TİCARET HUKUKU. 1. TİCARET HUKUKUNA GİRİŞ 2. TİCARİ İŞLETME 3. TİCARİ İŞ, TİCARİ HÜKÜM ve TİCARİYARGI. Öğr. Gör. Fevzi APAYDIN

Transkript

1 TİCARET HUKUKU 1. NA GİRİŞ 2. TİCARİ İŞLETME 3. TİCARİ İŞ, TİCARİ HÜKÜM ve TİCARİYARGI Öğr. Gör. Fevzi APAYDIN

2 Ticaret Hukuku Kavramı TİCARET HUKUKU Üretim, değişim ve tüketim aşamalarındaki ticari faaliyetleri düzenleyen ve bunları konu edinen bir hukuk dalı Öğr.Gör. Fevzi APAYDIN 2

3 Ticaret Hukukunun Özellikleri 1.Özel hukuk dalı olması 2. Medeni hukuk ve Borçlar hukuku ile bağlantılı olması 3. Uluslararası nitelik taşıması Öğr.Gör. Fevzi APAYDIN 3

4 1.Özel hukuk dalı olması Özel Hukuk TİCARET HUKUKU HUKUK Kamu Hukuku Öğr.Gör. Fevzi APAYDIN 4

5 2. Medeni Hukuk ve Borçlar Hukuku İle Bağlantılı Olması Türk Medeni Kanunu Türk Borçlar Kanunu Türk Ticaret Kanunu Öğr.Gör. Fevzi APAYDIN 5

6 Ticaret Hukukunda Sistemler TİCARİ İŞ TACİR TİCARİ İŞLETME SORU Ticaret Hukukunun Merkez Kavramı Ne Olsun? Öğr.Gör. Fevzi APAYDIN 6

7 Sübjektif Sistem Bu sistem TACİRİ esas alır. Almanya Ticaret Kanunu bu sisteme göre hazırlanmıştır. Objektif Sistem Bu sistem TİCARİ İŞLEMİ esas alır. Fransız Devrimi ile sınıf kavramı reddedildiğinden, tacir olsun ya da olmasın ticari işlemlere uygulanan hukuk dalı ticaret hukuku olarak kabul edilmektedir. Öğr.Gör. Fevzi APAYDIN 7

8 Modern Sistem TİCARİ İŞLETMEYİ esas alır tarihli eski TTK ile 2012 tarihli yeni 6102 sayılı TTK TİCARİ İŞLETMEYİ esas almıştır. Karma Sistem Ticari işlemi, taciri ve ticari işletmeyi hep birlikte esas alır eski Ticaret Kanunu bu sistemi esas almıştır. Öğr.Gör. Fevzi APAYDIN 8

9 Ticaret Hukukunun Türkiye de Tarihsel Gelişimi ve Yürürlükteki Düzenlemesi Cumhuriyete Kadar Olan Dönem 1850 tarihli Kanunname-i Ticaret (1860, 1905 ve 1906 da üç ilave yapılmış) 1862 tarihli Usulü Muhakeme-i Ticarete Dair Nizamname 1864 tarihli Kanunname-i Hümayunu Ticareti Bahriye 1914 tarihli Çeklerle ilgili kanun Cumhuriyet Dönemi 1926 tarihli Eski Türk Ticaret Kanunu 1957 tarihli Eski Türk Ticaret Kanunu 1980 lerden Sonra Çıkarılan Özel Ticari Kanunlar 2012 tarihli Yeni Türk Ticaret Kanunu Öğr.Gör. Fevzi APAYDIN 9

10 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu TBMM Genel Kurulu tarafından tarihinde kabul edilen 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu, tarihinde Resmi Gazete de yayınlanmış ve tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir. Öğr.Gör. Fevzi APAYDIN 10

11 Prof. Dr. Ünal Tekinalp başkanlığında bir komisyon tarafından hazırlanan yeni TTK, ticaret hukukunun uluslararası niteliğini dikkate alan ve birçok uluslararası kabul görmüş uygulamayı iç hukukumuza taşıyan düzenlemeler içermektedir. Öğr.Gör. Fevzi APAYDIN 11

