İÇİNDEKİLER. vii ÖNSÖZ 1. GİRİŞ 1

Transkript

1 vii İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ İÇİNDEKİLER V VII 1. GİRİŞ 1 I. Ticaret Hukuku Kavramı ve Ticaret Hukukunun Özellikleri 1 A. Ticaret Hukuku Kavramı 1 B. Ticaret Hukukunun Özellikleri 1 1. Özel Hukuk Dalı Olması 1 2. Medeni Hukuk ve Borçlar Hukuku İle Bağlantılı Olması 2 3. Uluslararası Niteliği 3 II. Ticaret Hukukunun Düzenlenmesinde Benimsenen Sistemler 3 A. Sübjektif Sistem 4 B. Objektif Sistem 4 O Ticari İşletme Sistemi (Modern Sistem) 5 D. Karma Sistem 5 III. Ticaret Hukukunun Türkiye'de Tarihsel Gelişimi ve Yürürlükteki Düzenlemesi 6 A. Cumhuriyete Kadar Olan Dönem 6 B. Cumhuriyet Dönemi Tarihli Eski Ticaret Kanunu Dönemi (TTK(1926)) Tarihli Eski Türk Ticaret Kanunu Dönemi (TTK(1957)) 8 3. Özel Ticari Kanunlar Türk Ticaret Kanunu 11 IV. Uluslararası Ticaret Hukuku 13

2 viii 2. TİCARİ İŞLETME 17 I. Ticari İşletmenin Tanımı ve Özellikleri 17 A. Genel Olarak 17 B. Ticari İşletmenin Tanımı 17 O Ticari İşletmenin Özellikleri Gelir Sağlamayı Hedefleme Devamlılık Bağımsızlık Esnaf Faaliyeti Sınırlarını Aşma 20 II. Ticari İşletmenin Unsurları 27 A. Şahısvarlığı Unsurları 27 B. Malvarlığı Unsurları Maddi Malvarlığı Unsurları Maddi Olmayan Malvarlığı Unsurları 29 III. Ticari İşletmelerde Merkez ve Şube Kavramları 32 A. Merkez 32 B. Şube ; 3 3 IV. Ticari İşletmelerde Önemli Bazı Hukuksal Olay ve İşlemler 35 A. Ticari İşletmenin Devri Genel Olarak Devrin Kapsamı Devrin Şekli ve Koşulları Devrin Sonuçları 39 B. Ticari İşletmenin Rehni Genel Olarak Rehin İlişkisinin Tarafları Rehin İlişkisinin Kurulması Rehin İlişkisinin Kapsamı Rehin ilişkisinin Hüküm ve Sonuçları Rehin ilişkisinin Sona Ermesi 4g O Ticari işletmenin Şirketlerin Birleşmesi ve Tür Değiştirmesine Konu Olması D. Ticari İşletmenin Ölüm Olayı Nedeniyle Mirasçılara Geçmesi 49 ^

3 ix 3. TİCARİ İŞ, TİCARİ HÜKÜM VE TİCARİ YARGI 51 I. Ticari İş 51 A. Genel Olarak 51 B. Ticari iş Nitelendirmesinde Ölçütler TTK'da Düzenlenen İşler Bir Ticari İşletmeyi İlgilendiren İşler 52 O Ticari İş Karinesi 53 D. Bir Taraf için Ticari Sayılan işler 54 E. Ticari iş Sayılmaya Bağlanan Hukuki Sonuçlar Ticari İşlerde Teselsül Karinesi Ticari işlerde Faiz 56 a. Genel Olarak 56 b. Faiz Çeşitleri 57 c. Ticari işlerde Faizin Özellikleri 58 aa. Faizin İşlemeye Başlayacağı Tarih 58 bb. Kararlaştırılmış Olmasa Dahi Faiz İstenebilmesi 59 cc. Bileşik Faiz Uygulaması (Faize Faiz Yürütülmesi) 59 dd. Daha Yüksek Oranda Temerrüt Faizi Oranı İsteyebilme İmkânı 60 d. Faiz Oranları En Yüksek Sınırı Aşan Ticari işlemlerin Hukuksal Durumu Ticari işlerde Zamanaşımı Süreleri 64 II. Ticari Hükümler ve Ticari Hükümlerin Uygulanma Sırası 65 A. Genel Olarak 65 B. Ticari Hükümler 65 O Ticari işlere Uygulanacak Hükümlerin Sırası Emredici Hükümler Sözleşme Hükümleri Tamamlayıcı veya Yorumlayıcı Ticari Hükümler Ticari Örf ve Adet Genel Hükümler 70 III. Ticari Yargı 70 A. Genel Olarak 70 B. Ticari Davalar Mutlak Ticari Davalar 71

