano grubundaki Yapıştır düğmesi seçilir. b. Kes ve yapıştır komutlarını kullanma: Normal görünümdeyken slaytların olduğu sol bölümündeki slaytlar kısmı tıklanılır. Kesilecek slaytlar seçili iken Giriş sekmesindeki Pano grubundaki Kes düğmesi seçilerek seçili slayt ya da slaytlar panoya aktarılır. Daha sonra slaytların ekleneceği sunu etkinleştirilir. Yapıştırılmak istenilen slayt ın konumu tıklandıktan sonra Giriş sekmesindeki Pano grubundaki Yapıştır düğmesi seçilir. 158

33 c. Slaytları yeniden sıralama: Hazırlanmış sunuda bütün slaytları görebilmek için Görünüm sekmesinden Sunu Görünümleri grubundaki Slayt Sıralayıcı düğmesi tıklanılır; ekrana gelen slaytlar sürükle-bırak yöntemiyle yeniden sıralanır (Resim 6.11). Resim 6.11: Slaytları yeniden sıralama ç. Seçilmiş slaytların silinmesi: Seçilmiş slaytları silmek için klavyeden Delete ya da Backspace tuşlarından birine basılması yeterlidir.... Değerlendirme Soruları Aşağıdaki tümcelerin noktalı yerlerini doğru sözcüklerle doldurunuz. 1. Kopyalanacak metin seçilir. Klavyeden tuşlarına basılarak metin kopyalanır. Metni yapıştırılacak slayda konumladıktan sonra klavyeden. tuşlarına basılarak metin yapıştırılır. 2. Sunu hazırlama programı içerisinde önceden tanımlanmış. yerleşik slayt düzeninden bulunur. Aşağıdaki soruları yanıtlayınız. 3. Aşağıdakilerden hangisi MS PowerPoint programında, seçilmiş metni silmek için kullanılan tuşlardan biridir? A) Ctrl B) Backspace C) F12 D) CapsLock E) Esc 4. Aşağıdaki bilgilerden hangisi PowerPoint le ilgili doğru bir bilgi değildir? A) Metin kutusu tıklandığında imleç metin kutusunun içine yerleşir. B) MS PowerPoint 2007 programında metnin bir slayttan başka bir slayda kopyalama işlemi yapılabilir. C) MS PowerPoint programında metni kesip yapıştırmada kullanılan yöntemler ile görüntüleri kesip yapıştırmak aynı değildir. D) Kesme işlemi ile kopyalama işlemi aynı işlem değildir. E) Başlıkların, alt başlıkların, madde imlerinin, alt bilgilerin, sayfa numarası alanlarının, tarih alanlarının yazı tipi stilinin, boyutunun ya da renginin düzenlendiği slayt, ana slayttır. 5. Çalıştığımız slayda görüntü eklemenin yolları nelerdir? 6. Ana slayt kullanmanın ne gibi avantajları vardır? 159

34 C BİÇİMLEME Konuya Hazırlık 1. Metin biçimlendirme hakkında bildiklerinizi söyleyiniz. 2. Metin hizalama hakkında bildiklerinizi söyleyiniz. 1. METIN BIÇIMLEME a. Yazı tipini, biçimini ve ebadını değiştirme: PowerPoint te hazırlanan bir slayttaki metnin yazı tipi, biçimi ve boyutu değiştirilebilir. Bunun için aşağıdaki işlem adımları kullanılır: 1) Yazı tipi, biçimi ve boyutu değişecek olan metin seçilir (Resim 6.12). Resim 6.12: Yazı tipini, biçimini ve boyutunu değiştirme 2) Giriş sekmesinde bulunan Yazı Tipi grubu üzerinde yer alan düğmeler vasıtasıyla biçimlendirmeler gerçekleştirilir (Resim 6.13). Resim 6.13: Yazı tipini, biçimini ve boyutunu değiştirme b. Eğik, kalın ve altı çizili yazma: Slayt içindeki metinler; eğik (italik), kalın ya da altı çizgili yapılabilir. Eğik, kalın ve altı çizgili biçimleri uygulamak için öncelikle metin seçilmelidir. Giriş sekmesindeki Yazı tipi grubu üzerinde yer alan Kalın, İtalik ve Altı Çizgili düğmeleri bu işlemler için kullanılır. c. Metne gölge uygulama, alt simge ve üst simge kullanma: PowerPoint te yer alan slaytlara eklenmiş metinlere gölge yapmak için Giriş sekmesindeki Yazı tipi grubu üzerinde yer alan Metin Gölgesi düğmesi kullanılır. PowerPoint te slaytlara eklenmiş metinde alt simge ve üst simge kullanmak için Giriş sekmesi/yazı Tipi/Yazı tipi iletişim kutusu tıklanır. Ekrana gelen Yazı Tipi penceresinden üst simge ve alt simge seçilir (Resim 6.14). 160

35 Resim 6.14: Metne gölge uygulama, alt simge ve üst simge kullanma ç. Metne farklı renkler uygulama: PowerPoint te metinlere farklı renkler uygulanabilir. Yazılan metne farklı renkler uygulamak için Giriş sekmesindeki Yazı tipi grubundaki Yazı Tipi Rengi düğmesi kullanılır. Rengi değiştirilecek metin seçildikten sonra düğmenin yanında yer alan ok tıklanır, açılan renk paletinden istenilen renk seçilerek metnin rengi değiştirilir (Resim 6.15). Resim 6.15: Metne farklı renkler uygulama d. Metni hizalama: Slaytın içinde yer alan metinler; sola dayalı, sağa dayalı, iki yana yaslı ve ortalı olarak hizalanabilir. Metinleri hizalama işlemi Giriş sekmesi/paragraf bölümündeki düğmeler ile yapılır (Resim 6.16). Sola Hizala Ortala Sağa Hizala İki Yana Yasla Resim 6.16: Metni hizalama : Seçili paragraftaki metinleri sola hizalar. : Seçili paragraftaki metinleri ortaya hizalar. : Seçili paragraftaki metinleri sağa hizalar. : Seçili paragraftaki metinleri iki yana yaslar. ek bilgi Seçmiş olduğumuz bir metni sola hizalamak için klavyeden Ctrl+L, ortaya hizalamak için Ctrl+R, sağa hizalamak Ctrl+G, iki yana yaslamak için Ctrl+D tuşları kullanılır. 161

36 e. Satır boşluğunu ayarlama: Slaytlarda yer alan metinlerin satır boşluklarını belirlemek için Giriş sekmesinde bulunan Paragraf grubunun sağ alt köşesindeki Paragraf İletişim Kutusu tıklanır. Ekrana gelen Paragraf penceresindeki Girintiler ve Aralıklar bölümünden işlem yapılır (Resim 6.17). Resim 6.17: Satır boşluğu ayarlama f. Listeleri kullanma: PowerPoint te listeler oluşturmak, bu listelere madde işareti ve numara eklemek mümkündür. Madde işareti ve numara eklemek için Giriş sekmesi paragraf grubundaki Madde İşareti ve Numaralandırma düğmeleri tıklanır. 2. METIN KUTULARINI DEĞIŞTIRME a. Metin kutusunu yeniden boyutlandırma ve taşıma: Metin kutuları üzerinde herhangi bir işlem yapmak için kutunun seçilmesi gerekir. Metin kutusunun köşelerindeki küçük dairelerden metin kutusunun boyutu değiştirilebilir. Metin kutusu fare ile metin kutusunun etrafındaki çerçeveden tutularak slayt üzerinde istenilen yere sürüklenebilir (Resim 6.18). Resim 6.18: Metin kutusunu yeniden boyutlandırma ve taşıma b. Metin kutusunun çizgi kalınlıklarını, biçimini ve renklerini belirleme: Metin kutularının çizgi kalınlıkları, biçimleri ve renkleri değiştirilebilir. Öncelikle metin kutusu seçilerek aktif hâle getirilir. Daha sonra Biçim sekmesi/şekil Stilleri grubundan değişiklikler yapılabilir. Örneğin, metin kutusunun çizgi rengini değiştirmek için Biçim menüsünden Şekil Stilleri grubundan Şekil Anahattı düğmesi tıklanılır. Renk kutusundan herhangi bir renk seçilerek değişiklik yapılır (Resim 6.19). Resim 6.19: Metin kutusunun çizgi kalınlıklarını, biçimini ve renklerini belirleme 162

37 Değerlendirme Soruları Aşağıdaki tümcelerin noktalı yerlerini doğru sözcüklerle doldurunuz. 1. PowerPoint te hazırlanan bir slayttaki metnin yazı tipi, biçimi ve boyutunu değiştirmek için. sekmesinde bulunan grubu üzerinde yer alan düğmeler kullanılır. Aşağıdaki soruları yanıtlayınız. 2. Aşağıdakilerden hangisi metinleri hizalamaya yarayan düğmelerden değildir? A) B) C) D) E) 3. PowerPoint te yer alan metinlere gölge eklemek için aşağıdakilerden hangisi kullanılır? A) B) C) D) E) 4. Çalıştığımız slaytta metin kutusunun çizgi kalınlıklarını, biçimini ve renklerini belirlemek için hangi işlem yapılır? 163

38 D GRAFİK VE ŞEMALAR Konuya Hazırlık 1. Slaytta eklenecek grafik ve şema çeşitleri neler olabilir? 2. Grafik ve şema biçimleme hakkında bildiklerinizi söyleyiniz. 1. ÇIZILMIŞ NESNELER PowerPoint 2007 den önceki ofis sürümlerinde bulunan araç çizim çubuğu yerine PowerPoint 2007 de çizim grubu oluşturulmuştur. Çizim grubundan şekil ve çizim eklenebilir, düzenlemeler yapılabilir. Çizim grubuna Giriş sekmesinden ulaşılır (Resim 6.20). Resim 6.20: Çizilmiş nesneler a. Slayt üzerinde farklı çizgi tiplerini ekleme: Giriş sekmesi Çizim grubundan farklı çizgi tipleri de eklenebilir. Çizgiler, Giriş sekmesi Çizim grubundan eklenilebileceği gibi Ekle sekmesinden Çizimler grubunda Şekiller düğmesi tıklanılarak da eklenebilir (Resim 6.21). Resim 6.21: Slayt üzerinde farklı çizgi tiplerini ekleme 164