12 Bu yeni Kanun da 1957 sayılı Türk Ticaret Kanunu nun genel sistematiğinin genel olarak korunduğu kabul edilebilir. Eski kanunda beş ayrı kitap (Ticari İşletme, Şirketler, Kıymetli Evrak, Sigorta, Deniz Ticareti) halinde gerçekleştirilen bölümleme, bu kanunda altı kitap (Taşıma İşleri) halinde gerçekleştirilmiştir. Öğr.Gör. Fevzi APAYDIN 12

13 Ticaret Hukukunun Alt Dalları TİCARET HUKUKUNUN ALT DALLARI 1. Ticari İşletme Hukuku 2. Şirketler Hukuku 3. Kıymetli Evrak Hukuku 4. Taşıma Hukuku 5. Deniz Ticareti Hukuku 6. Sigorta Hukuku Öğr.Gör. Fevzi APAYDIN 13

14 1. Ticari İşletme Hukuku (m ) Ticarî işletme, esnaf işletmesi için öngörülen sınırı aşan düzeyde gelir sağlamayı hedef tutan faaliyetlerin devamlı ve bağımsız şekilde yürütüldüğü işletmedir (TTK m.11/i). Bir ticarî işletmeyi kısmen de olsa kendi adına işleten kimseye tacir denir (TTK m.12/i). İşte ticarî işletme hukuku, ticarî işletmeyi ve tacirin faaliyetlerini düzenleyen hukuk dalıdır. Öğr.Gör. Fevzi APAYDIN 14

15 Ticari işletme hukukunun başlıca inceleme konuları şunlardır: Ticarî işletme, ticarî işletmenin kuruluşu, yapısı, devri, rehni, ticarî iş, tacir, tacir olmanın hükümleri, ticaret sicili, ticarî defterler, tacir yardımcıları, haksız rekabet, ticaret unvanı, işletme adı, cari hesap vb. Ticari işletme hukuku, Türk Ticaret Kanunu nun maddeleri arasında düzenlenmiştir. Öğr.Gör. Fevzi APAYDIN 15

16 2. Şirketler Hukuku (m ) Şirket, kural olarak, iki veya daha fazla kişinin iktisadi bir amaca ulaşmak için, emek ve mallarını bir sözleşmeyle birleştirmek suretiyle meydana getirdikleri topluluktur. Türk Ticaret Kanunu nda, kollektif şirket, komandit şirket, anonim şirket, limited şirket ve kooperatif olmak üzere beş ticaret şirketi türü öngörülmüştür (TTK m.124/i). Öğr.Gör. Fevzi APAYDIN 16

17 İşte şirketler hukuku, bu şirketlerin kuruluşunu, işleyişini, ortakların hak ve borçlarını ve sona ermelerini düzenleyen hukuk kurallarından oluşmuştur. Şirketler hukuku, Türk Ticaret Kanunu nun maddeleri arasında düzenlenmiştir. Öğr.Gör. Fevzi APAYDIN 17

18 3. Kıymetli Evrak Hukuku (m ) Kıymetli evrak öyle senetlerdir ki, bunların içerdikleri hak senetten ayrı olarak ileri sürülemediği gibi başkalarına da devredilemez (TTK m.645). Kıymetli evrak kapsamında en önemli grubu oluşturan kambiyo senetlerinin, «poliçe», «çek» ve «bono» olmak üzere başlıca üç çeşidi vardır. Öğr.Gör. Fevzi APAYDIN 18

19 Kıymetli evrak hukuku, poliçe, bono, çek gibi kıymetli evrakın düzenlenmesini, bunların geçerlilik şartlarını, hüküm ve sonuçlarını, bunların devrini ve ödenmelerini düzenleyen ticaret hukuku dalıdır. Kıymetli evrak hukuku, Türk Ticaret Kanunu nun maddeleri arasında düzenlenmiştir. Öğr.Gör. Fevzi APAYDIN 19