4 X a. TTK md. 4, f. 1 bent 1-6'da Sayılan Hususlardan Doğan Davalar 71 b. Özel Kanun Hükümleri Gereği (Mutlak) Ticari Sayılan Davalar Nispi Ticari Davalar 73 a. Tarafların Tacir Olduğu ve Uyuşmazlığın Onların Ticari İşletmeleri İle İlgili Olan Davalar 73 b. Havale, Vedia ve Telif Hakkından Doğan ve Bir Ticari İşletmeyi İlgilendiren Davalar 73 C. Ticari Davalara Bakan Mahkemeler 74 D. Ticari Davalarda Uygulanacak Usul TACİR 79 I. Tacir Sıfatının Kazanılması 79 A. Gerçek Kişilerde Bir Ticari İşletmenin Var Olması Ticari İşletmenin Faaliyette Olması Ticari İşletmenin Kendi Adına Faaliyette Olması Tacir Sıfatı Bakımından Özellik Gösteren Durumlar 82 B. Tüzel Kişilerde Ticaret Şirketleri Ticari İşletme İşleten Dernekler ve Vakıflar Kamu Tüzel Kişileri Tarafından Kurulan İşletmeler 85 O Donatma İştirakinde 87 II. Tacir Sıfatının Kaybı 87 A. Gerçek Kişilerde 87 B. Tüzel Kişilerde 88 III. Tacir Sıfatından Doğan Hüküm ve Sonuçlar 88 A. İflasa Tabi Olma 9 8 B. Ticaret Siciline Kaydolma 90 C. Ticaret ve Sanayi Odalarına Kaydolma 91 D. Ticaret Unvanı Seçme ve Kullanma 92 E. Ticari İş Karinesine Tabi Olma 92 F. Ticari Örf ve Adete Tabi Olma 93 G. Ticari Defterler Tutma 93

5 xi H. Basiretli Bir iş Adamı Gibi Davranma 93 i. Kararlaştırılmasa Dahi Ücret ve Faiz İsteme Hakkı 95 J. Ücret ve Cezai Şartın İndirilmesini İsteyememe 95 K. Fatura Düzenleme 96 L. Faturaya İtiraz 97 M. Teyit Mektubuna itiraz 98 N. Her İki Tarafı Tacir Olan İşlere Uygulanacak Özel Hükümler Bir Takım İhtar ve İhbarların Geçerli Olabilmesi İçin Belli Şekillere Uyma Zorunluluğu Hapis Hakkının Kullanılmasında Sağlanan Kolaylıklar Ticari Satış ve Trampalarda Özel Hükümlere Tabi Olma 101 a. Kısım Kısım İfa Edilen Sözleşmelerde Alıcının Hakları 101 b. Alıcının Temerrüdü Halinde Satıcının Malın Satışını İsteme Hakkı 102 c. Satılanın Ayıplı Olması Halinde Alıcının Yükümlülükleri Temerrüt Oluşumuna İlişkin Özel Hüküm 103 IV. Esnaflar Hakkında da Uygulanacak Ticari Hükümler TACİR YARDIMCILARI 105 I. Genel Olarak 105 II. Bağımlı Tacir Yardımcıları 107 A. Ticari Temsilci (Ticari Mümessil) Tanımı ve Düzenlenme Amacı Atanması Temsil Yetkisinin Kapsamı Temsil Yetkisinin Sınırlandırılması Temsil Yetkisinin Sona Ermesi 112 a. İstifa ve Azil b. Ölüm, İflas ve Fiil Ehliyetinin Kaybı 113 c. Ticari İşletmenin Devri ve Tasfiyesi 113 B. Ticari Vekil Tanımı Atanması Temsil Yetkisinin Kapsamı ve Sınırlandırılması 115

