Ġzmir Ġli, Çiğli Ġlçesi, Balatcık Mah., 26K-IVC Pafta, Ada, 2 Parsel, Blok1 ĠÇĠNDEKĠLER

Transkript

1 Ġzmir Ġli, Çiğli Ġlçesi, Balatcık Mah., 26K-IVC Pafta, Ada, 2 Parsel, Blok1 ĠÇĠNDEKĠLER 1. GENEL BĠLGĠLER Etüdün Amacı ve Kapsamı Ġnceleme Alanının Tanıtılması Jeomorfolojik ve Çevresel Bilgiler Projeye ait Bilgiler Ġmar Planı Durumu Önceki Zemin ÇalıĢmaları Jeoloji Genel Jeoloji Tektonik Ġnceleme Alanı Mühendislik Jeolojisi ARAZĠ ARAġTIRMALARI VE DENEYLER Arazi Laboratuar ve Büro ÇalıĢma Metotları Kısaca Tanıtılması ve Kullanılan Ekipmanlar AraĢtırma Çukurları Sondaj Kuyuları Yer altı ve Yerüstü Suları Arazi Deneyleri SPT Deneyleri Jeofizik ÇalıĢmalar Numune Alımı ÖrselenmemiĢ Numune LABORATUVAR DENEYLERĠ VE ANALĠZLER Zeminlerin Ġndeks / Fiziksel Özelliklerinin Belirlenmesi Zeminlerin Mekanik Özelliklerinin Belirlenmesi MÜHENDĠSLĠK ANALĠZLERĠ VE DEĞERLENDĠRMELER Bina Zemin ĠliĢkisinin Belirlenmesi Zemin ve Kaya Türlerinin Değerlendirilmesi AyrıĢmıĢ Kaya ve Zemin Türlerinin Sınıflandırılması Kaya Türlerinin Sınıflandırılması Zemin Profilinin Yorumlanması SıvılaĢma ve Yanal Yayılma Analizi ve Değerlendirmesi Oturma-ġiĢme ve Göçme Potansiyelinin Değerlendirilmesi Temel Zemini Olarak Seçilen Birimlerin Değerlendirilmesi ġev Duraylılığı Analizi ve Değerlendirilmesi Kazı Güvenliği ve Gerekli Önlemlerin Alternatifli Olarak Değerlendirilmesi Doğal Afet Risklerinin belirlenmesi SONUÇ VE ÖNERĠLER YARARLANILAN KAYNAKLAR EKLER

2 Ġzmir Ġli, Çiğli Ġlçesi, Balatcık Mah., 26K-IVC Pafta, Ada, 2 Parsel, Blok1 1. GENEL BĠLGĠLER 1.1. Etüdün Amacı ve Kapsamı Bu çalıģmanın amacı, Ġzmir Ġli, Çiğli Ġlçesi, Balatcık mah., 26K-IVC Pafta, Ada, 2 Parselde yapılacak bina ve bina türü yapılar için zemin etüt raporu hazırlanmasıdır. Parselde toplam 5 adet zemin sondajı yapılmıģtır. Bu amaç ile Blok 1 in temel altına 3 adet (SK-1, SK-2, SK-5) 9,00 metre derinliğinde sondaj kuyusu açılmıģtır. Sondajlar esnasında karot örnekleri alınmıģtır. Zeminin mühendislik özelliklerini belirlemek amacı ile numuneler üzerinde nokta yükleme deneyi Bayındırlık Onaylı Ege Zemin Mühendislik laboratuvarında yaptırılmıģtır. Sondajlar esnasında karot örnekleri alınmıģtır. Zeminin mühendislik özelliklerini belirlemek amacı ile numuneler üzerinden nokta yükleme ve serbest basınç deneyleri Bayındırlık Onaylı Ege Zemin Mühendislik laboratuvarında yaptırılmıģtır. Rapor kapsamındaki saha çalıģmaları 27/02/ /02/2011 tarihlerinde, büro çalıģmaları ise buna paralel olarak yürütülmüģtür. ÇalıĢmalar Türk ġartnameleri (TS), Amerikan ġartnameleri (ASTM) ve Ġngiliz ġartnamelerine (BS) göre yapılmıģtır. Bu rapor kapsamındaki çalıģmalar SALĠH KILIÇ adına Ege Zemin Laboratuvar Hizmetleri Sond. Müh. Mad. ĠnĢ. San. ve Tic. Ltd. ġti. tarafından yapılmıģtır Ġnceleme Alanının Tanıtılması Jeomorfolojik ve Çevresel Bilgiler ÇalıĢma alanı Ġzmir Ġli, Çiğli Ġlçesi, Balatcık mah., 26K-IVC Pafta, Ada, 2 Parselde yer almaktadır. ÇalıĢma alanına ulaģım Ġzmir - Çanakkale karayolundan sağlanmaktadır. Ġnceleme alanı ve yakın çevresi bugünkü durumuyla % eğimli topografya ya sahiptir Projeye Ait Bilgiler Ġnceleme parsel alanı içinde konut tipi, Z2 sınıfı B grubu yapılar kapsamındaki konut yapıları sınıfındadır. Temel alanı yaklaģık 1540,91 m 2 bina kısa kenarı 14,20 metre, bina yüksekliği max. 30,85 metre, zemin+9 kat+çatı katı olacak Ģekilde planlanmıģtır. Bu parselde 3 adet bina yapılması planlanmaktadır. Ġnceleme alanı, Bayındırlık ve Ġskan Bakanlığı tarafından yayınlanmıģ olan, Zemin ve Temel Etüdü Raporunun Hazırlanmasına ĠliĢkin Esaslar a göre Katogori-2 de yer almakatadır. 2

3 Ġzmir Ġli, Çiğli Ġlçesi, Balatcık Mah., 26K-IVC Pafta, Ada, 2 Parsel, Blok Ġmar Planı Durumu Ġnceleme alanı Ġzmir ili, Çiğli ilçesi, Balatcık Mah., 26K-IVC Pafta, Ada, 2 Parselde yer almaktadır. Ġmar plan durumu Ek-3 de verilmiģtir. Etüt alanı Çiğli Belediyesi imar sınırları içinde yer almaktadır. Ġmar planına esas Jeolojik Jeoteknik Etüt Raporunda inceleme alanı uygun alan olarak belirtilmiģtir. Ġnceleme alanı ile ilgili alınmıģ herhangi bir yasak kararı yoktur Önceki Zemin ÇalıĢmaları Daha önceden parsel üzerinde zemin etüt çalıģması yapılmamıģtır. Aynı mevkiideki binalar için zemin etüt çalıģmalarında bina temellerinin yamaç molozu, andezit ve aglomera birimleri üzerinde oldukları bilinmektedir. 1.3.Jeoloji Genel Jeoloji Ġzmir fliģ formasyonu: KumtaĢı- Ģeyl ardalanmasında yapılıdır. Formasyon içinde diyabaz, serpantinit, çört, konglomera, kireçtaģı, kalkerli Ģeyl, gibi değiģik türde kayalarda bulunmaktadır. KarmaĢık bir yapıya sahiptir. Formasyon Yamanlar köyü ve kuzeyinde geniģ yayılım gösterir. - Neojen formasyonları: KireçtaĢı, marn, kiltaģı, çamurtaģı, silttaģı gibi birimlerden yapılıdır. Açık, sarımsı-beyaz renkleri ile karakteristiktir. Harmandalı ve Ulukent beldelerinde mostra vermektedir. Bu gölsel kökenli birim, temeldeki filiģ formasyonunu uyumsuz olarak üstlemektedir. - Yamanlar Volkanitleri: Bu birim kahverengi, kırmızımsı renklerde yer yer bozuģmuģ konumda karakteristiktir. Genellikle andezit, aglomera ve tüflerden yapılıdır. Özellikle büyük yamanlar ve küçük Yamanlar tepelerinde mostra verirler. Ayrıca Arapdağı (412 m.) ve çevresinde ayrıģmıģ konumda volkanik kayalar geniģ yayılım göstermektedir. Yamanlar volkanitleri, filiģ ve neojen formasyonlarını uyumsuz olarak örtmektedir. - Alüvyon Birimi: Birim Yamanlar Deresi, Dallık Deresi ve Örnekköy Deresi Birikinti Konilerinde iyi bir Ģekilde gözlenmektedir. Genellikle blok, çakıl, kum ve mil gibi değiģik boyuttaki kırıntılardan yapılıdır. Dere malzemesi olduğu yuvarlaklaģma ve istiflenme 3