39 b. Slayt içindeki çizgileri taşıma: Slayt içindeki çizgileri taşımak ve çizgilerin yerlerini değiştirmek mümkündür. Çizgiyi taşımak için farenin sol tuşu ile tutmak gerekir. Çizgi, fare ile tutulduğunda göstergeç dört başlı ok şekline gelecektir. Çizgi slayt üzerinde istenilen yere taşındıktan sonra tuş bırakılarak işlem tamamlanır. c. Satır rengini ve kalınlığını değiştirme: Slayt üzerine eklenilen çizginin rengini ve kalınlığını değiştirmek mümkündür. Rengi ve kalınlığı değiştirilecek çizgi, seçili hâle getirildikten sonra Giriş sekmesi Çizim grubundan Şekil Anahattı düğmesinin sağındaki ok tıklanır. Açılan renk kutusundan istenilen renk seçilir. Kalınlığı değiştirmek için açılan menüden Ağırlık seçeneğinden istenilen kalınlık değeri seçilir (Resim 6.22). Resim 6.22: Satır rengini ve kalınlığını değiştirme ç. Slayt üzerinde değişik biçimdeki şekiller ekleme: Slayda değişik biçimde şekil eklemek için Ekle sekmesi Çizimler grubundaki Şekiller düğmesi kullanılır. Şekiller düğmesine tıklandığında açılan menüden istenilen şekil seçilerek slayda eklenir (Resim 6.23). Resim 6.23: Slayt üzerinde değişik biçimdeki şekiller ekleme 165

40 d. Serbest çizilmiş bir çizgi ekleme: Hazırlanan bir slayda serbest çizgi eklemek için Ekle sekmesi Çizimler grubundan Şekiller düğmesi tıklanır. Açılan menüden Çizgiler bölümünden birini seçtikten sonra başlama noktası tıklanır. Daha sonra farenin sol tuşu bırakılmadan istenilen çizim yapılır, çizim bittiğinde sol tuş bırakılır (Resim 6.24). Resim 6.24: Serbest çizilmiş bir çizgi ekleme e. Çizilmiş şekilleri döndürme: Çizilmiş şekli, herhangi bir yöne döndürmek için öncelikle fareyle tıklayarak seçili hâle getirmek gerekir. Daha sonra şekil üzerinde yer alan yeşil döndürme noktası farenin sol tuşuyla tıklanır. Sol tuş bırakılmadan şekil istenilen yöne döndürülür (Resim 6.25). Resim 6.25: Çizilmiş şekilleri döndürme 166

41 f. Şeklin özelliklerini değiştirme: Çalışılan slayda eklenmiş şekle renk, çizgi ve boyut bakımından değişiklik yapmak mümkündür. Tüm bu işlemler Şekil Biçimlendir penceresinden yapılmaktadır. Şekil Biçimlendir penceresini açmak için şekil üzerinde farenin sağ tuşu tıklanır. Açılan menüden Şekil Biçimlendir komutu tıklanır (Resim 6.26). Resim 6.26: Şeklin özelliklerini değiştirme g. Gölge ekleme: Çalışılan slayda eklenmiş şekillere gölge efekti verilebileceği gibi bu başlık altında gölgenin rengi, efekti ve uzaklığı da ayarlanabilir. Gölge eklemek için Şekil Biçimlendir penceresinden Gölge düğmesi tıklanır. 2. ŞEMALAR a. Organizasyon şeması oluşturma: PowerPoint te slaytlara eklenen organizasyon şemaları görsel zenginliği artırmak açısından önemlidir. Slaytlara şema eklemek için Ekle sekmesi Çizimler grubundan SmartArt düğmesi tıklanır. Açılan pencereden istenilen şema seçilir (Resim 6.27, 6.28). Resim 6.27: Organizasyon şeması oluşturma etkinlik Resim 6.28: Organizasyon şeması Siz de boş bir slaytta ailenizle ilgili soy ağacınızı organizasyon şeması ile oluşturunuz. 167

42 b. Organizasyon şemasının yapısını değiştirme: Oluşturulan organizasyon şemasının yapısını değiştirmek için şemayı aktif hâle getirdikten sonra Tasarım sekmesinden Grafik Oluştur, Düzenler ve SmartArt Stilleri gruplarından değişiklik yapılabilmektedir. Örneğin oluşturulmuş organizasyon şemasına şekil eklemek için Tasarım sekmesi/grafik Oluştur grubu/ Şema Ekle düğmesi kullanılır. c. Farklı çeşitlerde şemalar oluşturma: PowerPoint te çalışılan slayta Hiyerarşi diyagram stilinin dışında, farklı stillerde şemalar SmartArt Grafiği Seç penceresinden oluşturulabilir. 3. ŞEKILLER VE DIĞER NESNELER a. Diğer dosyalardan görüntü aktarma: Slayda bilgisayarda bulunan başka bir dosyadan görüntü aktarılabilir. Bunun için Ekle sekmesi Çizimler grubundan Resim düğmesi seçilir. Açılan Resim Aç penceresinden görüntünün bulunduğu sürücü ve klasör seçilir. Aktarılacak görüntü seçildikten sonra pencerede yer alan Ekle düğmesi tıklanır (Resim 6.29). Resim 6.29: Diğer dosyalardan görüntü aktarma b. Görüntüyü yeniden boyutlandırma ve taşıma: Slayda aktarılan görüntüyü yeniden boyutlandırmak ya da başka bir alana taşımak için öncelikle fareyle seçilmesi gerekir. Seçilen görüntü sürüklenerek istenilen yere taşınabilir ya da üzerindeki noktalar tutularak istenilen boyuta ayarlayabilir. Görüntüyü döndürmek için görüntü üzerindeki yeşil tutamaçtan tutularak istenilen yöne döndürülebilir. c. Slayt üzerinde metin, tablo, grafik dosyaları gibi nesneleri aktarma: Slayda, bilgi vermek amacıyla metin eklenebilir. Boş bir sunu açıldığında yazı yazmak için iki tane metin kutusu eklenir. İstendiğinde slayt üzerinde herhangi bir yere metin kutusu eklenebilir. PowerPoint te metin kutusu eklemek için Ekle sekmesi Metin grubundan Metin Kutusu seçilir. Metin kutusunun üzerinde sağ tıklanarak açılan menüden Metni Düzenle seçilir. Slayt içerisine metin eklenmiş olur (Resim 6.30). e-ticaret nedir? Resim 6.30: Slayt üzerinde metin aktarma 168

43 Sunu içerisinde bilgilendirme esnasında tablolar kullanmak gerekebilir. Bir slayt içerisine tablo eklemek için Ekle sekmesi, Tablolar grubunda, Tablo düğmesi kullanılır. Tablo düğmesine tıklandığında açılan menüden istenirse kareler üzerinde fare ile hareket ederek istenilen satır ve sütun sayısında bir tablo slayda eklenmiş olur (Resim 6.31). Resim 6.31: Slayt üzerinde tablo aktarma Grafikler, birden fazla değişkenin birbirine göre durumunu kıyaslamak için kullanılan etkin yöntemlerden biridir. Sunular içerisinde de zaman zaman grafiklere ihtiyaç duyulur. Bir slayda grafik eklemek için Ekle sekmesi Çizimler grubundan Grafik düğmesi kullanılır. Grafik düğmesine tıklandığında açılan Grafik Ekle penceresinden grafik türlerinden biri seçilir (Resim 6.32). Resim 6.32: Slayt üzerinde grafik aktarma 169

44 PowerPoint te slayt üzerine herhangi bir nesneyi aktarmanın bir başka yolu da Ekle sekmesinde bulunan Metin grubundan Nesne düğmesidir. Nesne düğmesine tıklandığında ekrana Nesne Ekle penceresi gelir. Nesne türü, liste kutusundan eklenecek nesne seçilerek yeni nesne oluşturulabilir ya da bilgisayarda daha önceden hazırlanmış bir nesne kullanılabilir (Resim 6.33). Resim 6.33: Slayt üzerinde nesne aktarma ç. Ana slayt üzerinde aktarılmış nesneyi kopyalama: Ana slayt üzerinde aktarılmış nesneyi kopyalamak için nesnenin seçilmesi gerekir. Giriş sekmesi Pano grubundan Kopyala düğmesi seçilir. Böylelikle nesne kopyalanarak panoya aktarılmış olur. Panoya aktarılan nesne istenildiğinde başka slaytlara da yapıştırılabilir. d. Nesneye sınır efektleri ekleme: Slaytlara eklenen nesnelere sınır efekti verilebilir. Sınır efekti eklemek için öncelikle nesne seçili hâle getirilir. Daha sonra farenin sağ tuşu tıklanır. Açılan menüden Resim Biçimlendir seçeneği seçilir. Ekrana gelen Resim Biçimlendir penceresinden renk, boyut ve konum gibi özellikler değiştirilebilir (Resim 6.34). Resim 6.34: Nesneye sınır efektleri ekleme 170

45 Değerlendirme Soruları Aşağıdaki tümcelerin noktalı yerlerini doğru sözcüklerle doldurunuz. 1. Bir slayt içerisine tablo eklemek için... sekmesinde,.... grubunda,. seçilir. 2. Çalıştığımız slayda eklemiş olduğumuz şekle renk, çizgi ve boyut bakımından değişiklik yapmamız mümkündür. Tüm bu işlemler. penceresinden yapılmaktadır. Aşağıdaki soruları yanıtlayınız. 3. PowerPoint te hazırladığımız slaytta Organizasyon şeması oluşturmak için Ekle sekmesinden hangi düğme kullanılır? A) Tablo B) Şema C) Grafik D) Çizim E) Resim 4. Aşağıdaki düğmelerden hangisi Ekle sekmesinde bulunmaz? A) B) C) D) E) 5. PowerPoint te slayta çizilmiş şekli döndürmek için nasıl bir yol izlenir? Anlatınız. 6. PowerPoint te Nesneye sınır efektleri eklemek için nasıl bir yol izlenir? Anlatınız. 171