6 X a. TTK md. 4, f. 1 bent 1-6'da Sayılan Hususlardan Doğan Davalar 71 b. Özel Kanun Hükümleri Gereği (Mutlak) Ticari Sayılan Davalar Nispi Ticari Davalar 73 a. Tarafların Tacir Olduğu ve Uyuşmazlığın Onların Ticari İşletmeleri İle İlgili Olan Davalar 73 b. Havale, Vedia ve Telif Hakkından Doğan ve Bir Ticari İşletmeyi ilgilendiren Davalar 73 O Ticari Davalara Bakan Mahkemeler 74 D. Ticari Davalarda Uygulanacak Usul TACİR 79 I. Tacir Sıfatının Kazanılması 79 A. Gerçek Kişilerde Bir Ticari İşletmenin Var Olması Ticari İşletmenin Faaliyette Olması Ticari İşletmenin Kendi Adına Faaliyette Olması Tacir Sıfatı Bakımından Özellik Gösteren Durumlar 82 B. Tüzel Kişilerde Ticaret Şirketleri Ticari işletme işleten Dernekler ve Vakıflar Kamu Tüzel Kişileri Tarafından Kurulan İşletmeler 85 O Donatma İştirakinde 87 II. Tacir Sıfatının Kaybı 87 A. Gerçek Kişilerde 87 B. Tüzel Kişilerde 88 III. Tacir Sıfatından Doğan Hüküm ve Sonuçlar 88 A. İflasa Tabi Olma 89 B. Ticaret Siciline Kaydolma 90 O Ticaret ve Sanayi Odalarına Kaydolma 91 D. Ticaret Unvanı Seçme ve Kullanma 92 E. Ticari İş Karinesine Tabi Olma 92 F. Ticari Örf ve Adete Tabi Olma 93 G. Ticari Defterler Tutma 93

7 xi H. Basiretli Bir iş Adamı Gibi Davranma 93 i. Kararlaştırılmasa Dahi Ücret ve Faiz İsteme Hakkı 95 J. Ücret ve Cezai Şartın İndirilmesini isteyememe 95 K. Fatura Düzenleme 96 L. Faturaya İtiraz 97 M. Teyit Mektubuna İtiraz 98 N. Her İki Tarafı Tacir Olan İşlere Uygulanacak Özel Hükümler Bir Takım İhtar ve ihbarların Geçerli Olabilmesi için Belli Şekillere Uyma Zorunluluğu Hapis Hakkının Kullanılmasında Sağlanan Kolaylıklar Ticari Satış ve Trampalarda Özel Hükümlere Tabi Olma 101 a. Kısım Kısım İfa Edilen Sözleşmelerde Alıcının Hakları 101 b. Alıcının Temerrüdü Halinde Satıcının Malın Satışını isteme Hakkı 102 c. Satılanın Ayıplı Olması Halinde Alıcının Yükümlülükleri Temerrüt Oluşumuna İlişkin Özel Hüküm 103 IV. Esnaflar Hakkında da Uygulanacak Ticari Hükümler TACİR YARDIMCILARI 105 I. Genel Olarak 105 II. Bağımlı Tacir Yardımcıları 107 A. Ticari Temsilci (Ticari Mümessil) Tanımı ve Düzenlenme Amacı Atanması Temsil Yetkisinin Kapsamı Temsil Yetkisinin Sınırlandırılması Temsil Yetkisinin Sona Ermesi 112 a. İstifa ve Azil 112 b. Ölüm, İflas ve Fiil Ehliyetinin Kaybı 113 c. Ticari İşletmenin Devri ve Tasfiyesi 113 B. Ticari Vekil 114 I. Tanımı Atanması Temsil Yetkisinin Kapsamı ve Sınırlandırılması 115