20 4. Taşıma Hukuku (m ) Taşıma işleri, yeni Türk Ticaret Kanunu ile müstakil bir bölüm altında düzenlenmiştir. Önceki Kanun da Kıymetli Evrak kitabı içinde yer almaktaydı. Bu bölümde taşıyıcı, eşya taşıma ve yolcu taşıma işleri hükme bağlanmıştır. Taşıma hukuku, Türk Ticaret Kanunu nun maddeleri arasında düzenlenmiştir. Öğr.Gör. Fevzi APAYDIN 20

21 5. Deniz Ticareti Hukuku (m ) Deniz ticareti hukuku, özel hukukta yer alan deniz ticareti ile ilgili sorunları konu edinen hukuk dalıdır. Deniz ticareti hukukunda incelenen başlıca konular şunlardır: Gemi, bayrak, gemi sicili, gemi mülkiyeti, gemi ipoteği, gemi alacaklısı hakkı, donatan, donatma iştiraki, kaptan, gemi adamları, navlun, yolcu taşımı, denizaşırı satış, vs. Deniz ticareti hukuku, Türk Ticaret Kanunu nun maddeleri arasında düzenlenmiştir. Öğr.Gör. Fevzi APAYDIN 21

22 6. Sigorta Hukuku Sigorta, uğranılan zararların giderilmesi amacına yönelik bir kurumdur. Sigorta hukuku, sigorta akdi ile ilgili kişiler arasındaki ilişkilerle, sigortacılıkla uğraşan kurumların çalışmalarını düzenleyen hukuk kurallarını sistemli bir şekilde inceleyen hukuk dalıdır. Sigorta hukuku, Türk Ticaret Kanunu nun maddeleri arasında düzenlenmiştir. Öğr.Gör. Fevzi APAYDIN 22

23 Ticari İşletmenin Tanımı ve Özellikleri Her ticari işletme işletmedir, ancak her işletme ticari işletme değildir. Bir işletmenin ticari işletme olabilmesi için TTK nda belirtilen belli unsurları taşıması gerekir. Öğr.Gör. Fevzi APAYDIN 23

24 TTK m.11 de ticari işletme şu şekilde tanımlanmaktadır: Ticari işletme, esnaf işletmesi için öngörülen sınırı aşan düzeyde gelir sağlamayı hedef tutan faaliyetlerin devamlı ve bağımsız şekilde yürütüldüğü işletmedir. Öğr.Gör. Fevzi APAYDIN 24

25 Gelir Sağlamayı Hedefleme Ticari İşletmenin Özellikleri Devamlılık Bağımsızlık Esnaf Faaliyeti Sınırlarını Aşma Öğr.Gör. Fevzi APAYDIN 25

26 Esnaf Faaliyeti Sınırlarını Aşma Ticari işletme faaliyetinden söz edebilmek için ortada esnaf işletmesi boyutunu aşan bir işletme var olmalıdır. ticari işletme esnaf işletmesi ayırımında son bahsedilen büyüklük veya belli bir çapı aşma unsuru büyük bir önem kazanmaktadır. Sonuçta bir faaliyet ticari işletme olarak nitelendirildiğinde TTK nın uygulama alanına girecek, ticari işletme dışında bir işletme (esnaf işletmesi) olarak vasıflandırılırsa bu kanunun kapsamına girmeyecektir. Ticari işletme-esnaf ayırımının sınırları Bakanlar Kurulunun TTK m.1463/ii deki yetkisine dayanarak kaleme aldığı 2007/12362 sayılı kararnamesi (RG tarih: , sayı: 26589) ile belirlenmiştir. Öğr.Gör. Fevzi APAYDIN 26

27 Ticari İşletmenin Unsurları Şahısvarlığı Unsurları Malvarlığı Unsurları Tacir Tacir Yardımcıları Maddi Malvarlığı Maddi Olmayan Malvarlığı Öğr.Gör. Fevzi APAYDIN 27