4 Ġzmir Ġli, Çiğli Ġlçesi, Balatcık Mah., 26K-IVC Pafta, Ada, 2 Parsel, Blok1 biçimlerinden açık Ģekilde tesbit edilmiģtir. Alüvyon birimi, KarĢıyaka Ġlçesi nin tüm düzlük kesimlerinde geniģ yayılım gösterir Tektonik Bölge, Neojen öncesi ve Neojen sonrası olmak üzere iki tektonik evre geçirmiģtir. Neojen öncesi tektonik evrede, Kretase yaģlı kireçtaģları ve kumtaģı-ģeyl birimleri kıvrımlanmıģ ve faylanmıģtır. KireçtaĢı birimi, normal fay iģlevinde yükseltilerek kumtaģı-ģeyl birimi ile yanyana gelmiģtir. Neojen den sonra bölge gerilme tektoniği etkisinde kalmıģtır. Bu tektonik Neojen yaģlı birimlerle dalgalanmalar Ģeklinde hafif kıvrımlanmalara ve yaklaģık doğu-batı doğrultulu normal eğimli faylara neden olmuģtur Ġnceleme Alanı Mühendislik Jeolojisi Ġnceleme alanında yapılan zemin sondajlarında iki birim ayırtlanmıģtır. Üst seviyelerde yamaç molozu, bu birimin altında ise aglomera bulunmaktadır. Yamaç molozu; kahverenkli silt, kum çakıl karıģımları, andezit ve aglomera bloklarından oluģmaktadır. Aglomera, kırmızımsı kahverenkli ayrıģma renkli, gri-yeģil renkli, içerisinde andezit çakılları gözlenmektedir. Aglomera yüzeyde ayrıģmıģtır. Alt seviyelerde taze-çok ayrıģmıģ, çok zayıf dayanımlıdır. 4

5 Ġzmir Ġli, Çiğli Ġlçesi, Balatcık Mah., 26K-IVC Pafta, Ada, 2 Parsel, Blok1 5

6 Ġzmir Ġli, Çiğli Ġlçesi, Balatcık Mah., 26K-IVC Pafta, Ada, 2 Parsel, Blok1 2.ARAZĠ ARAġTIRMALARI VE DENEYLER 2.1. Arazi, Laboratuar ve Büro ÇalıĢma Yöntemlerin Kısaca Tanıtılması ve Kullanılan Ekipmanlar ÇalıĢma alanında 5 adet 9,00 metre derinliğinde temel sondaj kuyusu açılmıģ olup bina altında 1 adet sondaj kuyusu açılmıģtır. Zeminin indis ve mühendislik özelliklerini tanımlayabilmek için karot deney örnekleri alınmıģtır. Ayrıca sahada sismik açılım yapılarak Jeofizik Mühendisince değerlendirilmiģtir (Ek-8). Laboratuvar sonuçları (EK-6) rapora eklenmiģtir. 2.2.AraĢtırma Çukuru Ġnceleme alanda sondaj çalıģması yapılması nedeniyle araģtırma çukuru açılmamıģtır Sondaj Kuyuları Ġnceleme alanında Ģartnameye uygun olarak 5 adet 27/02/ /02/2011 tarihinde zemin sondaj çalıģması gerçekleģtirilmiģtir. Temel araģtırma sondajı çalıģmaları; kamyona monteli, hidrolik beslemeli, bu projede sulu sistem ile çalıģan rotari tipli makine ile 9,00 metre derinliğinde olup, 76,4mm çapında karotiyer kullanılarak açılmıģtır. AraĢtırma sondajı sırasında ilerlemeye paralel olarak yerinde karot numune örnekleri alınmıģtır. Zemin andezit bloklu olmasından dolayı sondajlar 9,00 metrede kesilmiģtir. Sondaj logları Ek- 5 te verilmiģtir Yeraltı ve Yerüstü Suları Ġnceleme alanında yapılan sondajlarda yeraltı suyuna rastlanmamıģtır. Yüzey suyu drenajları yapılarak bölgeden uzaklaģtırılmalı, yapılacak istinat duvarlarında barbakanlar Ģartnameye uygun olacak Ģekilde yeterli sayıda imal edilmelidir Arazi Deneyleri SPT Deneyleri Standart Penetrasyon Testi (SPT); arazide yapılan(in-situ) bir dinamik kesme deneyidir. Esas olarak penetrometre olarak isimlendirilen çelikten yapılmıģ yarık tüplü semplerin belirlenmiģ ve 6

7 Ġzmir Ġli, Çiğli Ġlçesi, Balatcık Mah., 26K-IVC Pafta, Ada, 2 Parsel, Blok1 standart bir enerji kullanılarak darbe ile zemine çakılması sırasında darbe sayısına göre oluģan direncin saptanmasıdır. DıĢ çapı 50 mm. iç çapı 34,90 mm. Olan standart ikilik yarık tüp(sempler) 63.5 kg ağırlığında bir Ģahmerdan ile cm. yüksekten serbest olarak düģürülerek zemine 15 er cm lik üç giriģ (toplam=45 cm.) için vurulması gereken darbe sayıları saptanır. Son iki kademenin darbe sayısı toplamı N30 Ģeklinde SPT-N olarak belirlenir. Zemin koģulları uygun olmadığından SPT deneyi yapılamamıģtır Jeofizik ÇalıĢmalar Sismik Kırılma Yöntemi Yer kabuğu elastik hız, yoğunluk gibi fiziksel özellikleri farklı kayaçlardan oluģan tabakalardan meydana gelmiģtir. Bundan yararlanarak yeryüzünde veya yüzeye yakın noktalarda üretilen elastik dalgaların yeraltındaki tabakaların ara yüzeylerinde kırılmaları yine yeryüzünde gözlenerek bu tabakaların derinlikleri, ara yüzeyin topografyası, tabakaların sismik hızları gibi uygulamada yararlı bilgiler elde edilir. (ġekil 1). ġekil 1. Sismik Kırılma Yöntemi. Sismik yöntem esası patlayıcı veya diğer kaynaklar kullanılarak sismik dalgalar oluģturulması ve çeģitli noktalarda jeofon veya hidrofonlar (denizde) tarafından o noktalara gelen dalgaların geliģ zamanın (t) bir fonksiyonu olarak kaydedilmesi ile oluģturur. Arazi uygulamalarında öncelikle atıģ ve kayıt noktaları belirlenir. Belirlenen atıģ noktalarında elastik dalgaları oluģturmak için enerji kaynağı olarak 8-10 kg ağırlığında balyoz 7

8 Ġzmir Ġli, Çiğli Ġlçesi, Balatcık Mah., 26K-IVC Pafta, Ada, 2 Parsel, Blok1 kullanılmaktadır. Demir veya çelik bir levha zemine oturtularak balyoz ile üzerine vurulur ve elastik sismik dalgalar oluģturularak jeofonlar tarafından kaydedilir. Zemini tanımaya yönelik çalıģmalar (Zemin Etütleri) yapılmadan önce inģa edilen binalarda kayma, çökme ve çatlama gibi mühendislik hataları ortaya çıkabilmektedir. Bu nedenle dinamik çalıģmalar olan yapay deprem dalgaları oluģturularak yapılan sismik kırılma yöntemi ile zeminin dinamik yükler altındaki davranıģı incelenmeli ve dinamik elastik parametreler yerinde saptanmalıdır. Bu nedenle 1.,2. ve 3. derece deprem kuģağı içinde yer alan çalıģma alanında yapı zemin iliģkisinin deprem anındaki davranıģının bilinmesi gerekir. ġekil 2. Sismik yol zaman (x t) grafiği. Değerlendirmede esas olan, her yeraltı katmanının P (primer) ve S (sekonder) dalga hızlarının bulunmasıdır. Daha sonra, bu hızlardan yararlanarak katmanların derinlikleri ve bu katmanlara ait birçok statik ve dinamik parametre hesaplanabilir. 8

9 Ġzmir Ġli, Çiğli Ġlçesi, Balatcık Mah., 26K-IVC Pafta, Ada, 2 Parsel, Blok Cisim Dalgaları Boyuna Dalgalar (P) Bu tip dalgalar, sıkıģma veya ilk dalgalar olarak bilinirler ve P dalgası Ģeklinde ifade edilirler. Bu dalgaların yayınımı sırasında kübik genleģme veya hacim değiģikliği (deformasyon) olur. Boyuna dalgalarda sıkıģma ve genleģmeyi temsil eden titreģim doğrultusu dalga yayınım doğrultusuyla aynıdır. Yayınım doğrultusu ġekil 3. P dalgasının geçiģi sırasında cismin davranıģı. Dalga yayınımında hacim değiģmesiyle birlikte Ģekil değiģimi de olur. Fakat bu Ģekil değiģimi sırasında açılar değiģmez yani küp Ģeklindeki bir eleman dikdörtgen prizmaya dönüģür. P dalgaları sismik kırılma ve yansıma yöntemlerinde baģlıca kullanılan dalgalardır. P dalgaları verilen bir ortamdaki en hızlı dalgalar olduğundan deprem kayıtlarında en önce kaydedilirler Enine Dalgalar (S) Enine dalgaların yayınımı sırasında cisimde Ģekil bozulmaları, yani açıların değiģimi gözlenir. Bunun nedeni dalga yayınımında partikül titreģim doğrultusunun yayınım doğrultusuna dik olmasıdır. S dalgaları ortamın hacim değiģikliğine uğramadan makaslama kuvvetlerinin etkisinde kalması sonucu meydana gelen dalgalardır. Kayma modülünün sıfır olduğu ortamlarda (gaz ve sıvı) S dalgaları sönümlenir. Çünkü gaz ve sıvı ortamların Ģekil değiģikliğine karģı direnci yoktur. 9