8 / xii 4. Temsil Yetkisinin Sona Ermesi C. Pazarlamacı "7 1. Tanımı "7 2. Unsurları i Pazarlamacılık Sözleşmesinin Kurulması Pazarlamacının Hakları ve Yükümlülükleri 119 a. Pazarlamacının Hakları 119 b. Pazarlamacının Yükümlülükleri Pazarlamacılık Sözleşmesinin Sona Ermesi 121 III. Bağımsız Tacir Yardımcıları 122 A. Simsar Genel Olarak Simsarlık Sözleşmesi Simsarın Yükümlülüğü Simsarın Hakları Zamanaşımı 124 B. Acente Genel Olarak Tanımı ve Özellikleri Çeşitleri Acentelik İlişkisinin Hukuki Niteliği, Tabi Olduğu Hükümler ve Benzer Sözleşmelerden Ayırt Edilmesi Acentenin Borçları 130 a. Müvekkilin İşlerini Görme ve Menfaatini Koruma 130 b. Haber Verme 130 c. Talimatlara Uyma 131 d. Önleyici Tedbirler Alma 131 e. Müvekkiline Ait Parayı Ödeme 131 f. Rekabet Etmeme Acentenin Hakları 132 a. Ücret İsteme 132 b. Olağanüstü Masrafların Ödenmesini İsteme 134 c. Hapis Hakkı 134 d. Tekel Hakkı Temsil Yetkisi 135

9 8. Acenteliğin Sona Ermesi Sona Ermenin Hüküm ve Sonuçları Zamanaşımı Acentelik Hükümlerine Tabi Bazı İlişkiler 140 C. Komisyoncu Genel Olarak Alım veya Satım Komisyonculuğu 141 a. Tanımı ve Özellikleri 141 b. Borçları 142 c. Hakları 144 d. Sona Erme ve Zamanaşımı Taşıma İşleri Komisyonculuğu 145 a. Tanımı ve Özellikleri 145 b. Borçları 146 c. Hakları 147 d. Sona Erme ve Zamanaşımı TİCARET SİCİLİ 149 I. Genel Olarak II. Ticaret Sicili Teşkilatı 15 III. Ticaret Sicilinin Aleniliği I 52 IV. Ticaret Siciline Kaydı Gereken Hususlar 153 V. Ticaret Sicilinde İşlemler 153 A. Genel Olarak I 53 B. Sicilde İşlemlerin Yapılışı İstem Üzerine İşlem Re'sen İşlem ve İşleme Davet İlgili Makamın Bildirmesi Üzerine İşlem 156 VI. Sicil Memurunun İnceleme Görevi 157 VII. Sicil Memurunun Kararına Karşı Yargı Yolu 158 VIII. Geçici Kayıt 159 IX. Sicil İşlemlerinin ilanı 159 X. Ticaret Siciline Tescil ve İlanın Etkisi 160

10 xiv 1. Bildirici Etki-Kurucu Etki Olumlu Etki - Olumsuz Etki 161 XI. Ticaret Siciline Güven ve Sicilin Tutulmasından Doğan Sorumluluk 162 A. Sicile Güven İlkesinin Geçersizliği 162 B. Sicilin Tutulmasından Doğan Sorumluluk ve Cezai Müeyyideler TİCARET UNVANI, İŞLETME ADI VE DİĞER FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI 167 I. Genel Olarak 167 II. Ticaret Unvanı 167 A. Ticaret Unvanının Oluşumunda Sistemler 168 B. Ticaret Unvanının Yapısı Çekirdek Kısım 168 a. Gerçek Kişi Tacirler 169 b. Adi Şirket 170 c. Kollektif Şirket ve Komandit Şirket 170 d. Anonim, Limited ve Kooperatif Şirketleri 171 e. Diğer Tüzel Kişi Tacirler 172 f. Donatma İştiraki Ek Kısım 173 O Ticaret Unvanı Seçme ve Kullanma Yükümlülüğü 175 D. Ticaret Unvanının Devamlılığı 176 E. Unvanı Kullanma Hakkı 177 F. Unvanın Devri 178 G. Unvanın Korunması 179 III. İşletme Adı 180 IV. Marka 181 A. Genel Olarak 181 B. Markanın Tanımı ve Fonksiyonları 182 O Marka Çeşitleri 184 D. Markanın Tescili Tescil Prosedürü Marka Olarak Tescil Edilemeyecek işaretler (Tescil Engelleri) 187