28 Ticari Temsilci Bağımlı Tacir Yardımcıları Ticari Vekil Tacir Yardımcıları (Tacire Bağımlı Olup Olmamasına Göre) Pazarlamacı Acente Bağımsız Tacir Yardımcıları Komisyoncu Simsar Öğr.Gör. Fevzi APAYDIN 28

29 1. Maddi Malvarlığı Unsurları Bu kapsama ticari işletmenin el ile tutulan göz ile görülen yani fiziki veya cismani varlığı bulunan unsurları girmektedir. İşletmenin üzerinde bulunduğu taşınmaz binası, üretimde kullandığı makine, araç ve gereçler, işlenmek üzere satın alınan hammadde, nakilde kullanılan taşıtlar vs. varlıklar işletmenin maddi unsurları arasında sayılacaktır. Maddi Unsurlar Bina, Arsa, Arazi, depo gibi gayrimenkuller Hammadde gibi menkuller Nakit para vb. Öğr.Gör. Fevzi APAYDIN 29

30 2. Maddi Olmayan Malvarlığı Unsurları Bu unsurlardan bedensel veya fiziki varlığı bulunmayan bir takım haklar anlaşılır. Bu kapsamda; Alacaklar İpotek ve rehin hakları Marka Ticaret unvanı İşletme adı Fikri ve sınai haklar Ortaklıktan doğan haklar gibi haklar girmektedir. Öğr.Gör. Fevzi APAYDIN 30

31 Maddi Olmayan Malvarlığı Unsurları Bunlar gayri maddi mallardan oluşur. Kiracılık hakkı, fikri haklar, peştamaliye, sınai haklar gibi unsurlar gayri maddi varlıklardır. İşletmenin adları işletmeye dahildir. Bunlar ticaret unvanı, işletme adı ve markadır. Ticaret unvanı işletmeden ayrı başkasına devredilemez. Bu unsurların başında, kiracılık hakkı gelir. İşletmede kullanılan bazı menkuller kiralama yoluyla işletmeye getirilmiş olabileceği gibi, işletmenin kullandığı mekanlar ya da gayrimenkul kiralanması yöntemiyle elde edilmiş olabilir. İkinci bir gayri maddi varlık unsuru, işletmeye tahsis edilmiş fikri ve sınai haklardır. İşletmenin kullandığı isim, işletmeyi işletenin kullandığı isim, tescilli ya da tescilsiz logo ve diğer markalar, patentler, üretim ve pazarlama yöntemine ilişkin buluşlar, üretilen ürünlerin dış görünüşüne ilişkin özgün endüstriyel tasarımlar, görsel ve işitsel bilim ve sanat eserleri gibi soyut varlıklar üzerindeki telif ve yayın hakları da işletme unsurları olabilir. Öğr.Gör. Fevzi APAYDIN 31

32 Maddi Olmayan Malvarlığı Unsurları Üçüncüsü işletmenin yürüyen bir organizasyon olmasından kaynaklanan müşteri çevresidir. Bir işletmenin hazır müşteri çevresinin değeri o işletmenin konusuna, eskiliğine, rakiplerinin durumuna ve itibarına göre değişir. Bazı hallerde bu değer, işletmedeki diğer maddi ve gayri maddi unsurlardan daha yüksek dahi olabilir. Maddi unsurun yanında hatta üzerinde, işletmenin kurduğu ilişkilerin itibar ve örgütünün zamanla edindiği deneyimlerin ticari sırlarının işyerinin, müşteri çevresinin yarattığı bir değer vardır. Genellikle İngilizce Good Will diye anılan ve bizim peştemaliye deyiminin bir ölçüde karşıladığı bu unsur, maddi unsurun yanında önemli bir yer alır. Peştemaliye: Ticari ün kazanan bir müessesenin başkasına devri halinde üne neden olan manevi değere veya müessesenin bulunduğu yerin şeref ve önemine karşılık olmak üzere alınan bedele denir.(hava parası) Öğr.Gör. Fevzi APAYDIN 32