46 E YAZDIRMA VE DAĞITMA Konuya Hazırlık 1. Slayt görünümleri hakkında bildiklerinizi söyleyiniz. 1. SLAYT YAPISI a. Slayt sunusu için uygun çıkış biçimi seçme: Slayt sunusunun uygun çıkış birimini seçmek için Tasarım sekmesi Sayfa Yapısı grubunda Sayfa Yapısı düğmesi tıklanır. Ekrana gelen Sayfa Yapısı penceresinde Slayt boyutu açılır kutusundan istenilen biçim seçilerek Tamam düğmesine tıklanır. b. Slayt görünümünü yatay ya da düşey olarak değiştirme: Hazırlanmış slaytın görünümünü yatay ya da dikey olarak değiştirmek için Tasarım sekmesi Sayfa Yapısı grubundan Sayfa Yapısı düğmesi kullanılır (Resim 6.35). Sayfa yapısı penceresinde yer alan Slayt bölmesinde Dikey ya da Yatay seçeneklerinden biri seçildikten sonra Tamam düğmesi tıklanır. 2. DAĞITIMA HAZIRLAMA Resim 6.35: Slayt görünümünü yatay ya da düşey olarak değiştirme a. Slaytlara notlar ekleme: PowerPoint te slayt sayfasının alt tarafında not eklemek için bir bölüm bulunmaktadır. Notlar sayfasının amacı; konuşmacının kısa notlarını, hatırlatmalarını yazmaktır. Slayda notlar eklemek için Görünüm sekmesi/ Sunu Görünümleri grubu/notlar Sayfası düğmesi tıklanır, notlar bölümü açılır. b. Slaytları numaralandırma: Hazırlanan bir sunuda yer alan slaytlara numara vermek için Ekle sekmesi Metin grubunda Slayt Numarası düğmesi tıklanır. Ekrana Altbilgi ve Üstbilgi penceresi açılır. Pencereden Slaytlar sekmesinde yer alan Slayt Numarası onay kutusu işaretlendiğinde slayt numarası eklenmiş olur (Resim 6.36). Resim6.36: Slaytları numaralandırma 172

47 c. Yazım kontrolü araçlarını kullanarak değişiklik yapma: Hazırlanan slaytta yer alan bütün metinler dil bilgisi kurallarına göre denetlenebilir, düzeltmeler ve değişiklikler yapılabilir. Bunun için Gözden Geçir sekmesi Yazım grubundan Yazım Denetimi düğmesi kullanılır (Resim 6.37). Resim 6.37:Yazım kontrolü araçlarını kullanarak değişiklik yapma ek bilgi Yazım kontrolünü açmak için, klavyeden F7 tuşu da kullanılabilir. 3. YAZDIRMA a. Slayt belgesini önizleme: Önizleme işlemi için Ofis düğmesi tıklanır, Yazdır seçeneğinde Baskı Önizleme seçeneği seçilebilir, Hızlı Erişim Araç çubuğunda bulunan Baskı Önizleme düğmesi de kullanılabilir (Resim 6.38). Resim 6.38: Slayt belgesini önizleme b. Slaytları çeşitli görünümlerde yazdırma: Slaytlar çeşitli görünümlerde yazdırılabilir. Bunun için Ofis düğmesi/yazdır seçeneği seçilir. Yazdırma penceresinde farklı yazdırma seçenekleri için Yazdırılacak açılır kutusu kullanılır. Slaytlar Slayt, Dinleyici Notları, Not Sayfası ve Anahat Görünümünde yazdırılabilir (Resim 6.39). Resim 6.39: Slaytları çeşitli görünümlerde yazdırma ek bilgi Yazdırma penceresini açmak için klavyeden Ctrl+P kısayolu da kullanılabilir. 173

48 Değerlendirme Soruları Aşağıdaki tümcelerin noktalı yerlerini doğru sözcüklerle doldurunuz. 1. Slaydın görünümünü yatay ya da dikey olarak değiştirmek için. sekmesinden.. grubundan Sayfa Yapısı düğmesi seçilir. Aşağıdaki soruları yanıtlayınız. 2. Bir sunuda yer alan slaytlara numara vermek için Ekle sekmesinden Metin grubundan Slayt Numarası düğmesi tıklanır. Bu işlemin sonunda hangi pencere açılır? A) Slayt numarası B) Üstbilgi ve Altbilgi C) Yazım Denetimi D) Biçimlendir E) Sayfa Yapısı 3. Slaytları yazdırırken, Yazdır penceresinde aşağıdaki seçeneklerden hangisi yoktur? A) Yazıcının türü B) Yazdırma Aralığı C) Renkli/gri tonlamalı D) Biçimlendir E) Sayfa Yapısı 4. Slaytta not eklemenin amacı nedir? 174

49 F SLAYT GÖSTERİ EFEKTLERİ Konuya Hazırlık 1. Animasyon efektleri hakkında bildiklerinizi söyleyiniz. 2. Slayt geçiş efektleri hakkında bildiklerinizi söyleyiniz. 1. ANIMASYON EFEKTLERI EKLEME Hazırlanan sunuda bulunan metin, resim, grafik, çizim, nesne ve düğme gibi ögeleri daha etkili kullanabilmek için, animasyon efektleri de eklenebilir. Slayt üzerinde bulunan ögelere animasyon efekti eklemek için Animasyon sekmesi Animasyonlar grubundan Özel Animasyon düğmesi tıklanır. Ekranın sağ köşesinde Özel Animasyon penceresi açılır. Özel animasyon penceresinde yer alan Efekt Ekle düğmesi içinde yer alan seçenekler kullanılarak slayt içinde yer alan öge ya da ögelere bir veya daha fazla animasyon eklenebilir. Animasyon eklenecek ögenin öncelikle seçili olması gerekir (Resim 6.40). Resim 6.40: Animasyon efektleri ekleme etkinlik Daha önce hazırlamış olduğunuz Sigaranın Zararları isimli sunuyu açınız, slaytta yer alan nesnelere animasyon ekleyiniz. 2. SLAYT GEÇIŞ EFEKTLERI EKLEME Sunu içinde yer alan slaytlar arasında geçiş yaparken çeşitli efektler uygulanabilmektedir. Her slayt geçişi efektinin hızı denetlenebilir ve ayrıca ses de eklenebilir. Slayt geçiş efekti eklemek için Animasyonlar sekmesi seçilir. Bu Slayta Geçiş grubunda yer alan geçiş efektlerinden biri seçildiğinde geçiş efekti, seçili slayta uygulanır. Aynı grup içinde Geçiş Sesi, Geçiş Hızı da düzenlenir. Tümünü Uygula seçeneği ile yapılan düzenlemeler tüm slaytlara uygulanır (Resim 6.41). Resim 6.41: Slayt geçiş efektleri ekleme 175

50 G BİR SLAYT GÖSTERİSİ GÖRÜNTÜLEME Konuya Hazırlık 1. Slayt gösterisini başlatma hakkında bildiklerinizi söyleyiniz. 2. Slayt gizleme hakkında bildiklerinizi söyleyiniz. 1. HERHANGI BIR SLAYTLA SLAYT GÖSTERISINE BAŞLAMA Hazırlanan bir sunuyu slayt gösterisine başlatmak için Slayt Gösterisi sekmesi Slayt Gösterisini Başlat grubu kullanılır. Klavyeden F5 tuşuna basılarak da slayt gösterisi başlatılır (Resim 6.42). Resim 6. 42: Herhangi bir slaytla slayt gösterisine başlama Baştan Geçerli Slayttan Özel Slayt Gösterisi : Slayt gösterisini baştan başlatır. Klavyedeki F5 tuşu da aynı görevi yapar. : Slayt gösterisini geçerli slayttan başlatır. : Özel bir slayt gösterisinde yalnızca seçtiğiniz slaytları görüntüler. 2. SLAYTLARI GIZLEME Sununun gösterisi sırasında görüntülenmesi istenmeyen slaytları gizlemek mümkündür. Bunun için Slayt Gösterisi sekmesi Ayarla grubundan Slayt Gizle düğmesi kullanılır. Değerlendirme Soruları Aşağıdaki tümcelerin noktalı yerlerini doğru sözcüklerle doldurunuz. 1. Slaytlara animasyon efekti eklemek için sekmesinden.grubundan.. düğmesi tıklanır. 2.. yalnızca seçtiğiniz slaytları görüntüler. Aşağıdaki soruları yanıtlayınız. 3. Bir sununun slayt gösterisine başlamak için klavyeden hangi tuşa basılır? A)Ctrl+F B) F5 C) F7 D) Esc E) PgUp 4. Özel Animasyon penceresinde aşağıdaki seçeneklerden hangisi yoktur? A) Yürüt B) Slayt Gösterisi C) Efekt Ekle D) Yeniden Efekt Ekle E) Kaldır Aşağıdaki tümcelerde verilen bilgi doğru ise tümcenin başına D, yanlış ise Y yazınız. 5. ( ) Baştan, slayt gösterisini geçerli slayttan başlatır. 6. ( ) Hazırladığımız slayt gösterisi sırasında görüntülenmesini istemediğimiz slaytları gizlemek mümkündür. 176