11 a. Mutlak Ret Nedenleri 187 b. Nispi Ret Nedenleri 188 E. Markanın Sağladığı Haklar 190 F. Markanın Getirdiği Yükümlülükler (Markanın Kullanılması) 192 G. Markanın Hukuki İşlemlere Konu Olması Markanın Devri Markanın Teminat Gösterilmesi Markanın Haczi Markanın Lisans Verilmesi 194 H. Markanın Korunması Marka Hakkına Tecavüz Sayılan Davranışlar Marka Sahibinin Dava Hakları Cezai Sorumluluk 198 İ. Marka Hakkının Sona Ermesi Koruma Süresinin Dolması Marka Hakkından Vazgeçme Markanın Hükümsüzlüğü 199 V. Patent : 200 A. Patent Kavramı ve Çeşitleri Patent Kavramı Patent Çeşitleri 201 a. Ürün Patenti - Usul Patenti 201 b. incelemeli Patent - İncelemesiz Patent 201 c. Asıl Patent - Ek Patent 201 d. Aleni Patent - Gizli Patent 202 B. Patent Sisteminin İşlevleri 202 C. Buluş ve Buluş Sahibi 202 D. Patent Verilmesinin Şartları Yenilik Tekniğin Bilinen Durumunun Aşılması Sanayiye Uygulanabilir Olma Patent Verilemeyecek Hususlar 205 a. Buluş Olarak Kabul Edilmeyen Hususlar 205 b. Patent Verilemeyecek Buluşlar 205 E. Patent Başvurusu Yapılması ve İnceleme 205

12 xvi F. Patent Hakkının Kapsamı ve Korunması Kapsamı Korunması 207 G. Patent Üzerinde Hukuki işlemler 208 H. Hakkın Sona Ermesi VI. Faydalı Model A. Faydalı Model Kavramı B. Faydalı Model Belgesi Verilmesinin Şartları 209 C. Faydalı Model Başvurusu ve Hak Sahibi 209 D. Faydalı Model Hakkının Kapsamı ve Korunması 210 VII. Tasarım A. Tasarım Kavramı L B. Hak Sahipliği C. Tasarımın Tescili ve Tescil Şartları Tasarımın Tescil Şartları a. Yenilik b. Ayırt Edici Nitelik c. Seçenek Özgürlüğünün Bulunması Tasarımın Tescili 2^ 2 D. Tescilli Tasarımın Sağladığı Yetkiler Hak Sahibinin Durumu Üçüncü Kişilerin Durumu 213 E. Tasarım Hakkının Sona Ermesi L X J VIII. Coğrafi İşaret A. Coğrafi işaret Kavramı ve Çeşitleri Kavram Çeşitleri a. Menşe Adı 215 b. Mahreç İşareti 215 B. Coğrafi İşaret Üzerinde Hak Sahipliği C. Coğrafi İşaretin Tescili 216 D. Coğrafi İşaret Üzerindeki Hakkın Kapsamı 216 IX. Yeni Bitki Çeşitleri 217 A. Kavram 217 B. Islahçı Hakkının Tescil Şartları ve Tescili