10 Ġzmir Ġli, Çiğli Ġlçesi, Balatcık Mah., 26K-IVC Pafta, Ada, 2 Parsel, Blok1 Yayınım doğrultusu ġekil 4. S Dalgasının geçiģi sırasında cismin davranıģı Sismik hız-zemin türü iliģkisi P dalgası hızı ile yer yapısal birim türü arasında doğrusal bir iliģki olmasa da, Vs hızında bu bağlılık daha çoktur. Bu nedenle aynı ortam üzerinde alınan kırılma eğrilerinde Vs belirtisi Vp ye göre daha çok sayıda katman gösterebilir. Vp hızı, tanelerin karıģım biçimine ve gözenek suyunun kıvam ve sıkıģabilirliğine bağlıdır. Vs hızı ise, birimi oluģturan tanelerin boyutu, biçimi ya da sıkılığına bağlıdır. Sismik hızlar, doğrudan yerin esneklik özellikleri ve yoğunluğu ile ilgilidir Sismik Kırılma Yöntemi ile Elde Edilen Parametreler Hız Oranı (Vp/Vs): P ve S dalgası hızlarının bir fonksiyonu olan hız oranı, formasyonların konsolide olup olmadığını, gaz veya sıvı taģıyıp taģımadığını gösterir. Bu oran tortul kayaçlarda geniģ bir aralıkta değiģirken (1,3 ile 6,8), magmatik ve metamorfik kayaçlarda 1,7 ile 1,9 arasında değiģir. Kısaca Vp / Vs oranındaki değiģim kayacın elastik özelliklerine sıkı sıkıya bağlı olup, orandaki büyüme; gözeneği bol gevģek tortul kayaçları, eklem ve çatlak sistemlerinin arttığı magmatik kayaçları gösterir. Zemin Hakim TitreĢim Periyodu: Zemin hakim titreģim periyodu To (saniye) Vs dalga hızından hesaplanmıģtır. To, bir deprem anında yapıların yıkılmasının temel nedenlerinden önemlisi, zemin hakim titreģim periyodu ile yapı hakim titreģim periyodunun birbirine çok yakın veya aynı değer oluģu ile geliģen 10

11 Ġzmir Ġli, Çiğli Ġlçesi, Balatcık Mah., 26K-IVC Pafta, Ada, 2 Parsel, Blok1 rezonanstır. Bu bağlamda binanın projelendirilmeden önce zemin hakim periyodunun jeofizik yöntemle hesaplanmasının önemi vardır. Japon araģtırmacı Profesör Sakai (Sakai, Y.,1968) Vs dalgası yardımıyla zemin hakim titreģim periyodunu hesaplayan aģağıdaki formülü geliģtirmiģtir. To = ( 4 h Vs ) sn Zeminlerin titreģim periyotlarını hesaplarken sismik temel kabul edilen ve Vs hızının 700 m/sn den büyük olduğu derinliğe kadar inmek gerekmektedir. Ancak her zaman bu derinliğe kadar inmek mümkün olamamaktadır. Bu gibi durumlarda sismik temel derinliği 25-50m. kabul edilir. Hesaplamalar bu doğrultuda yapılır. n tabakalı ortam için, Tn = 4H 1 4H 2 4H... VS1 VS 2 VSn n Zemin Emniyet Gerilmesi : Zemin içerisinde kaymaların baģlamaması ve oturmaların statik sisteme zarar vermemesi için gerilme artıģları belirli bir değeri aģmamalıdır. Bu değere zemin emniyet gerilmesi denir. Zemin emniyet gerilmesi, zararlı oturma korkusu olmadan taģınabilen basınçtır. Dinamik yöntemlerle çok tabakalı ortamlarda yayılan S dalgaları elde edilerek her tabakaya ait Vs dalga hızlarının hesaplanması ve zemin hakim titreģim periyoduyla her bir tabakaya ait olan yoğunluklarla çarpılıp bunların zemin gerilmelerinin hesaplanması incelenir. qs = (d.vs.t)/40 kg/cm (Tezcan ve Diğerleri, 2005) Zemin TaĢıma gücü: Zeminin statik ve dinamik yükler altında ne kadarlık bir kuvvete karģı koyup güvenli bir Ģekilde taģıyabileceğinin göstergesidir. Temel zeminde göçme olması istenmez ve bu olaya karģı belli bir güvenlik olması gerekir. Bunun için güvenlik katsayısına (F) bölünür. Bu katsayı 2-5 arasında değiģir. qu= d.vs / 100 kg/cm2 ve qem = d.vs / 100.F kg/cm2 dir. (Türker, 1988 ve Keçeli, 1990) 11

12 Ġzmir Ġli, Çiğli Ġlçesi, Balatcık Mah., 26K-IVC Pafta, Ada, 2 Parsel, Blok1 Senseis Programından F = 3 (3.Profil) için qem = 2.53 kg/cm2 SıkıĢmazlık (Bulk) Modülü : Basit hidrostatik basınç (P) altında kalan bir kayaçtaki gerilme deformasyon ölçüsüdür. Diğer bir deyiģle materyalin hacim değiģikliğine karģı mukavemetinin ölçüsüdür Vp V 3 K = g 2 s kg/cm2 Young (Elastisite) Modülü (Ed) Gerilmenin (çekme veya sıkıģtırma) deformasyona (stress strain) oranının bir ölçüsüdür. Burada gerilme birim kesit alandaki kuvvet, deformasyon birim uzaklıkta meydana gelen uzama veya kısalmadır. Dinamik young modülü yoğunluk ve sismik hızlardan bulunabilir. Bu parametre jeolojik birimleri sertliğinin ve sağlamlığının bir ölçüsüdür. E = E = F / A L / L G. 3V V 2 p 2 p 4V V 2 s 2 s Poisson Oranı Enine kısalmanın boyuna uzamaya olan oranı olarak tanımlanır. Poisson oranı boyuna ve enine dalga hızlarından hesaplanır. Poisson oranı Vp/Vs hız oranına direkt olarak bağlıdır ve yoğunluk dikkate alınmadan hesaplanır. = V V V 2. V 2 p s 2 p s 2 2 Poisson oranı P ve S hızları eģit olduğu zaman negatif ve sonsuzdur. Poisson oranı 0 ile 0,5 arasında değiģir. YumuĢak kayaçlar ve su ile doygun kayaçlar için yüksektir. Kristalin ve metamorfik kayaçlar için düģük değerler alır. 12

13 Ġzmir Ġli, Çiğli Ġlçesi, Balatcık Mah., 26K-IVC Pafta, Ada, 2 Parsel, Blok1 Zemin Yataklanma Katsayısı Yataklama katsayısı veya kısaca zeminin yay katsayısı, birim en kesit alanındaki bir zemin sütünuna birim oturma yaptırtabilmek için gerekli qf = zemin gerilmesi olarak tarif edilir. ks = 4. γ. Vs ( Tezcan ve Diğerleri, 2007) burada γ, tabaka yoğunluğudur. Birim gr/cm3 olup ks nin birimi ise t/m3 dür Kullanılan Ekipman Arazi uygulamalarında ABEM RAS 24 marka sığ sismik kırılma ve yansıma çalıģmaları için geliģtirilmiģ, 12 kanallı, modüler, yüksek çözünürlüklü ve sinyal güçlendirmeli sismograf kullanılmaktadır. Ayrıca P dalgalarını algılayabilmek için 12 adet P jeofonu, S dalgalarını algılayabilmek için 12 adet S jeofonu, serim boyuna yetecek kadar jeofon kablosu, enerji kaynağı olarak 8 kg lık balyoz, metal plaka, 12 V luk akü ve bağlantı kabloları kullanılmaktadır Jeofizik Arazi ÇalıĢmaları Sismik kırılma ölçüleri çalıģma alanında tarihinde 3 serim olarak uygulanmıģtır. Jeofon aralıkları her bir serim için 5,00 m ve offset aralığı 2.50 m. seçilerek toplam serim uzunluğu 60,00 m. yapılmıģtır. Böylece yaklaģık 18,00 20,00 m. ye kadar olan derinliklerin incelenmesi sağlanmıģtır. P dalgası karģılıklı (düz ve ters) atıģ yapılarak ölçülmüģtür. Bu uygulama ile bir yandan hızların ve bu hızlardan hesaplanan parametrelerin ortalama değeri bulunurken diğer taraftan karģılıklı atıģ noktalarındaki farklılıklar incelenerek, ortamın heterojen yapıda olup olmadığı ve tabakaların 13

