6. Şeffaf Ses Yalıtımı...64

Transkript

1 Raiffeisen International Die Welle (Dalga), Viyana SunGuard Solar Royal Blue Architekt: Hans Hollein İnsani Unsurlar Ses Dalgasının Özellikleri Sınır Değerler Algılama Yapıda Ses Değerlendirmesi Orta Ses Yalıtım Değeri Düzeltme Faktörleri/Araboşluk Belirleyici Faktörler ve Üretim Çeşitliliği Plaka Ağırlığı Yalıtım Camı Yapısı/Levhalar Arası Bölüm Tekli Cama Ayrıştırma Ses Yalıtım Camları İçin Temel Seçenekler

2 .1 İnsani Unsurlar Son yıllardaki mobilite ve sanayileşme çevremizi oldukça gürültülü hale getirmiştir. Bu gelişme ciddi bir sorunu da beraberinde getirmiştir. Uzun süreli gürültü insan için çifte tehlike teşkil etmektedir. Birincisi duyma yetisi -genellikle farkında olmaksızınzarar görmekte ve buna bağlı olarak kulak çınlaması ve duyma güçlüğü yaşanmakta; ikincisiyse psikolojik rahatsızlıklardır..2 Ses Dalgasının Özellikleri Gürültü, sabit cisimlerde, sıvılarda veya gazlarda (hava) meydana gelen titreşimlerin oluşturduğu çeşitli ses dalgalarının karışımıdır Bu rahatsızlıklar uyuma bozukluğundan ve konsantrasyon eksikliğinden başlayıp alerjilere, kalp damar hastalıklarına, yüksek tansiyona ve kalp krizi riskine kadar uzanmaktadır. Ayrıca gürültüye bağlı hastalıklar örneğin enfeksiyon gibi kolay teşhis edilememekte ve tedavileri de her şeyden önce ikamet ve yaşam alanlarında daha yüksek masraflara neden olmaktadır. Aktarım yöntemine göre havadaki ses ve cisimdeki ses olarak incelenebilir. Ses Kaynağı Yakl. mesafe [m] Ses seviyesi db(a) Kağıt hışırtısı 1 1 Saat tıkırtısı 1 Kısık sesli müzik 1 Normal konuşma 1 - Otomobil 7 8 Kamyon 7 9 Hilti Siren 1 11 Jet uçağı 1-1 Çekiçle demir dövme 5 1 Havai fişek 17 Silah sesi 18 Gürültü kaynakları ve gürültü seviyesi Dalgaların veya titreşimlerin saniyedeki sayısı frekans olarak tanımlanmaktadır ve simgesi Hertz (Hz) dir. Gürültü veya sesler farklı frekansların dalgalarından oluşmaktadır. Kalın sesler düşük, ince sesler yüksek frekanslıdır. Ses basıncı [db] Zeit [s] Ses basıncı [db] Zeit [s] Havadaki ses Cisimdeki ses Kalın ses İnce ses.2.1 Sınır Değerler Ses genellikle her iki yolla iletilmektedir. Basınç dalgalanmalarının şiddetine ses dalgasının yüksekliği- ses basıncı denir. Duyma bozukluğu (Uzun süre etkili) Ölçü birimi desibeldir (db) ve saat tıkırtısından silah sesine kadar aşırı geniş bir aralığa sahiptir Kısık sesli müzik Duyma eşiği Gürültümetre Otomobil Konuşma Kamyon Acı sınırı Jet Demir dövme Ses seviyesi db(a) Silah sesi Havai fişek.2.2 Algılama Bu frekansların bir gürültüdeki karışımı frekans spektrumunu oluşturmaktadır. İnsan kulağının duyabileceği seslerin frekans spektrumu ile Hz. arasındadır. Yapılardaki ses yalıtıımı için geçerli alan 4 khz civarında olan ve her iki yöne dağılan algı hassasiyeti alanıdır. Ses yalıtımı değerlendirmesi bu nedenle 1 ile Hz arasını dikkate almaktadır. Ayrıca yüksek frekanslı sesler insan kulağı tarafından alçak frekanslı seslere kıyasla daha güçlü algılandığı için değerlendirmede bu öznel duyma hassasiyeti de dikkate alınmaktadır ve uyum ayarını A ile belirterek db(a) şeklinde ifade edilmektedir. Ses yalıtımının tespiti lineer değil logaritmik fonksiyonla sağlanmaktadır. Bu nedenle 8 db iki ses kaynağının toplamı 1 db değil, sadece 83 db dir. Buna bağlı olarak insan kulağı ± 1 db farkı iki kat veya yarısı olarak hissetmektedir. 4 5