51 Aşağıdaki soruları yanıtlayınız. VI. ÜNİTE ÖLÇME DEĞERLENDİRME SORULARI 1. Aşağıdakilerden hangisi temel sekmelerden biri değildir? A) Gözden Geçir B) Slayt Gösterisi C)Tasarım D) Animasyon E) Sayfa Düzeni 2. Bir sunuyu farklı kaydetmek için kullanılan kısayol aşağıdakilerden hangisidir? A) Ctrl+S B) F12 C) Ctrl+C D) F8 E) Home 3. Aşağıdakilerden hangisi Ofis düğmesinde bulunan Gönder seçeneğinin altında açılan menüde bulunmaz? A) E-Posta B) CPDF eki Olarak E- Postayla Gönder C) İnternet E-Posta D) XPS Eki Olarak E-postayla Gönder E) İnternet Faksı 4. Aşağıdakilerden hangisi PowerPoint te otomatik slayt düzeni içerisinde yoktur? A) Başlık ve İçerik B) Slayt C) İki İçerik D) Yalnızca Başlık E) Boş 5. Aşağıdaki sekmelerden hangisi bir sunuda bütün slaytları görebilmeye yarar? A) Görünüm B) Ekle C) Giriş D) Tasarım E) Sayfa Düzeni 6. Aşağıdaki düğmelerden hangisi Ekle sekmesinde Tablo eklemek için kullanılır? A) B) C) D) E) 7. Aşağıdakilerden hangisi slaydın yatay mı dikey mi olacağının ayarlandığı kısımdır? A) Temalar B) Sayfa Yapısı C) Sayfa Yönlendirme D) Düzen E) Tasarım 8. Aşağıdakilerden hangisi düğmesinin görevidir? A) Ses Efekti B) Tasarım C) Özel Animasyon D) Resim E) Efekt eklemek 9. Bir sunuyu slayt gösterisine Baştan başlatmak için aşağıdaki düğmelerden hangisi kullanılır? A) B) C) D) E) 10. PowerPoint te yer alan slaytlara madde işareti eklemek için aşağıdaki düğmelerden hangisi kullanılır? A) B) C) D) E) Aşağıdaki tümcelerde verilen bilgi doğru ise tümcenin başına D, yanlış ise Y yazınız. 11. ( ) PowerPoint te hazırlanan bir slayttaki metnin yazı tipi, biçimi ve boyutu değiştirilemez. 12. ( ) PowerPoint te sununun görünümünü büyütmek için Görünüm sekmesindeki Yakınlaştır bölümündeki Yakınlaştır düğmesi kullanılır. 13. ( ) Çizilen bir şeklin her hangi bir yöne döndürülmesi istendiğinde, farenin sol tuşu tıklanarak şekil aktif hâle getirilir. daha sonra şeklin üstünde yer alan kırmızı döndürme noktası farenin sol tuşu ile tıklanır. 177

52 14. ( ) Hazırlanan bir slayt ancak yazdırılarak görülebilir. Aşağıdaki tümcelerin noktalı yerlerini doğru sözcüklerle doldurunuz. 15. Kopyalama işlemi klavye yardımıyla yapılırken kopyalanacak metin seçilir klavyeden tuşlarına basılarak metin kopyalanır. Metin yapıştırılacak slayda konumlandıktan sonra klavyeden.. tuşlarına basılarak metin yapıştırılır. 16. Seçilmiş birden fazla slaydı silmek için öncelikle slaytların seçili olması gerekir. Daha sonra klavyeden.. ya da tuşlarından birine basılarak silme işlemi gerçekleşir. 17. Metin kutusunun çizgi kalınlıklarını, biçimini ve renklerini belirlemek.. sekmesinden. bölümünden yapılır. 18. Slaydı yazdırmak için klavyeden tuşları da kullanılabilir. 19. Bir slayta Geçiş Efekti eklemek için gerekli adımlar nelerdir? 20. Slayt üzerinde bulunan bir nesneye animasyon eklemek için gerekli adımlar nelerdir? 21. Bir slayda Belgeler klasöründe bulunan bir müzik dosyasını eklemek için gerekli adımlar nelerdir? 22. Slayda eklenen bir geometrik şeklin rengini değiştirmek için gerekli adımlar nelerdir? 23. Slayda Alt Bilgi ve Üst Bilgi eklemek için gerekli adımlar nelerdir? 178

53 VII. İNTERNET VE İLETİŞİM Ünite A. BAŞLANGIÇ B. WEB DE DOLAŞMA C. WEB DE ARAMA D. YER İŞARETLERİ (BOOKMARK) E. BAŞLANGIÇ F. İLETİLER G. İLETİNİN İLETİLMESİ H. İLETİ YÖNETİMİ 179

54 A BAŞLANGIÇ Konuya Hazırlık 1. İnternet nedir? Hangi alanlarda kullanılır. 2. Yaygın olarak kullanılan web tarayıcıları nelerdir? İnternet, teknik olarak, birçok bilgisayarın ve bilgisayar sistemlerinin birbirine bağlı olduğu, dünya çapında yaygın olan ve sürekli büyüyen bir iletişim ağıdır. Bu iletişim ağında bilgisayarlar birbirlerine fiziksel olarak (kablolar, uydu bağlantıları, telsiz bağlantı vb.)bağlıdır ve geliştirilen bazı özel protokollerle (TCP/IP) birbirine bağlı bilgisayarlar arasında bilgi paylaşımına dayalı birçok işler yapılabilir (dosya alma/ gönderme, sohbet vb gibi). İnternet, insanların gün geçtikçe artan üretilen bilgiyi saklama/ paylaşma ve ona kolayca ulaşma istekleri sonrasında ortaya çıkmış bir bilgi teknolojisidir. Bu teknoloji yardımıyla pek çok alandaki bilgilere insanlar kolay, ucuz, hızlı ve güvenli bir şekilde erişebilmektedir. İnterneti bu hâliyle bir bilgi denizine ya da büyükçe bir kütüphaneye benzetebiliriz. 1. İNTERNETLE İLK ADIM Farklı mekânlardaki bilgisayarlar arasında iletişim fikri, ilk olarak 1960 lı yıllarda ABD Savunma Bakanlığı nda oluşmuştur. İlk uygulama, NASA içerisinde gerçekleştirilmiştir. Daha sonra NASA ya mal satan firmalar ile NASA arasında bağlantı sağlanmıştır. Bunun sonucunda firmalar da alt kuruluşları ve mal satın aldıkları işletmeler ile iletişimi sağlamak amacıyla sisteme dâhil olmuşlardır. Farklı sistemler arasındaki iletişimi sağlamak amacıyla, 2 Eylül 1969 yılında oluşturulan network, ARPA (U.S. Advanced Research Projects Agency) adını almıştır lere gelindiğinde, araştırmacılar yeni ARPANET tekniklerini iletişim protokollerine uyarlayarak tek bir network iletişimine başlamışlardır. Bu protokol NCP yerine kullanılmaya başlanan TCP/IP dir. Aynı zamanlarda Xerox Palo Alto Research Center, koaksiyel kablo üzerinde iletilen paket sıkıştırmalı EtherNet LAN sistemini geliştirmiştir. Bunun sonucunda Unix kullanan birçok üniversitede TCP/IP desteklenmeye başlanmıştır lerin başında farklı TCP/IP protokolleri birleştirmek amacıyla INTERNET geliştirilmiştir. * İnternete çeşitli şekillerde, başlangıcından 1994 yılı sonuna kadar 110 ülke, bilgisayar ağı, dan fazla bilgisayar ve 25 milyonu aşkın kullanıcı bağlanmıştır. Bu sayı, web sayfası kavramının kullanıma girdiği 1995 yılı içinde büyük bir patlama göstermiş ve 60 milyona ulaşılmıştır. Bu sayının 1996 yılı içinde de her ay yüzde 10 artması beklenmekteyken artış daha hızlı gerçekleşmiştir. Dünya Internet istatistikleri 2007 raporuna göre Türkiye de yaklaşık 16 milyon, dünyada ise 1 milyarın üzerinde Internet kullanıcısı bulunmaktadır. a. Web tarayıcı programını açma: İnternet e bağlantıyı sağlayan programlara web tarayıcısı programları adı verilir. Günümüzde kullanılan birçok web tarayıcısı vardır. Bunlardan en çok kullanılanları İnternet Explorer, Mozilla Firefox, Google Chrome, Safari, Opera vb. dir. İnternet Explorer Windows işletim sistemlerinde varsayılan olarak kuruludur (Resim 7.1). Resim 7.1: Web tarayıcısı programını açma (sırasıyla İnternet Explorer, Mozilla Firefox, Google Chrome, Safari,Opera) Web tarayıcı programları kurulduğunda masaüstüne, görev çubuğuna ve başlat menüsüne kısa yol oluşturmaktadır. Bu kısayollardan herhangi biri kullanılarak istenilen web tarayıcısı programı açılır. * Access 2007 de Access 2003 kullanıcı düzeyi güvenliğini ayarlama veya değiştirme 180

55 b. Web adresinin yapısını anlama: İnternete bağlanan tüm bilgisayarları tanımlayan bir IP adresi bulunur. IP adresi, noktalarla ayrılan dört bölümden oluşur; örneğin, Bir bilgisayarın IP adresi varsa, İnternet üzerindeki tüm bilgisayarlar bu adresi kolayca bulabilir. Yani bir sitenin IP adresi bilindiğinde web tarayıcısına bu adres yazılarak da bu siteye bağlanabilir. Ancak bu rakamları akılda tutmak zor olduğundan her bir IP adresine karşılık gelen alan adları vardır. Uluslararası standartlara göre Internet adresleri şu bölümlerden oluşmaktadır. Örneğin sitesini ele alalım: http www meb gov tr Hypertext transfer protocal Bir sunucuda bulunan metin, resim, ses ya da diğer sayısal bilgileri içeren web sayfalarıdır. Servis İsmi Kullanıcının bağlı olduğu kurum Kurumun dahil olduğu grup kodu Ülke kodu Her web sayfası belirli bir alanda hizmet vermektedir. Karışıklığa neden olmamak için ortak amaçlar için oluşturulmuş farklı web sayfaları gruplandırılmıştır. Belli bir amaca yönelik web sayfalarına aynı uzantılar verilerek hangi amaç için servis verdikleri belirlenmiştir. Bazı web sayfası uzantıları ve verdikleri hizmet türleri şöyledir: Com : Ticari kuruluşların web uzantısıdır. İnfo : Bilgi sunan web sitelerine verilen uzantıdır. Ac : Akademik kuruluşların web sitelerine verilen uzantıdır. Edu : Eğitim amaçlı kurumların web uzantısıdır. Arts : Kültür ve sanat sitelerinin web uzantısıdır. İnt : Uluslar arası kuruluşların web sitelerine verilen uzantıdır. Mil : Askeri kuruluşların web uzantısıdır. Net : İnternet servis sağlayıcı firmaların web uzantısıdır. Org : Kâr amacı gütmeyen kuruluşların web uzantısıdır. Web sayfalarının hizmet verdikleri coğrafi konum ülke kodlarıyla belirlenmektedir. Ülke kodunu taşıyan web sayfaları kendi ülkeleri dâhilinde veya kendi dillerini bilen topluluklara hizmet vermektedir. Eğer web adreslerinde ülke kodu yer almıyorsa bu web adresleri global yayın yapan web adresleridir. Bazı ülke kodları ve temsil ettikleri ülkeler şöyledir: tr ca fr uk it de ru az Türkiye Kanada Fransa İngiltere İtalya Almanya Rusya Azerbaycan c. Belirtilen web sitesini görüntüleme: Bir web sitesini açmak için web tarayıcısında yer alan adres çubuğuna o sitenin adresi yazılır. Daha sonra klavyeden enter tuşuna basıldığında veya tarayıcı üzerinde bulunan git düğmesine tıklandığında web sitesi yüklenerek görüntülenir (Resim 7.2). Resim 7.2: Belirtilen web sitesini görüntüleme 181