13 xvii 1. Islahçı Hakkının Tescil Şartları 217 a. Yenilik 218 b. Farklılık 218 c. Yeknesaklık 218 d. Durulmuşluk Tasarımın Tescili 218 C. Hak Sahipliği 219 D. Hakkın Kapsamı Hak Sahibinin Durumu Üçüncü Kişilerin Durumu 219 X. Entegre Devre Topografyaları 220 A. Kavram 220 B. Tescil Şartları ve Tescili 220 C. Hak Sahibi 221 D. Hakkın Kapsamı 221 XI. Know-How 221 A. Kavram ve Unsurları Kavram Unsurları 222 a. Gizlilik 222 b. Esaslılık 222 c. Belirlenmiş Olma 223 B. Korunması 223 XII. İnternet Alan Adları (Domain Name) 223 A. Kavram 223 B. Korunması HAKSIZ REKABET 225 I. Rekabet Kavramı ve Rekabetin Yararları 225 II. Rekabeti Sağlamaya Yönelik Tedbirler 225 III. Rekabet Hakkının Kötüye Kullanılmasını Önlemeye İlişkin Düzenlemeler IV. Haksız Rekabet 229 A. Genel Olarak 229

14 xviii B. Haksız Rekabetin Tanımı ve Unsurları 229 C. Önemli Haksız Rekabet Halleri Dürüstlük Kuralına Aykırı Reklamlar ve Satış Yöntemleri ile Diğer Hukuka Aykırı Davranışlar Sözleşmeyi İhlale veya Sona Erdirmeye Yöneltmek Başkalarının İş Ürünlerinden Yetkisiz Yararlanma Üretim ve İş Sırlarını Hukuka Aykırı Olarak İfşa Etmek iş Şartlarına Uymamak Dürüstlük Kuralına Aykırı işlem Şartları Kullanmak 234 D. Haksız Rekabetten Doğan Sorumluluk Hukuki Sorumluluk 235 a. Davacı 2^ b. Davalı c. Zamanaşımı 239 d. Hükmün Üçüncü Şahıslara Etkisi Cezai Sorumluluk TİCARİ DEFTERLER I. Genel Olarak ^44 II. Defter Tutma Yükümlülüğü III. Defter Tutma Yükümlülüğüne Tabi Olanlar IV. Ticari Defterlerin Türleri A. Zorunlu Ticari Defterler 1. ismen Sayılan Zorunlu Defterler ın İsmen Sayılmayan Zorunlu Defterler B. İsteğe Bağlı Ticari Defterler V. Ticari Defter ve Belgelerin Saklanması 2 ^ VI. Ticari Defterlerin Teslim ve İbrazı a VII. Ticari Defterlerin İspat Gücü A. Genel Olarak B. Ticari Defterlerin Sahibi Lehine Delil Olması 253 O Ticari Defterlerin Sahibi Aleyhine Delil Olması

15 xix 10. CARİ HESAP 257 I. Genel Olarak 257 II. Cari Hesabın Tanımı ve Önemi 257 III. Cari Hesap Sözleşmesi 258 A. Sözleşmenin Niteliği, Şekli ve Tarafları 259 B. Cari Hesaba Geçirilebilen veya Geçirilemeyen Alacaklar Cari Hesaba Geçirilebilen Alacaklar Cari Hesaba Geçirilemeyen Alacaklar 261 IV. Cari Hesapta Hesap Devresi ve Sözleşme Süresi 261 A. Sözleşme Süresi 261 B. Hesap Devresi 262 V. Cari Hesap Sözleşmesinin Hükümleri 262 A. Tecdit (Alacağın Yenilenmesi) 262 B. Sözleşme Süresi içinde Tarafların Alacaklı ve Borçlu Sıfatı 263 C. Cari Hesap Sözleşmesi Süresinde Faiz 263 D. Ticari Senetlerin Cari Hesaba Kaydedilmesi 264 VI. Bakiyenin Kabulü A. Kabulün Sonuçları Alacağın Yenilenmesi (Tecdit) Faiz Teminatlar 2^5 B. Bakiyenin Haczi 2^5 VII. Cari Hesap Sözleşmesinin Sona Ermesi 266 A. Belirli Süreli Cari Hesaplarda B. Belirsiz Süreli Cari Hesaplarda 66 2 C. Nihai Bakiyeyi Talep Hakkı VIII. Cari Hesapta Zamanaşımı 267 SEÇİLMİŞ KAYNAKLAR 269 KONU DİZİNİ 271 MADDE DİZİNİ 273