3 Logaritmik değerlendirmenin sonucu genel olarak şöyledir: Yalıtım Gürültü azalması 1 db % db 75 % db 87,5 % db 94,25 %.3 Yapıda Ses Derecesi db yalıtım performansı sağlayan bir yapı parçası, dışarıdaki 7 db sesi içeride db ye düşürmektedir ve dışarıdaki seviyenin 1/1 sına indirmektedir..3.1 Ortalama Ses Yalıtım Değeri (R w ) Yapı parçaları ses tekniği bakımından EN 1, EN ISO 717 ve EN ISO 1 standartlarına göre belirlenmekte ve db cinsinden R w olarak mektedir. Üçlü gürültü seviyesi [db] Günümüzde inşa edilen ses yalıtım camlarının büyük bölümü yaklaşık db yalıtım sağladığı için gürültünün sadece % sı içeriye ulaşmaktadır. Ancak bir yapıda tek bir yapı parçası değil toplamda ses yalıtım oranını yansıtan tüm dış yüzey dikkate alınmalıdır. Bir referans eğrisinde ölçüm ve karşılaştırma yapılmaktadır. Rw ilgili frekansın ses yalıtım değerini yansıtmaktadır. Sokak gürültüsü L dış = 9 db (A) Standart izolasyon camı (4/1/4) Rw,P = db Standart izolasyon camında iç seviye L iç = 43 db (A) Ses yalıtımlı izolasyon camı (44.1/14/) Rw,P = 43 db Ses yalıtımlı izolasyon camında iç seviye L iç = db (A) Standart izolasyon camı yerine ses yalıtımlı izolasyon camı kullanımında ses yalıtım farkı Standart/ses yalıtımlı izolasyon camı ses yalıtımı karşılaştırması Test objesinin ölçüm diyagramında referans eğrisi, ölçüm eğrisinin düşüşü 2 db seviyesine gelene kadar vertikal ilerlemektedir. Yukarıya doğru sapmalar dikkate alınmamaktadır. Hz deki referans eğrisinin ordinat değeri ortadaki ses yalıtım ölçümüne db bazında R w olarak uymaktadır. Ek olarak Almanya ya özgü şu adlandırmayı tanımlayan DIN 419 standardı dikkate alınmalıdır: R w = Bitişik yapı parçaları üzerinden ses iletimi olmaksızın db bazında değerlendirilen ses yalıtım ölçümü (örneğin sadece camın değeri) R w = Bitişik yapı parçaları üzerinden ses iletimiyle db bazında değerlendirilen.3.2 Düzeltme Faktörleri (C, C tr ) Ses tekniğiyle ilgili bu tanımlama aracılığıyla yapı parçalarını birbiriyle karşılaştırmak ve toplam hacmi hesaplamak mümkündür. ses yalıtım ölçümü (örneğin pencere) R w, res = Tüm yapı parçasının db bazında toplam ses yalıtım ölçümü (örn; çerçeve, cam ve bağlantılardan oluşan pencere dahil tüm duvar) R w,p = Test konumunda elde edilen db bazında ses yalıtım ölçümü R w,r R w,b = db bazında değerlendirilen ses yalıtım ölçümü, hesaplanan değer = db bazında değerlendirilen ses yalıtım ölçümü, reel yapıda ölçülen değer Ancak ses kaynağına göre R w ortalamalarına ek olarak EN de de tanımlanan düzeltme faktörlerini de hesaba katmak gerektiği pratikte anlaşılmıştır. Geräuschquelle Spektrum- Anpassungswert Konuşmak, müzik dinlemek, radyo ve TV gibi normal frekans sesleri Oyun oynayan çocuklar Orta ve yüksek hızda demiryolu trafiği* C 8 km/h üzerinde otoyol trafiği* Yakın mesafede jet motorlu uçaklar Orta ila yüksek frekanslı gürültü yayan üretim tesisleri Spektrum 1 Şehir içi gürültüsü Düşük hızda demiryolu trafiği Pervaneli uçaklar Ctr Uzak mesafede jet motorlu uçaklar Disko müziği Düşük frekanslı gürültü yayan üretim tesisleri Spektrum 2 Spektrum uyum değerleri 7