56 ç. Web tarayıcı programının açılış sayfasını değiştirme: Kullanıcı istediği herhangi bir sayfayı açılış sayfası olarak ayarlayabilir. Bu değişikliği yapmak için program açıkken Araçlar menüsünden İnternet Seçenekleri tıklanır. Ekrana İnternet Seçenekleri penceresi gelir (Resim 7.3). Resim 7.3: Web tarayıcı programının açılış sayfasını değiştirme İnternet seçenekleri penceresinde Genel sekmesi Giriş Sayfası bölümüne açılış sayfası yapmak istenilen sitenin adresi girilir. Penceredeki Uygula ve Tamam düğmeleri tıklandığında istenilen adres giriş sayfası olarak değiştirilmiş olur. etkinlik İnternet Explorer programının açılış sayfanızı kendi okulunuzun web adresi olarak ayarlayınız. 182

57 d. Web sayfasını dosya olarak kaydetme: Kullanıcı istediği web sayfasını bilgisayara kaydedebilir. Kaydedilmek istenilen web sayfası açıkken Dosya menüsünden Farklı Kaydet seçeneği seçilir. Ekrana Web Sayfasını Kaydet penceresi gelir (Resim 7.4). Resim 7.4: Web sayfasını dosya olarak kaydetme e. Yardım fonksiyonlarını kullanma: İnternet Explorer da yardım fonksiyonlarından yararlanmak için Menü çubuğunda bulunan Yardım menüsünde bulunan İnternet Explorer Yardım seçeneği seçilir (Resim 7.5). Resim 7.5: Yardım fonksiyonlarını kullanma ek bilgi İnternet Explorer kullanırken klavyeden F1 tuşuna basarak da İnternet Explorer Yardım penceresine ulaşılabilir. 183

58 f. Web tarayıcı programını kapatma: İnternet Explorer Dosya menüsünden Çıkış seçeneğine, Başlık çubuğundaki Kapat düğmesine ya da Pencere Denetim menüsünde yer alan Kapat düğmesine tıklanarak kapatılabilir. 2. TEMEL AYARLARI YAPMA a. Pencere özelliklerini değiştirme: İnternet Explorer pencere özellikleri istenilen şekilde değiştirilebilir. Pencere özellikleri ile ilgili düzenlemeler için görünüm menüsü kullanılır. Araç çubuklarını düzenlemek için Görünüm menüsünde yer alan Araç Çubukları tıklandığında açılan menüde kullanılabilir araç çubukları listelenir. Listede yer alan araç çubuklarından işaretli olanlar, pencere üzerinde mevcut araç çubuklarını temsil eder. İşaretli olmayan araç çubukları tıklanarak pencereye eklenebilir. Pencerede yer alan araç çubuğunu kaldırmak için listede seçili görünen araç çubuğunu bir kez daha seçmek gerekir (Resim 7.6). Resim 7.6: Araç çubukları Gezgin çubuklarını düzenlemek için Görünüm menüsünde yer alan Gezgin Çubukları seçeneği kullanılır. Gezgin çubukları seçildiğinde ekranın sol kenarında yer alır. Gezgin Çubuğu menüsünde Sık Kullanılanlar, Geçmiş, Özet Akışları ve Araştır seçenekleri bulunmaktadır (Resim 7.7). Resim 7.7: Gezgin çubukları Pencere özellikleri ile ilgili olarak Görünüm menüsü içinde Yakınlaştır seçeneği ile pencere boyutu, metin boyutu seçeneği ile pencere içindeki metin boyutu, kodlama seçeneği ile açılan sayfanın dili ve tam ekran seçeneği bir çok öge kaldırılarak tam ekran görüntü sağlanır. b. Araç çubuğu görüntüsünü değiştirme: Araç çubuğu üzerinde yer alacak komutlarla ilgili düzenlemeler yapılabilir. Araç çubuğu ile ilgili düzenlemeler için Komut Çubuğu nun aktif olması gerekir. Komut çubuğunda Araçlar/Araç Çubukları/ Özelleştir seçeneği seçildiğinde Araç Çubuğu Özelleştir penceresi açılır. Bu pencere içinde sağ tarafta bulunan seçenekler Ekle düğmesiyle sol tarafa aktarılarak araç çubuğu özelleştirilir (Resim 7.8). 184

59 Resim 7.8: Araç çubuğu görüntüsünü değiştirme c. Web sayfası üzerinde görüntüleri gösterme: Web sayfasında gösterilecek görsellerle ilgili düzenlemeler Araçlar menüsü İnternet Seçenekleri seçeneğiyle yapılır. Görsellerin sayfa üzerinde görüntülenmesi için İnternet seçenekleri penceresinde Gelişmiş/Multimedya bölümünde yer alan Resimleri göster ve Web sayfalarındaki animasyonları oynat seçeneklerinin seçili olması gerekir. Eğer pencere üzerinde görseller görüntülenmek istenmiyorsa bu seçeneklerin pasif olması gerekir (Resim 7.9). Resim 7.9: Web sayfası üzerinde görüntüleri gösterme 185

60 Değerlendirme Soruları Aşağıdaki tümcelerin noktalı yerlerini doğru sözcüklerle doldurunuz. 1. İnternete bağlantıyı sağlayan programlara. programları adı verilir. 2. Kaydedilmek istenilen web sayfası açıkken.. menüsünden.. seçeneği tıklanır. Aşağıdaki soruları yanıtlayınız. 3. Aşağıdakilerden hangisi eğitim amaçlı kurumlar için kullanılan uzantıdır? A) com B) mil C) edu D) org E) net 4. Bir web sayfasının İnternet adresinde bulunan tr neyi ifade eder? A) Servis İsmi B) Kullanıcının bağlı olduğu kurum C) Kurumun dahil olduğu grup kodu D) Hyper text transfer protocal bir sunucuda bulunan metin, resim, ses ya da diğer sayısal bilgileri içeren web sayfalarıdır. E) Ülke kodu 5. Web tarayıcı programının açılış sayfasını değiştirmek için hangi işlem adımları kullanılır? 6. Web tarayıcı programını görüntülemek için İnternet adresini nereye yazarız? 186

61 B WEB DE DOLAŞMA Konuya Hazırlık 1. Her sayfada link bulunur mu? Link açma kavramı nedir? 1. BELIRTILEN ADRESI (URL: UNIFORM RESOURCE LOCATOR) AÇMA URL, web adreslerinin adıdır. Her web sayfasının kendine ait bir URL si vardır. İnternet te bir web sayfası açmak için adres çubuğuna o web sayfasının URL si girilir ve Enter e basılır. 2. LINK AÇMA VE ÖNCEKI SAYFAYA GERI DÖNME Link (köprü) web sayfaları arasında bağlantı yapmak için kullanılır. Bağlantı kurulan web sayfaları aynı web sitesi içinde olabileceği gibi farklı web siteleri içinde de olabilir. Web sitesinde yer alan satırın link içerip içermediğini anlamak için fare işaretçisini satır üzerine getirmek gerekir. Satır, link içeriyorsa işaretçi el geri şeklini alacak ve satırın altı çizilecektir. Bu durumdayken farenin sol tuşu tıklandığında yeni sayfa açılır. Sayfalar arasında dolaştıktan sonra ana sayfaya ya da bir önceki sayfaya dönmek için pencerede yer alan düğmesi tıklanır. 3. ANA SAYFAYA DÖNME İnternet Explorer Komut çubuğu üzerinde bulunan ana sayfa düğmesi ile kullanıcı ana sayfaya dönebilir. Ana sayfaya dönmek için ana sayfa düğmesine bir kez tıklamak yeterlidir. C WEB DE ARAMA Konuya Hazırlık 1. Web de arama yapmanın avantajları ve dezavantajları nelerdir? 2. Günümüzde en yaygın olarak kullanılan arama motorları nelerdir? 1. ARAMA MOTORU KULLANMA Aranılan bir bilgiyi, milyonlarca web sayfası arasında bulmak zor olduğu için; web sayfalarındaki metinleri indeksleyen servisler bulunur. Arama motoru aranılan sözcükleri içermesi koşuluyla her tür siteyi ekrana getirir. Başlıca arama motorları; com, dur. a. Arama özelliklerini belirleme: Arama sitelerinde istenilen herhangi bir konu hakkında arama yapılabilir. Konu ile ilgili anahtar kelimeler arama çubuğuna yazılır. Aranacak bilgiye kesin ve en kısa zamanda ulaşabilmek için anahtar kelimeleri mantıklı bir diziliş içinde yazmak gerekir. Aranacak bilginin türü resim, video,metin vb. belirtilerek daha hızlı sonuca ulaşılır. b. Aramada anahtar bir kelime kullanma: Aramada anahtar kelime kullanımı önemlidir. Arama sonuçları anahtar kelimelere göre görüntülendiğinden doğru anahtar kelime seçimi ile daha hızlı sonuca ulaşılır. c. Aramada yaygın kullanılan mantık işlemcileri kullanma: Arama işlemlerini daha ayrıntılı yapmak için mantıksal operatörler kullanılır. Bu operatörler and (ve), or (veya), not (değil), near (yakın) gibi sözcüklerle birlikte (çift tırnak), +(artı), - (eksi) gibi işaretlerdir. 187