14 Ġzmir Ġli, Çiğli Ġlçesi, Balatcık Mah., 26K-IVC Pafta, Ada, 2 Parsel, Blok1 eğimleri de araģtırılmıģtır. P dalgası üretmek için plaka yeryüzüne paralel Ģekilde, S dalgası üretmek için ise plaka yeryüzüne dik olarak yerleģtirilmiģ ve sismik enerji 8 kg lik bir balyozla plakaya vurularak elde edilmiģtir Jeofizik Ölçülerin Değerlendirilmesi Ölçülerle elde edilen sismik kayıtlar (sismik izler) Senseis (Sismik Yorumlama Programı) bilgisayar programında değerlendirilerek P ve S dalga hızları bulunmuģ ve yeraltı modeli oluģturulmuģtur. Ayrıca sismik kırılma sonunda elde edilen P ve S dalga hızına dayanarak hesaplanan fiziksel parametreler Exel programı ile (Özçep, F., 2004, "Zemin Jeofizik Analiz", Microsoft Excel Programı, Ġ.Ü. Müh. Fak. Jeofizik Müh. Böl., Ġstanbul) ekteki tabloda sunulmuģtur. ÇalıĢma alanının koordinat sistemindeki konumu Magellan Triton 400 model el tipi Gps kullanılarak WGS84-UTM cinsinden bulunmuģ, sismik kroki gösterim sayfasında verilmiģtir. ÇalıĢma alanında sismik ölçümler parsel üzerinde alınmıģtır. Ölçümü etkileyebilecek gürültü en az seviyededir, Zemin doğal zemindir. 60 metrede serim yapılmıģtır Sismik ölçüm değerlendirmesi 1.Profil; Sismik ölçümler sonucu 2 sismik katman ayırımı yapılmıģtır. Kalınlığı 6.59 m olan en üst seviyenin P dalga hızı ortalama Vp =821 m/sn, S dalga hızı Vs =535 m/sn. dir. Ġkinci seviyenin P hızı Vp =1330 m/sn; S hızı Vs = 782 m/sn dir. 1. tabakanın bulk ( sıkıģmazlık ) modülü değerinin orta-yüksek değerli çıkması bu zeminin sıkıģmaya karģı orta-yüksek dayanımlı olduğunu tanımlamaktadır. 1. Tabakanın Elastisite ve kayma modüllerinin orta-yüksek oluģu bu tabakanın dıģ kuvvetlere ve deprem hareketlerine karģı orta-yüksek dayanımlı olduğunu tanımlamaktadır. 2. tabakanın bulk ( sıkıģmazlık ) modülü değerinin yüksek değerli çıkması bu zeminin sıkıģmaya karģı yüksek dayanımlı olduğunu tanımlamaktadır. 2. Tabakanın Elastisite ve kayma modüllerinin yüksek derecede oluģu bu tabakanın dıģ kuvvetlere ve deprem hareketlerine karģı 1. tabakaya göre daha dayanımlı olduğunu tanımlamaktadır. 14

15 Ġzmir Ġli, Çiğli Ġlçesi, Balatcık Mah., 26K-IVC Pafta, Ada, 2 Parsel, Blok1 2.Profil; Sismik ölçümler sonucu 2 sismik katman ayırımı yapılmıģtır. Kalınlığı 6.86 m olan en üst seviyenin P dalga hızı ortalama Vp =1030 m/sn, S dalga hızı Vs =616 m/sn. dir. Ġkinci seviyenin P hızı Vp =1729 m/sn; S hızı Vs = 962 m/sn dir. 1. tabakanın bulk ( sıkıģmazlık ) modülü değerinin orta-yüksek değerli çıkması bu zeminin sıkıģmaya karģı orta-yüksek dayanımlı olduğunu tanımlamaktadır. 1. Tabakanın Elastisite ve kayma modüllerinin orta-yüksek oluģu bu tabakanın dıģ kuvvetlere ve deprem hareketlerine karģı orta-yüksek dayanımlı olduğunu tanımlamaktadır. 2. tabakanın bulk ( sıkıģmazlık ) modülü değerinin yüksek değerli çıkması bu zeminin sıkıģmaya karģı yüksek dayanımlı olduğunu tanımlamaktadır. 2. Tabakanın Elastisite ve kayma modüllerinin yüksek derecede oluģu bu tabakanın dıģ kuvvetlere ve deprem hareketlerine karģı 1. tabakaya göre daha dayanımlı olduğunu tanımlamaktadır. 3.Profil; Sismik ölçümler sonucu 2 sismik katman ayırımı yapılmıģtır. Kalınlığı 6.75 m olan en üst seviyenin P dalga hızı ortalama Vp =1053 m/sn, S dalga hızı Vs =644 m/sn. dir. Ġkinci seviyenin P hızı Vp =1729 m/sn; S hızı Vs =931 m/sn dir. 1. tabakanın bulk ( sıkıģmazlık ) modülü değerinin orta-yüksek değerli çıkması bu zeminin sıkıģmaya karģı orta-yüksek dayanımlı olduğunu tanımlamaktadır. 1. Tabakanın Elastisite ve kayma modüllerinin orta-yüksek oluģu bu tabakanın dıģ kuvvetlere ve deprem hareketlerine karģı orta-yüksek dayanımlı olduğunu tanımlamaktadır. 2. tabakanın bulk ( sıkıģmazlık ) modülü değerinin yüksek değerli çıkması bu zeminin sıkıģmaya karģı yüksek dayanımlı olduğunu tanımlamaktadır. 2. Tabakanın Elastisite ve kayma modüllerinin yüksek derecede oluģu bu tabakanın dıģ kuvvetlere ve deprem hareketlerine karģı 1. tabakaya göre daha dayanımlı olduğunu tanımlamaktadır. Zemin hakim titreģim periyodu To (saniye) Vs dalga hızından hesaplanmaktadır. To, bir deprem anında yapıların yıkılmasının temel nedenlerinden önemlisi, zemin hakim titreģim periyodu ile yapı hakim titreģim periyodunun birbirine çok yakın veya aynı değer oluģu ile geliģen rezonanstır. Bu nedenle statik hesaplamalarda zemin hakim titreģim periyodu ile yapı hakim titreģim periyodunun birbirine yakın olmaması gerekmektedir. ÇalıĢma alanında inģaat çalıģmasına engel bir yer altı suyunun bulunmayıģı Vp/Vs oranının 3 ten küçük oluģu ve Vs hızının 300 m/sn den büyük oluģu nedeniyle bölgede sıvılaģma beklenmemektedir. 15

16 Ġzmir Ġli, Çiğli Ġlçesi, Balatcık Mah., 26K-IVC Pafta, Ada, 2 Parsel, Blok1 Zeminin hakim titreģim periyodu To= 0.22 sn (1.Profil) olarak bulunmuģtur. Zeminin deprem anında büyütme değeri 1.30 (1.Profil) olarak hesaplanmıģtır. Büyütme hesabı: MĠDORĠKAWA ya göre A=68V1 (V1<1100 m/sn ) Ġnceleme alanı 1. dereceden deprem bölgesi olup afet yönetmeliğine göre bina önem katsayısı I=1.0 ve Etkin Yer Ġvme Katsayısı Ao=0.4 g olarak verilir. Gümbel Gutenberg Rıchter yöntemine uygun olarak yapılan yılların en büyük depremlerin analiz sonuçlarına göre; % 63 ihtimal ile her yıl kaydedilebilecek maksimum yıllık magnitüd Ġzmir sismotektonik yöresinde 4,9 Md., 100 yıl içerisinde gerçekleģmesi muhtemel maksimum magnitüd Ġzmir sismotektonik yöresinde 6,5 Md dir. Ġzmir sismotektonik yöresinde uzun zamandır büyük deprem olmaması bu yörelerde açığa çıkması muhtemel büyük bir enerji birikiminin olduğunun göstergesi olarak kabul edilebilir ( Batı Anadolu nun Depremselliği sempozyumu, 2000 ). Bu rapor Ġzmir Ġli, Çiğli Ġlçesi, 26K-4c Pafta, Ada ve 2 Parselde 1.Bloka aittir. BaĢka bir çalıģmada kullanılamaz Numune Alımı ÖrselenmemiĢ Numune ÖrselenmemiĢ numune zemin Ģartlarının uygun olmaması nedeniyle Shelby tüpü ile alınamamıģtır. Ancak karot örnekleri alınmıģtır ÖrselenmiĢ Numune Zemin koģulları uygun olmadığından örselenmemiģ UD numunesi alınamamıģtır. 3. LABORATUVAR DENEYLERĠ VE ANALĠZLER Alınan karot numuneler üzerinde aģağıda alınan standartlara uygun olarak serbest basınç deneyi ve nokta yükleme deneyleri Bayındırlık ve Ġskan Bakanlığı onay belgeli laboratuvarda yapılmıģ ve sonuçları eklerde (Ek 6) verilmiģtir. 16