62 2. YAZDIRMA a. Sayfa düzeni seçeneklerini değiştirme: Web sayfalarının çıktısı alınmadan önce sayfa düzenleri değiştirilebilir. Bunun için Dosya menüsünden Sayfa Yapısı tıklanır. Ekrana gelen Sayfa Yapısı penceresi ile gerekli düzenlemeler yapılır. b. Web sayfasını yazdırma: Bir web sayfasını yazdırmak için Dosya menüsünden Yazdır komutu tıklanır. Ekrana gelen Yazdır penceresinde gerekli düzenlemeler yapıldıktan sonra Yazdır düğmesi tıklanır. Araç çubuğu üzerindeki Yazdır düğmesi tıklanılarak da web sayfaları yazdırılabilir. ek bilgi Yazdırma işlemi klavyeden Ctrl+P tuşlarına basarak da yapılabilir. Değerlendirme Soruları Aşağıdaki tümcelerin noktalı yerlerini doğru sözcüklerle doldurunuz. 1. Web adreslerinin adına. denir. 2.. aradığınız sözcükleri içermesi koşuluyla her tür siteyi karşımıza getirir. 3. Herhangi bir web sayfasının çıktısı alınmadan önce sayfa düzenindeki değişiklikler için.. menüsünden. tıklanır. Aşağıdaki soruları yanıtlayınız. 4. Bir web sayfasını yazdırmak için aşağıdaki düğmelerden hangisi kullanılır? A) B) C) D) E) 5. Aşağıdakilerden hangisi link üzerindeyken fare işaretçisinin şeklidir? A) B) C) D) E) 6. Aşağıdaki düğmelerden hangis bir önceki sayfaya geri dönmek için kullanılır? A) B) C) D) E) 188

63 D YER İŞARETLERİ (BOOKMARK) Konuya Hazırlık 1. Bir web adresi sık kullanılanlar listesine nasıl eklenir? İnternette sık kullanılan web adreslerinin bir yere kaydedilmesi, işlemleri daha hızlı hâle getirir. Bunun için İnternet Explorer da Sık Kullanılanlar menüsü kullanılır. 1. YER İŞARETLERI OLUŞTURMA Bir web adresini Sık Kullanılanlar listesine eklemek için; web sayfası açıkken Sık Kullanılanlar menüden Sık kullanılanlara ekle seçeneği tıklanır. Sık kullanılanlara ekle penceresinde Ad ve Oluşturma yeri düzenlenerek ekle düğmesine tıklanır (Resim 7.10). etkinlik Resim 7.10: Yer İşaretleri oluşturma adresini sık kullanılanlara ekleyiniz. 2. YER İŞARETLERI OLUŞTURULMUŞ SAYFAYI AÇMA Sık Kullanılanlar listesinden bir web sayfasını açmak için Sık Kullanılanlar menüsü tıklanır, açılan menüsünden istenen web sitesinin adresi tıklanır (Resim 7.11). Resim 7.11: Yer işaretleri oluşturulmuş sayfayı açma 3. WEB SAYFASINA YER İŞARETLERI KOYMA Bir web sayfasının tamamı Sık Kullanılanlar listesine eklenebileceği gibi, web sayfası içinde herhangi bir bölüm de Sık Kullanılanlar listesine eklenebilir. Örneğin Millî Eğitim Bakanlığı web sayfasındaki duyuruları takip etmek için her defasında önce Bakanlık sayfasını açıp sonra duyurulara tıklamaktansa Tüm duyurular linki sık kullanılanlar listesine eklenir. Böylece web sayfasına yer işareti koyma gerçekleşir ve zamandan tasarruf edilir. 189

64 E BAŞLANGIÇ Konuya Hazırlık 1. E-posta kullanımı bu kadar yaygın değilken ne tür iletişim araçları kullanılırdı? Araştırınız. 2. Günümüzde yaygın olarak kullanılan e-posta olanağı sunan web sayfaları nelerdir? 1. ELEKTRONIK POSTAYLA İLK ADIM Günümüzde pek çok insan hem iş yerinde hem de evde bilgisayar kullanmaktadır. Günün büyük kısmını bilgisayar başında geçiren insanlar, iş arkadaşlarıyla, müşterileriyle, arkadaşlarıyla ve aileleriyle iletişim kurmak için elektronik postaları kullanır. Microsoft Outlook 2007 e-posta, adres defteri, takvimler, görev listeleri, not defterleri ve daha fazlasını tek bir yerde bir araya getirerek ideal bir çözüm sunmaktadır. Outlook ta tek bir pencerede e-posta iletileriyle çalışılabilir, kişi bilgileri bulunabilir, randevuları görüntülenebilir. Outlook la e-posta yönetimini sağlayabilmek için bir e-posta hesabına ihtiyaç vardır. Dünyada çok sayıda web sitesi kullanıcılara ücretsiz e-posta servisi sağlamaktadır. Bunlara örnek; www. gmail.com, vb. verilebilir. E-posta işareti ile ayrılmış iki kısımdan oluşur. İlk kısım kişinin kullanıcı adını, ikinci kısım ise e-posta servisini temsil etmektedir. a. Elektronik posta uygulaması açma: Microsoft Office 2007 paketiyle Outlook 2007 de kurulmaktadır. Outlook uygulamasını açmak için Başlat/Tüm programlar/microsoft Office/ Microsoft Office Outlook 2007 kısayolu takip edilir (Resim 7.12). Resim 7.12: Elektronik posta uygulamasını açma Microsoft Office Outlook 2007 kısayoluna tıklandığında program açılır ve ekrana program arayüzü gelir (Resim 7.13). Menü çubuğu Araç çubuğu Yapılacaklar çubuğu Gezinti bölmesi İçerik bölmesi Okuma bölmesi Resim 7.13: Outlook 2007 programı 190

65 b. Tanımlanmış kullanıcı için posta kutusu açma: Daha önce herhangi bir servis sağlayıcısından alınan posta kutusunu açmak için e-posta adresinin olması gerekmektedir. Program açıldıktan sonra Araçlar menüsünden Hesap Ayarları seçeneği seçilir. Ekrana Hesap Ayarları penceresi gelir (Resim 7.14). Resim 7.14: Tanımlanmış kullanıcı için posta kutusu açma Açılan Hesap Ayarları penceresinden Yeni düğmesi tıklanır (Resim 7.15). Resim 7.15: Yeni e-posta hesabı ekle Kullanıcın Adı, E-posta Adresi, Parola bilgileri girildikten sonra İleri seçeneği seçilir. Gerekli bilgilerin tamamını girdikten sonra Tamam düğmesi tıklanır. Ekranın sol tarafında Posta düğmesi görülür. 191

66 c. E-posta iletisi açma: E-posta iletilerini açmak için öncelikle kullanıcının oturumunun açık olması gerekmektedir. Açılan oturumda yer alan Gelen kutusu tıklanarak gelen e-posta listesi açılır. Açılan listeden okumak istenilen postanın üzerinde bir kez tıklandığında okuma bölmesinde ön izlemesi görünür. E-postayı tamamen açmak için başlığına çift tıklamak gerekir (Resim 7.16). Resim 7.16: E-posta iletisi açma ç. Elektronik posta uygulamasını kapatma: Outlook 2007 yi kapatmak için Dosya menüsünde Çıkış seçeneği seçilebileceği gibi başlık çubuğunda bulunan Kapat düğmesi tıklanabilir veya klavyeden Alt+F4 kısayolu da kullanılabilir. d. Yardım fonksiyonlarını kullanma: MS Outlook 2007 programının da her servis sağlayıcıda olduğu gibi yardım fonksiyonu bulunmaktadır. Yardım menüsünden Microsoft Office Outlook Yardım komutu seçilir. Ekrana Outlook Yardımı penceresi gelir. Yardım için klavyeden F1 tuşu da kullanılabilir. Yardım penceresinde çevrimdışı yardım alınabileceği gibi Office online kısmı kullanılarak çevrimiçi yardım da alınır (Resim 7.17). Resim 7.17: Yardım fonksiyonlarını kullanma 192

67 2. TEMEL AYARLARI YAPMA a. Görüntü ayarlarını değiştirme: Outlook 2007 de görüntü ayarları Görünüm menüsünden yapılmaktadır. Görünüm menüsü ile Gezinti Bölmesi, Okuma Bölmesi ve Yapılacaklar Çubuğunun ekrandaki durumları ayarlanabilir. Gezinti Bölmesi ve Yapılacaklar Çubuğu normal görünümde olabileceği gibi, simge durumunda da kapatılabilir. Okuma Bölmesi ise ekranın sağına, altına alınabilir veya kapatılabilir (Resim 7.18). Resim 7.18: Görüntü ayarlarını değiştirme b. Araç çubuğu görüntüsünü değiştirme: Outlook 2007 de araç çubuğu görüntüsünü değiştirmek için Görünüm menüsü Araç Çubukları seçeneğinin altındaki Özelleştir komutu kullanılır. Özelleştir penceresi ile araç çubukları eklenip çıkarılabileceği gibi araç çubuklarına komut ekleme ve çıkarma da yapılabilir (Resim 7.19). Resim 7.19: Araç çubuğu görüntüsünü değiştirme etkinlik Araç çubuğunda bulunmayan herhangi bir düğmeyi, kendi araç çubuğunuza ekleyiniz. 193

68 Değerlendirme Soruları Aşağıdaki tümcelerin noktalı yerlerini doğru sözcüklerle doldurunuz elektronik ortamda insanlar arasında iletişimi sağlayan bir uygulamadır. 2. Outlook 2007 de gelen posta üzerine bir kez tıklandığında. bölmesinde ön izlemesi görünür. Aşağıdaki soruları yanıtlayınız. 3. Aşağıdakilerden hangisi e-posta adresini ikiye ayıran işarettir? A) # B) $ D) > E) % 4. Aşağıdakilerden hangisi Outlook 2007 penceresinde yer alan durumu değiştirilemeyen bölümdür? A) Okuma bölmesi B) İçerik bölmesi C) Gezinti bölmesi D) Yapılacaklar çubuğu E) Durum çubuğu 5. Outlook 2007 programını açmak için gerekli adımlar nelerdir? 6. Outlook 2007 de, Gelen Posta kutusunda yer alan bir e-postayı açmak için gerekli adımlar nelerdir? 194