17 Ġzmir Ġli, Çiğli Ġlçesi, Balatcık Mah., 26K-IVC Pafta, Ada, 2 Parsel, Blok1 4. MÜHENDĠSLĠK ANALĠZLERĠ VE DEĞERLENDĠRME ÇalıĢma alanında 5 adet 9,00 metre derinlikte temel sondaj yapılmıģtır ve zemin mukavemetini tayin etmek amacıyla karot numuneleri alınmıģtır. Laboratuar çalıģmalarında kaya numuneleri üzerinde, serbest basınç deneyi ve nokta yükleme deneyleri yapılmıģtır. Ayrıca sahada sismik açılım yapılarak Jeofizik mühendisince değerlendirilmiģtir. 4.1.Bina Zemin ĠliĢkisinin Belirlenmesi AyrıĢma Durumu ve Dayanım : Tanımlama Kriteri Ana kayaçta renk değiģimi yok, dayanımda bir azalma yok Kayacın süreksizliklere yakın kesimlerinde renk değiģimi var Kayacın rengi değiģmiģtir, kaya oranı % Kayacın rengi değiģmiģtir, kaya oranı % 50 den azdır Kayacın rengi değiģmiģtir,kayaç toprak haline gelmiģtir Tanım Taze(AyrıĢmamıĢ) Az ayrıģmıģ Orta derecede ayrıģmıģ Çok ayrıģmıģ Tamamen ayrıģmıģ Simge W1 W2 W3 W4 W5 Tanım Dayanım sınıfı Simgesi YaklaĢık tek eksenli basınç dayanımı (kg/cm 2) Çok zayıf kayaç R Zayıf kayaç R Az dayanıklı kayaç R Dayanıklı kayaç R Çok dayanıklı kayaç R5 >2000 Kayaçların Basınç Dirençlerine Göre Sınıflandırılması (Londra Jeoloji Dernegi, Müh. Jeol. Gurup ÇalıĢmasından) Tanımlama Basınç Direnci(kg/ cm 2 ) Arazide Sertligini Kestirme Zayıf Çok yumuģak çekiçle ufalanır. Orta zayıf Elle kırılmaz, çekiçle az ufalanır. Sağlamca Tutulan parça bir çekiç ile kırılır. Çok sağlam Birden fazla çekiç darbesiyle kırılır. Çok çok sağlam >2000 Çekiç ile çok zor kırılır. 17

18 Ġzmir Ġli, Çiğli Ġlçesi, Balatcık Mah., 26K-IVC Pafta, Ada, 2 Parsel, Blok1 Not: Son yıllarda, kg/cm 2 yerine MN/ m 2 veya Mpa gösterilmektedir. 1MPa 1MN /m 2 veya Mpa olarak gösterilmektedir. 1MN/ m 2 = 10.2 kg/cm 2 Yukarıdaki ayrıģma ve dayanım tablolarında aglomera birimi, çok zayıf dayanımlı, taze - çok ayrıģmıģ kaya grubuna girdiği görülmektedir. 1,50-3,00 metrelerde Aglomeranın Zemin Emniyet Gerilmesi: Kayalarda Emniyetli taģıma gücü = TaĢıma gücü= Serbest Basınç Dayanımı Serbest Basınç Dayanımı = 354,379 kg/ cm 2 1,50-3,00 metrelerde Aglomeranın Zemin Emniyet Gerilmesi: Nokta Yükleme Ġndisi Is =29,82 kg / cm 2 Is ve tek eksenli sıkıģma dayanımı arasında ; qu = C * Is Ģeklinde ampirik bir iliģki olup, C katsayısı genel olarak 10 ile 24 arasında değiģir. qu = 29 * 10 kg/cm² qu = 290 kg/cm² olarak tespit edilmiģtir. qa = Ks *qu qa = TaĢıma gücü qu = Serbest basınç dayanımı Ks = Ampirik katsayı (= 0,10) TaĢıma gücü: qa = 0,10 * 290 kg/cm² qa = 29 kg/cm² 18

19 Ġzmir Ġli, Çiğli Ġlçesi, Balatcık Mah., 26K-IVC Pafta, Ada, 2 Parsel, Blok1 Yamaç molozunun taģıma gücünün bulunması: q= q x Nq + 1/2( x B x N) C = 0 N=50 Φ = 28+ N/4= 28+50/4 Φ = 40 Nq=64 N= 80 q= ( 26x1,0x64)+1/2( 26x1,0x80) q=2704kn/ m 2 q=27kgf/cm 2 Zeminin emniyetli taģıma gücü; qem= q / GS = 2,7 kg/cm 2 Jeoteknik AraĢtırma Hesapları Net TaĢıma Gücü qnet 2,7 kg / cm 2 Zemin Grubu B Yerel Zemin Sınıfı Z2 Etkin Yer Ġvme Katsayısı A Bina Önem Katsayısı I 1 Spektrum Katsayısı ST 2.5 Spektrum Karakteristik Per. TA TB Yataklanma katsayısı t/m 3 Zeminin deprem anında büyütme değeri 1,30 Zemin Hakim Periyodu 0, Zemin ve Kaya Türlerinin Değerlendirilmesi AyrıĢmıĢ Zemin Türlerinin Sınıflandırılması Yamaç Molozu Yamaç molozu; kahverenkli silt, kum çakıl karıģımlarından oluģmaktadır. Yamaç molozunun kalınlığı 1,00-1,50 metredir Kaya Türlerinin Sınıflandırılması Aglomera, kırmızımsı kahverenkli ayrıģma renkli, gri-yeģil renkli, içerisinde andezit çakılları gözlenmektedir. Aglomera yüzeyde ayrıģmıģtır. Alt seviyelerde taze-çok ayrıģmıģ, çok zayıf dayanımlıdır. 19

20 Ġzmir Ġli, Çiğli Ġlçesi, Balatcık Mah., 26K-IVC Pafta, Ada, 2 Parsel, Blok Zemin Profilinin Yorumlanması Ġnceleme alanında yapılan zemin sondajlarında iki birim ayırtlanmıģtır. 0,00-1,50 metrelerde yamaç molozu, 1,50 9,00 metrelerde aglomera birimi bulunmaktadır SıvılaĢma Ve Yanal Yayılma Analizi ve Değerlendirmesi Kaya zeminlerde sıvılaģma gerçekleģmez Oturma Hesabı Ġzmir ili birinci derece deprem bölgesidir. ĠnĢaatı söz konusu yapılar çok katlı ve rijit taģıyıcı sistemi olan binalardır. Deprem yükleri altında taģıyıcı sistem bütünlüğünün korunması, farklı oturma etkilerinin köprülenmesi radye temel sistemi bu proje için en uygun temel çözümü olacaktır. Bu tür bir yapıda oturan radye temeller için izin verilen en yüksek oturma değeri olan 10 cm den düģüktür. Dolayısıyla oturma problemi söz konusu değildir Temel Zemini Olarak Seçilen Birimlerin Değerlendirilmesi Bina aglomera birimi üzerine oturtumalıdır ġev Duraylılığı Analizi ve Değerlendirilmesi ÇalıĢma alanı % eğimli bir topografya sunmaktadır. Kazıdan sonra oluģacak Ģevler betonarme istinat duvarı veya perde duvar ile desteklenmelidir Kazı Güvenliği ve Gerekli Önlemlerin Alternatifli Olarak Değerlendirilmesi Temel hafriyatı esnasında kazı ile ilgili bir tehlike söz konusu değildir Doğal Afet Risklerinin Değerlendirilmesi Yapılan çalıģmalar sırasında inceleme alanında aktif bir kitle hareketine rastlanmamıģtır. Bölgenin 1. dereceden deprem kuģağında bulunması ve aktivitelerin devam etmesi nedeni yapılacak yapıların projelendirilmesi aģamasında Bayındırlık ve Ġskân Bakanlığının Afet 20

21 Ġzmir Ġli, Çiğli Ġlçesi, Balatcık Mah., 26K-IVC Pafta, Ada, 2 Parsel, Blok1 bölgelerinde yapılacak yapılar hakkında yönetmelik hükümlerinin aynen uygulanması gerekmektedir. Genç tektonik kuģak üzerinde bulunan ülkemizde önemli kırık hatları genelde depremleri üreten kuģak olarak ortaya çıkmaktadır. Bu kırık hatları boyunca depremlerin sayıları ve Ģiddetleri göz önüne alınarak değiģik deprem kuģakları olmak üzere beģ bölge bulunmaktadır. Ġzmir 1. dereceden deprem kuģağı içinde kalmaktadır. Bu bölge Büyük Menderes Grabeni etkisi altındadır. Tarihsel dönem ve 20. Yüzyıldaki aletsel dönemle yapılan kayıtlara göre 50 yıllık süre içinde M< 6,6 magnitüdünde bir depremin olasılığı %92 olarak tahmin edilmektedir. Bu bilgilerden hareketle 50 yıllık yapı ömründe Ġzmir ve çevresine beklenen deprem magnitüdünün 6,0 6,6 değerlerinin arasında kalması beklenmektedir yılları arasında Ġzmir ve çevresinde oluģan depremlerin istatistikî bilgilerine göre proje yerinde bu büyüklükte olma riski 25 Yıllık bir periyot için % Yıllık bir periyot için % Yıllık bir periyot için %42.9 olarak tespit edilmiģtir. Yukarıda verilen değerler T.C Bayındırlık ve Ġskan Bakanlığı Afet ĠĢleri Genel Müdürlüğü, Deprem AraĢtırma Dairesi BaĢkanlığı, Sismoloji ġube Müdürlüğü nden temin edilmiģtir. Bu bölgede zemin tabakalarının Tc = sn. civarında olması kabul edilir. Üst yapı hesabında bu durumun göze alınması ve deprem Ģartnamesindeki kurallara uyulması gereklidir. Buna göre yatay yüklerin hesaplanması için deprem bölge kat sayısı Co=0.10 olarak alınmalıdır. 21

22 Ġzmir Ġli, Çiğli Ġlçesi, Balatcık Mah., 26K-IVC Pafta, Ada, 2 Parsel, Blok1 5. SONUÇ VE ÖNERĠLER 1- Bu çalıģmanın amacı, Ġzmir Ġli, Çiğli Ġlçesi, Balatcık Mah., 26K-IVC Pafta, Ada, 2 Parsel Blok1 de yapılacak bina ve bina türü yapılar için zemin etüt raporu hazırlanmasıdır. Bu rapor kapsamındaki çalıģmalar SALĠH KILIÇ adına Ege Zemin Laboratuvar Hizmetleri Sond. Müh. Mad. ĠnĢ. San. ve Tic. Ltd. ġti. tarafından yapılmıģtır. Bu rapor baģka bir çalıģmada kullanılamaz. Bu çalıģmalar ile varılan sonuçlar aģağıda özetlenmiģtir. 2- Ġnceleme parsel alanı içinde konut tipi, Z2 sınıfı B grubu yapılar kapsamındaki konut yapıları sınıfındadır. Temel alanı yaklaģık 1540,91 m 2 bina kısa kenarı 14,20 metre, bina yüksekliği max. 30,85 metre, zemin+9 kat+çatı katı olacak Ģekilde planlanmıģtır. Bu parselde 3 adet bina yapılması planlanmaktadır. 3- Ġnceleme alanı, Bayındırlık ve Ġskan Bakanlığı tarafından yayınlanmıģ olan Zemin ve Temel Etüdü Hazırlanmasına ĠliĢkin Esaslar a göre Kategori- 2 de yer almaktadır. 4- Ġnceleme alanında yapılan zemin sondajlarında iki birim ayırtlanmıģtır. Üst seviyelerde yamaç molozu, bu birimin altında ise aglomera birimi bulunmaktadır. Yamaç molozu; kahverenkli silt, kum çakıl karıģımlarında oluģmaktadır. Aglomera, kırmızımsı kahverenkli ayrıģma renkli, gri renkli, içerisinde andezit çakılları gözlenmektedir. Aglomera yüzeyde ayrıģmıģtır. Alt seviyelerde taze-çok ayrıģmıģ, çok zayıf dayanımlıdır. 5- ÇalıĢma alanında 5 adet 9,00 metre derinliğinde temel sondaj kuyusu açılmıģ olup bina altında 3 adet sondaj kuyusu açılmıģtır. Zemin andezit bloklu olmasından dolayı sondajlar 9,00 metrede kesilmiģtir. Zemin mukavemetini tayin etmek amacıyla karot numuneleri alınmıģtır. Laboratuar çalıģmalarında kaya numuneleri üzerinde, serbest basınç deneyi ve nokta yükleme deneyleri yapılmıģtır. 6- Ġnceleme alanında yapılan sondajlarda yeraltı suyuna rastlanmamıģtır. Yüzey suyu drenajları yapılarak bölgeden uzaklaģtırılmalı, yapılacak istinat duvarlarında barbakanlar Ģartnameye uygun olacak Ģekilde yeterli sayıda imal edilmelidir. 7- Alınan karot numuneler üzerinde aģağıda alınan standartlara uygun olarak serbest basınç deneyi ve nokta yükleme deneyleri Bayındırlık ve Ġskan Bakanlığı onay belgeli laboratuvarda yapılmıģ ve sonuçları eklerde (Ek 6) verilmiģtir. 22

23 Ġzmir Ġli, Çiğli Ġlçesi, Balatcık Mah., 26K-IVC Pafta, Ada, 2 Parsel, Blok1 8- Ġnceleme alanında, Jeofizik yöntemlerden sismik kırılma çalıģmaları yapılmıģ olup, elde edilen arazi verileri bilgisayar yardımıyla değerlendirilip jeofizik modeller oluģturulmuģtur. ÇalıĢma alanında doğrultuları ekte verilen Ģekilde 3 serim olarak uygulanmıģtır, profil uzunluğu 60 m., jeofon aralıkları 5.0 m., ofset aralığı 2.5 m. olarak seçilen 1 adet sismik kırılma ölçüleri alınmıģtır. 9- Sismik ölçümler sonucu; 1.Profil; Sismik ölçümler sonucu 2 sismik katman ayırımı yapılmıģtır. Kalınlığı 6.59 m olan en üst seviyenin P dalga hızı ortalama Vp =821 m/sn, S dalga hızı Vs =535 m/sn. dir. Ġkinci seviyenin P hızı Vp =1330 m/sn; S hızı Vs = 782 m/sn dir. 2.Profil; Sismik ölçümler sonucu 2 sismik katman ayırımı yapılmıģtır. Kalınlığı 6.86 m olan en üst seviyenin P dalga hızı ortalama Vp =1030 m/sn, S dalga hızı Vs =616 m/sn. dir. Ġkinci seviyenin P hızı Vp =1729 m/sn; S hızı Vs = 962 m/sn dir. 3.Profil; Sismik ölçümler sonucu 2 sismik katman ayırımı yapılmıģtır. Kalınlığı 6.75 m olan en üst seviyenin P dalga hızı ortalama Vp =1053 m/sn, S dalga hızı Vs =644 m/sn. dir. Ġkinci seviyenin P hızı Vp =1729 m/sn; S hızı Vs =931 m/sn dir Yapılan hesaplamalar sonucunda zemin emniyet gerilmesinin 2,7 kg/ cm olarak alınmalıdır. Jeoteknik AraĢtırma Hesapları Zemin emniyet gerilmesi 2,7 kg/ cm 2 Zemin Grubu Yerel Zemin Sınıfı B Z2 Etkin Yer Ġvme Katsayısı A Bina Önem Katsayısı 1,0 Spektrum Katsayısı ST 2.5 Spektrum Karakteristik Per. TA TB Yataklanma katsayısı t/m 3 Zeminin deprem anında büyütme değeri 1,30 Zemin Hakim TitreĢim Periyodu 0,22 23

24 Ġzmir Ġli, Çiğli Ġlçesi, Balatcık Mah., 26K-IVC Pafta, Ada, 2 Parsel, Blok1 11- Kaya zeminlerde sıvılaģma gerçekleģmez. 12- Ġzmir ili birinci derece deprem bölgesidir. ĠnĢaatı söz konusu yapılar çok katlı ve rijit taģıyıcı sistemi olan binalardır. Deprem yükleri altında taģıyıcı sistem bütünlüğünün korunması, farklı oturma etkilerinin köprülenmesi radye temel sistemi bu proje için en uygun temel çözümü olacaktır. Bu tür bir yapıda oturan radye temeller için izin verilen en yüksek oturma değeri olan 10 cm den düģüktür. Dolayısıyla oturma problemi söz konusu değildir. 13- ÇalıĢma alanı % eğimli bir topografya sunmaktadır. Kazıdan sonra oluģacak Ģevler betonarme istinat duvarı veya perde duvar ile desteklenmelidir. 14- Temel hafriyatı esnasında kazı ile ilgili bir tehlike söz konusu değildir. Patlatma yapılmadan kırıcı ile kazı yapılabilir. 15- Arazi çalıģmaları, yapılan incelemeler ve araģtırmalar sonucunda, etüt alanında; heyelan, kaya düģmesi, çığ gibi doğal afet riski bulunmamaktadır. Alanımızda 7269 sayılı yasaya göre yasaklama kararı yoktur. 16- Ġnceleme alanı, Bayındırlık ve Ġskan Bakanlığınca yayınlanan Deprem Bölgeleri Haritasında 1. Derece Deprem Bölgesinde bulunması ve aktivitenin devam etmesi nedeniyle alanda yapılacak yapılar Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkındaki Yönetmelik hükümlerine uyulmalıdır. 17- Bu rapor 26 sayfa, 8 ek ve 17 sonuç maddesinden oluģmaktadır. 24