69 F İLETİLER Konuya Hazırlık 1. E-posta adresinden yeni bir ileti nasıl oluşturulur? 1. İLETI GÖNDERME a. Yeni bir ileti oluşturma: Yeni bir ileti oluşturmak için Dosya/Yeni/E-posta iletisi seçilebileceği gibi, araç çubuğunda bulunan Yeni/E-posta iletisi seçilebilir veya klavyeden Ctrl+N kısayol da kullanılabilir. Bu seçeneklerden herhangi biri seçildiğinde ekrana yeni e-posta penceresi gelir (Resim 7.20). Resim 7.20: Yeni bir ileti oluşturma b. Gönderilecek kişi alanına bir e-posta adresi yazma: E-postanın kime gönderileceği yeni e-posta penceresinde Kime bölümünde belirlenmektedir. Kime bölümünün solunda ki bulunan kutucuğa doğrudan kişi veya kişilerin e-posta adresleri yazılır. c. Konu kısmına başlık girme: E-posta gönderilmeden önce alıcının postayı açmadan hangi konuyla ilgili olduğunu anlaması amacıyla postanın konusu yazılmalıdır. Yeni e-posta penceresinde Konu kısmına konuyla ilgili başlık girilmelidir. E-posta konusuyla ilgili başlık Konu kutucuğuna klavyeden doğrudan girilir. ç. Otomatik imza ekleme: Gönderilen her e-postada kişiyle ilgili birtakım bilgilerin yer alması istenebilir. E-postalara kişisel bilgilerin otomatik olarak tanımlanması imza ekleme yöntemiyle yapılır. Outlook 2007 de imza eklemek için Araçlar/Seçenekler komutu seçilir. Seçenekler penceresinden Posta Biçimi sekmesinden İmzalar düğmesi tıklanır. Ekrana İmzalar ve İleti örneği penceresi gelir (Resim 7.21). Resim 7.21: Otomatik imza ekleme İmzalar ve İleti örneği penceresinde E-posta İmzası sekmesinde Yeni düğmesine tıklandığında imza için bir isim belirlenir ve İmzayı düzenle bölmesine imza içeriği girilir. Kişiye ait birden çok imza olabilir, gönderilecek iletilerde yer alacak imzayı belirlemek için Varsayılan imzayı seç bölümünde yer alan Yeni iletiler açılır kutusu kullanılır. 195

70 d. Yazım denetimi kontrol aracını kullanma: Outlook ta yazım denetimi yapmak için İleti sekmesi Yazım grubunda Yazım Denetimi düğmesi kullanılır. Yazım denetimini açmak için F7 tuşu da kullanılabilir. Outlook ta yazım denetimi diğer ofis uygulamalarıyla aynıdır. e. İletiye dosya ekleme: Gönderilecek postaya dosya eklemek için İleti sekmesi Ekle grubundan Dosya Ekle düğmesi kullanılır. Dosya Ekle penceresinden ilgili dosya seçilip Ekle düğmesine tıklandığında dosya ekleme işlemi tamamlanır (Resim 7.22). Resim 7.22: İletiye dosya ekleme ek bilgi Dosya ekleme işlemi yeni posta penceresinde Ekle sekmesiyle de yapılabilir. f. Yüksek ve düşük öncelikte ileti gönderme: İletilerimizi gönderirken önem derecesini ifade eden belirteçler koymak mümkündür. Outlook 2007 de iki tür belirteç vardır. Bunlar İleti sekmesi altında Seçenekler grubunda bulunmaktadır. Yüksek önem düzeyi Düşük önem düzeyi 2. KOPYALAMA, TAŞIMA, SILME a. Kopyala ve yapıştır araçlarını kullanma: Yeni posta penceresinde metin düzenlenirken kopyalama ve yapıştırma araçları kullanılabilir. Kopyalama ve yapıştır araçlarının kullanımı diğer ofis uygulamalarında olduğu gibidir. İşlemleri hızlı bir şekilde yapmak için kopyalama aracı için Ctrl + C, yapıştırma aracı için Ctrl + V kısayolu kullanılabilir. b. Kes ve yapıştır araçlarını kullanma: Kes ve yapıştır araçlarının kullanımı da yine diğer ofis uygulamalarında olduğu gibidir. İşlemleri hızlı bir şekilde yapmak için kes aracı için Ctrl + X, yapıştırma aracı için Ctrl + V kısayolu kullanılabilir. c. Metni Silme: Yeni posta düzenlenirken hatalı metinleri silmek için klavyeden Delete veya Backsapace tuşları kullanılır. Birden çok kelime silinecekse ilgili kelimeler seçildikten sonra yine aynı tuşlar kullanılarak silinir. ç. İletinin dosya ekini silme: İletilerin dosya ekini silmek için Eklenen bölmesindeki dosya ekinin üzerine sağ tıklayıp açılan menüden Kaldır komutu seçilebileceği gibi Eklenen bölümüne bir kez tıklayıp klavyeden Delete veya Backspace tuşları da kullanılabilir (Resim 7.23). Resim 7.23: İletinin dosya ekini silme 196

71 3. İLETIYI OKUMA a. İletiyi alma ve açma: Diğer kişilerden gelen e-postalar Gelen kutusunda tutulur. Gelen kutusunda bulunan iletileri görüntülemek için ileti üzerine bir defa tıklanır (Resim 7.24). Resim 7.24: İletiyi alma ve açma b. Posta klasöründeki iletiyi işaretleme: Gelen kutusunda bulunan e-postaları daha kolay bulabilmek için işaretlemeler yapılabilmektedir. İşaretlemek istenen iletinin üzerine tıklayıp açılan menüden İzle seçeneği altındaki bayrak renklerinden biri seçilir (Resim 7.25). Resim 7.25: Posta klasöründeki iletiyi işaretleme 197

72 c. Posta çöp kutusunu kullanma: Gelen kutusunda bulunan iletileri silmek için Araç Çubuğundaki Sil düğmesi, Düzen menüsünden Sil komutu, iletinin üzerinde sağ tıklayıp Sil komutu veya ileti seçiliyken klavyeden Delete tuşu kullanılabilir. Silinen iletiler Silinmiş Öğeler klasörüne kaydedilir. İstenildiği zaman silinen ileti bu klasörden geri alınabileceği gibi ileti buradan tamamen de silinebilir (Resim 7.26). Resim 7.26: Posta çöp kutusunu kullanma ç. Dosya ekini açma ve kaydetme: E-postada yer alan ekli dosyalar simgesiyle temsil edilir. Ekli dosya üzerine sağ tıklanıp açılan menüden ekli dosyayı açmak için Aç seçeneği, kaydetmek için ise Farklı Kaydet seçeneği seçilir (Resim 7.27). Resim 7.27: Dosya ekini açma ve kaydetme 198

73 4. İLETIYE CEVAP VERME a. Gönderene cevap ver fonksiyonunu kullanma: Gelen postaya cevap vermek için posta açıkken araç çubuğunda bulunan düğmesi kullanılır. Yanıtla düğmesine tıklandığına ekrana Yeni İleti penceresi gelir. İleti yazıldıktan sonra Gönder düğmesi tıklanarak iletiye cevap verilmiş olur. b. Herkese cevap fonksiyonunu kullanma: Gelen ileti aynı zamanda başka kişilere de gönderilmiş olabilir. Yanıtlanacak olan iletinin listede yer alan o kişilere de gönderilmesi istenirse araç çubuğunda bulunan düğmesi kullanılır. c. Orijinal iletiyi tutarak cevaplama: Gelen iletiye cevap yazılırken karşı tarafın yolladığı ileti de birlikte yollanmak istenebilir. Gelen iletiyi yanıtlamak için Yanıtla ya da Tümünü yanıtla düğmesi tıklandıktan sonra gelen pencerenin ileti bölümünde gönderenin orijinal iletisi de yer alır. Buraya yeni metin yazılıp gönder tuşuna tıklanarak ileti orijinal iletisiyle beraber gönderilir. ç. Orijinal iletiyi tutmadan cevaplama: Orijinal iletiyi ileti metninde tutmamak için Yanıtla düğmesine tıklandıktan sonra ileti metninde yer alan orijinal ileti silinir. Değerlendirme Soruları Aşağıdaki tümcelerin noktalı yerlerini doğru sözcüklerle doldurunuz. 1. gönderilen her e-posta nın sonunda otomatik olarak bulunması istenen ve önceden girilen bilgilerdir. 2. İletilerin dosya ekini silmek için Eklenen bölmesindeki dosya ekinin üzerine sağ tıklayıp açılan menüden.seçeneği seçilir. Aşağıdaki soruları yanıtlayınız. 3. Elektronik postada gönderilen iletilerin toplandığı kutu aşağıdakilerden hangisidir? A) Gönderilmiş B) Silinmiş C) Gelen kutusu D) Önemsiz E) Takvim 4. Aşağıdakilerden hangisi gelen kutusunda bulunan iletileri silme yollarından biri değildir? A) Dosya menüsü-sil B) Standart Araç Çubuğu-Sil C) Düzen menüsü-sil D) İletinin üzerinde sağ tık- Sil E) İletiyi seç-delete 5. Otomatik imza eklemek için gerekli adımlar nelerdir? 6. Yeni bir ileti göndermenin işlem basamakları nelerdir? 199

74 G İLETİNİN İLETİLMESİ Konuya Hazırlık 1. Adres defteri nedir? Hangi amaçla kullanılır? 2. E-posta iletisine dosya eklerken nelere dikkat etmeliyiz? 1. ADRES DEFTERI a. Adres defterini kullanma: Günlük hayatta insanların elektronik olarak iletişimde olduğu pek çok kişi ve kişilerin değişik, farklı e-posta adresleri olabilir. Elektronik olarak iletişim kurmak için e-posta adreslerinin bilinmesi gerekir. E-posta adreslerini bulma veya hatırlayamama gibi durumlarla karşı karşıya kalmamak için adres defteri kullanılmalıdır. Adres defterini açmak için standart araç çubuğundaki Adres Defteri düğmesine tıklanarak ya da Araçlar menüsünden Adres Defteri seçeneğine basılarak Adres Defteri penceresi ekrana gelir (Resim 7.28). Resim 7.28: Adres defterini kullanma b. Adres listesine adres ekleme: Adres defterine yeni adres eklemek için Dosya/Yeni/Kişi seçeneği seçilir. Ekrana Yeni Kişi penceresi gelir. Gerekli bilgiler girildikten sonra Kişi sekmesi Eylemler grubunda Kaydet ve Kapat düğmesi tıklanarak işlem tamamlanır (Resim 7.29). Resim 7.29: Adres listesine adres ekleme 200