25 Ġzmir Ġli, Çiğli Ġlçesi, Balatcık Mah., 26K-IVC Pafta, Ada, 2 Parsel, Blok1 6. KAYNAKÇA Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik, (1998), ĠnĢaat Mühendisleri Odası yayın no 25. ERCAN, A., (2000), Yer Mühendislik Özelliklerinin Jeofizik Ölçümler, Jeolojik Gözlemle ve Jeoteknik Deneylerle Belirlenmesi, Ġller Bankası 2000 yılı Jeoteknik Semineri. KEÇELĠ, A., (2001), Sismik Yöntemle Kabul Edilebilir veya Güvenli TaĢıma kapasitesi Saptanması TMMOB Jeofizik Mühendisleri Odası Dergisi, C14 S1-2. T.M.M.O.B.Jeoloji Mühendisleri Odası Ġzmir ġubesi Yayınları,1997 Eğitim ÇalıĢmaları. ÖZAYDIN, K., (1996), Yer Hareketleri Üzerinde Yerel Zemin KoĢullarının Etkisi ve Zemin Büyütmesi, Türkiye Deprem Vakfı Yayını ÖZYALIN, ġ., (1999), Mühendislik Jeofiziğinde Sismik Kırılma Verilerinin Değerlendirilmesi ve Zemin Parametrelerinin Elde Edilmesi. ġekercġoğlu, E., 1998 Yapıların Projelendirilmesinde Mühendislik jeolojisi J.M.O. YN:28 ANKARA TAKTAK, G., Sismik Prospeksiyon Ders Notları, Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü. TEZCAN, S.ve DURGUNOĞLU, T., (2000), Jeofizik Etütlerin Zemin Büyütme Analizindeki Önemi ve Örnekler, Jeofizik Müh. Odası Dergisi, C14 S1-2. YAĞMURLU, F.,1979, Bornova (Ġzmir) Güneyi FliĢ Topluluklarının Stratigrafi Sedimantoloji özellikleri ve jeolojisi,tjk, Bül.,22,1, YILMAZ, I.,2000. Mühendislik jeolojisinde alan araģtırması ANKARA. 25

26 7.EKLER Ġzmir Ġli, Çiğli Ġlçesi, Balatcık Mah., 26K-IVC Pafta, Ada, 2 Parsel, Blok1 EK-1: ĠNCELEME ALANININ YER BULDURU HARĠTASI EK-2: GENEL JEOLOJĠ HARĠTASI EK-3: ĠMAR DURUM BELGESĠ EK-4: ĠNCELEME ALANININ JEOLOJĠ KESĠTĠ EK-5: SONDAJ LOGLARI EK-6: LABORATUVAR SONUÇLARI EK-7: JEOFĠZĠK ÇALIġMALAR EK-8: FOTOGRAFLAR 26

27 Ġzmir Ġli, Çiğli Ġlçesi, Balatcık Mah. 26K-IVC Pafta, Ada, 2 Parsel, Blok2 ĠÇĠNDEKĠLER 1. GENEL BĠLGĠLER Etüdün Amacı ve Kapsamı Ġnceleme Alanının Tanıtılması Jeomorfolojik ve Çevresel Bilgiler Projeye ait Bilgiler Ġmar Planı Durumu Önceki Zemin ÇalıĢmaları Jeoloji Genel Jeoloji Tektonik Ġnceleme Alanı Mühendislik Jeolojisi ARAZĠ ARAġTIRMALARI VE DENEYLER Arazi Laboratuar ve Büro ÇalıĢma Metotları Kısaca Tanıtılması ve Kullanılan Ekipmanlar AraĢtırma Çukurları Sondaj Kuyuları Yer altı ve Yerüstü Suları Arazi Deneyleri SPT Deneyleri Jeofizik ÇalıĢmalar Numune Alımı ÖrselenmemiĢ Numune LABORATUVAR DENEYLERĠ VE ANALĠZLER Zeminlerin Ġndeks / Fiziksel Özelliklerinin Belirlenmesi Zeminlerin Mekanik Özelliklerinin Belirlenmesi MÜHENDĠSLĠK ANALĠZLERĠ VE DEĞERLENDĠRMELER Bina Zemin ĠliĢkisinin Belirlenmesi Zemin ve Kaya Türlerinin Değerlendirilmesi AyrıĢmıĢ Kaya ve Zemin Türlerinin Sınıflandırılması Kaya Türlerinin Sınıflandırılması Zemin Profilinin Yorumlanması SıvılaĢma ve Yanal Yayılma Analizi ve Değerlendirmesi Oturma-ġiĢme ve Göçme Potansiyelinin Değerlendirilmesi Temel Zemini Olarak Seçilen Birimlerin Değerlendirilmesi ġev Duraylılığı Analizi ve Değerlendirilmesi Kazı Güvenliği ve Gerekli Önlemlerin Alternatifli Olarak Değerlendirilmesi Doğal Afet Risklerinin belirlenmesi SONUÇ VE ÖNERĠLER YARARLANILAN KAYNAKLAR EKLER

28 Ġzmir Ġli, Çiğli Ġlçesi, Balatcık Mah. 26K-IVC Pafta, Ada, 2 Parsel, Blok2 1. GENEL BĠLGĠLER 1.1. Etüdün Amacı ve Kapsamı Bu çalıģmanın amacı, Ġzmir Ġli, Çiğli Ġlçesi, Balatcık mah., 26K-IVC Pafta, Ada, 2 Parselde yapılacak bina ve bina türü yapılar için zemin etüt raporu hazırlanmasıdır. Parselde toplam 5 adet zemin sondajı yapılmıģtır. Bu amaç ile Blok 2 ün temel altına 1 adet (SK-4) 9,00 metre derinliğinde sondaj kuyusu açılmıģtır. SK-2 ve SK-4 nolu sondajlar ortak sondaj olarak kullanılmıģtır. Sondajlar esnasında karot örnekleri alınmıģtır. Zeminin mühendislik özelliklerini belirlemek amacı ile numuneler üzerinden nokta yükleme deneyi Bayındırlık Onaylı Ege Zemin Mühendislik laboratuvarında yaptırılmıģtır. Rapor kapsamındaki saha çalıģmaları 27/02/ /02/2011 tarihlerinde, büro çalıģmaları ise buna paralel olarak yürütülmüģtür. ÇalıĢmalar Türk ġartnameleri (TS), Amerikan ġartnameleri (ASTM) ve Ġngiliz ġartnamelerine (BS) göre yapılmıģtır. Bu rapor kapsamındaki çalıģmalar SALĠH KILIÇ adına Ege Zemin Laboratuvar Hizmetleri Sond. Müh. Mad. ĠnĢ. San. ve Tic. Ltd. ġti. tarafından yapılmıģtır Ġnceleme Alanının Tanıtılması Jeomorfolojik ve Çevresel Bilgiler ÇalıĢma alanı Ġzmir Ġli, Çiğli Ġlçesi, Balatcık Mah., 26K-IVC Pafta, Ada, 2 Parselde yer almaktadır. ÇalıĢma alanına ulaģım Ġzmir - Çanakkale karayolundan sağlanmaktadır. Ġnceleme alanı ve yakın çevresi bugünkü durumuyla % eğimli topografya ya sahiptir Projeye Ait Bilgiler Ġnceleme parsel alanı içinde konut tipi, Z2 sınıfı B grubu yapılar kapsamındaki konut yapıları sınıfındadır. Temel alanı yaklaģık 341,83 m 2 bina kısa kenarı 13,10 metre, bina yüksekliği max. 17,10 metre, bodrum+zemin+5kat+çatı katı olacak Ģekilde planlanmıģtır. Bu parselde 3 adet bina yapılması planlanmaktadır. Ġnceleme alanı, Bayındırlık ve Ġskan Bakanlığı tarafından yayınlanmıģ olan, Zemin ve Temel Etüdü Raporunun Hazırlanmasına ĠliĢkin Esaslar a göre Katogori-2 de yer almakatadır. 2

29 Ġzmir Ġli, Çiğli Ġlçesi, Balatcık Mah. 26K-IVC Pafta, Ada, 2 Parsel, Blok Ġmar Planı Durumu Ġnceleme alanı Ġzmir ili, Çiğli ilçesi, Balatcık Mah., 26K-IVC Pafta, Ada, 2 Parselde yer almaktadır. Ġmar plan durumu Ek-3 de verilmiģtir. Etüt alanı Çiğli Belediyesi imar sınırları içinde yer almaktadır. Ġmar planına esas Jeolojik Jeoteknik Etüt Raporunda inceleme alanı uygun alan olarak belirtilmiģtir. Ġnceleme alanı ile ilgili alınmıģ herhangi bir yasak kararı yoktur Önceki Zemin ÇalıĢmaları Daha önceden parsel üzerinde zemin etüt çalıģması yapılmamıģtır. Aynı mevkiideki binalar için zemin etüt çalıģmalarında bina temellerinin yamaç molozu, andezit ve aglomera birimleri üzerinde oldukları bilinmektedir. 1.3.Jeoloji Genel Jeoloji Ġzmir fliģ formasyonu: KumtaĢı- Ģeyl ardalanmasında yapılıdır. Formasyon içinde diyabaz, serpantinit, çört, konglomera, kireçtaģı, kalkerli Ģeyl, gibi değiģik türde kayalarda bulunmaktadır. KarmaĢık bir yapıya sahiptir. Formasyon Yamanlar köyü ve kuzeyinde geniģ yayılım gösterir. - Neojen formasyonları: KireçtaĢı, marn, kiltaģı, çamurtaģı, silttaģı gibi birimlerden yapılıdır. Açık, sarımsı-beyaz renkleri ile karakteristiktir. Harmandalı ve Ulukent beldelerinde mostra vermektedir. Bu gölsel kökenli birim, temeldeki filiģ formasyonunu uyumsuz olarak üstlemektedir. - Yamanlar Volkanitleri: Bu birim kahverengi, kırmızımsı renklerde yer yer bozuģmuģ konumda karakteristiktir. Genellikle andezit, aglomera ve tüflerden yapılıdır. Özellikle büyük yamanlar ve küçük Yamanlar tepelerinde mostra verirler. Ayrıca Arapdağı (412 m.) ve çevresinde ayrıģmıģ konumda volkanik kayalar geniģ yayılım göstermektedir. Yamanlar volkanitleri, filiģ ve neojen formasyonlarını uyumsuz olarak örtmektedir. - Alüvyon Birimi: Birim Yamanlar Deresi, Dallık Deresi ve Örnekköy Deresi Birikinti Konilerinde iyi bir Ģekilde gözlenmektedir. Genellikle blok, çakıl, kum ve mil gibi değiģik boyuttaki kırıntılardan yapılıdır. Dere malzemesi olduğu yuvarlaklaģma ve istiflenme 3