75 c. Adres listesinden adres silme: Adres defterinden kişi silmek için adres defteri penceresi açıkken silinecek kayıt seçildikten sonra Dosya/Sil seçilerek kişi silinir. Silinecek kişiye sağ tıklayıp Sil seçilebileceği gibi klavyeden Ctrl+D kısayolu da kullanılabilir (Resim 7.30). Resim 7.30: Adres listesinden adres silme ç. Yeni adres/dağıtım listesi oluşturma: Adres listesinde kayıtlı kişiler bulunmaktadır. E-postalar konularına göre bazı kişilere gönderilmek istenebilir. Bu durumda dağıtım listeleri oluşturulmaktadır. Örneğin iş arkadaşları, aile, akrabalar, lise arkadaşları, üniversite arkadaşları gibi dağıtım listeleri oluşturulabilir. Bir dağıtım listesine bir ileti gönderildiğinde, dağıtım listesinin tüm üyeleri iletinin bir kopyasını alır. Dağıtım listeleriyle posta gönderilirken her defasında kişileri tek tek ekleme problemi ortadan kalkar ve posta gönderirken zamandan tasarruf sağlanır. Dağıtım listesinde bulunan üyelerin hepsine değil de bazılarına ileti gönderilecek ise alıcı listesinden istenilmeyen kişiler çıkarabilir. Dağıtım listesi oluşturmak için adres defteri açılır. Dosya menüsünden Yeni Girdi komutu tıklanır. Gelen pencereden Yeni Dağıtım Listesi seçeneği seçilir (Resim 7.31). Resim 7.31: Yeni adres/dağıtım listesi oluşturma Dağıtım listesi penceresinde Ad kısmından dağıtım listesi ismi belirlenir. Dağıtım Listesi sekmesi Seçenekler grubunda Kategorilere Ayır düğmesi ile dağıtım listesi kategorisi belirlenir. Dağıtım Listesi sekmesi Üyeler grubunda Üyeleri Seç düğmesine tıklandığında ekrana Üyeleri Seç penceresi gelir. Dağıtım listesine üye seçimi, üye adına çift tıklanarak gerçekleştirilir. Dağıtım listesinde yer alan üyeler tamamladıktan sonra Tamam düğmesine tıklandığında üyeler dağıtım listesine eklenir. Dağıtım Listesi grubu Eylemler grubundan Kaydet ve Kapat düğmesine tıklanarak işlem tamamlanır. 201

76 d. Gelen postalardan adres defterini güncelleme: Gelen bir postanın gönderen kişisi adres defterinde kayıtlı değilse posta açıkken adres ismine sağ tıklayıp Outlook Kişilerine Ekle seçeneği seçilir. Ekrana Kişi Ekle penceresi gelir ve bu pencerede gerekli düzenlemeler yapılarak kişi adres defterine kaydedilir (Resim 7.32). Resim 7.32: Gelen postalardan adres defterini güncelleme 2. BIRDEN ÇOK ADRESE İLETI YOLLAMA a. Dağıtım listesi kullanarak bir iletiye cevap verme: Bir iletiye adres defteri yani dağıtım listesi kullanarak yanıt vermek için İletiyi Yanıtla seçeneği seçilip Kime bölümüne tıklanır. İleti sekmesi Adlar grubunda Adres Defteri nden dağıtım listesi seçilerek Tamam düğmesine basılır (Resim 7.33). Resim 7.33: Dağıtım listesi kullanarak bir iletiye cevap verme 202

77 b. İletiyi farklı adrese aktarma: E-posta kutusuna gelen bir ileti doğrudan farklı bir e-posta adresine gönderilebilir. Bunun için e-posta açıkken İlet düğmesine tıklanır ve Kime bölümüne gönderilecek e-posta adresi yazılarak Gönder düğmesine tıklanır (Resim 7.34). Resim 7.34: İletiyi farklı adrese aktarma c. Görünmez karbon kopya özelliğini kullanma: Bir ileti birden fazla kişiye gönderilecekse ve gönderilecek kişilerin birbirini görmemesi isteniyorsa kişilerin e-posta adresleri Gizli bölümünün karşısına yazılmalıdır. Yeni ileti penceresinden görünmez karbon özellikli postalar göndermek için Bilgi düğmesine tıklanır ve açılan adres defteri listesinde yer alan kişiler seçili hâle getirilerek Gizli düğmesine tıklanır, kişi Gizli bölümüne eklenir, kişiler tamamlandıktan sonra Tamam düğmesine tıklanarak işlem tamamlanır (Resim 7.35). Resim 7.35: Görünmez karbon özelliğini kullanma 203

78 Değerlendirme Soruları Aşağıdaki tümcelerin noktalı yerlerini doğru sözcüklerle doldurunuz. 1..kullanımı kişilerin e-posta adreslerini unutmamak ve kolayca erişebilmek için önemlidir. 2. Bir iletiye dağıtım listesini kullanarak cevap vermek için.. bölümünde adres defteri açılarak girilerek... düğmesine tıklanır. Aşağıdaki soruları yanıtlayınız. 3. Adres defteriyle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Bir adres defterinde, tek bir insan için çeşitli kişi bilgileri içeren bir kişi kaydı ya da birden çok kişinin e-posta adreslerini içeren bir dağıtım listesi oluşturulabilir. B) Bir adres defterinden seçerek ya da e-posta adreslerini elle girerek kişiler dağıtım listesine eklenebilir. C) Bir dağıtım listesine bir ileti gönderildiğinde, dağıtım listesinin tüm üyeleri iletinin bir kopyasını almaz. D) Dağıtım listesinde bulunan üyelerin hepsine değil de bazılarına ileti gönderecek ise alıcı listesinden istediğimiz kişiler çıkarabilir. E) Adres defterine yeni bir kayıt eklenmek için öncelikle kişi penceresinin açık olması gerekmektedir. 4. Bir ileti birden çok alıcıya gönderildiğinde alıcıların birbirlerinin adresini görmemeleri için kişilerin adresleri ileti penceresinde hangi alana yazılmalıdır? A) Gizli B) Kime C) Yeni Girdi D) Adres Defteri E) Yeni Kişi 5. Gelen bir ileti okunduktan sonra ileti kapatılmadan başka kişi ya da kişilere nasıl gönderilir? 6. Adres defterine yeni bir kayıt eklenmek için hangi işlem adımları izlenir? 204

79 H İLETI YÖNETIMI Konuya Hazırlık 1. İletiler arasında arama yapmak mümkün müdür? Araştırınız. 2. İletiler arasında düzenleme ve sıralama yapmak mümkün müdür? Araştırınız. 1. İLETI ARAMA Outlook 2007 de ileti bulmak için Araçlar menüsünden Hızlı Arama seçeneğinin altındaki seçeneklerden Hızlı Arama seçeneği seçilir (Resim 7.36). Resim 7.36: İleti Arama 2. YENI POSTA KLASÖRÜ OLUŞTURMA Outlook 2007 de varsayılan bir takım klasörler olduğu gibi, kullanıcının kendi isteğiyle oluşturulabileceği klasörler de olabilir. Yeni bir klasör oluşturmak için Dosya/Yeni menüsünden Klasör seçeneği seçilir (Resim 7.37). Resim 7.37: Yeni Posta Klasörünü Oluşturma 205

80 Yeni Klasör Oluştur penceresinde oluşturulacak klasörün adı ve klasörün yeri belirlendikten sonra Tamam düğmesine tıklanır (Resim 7.38). Resim 7.38: Yeni klasör oluşturma 3. İLETİ SILME Gelen kutusunda yer alan bir iletiyi silmek için ileti seçildikten sonra standart araç çubuğunda bulunan Sil düğmesine tıkanır veya klavyeden Delete tuşuna basılabilir. ek bilgi Bir ileti Düzen menüsünden Sil komutu seçilerek veya klavyeden Ctrl + D kısayoluyla da silinebilir. 4. İLETILERI YENI BIR POSTA KLASÖRÜNE TAŞIMA Gelen kutusunda bulunan bir iletiyi başka bir klasöre taşımak için Düzen menüsünden Klasöre Taşı seçeneği seçilir. Öğeleri Taşı penceresinde istenilen yeni klasör seçilerek Tamam düğmesine tıklanır (Resim 7.39). Resim 7.39: İletileri yeni bir posta klasörüne taşıma 206

81 5. İLETILERI İSIM, KONU VE TARIHINE GÖRE SINIFLANDIRMA Gelen iletileri isim, konu ve tarihine göre sıralamak için Görünüm menüsü Düzenleme Ölçütü seçeneğini kullanılır. İletileri düzenlemek için düzenleme ölçütü penceresindeki seçeneklerden biri kullanılabilir (Resim 7.40). Resim 7.40: İletileri isim, konu ve tarihine göre sınıflandırma Değerlendirme Soruları Aşağıdaki tümcelerin noktalı yerlerini doğru sözcüklerle doldurunuz. 1. Yeni bir klasör oluşturmak için. menüsü.. seçeneğinden.. seçeneği seçilir. 2. Gelen kutusunda bulunan iletiyi başka bir klasöre taşımak için, iletinin üzerine sağ tıklanır ve açılan menüsünden.. seçeneği seçilir. Aşağıdaki soruları yanıtlayınız. 3. Aşağıdaki menülerden hangisi Outlook 2007 gelen posta kutusunda yer alan bir ileti bulmak için kullanılır? A) Düzen B) Dosya C) Görünüm D) Araçlar E) Eylemler 4. Aşağıdakilerden hangisi Outlook 2007 de gelen bir postayı silmek için kullanılan yöntemlerden değildir? A) Araç çubuğu-sil B) Düzen menüsü-sil C) Ctrl + X D) Delete tuşu E) Ctrl + D 5. Gelen iletileri geliş tarihlerine göre sıralamak için hangi adımlar izlenir? 207