30 Ġzmir Ġli, Çiğli Ġlçesi, Balatcık Mah. 26K-IVC Pafta, Ada, 2 Parsel, Blok2 biçimlerinden açık Ģekilde tesbit edilmiģtir. Alüvyon birimi, KarĢıyaka Ġlçesi nin tüm düzlük kesimlerinde geniģ yayılım gösterir Tektonik Bölge, Neojen öncesi ve Neojen sonrası olmak üzere iki tektonik evre geçirmiģtir. Neojen öncesi tektonik evrede, Kretase yaģlı kireçtaģları ve kumtaģı-ģeyl birimleri kıvrımlanmıģ ve faylanmıģtır. KireçtaĢı birimi, normal fay iģlevinde yükseltilerek kumtaģı-ģeyl birimi ile yanyana gelmiģtir. Neojen den sonra bölge gerilme tektoniği etkisinde kalmıģtır. Bu tektonik Neojen yaģlı birimlerle dalgalanmalar Ģeklinde hafif kıvrımlanmalara ve yaklaģık doğu-batı doğrultulu normal eğimli faylara neden olmuģtur Ġnceleme Alanı Mühendislik Jeolojisi Ġnceleme alanında yapılan zemin sondajlarında iki birim ayırtlanmıģtır. Üst seviyelerde yamaç molozu, bu birimin altında ise aglomera bulunmaktadır. Yamaç molozu; kahverenkli silt, kum çakıl karıģımları, aglomera ve andezit bloklardan oluģmaktadır. Aglomera, kırmızımsı kahverenkli ayrıģma renkli, gri-yeģil renkli, içerisinde andezit çakılları gözlenmektedir. Aglomera yüzeyde ayrıģmıģtır. Alt seviyelerde taze-çok ayrıģmıģ, çok zayıf dayanımlıdır. 4

31 Ġzmir Ġli, Çiğli Ġlçesi, Balatcık Mah. 26K-IVC Pafta, Ada, 2 Parsel, Blok2 5

32 Ġzmir Ġli, Çiğli Ġlçesi, Balatcık Mah. 26K-IVC Pafta, Ada, 2 Parsel, Blok2 2.ARAZĠ ARAġTIRMALARI VE DENEYLER 2.1. Arazi, Laboratuar ve Büro ÇalıĢma Yöntemlerin Kısaca Tanıtılması ve Kullanılan Ekipmanlar ÇalıĢma alanında 5 adet 9,00 metre derinliğinde temel sondaj kuyusu açılmıģ ve sondaj kuyularından zeminin indis ve mühendislik özelliklerini tanımlayabilmek için karot deney örnekleri alınmıģtır. Ayrıca sahada sismik açılım yapılarak Jeofizik Mühendisince değerlendirilmiģtir (Ek-8). Laboratuvar sonuçları (EK-6) rapora eklenmiģtir. 2.2.AraĢtırma Çukuru Ġnceleme alanda sondaj çalıģması yapılması nedeniyle araģtırma çukuru açılmamıģtır Sondaj Kuyuları Ġnceleme alanında Ģartnameye uygun olarak 5 adet 27/02/ /02/2011 tarihinde zemin sondaj çalıģması gerçekleģtirilmiģtir. Temel araģtırma sondajı çalıģmaları; kamyona monteli, hidrolik beslemeli, bu projede sulu sistem ile çalıģan rotari tipli makine ile 9,00 metre derinliğinde olup, 76,4mm çapında karotiyer kullanılarak açılmıģtır. AraĢtırma sondajı sırasında ilerlemeye paralel olarak yerinde karot numune örnekleri alınmıģtır. Zemin andezit bloklu olmasından dolayı sondajlar 9,00 metrede kesilmiģtir. Sondaj logları Ek- 5 te verilmiģtir Yeraltı ve Yerüstü Suları Ġnceleme alanında yapılan sondajlarda yeraltı suyuna rastlanmamıģtır. Yüzey suyu drenajları yapılarak bölgeden uzaklaģtırılmalı, yapılacak istinat duvarlarında barbakanlar Ģartnameye uygun olacak Ģekilde yeterli sayıda imal edilmelidir. 6

33 Ġzmir Ġli, Çiğli Ġlçesi, Balatcık Mah. 26K-IVC Pafta, Ada, 2 Parsel, Blok Arazi Deneyleri SPT Deneyleri Standart Penetrasyon Testi (SPT); arazide yapılan(in-situ) bir dinamik kesme deneyidir. Esas olarak penetrometre olarak isimlendirilen çelikten yapılmıģ yarık tüplü semplerin belirlenmiģ ve standart bir enerji kullanılarak darbe ile zemine çakılması sırasında darbe sayısına göre oluģan direncin saptanmasıdır. DıĢ çapı 50 mm. iç çapı 34,90 mm. Olan standart ikilik yarık tüp(sempler) 63.5 kg ağırlığında bir Ģahmerdan ile cm. yüksekten serbest olarak düģürülerek zemine 15 er cm lik üç giriģ (toplam=45 cm.) için vurulması gereken darbe sayıları saptanır. Son iki kademenin darbe sayısı toplamı N30 Ģeklinde SPT-N olarak belirlenir. Zemin koģulları uygun olmadığından SPT deneyi yapılamamıģtır Jeofizik ÇalıĢmalar Sismik Kırılma Yöntemi Yer kabuğu elastik hız, yoğunluk gibi fiziksel özellikleri farklı kayaçlardan oluģan tabakalardan meydana gelmiģtir. Bundan yararlanarak yeryüzünde veya yüzeye yakın noktalarda üretilen elastik dalgaların yeraltındaki tabakaların ara yüzeylerinde kırılmaları yine yeryüzünde gözlenerek bu tabakaların derinlikleri, ara yüzeyin topografyası, tabakaların sismik hızları gibi uygulamada yararlı bilgiler elde edilir. (ġekil 1). ġekil 1. Sismik Kırılma Yöntemi. 7

34 Ġzmir Ġli, Çiğli Ġlçesi, Balatcık Mah. 26K-IVC Pafta, Ada, 2 Parsel, Blok2 Sismik yöntem esası patlayıcı veya diğer kaynaklar kullanılarak sismik dalgalar oluģturulması ve çeģitli noktalarda jeofon veya hidrofonlar (denizde) tarafından o noktalara gelen dalgaların geliģ zamanın (t) bir fonksiyonu olarak kaydedilmesi ile oluģturur. Arazi uygulamalarında öncelikle atıģ ve kayıt noktaları belirlenir. Belirlenen atıģ noktalarında elastik dalgaları oluģturmak için enerji kaynağı olarak 8-10 kg ağırlığında balyoz kullanılmaktadır. Demir veya çelik bir levha zemine oturtularak balyoz ile üzerine vurulur ve elastik sismik dalgalar oluģturularak jeofonlar tarafından kaydedilir. Zemini tanımaya yönelik çalıģmalar (Zemin Etütleri) yapılmadan önce inģa edilen binalarda kayma, çökme ve çatlama gibi mühendislik hataları ortaya çıkabilmektedir. Bu nedenle dinamik çalıģmalar olan yapay deprem dalgaları oluģturularak yapılan sismik kırılma yöntemi ile zeminin dinamik yükler altındaki davranıģı incelenmeli ve dinamik elastik parametreler yerinde saptanmalıdır. Bu nedenle 1.,2. ve 3. derece deprem kuģağı içinde yer alan çalıģma alanında yapı zemin iliģkisinin deprem anındaki davranıģının bilinmesi gerekir. ġekil 2. Sismik yol zaman (x t) grafiği. 8