4 * Bazı AB ülkelerinde kara ve demiryolu trafiği oktav bandı ses seviyesinin sabitlenmesi için hesaplama teknikleri C ve C tr spektrum uyum değerleri adı verilen bu düzeltme faktörleri, yapı parçasının EN tablosuna göre meydana gelen gürültülere bağlı R w ses yalıtım ölçüsünü azaltmaktadır. Söz gelimi, R w (C,C tr ) = (-2,-8) değerlerine sahip bir yapı parçası db lik mevcuttur. Karşılaştırma için 1. ve 2. spektrumlar kullanılabilir. bir orta yalıtım performansına sahiptir. Daha yüksek sesli gürültü kaynakları için ses yalıtımı 2 db düşüktür ve hatta düşük frekanslı kaynaklar için bu değer 8 db ye ulaşmaktadır. Ancak asimetrik bir cam yapısı yerleştirildiğinde olağanüstü ses yalıtım değerleri elde edilmektedir. LAB Mögliche Isolierglasaufbauten Levhalar arası bölümün değiştirilmesi Asimetrik yalıtım cam yapısı.4 Belirleyici Faktörler ve Üretim Çeşitliliği Cam yoluyla ses yalıtımı şu parametrelere bağlıdır:.4.1 Plaka Ağırlığı Temel olarak birim yüzeydeki cam ne kadar ağırsa ses yalıtımı da o kadar yüksektir. Bu nedenle cam kalınlığı arttıkça yalıtım etkisi de artmaktadır. Rw [db] LAB [mm] Ses yalıtım ölçüsü Rw [db] Cam kalınlığı Toplam cam kalınlığı [mm] Cam kalınlığı [mm] Cam kalınlığına bağlı yalıtım perfprmansı İzolasyon camının Rw değeri.4.2 Yalıtım Camı Yapısı/Araboşluk İki veya üç levhalı izolasyon camı bir nevi kütle yay sistemidir. Her iki dış levha (kütleler) hava veya gaz dolu levhalar arası bölümden (yay) ayrıştırılmıştır. Levhalar arası bölüm dış levhadaki titreşimleri iç levhaya geçmeden yumuşatmaktadır. Levhalar arası bölüm (LAB) genişledikçe bu etki artmakta ve ses yalıtımı da daha iyi seviyeye ulaşmaktadır. Ancak bir yandan ısı yalıtımı azalacağı (bkz. Bölüm 3.3), diğer yandan da ilgili birimin iklimlendirme yükü artacağı için bu işlem sınırlı ölçüde mümkündür. 8 9

5 .4.3 Tek Cama Ayrıştırma Genlik [V] Standard PVB-Folyo Tekli levhaların ayrıştırılması LamiGlass Sound Control Süre [sn] Böylelikle hem kalınlık hem de yüzey ağırlığı korunmakta, ancak levha daha da yumuşayıp ses dalgalarına karşı yalıtım direncini artırmaktadır. Azalan titreşimler Cam Kalın ve ağır camların ses yalıtma etkisi iki adet tekli camı birleştirme folyosu (PVB) ile birleştirerek optimum seviyeye ulaşılabilmektedir. PVB- Folyo Cam.5 GuardIan Ses Yalıtım Camları Ses yalıtım ölçüsü Rw [db] 1 Olağanüstü ses yalıtımı ürünlerinin üretiminde GUARDIAN temel ürün gamında iki farklı çeşit bulunmaktadır. Birincisi, lamine camların üretimindeki (bkz. Bölüm 7.4) sabit polivinil butiral (PVB) folyolu temel ürünlerdir. Sound Control 44.2 Rw = 37 db Standard 44.2 Rw = 34 db Standart ve Sound Control karşılaştırması Uzun yıllardır lamine güvenlik camlarda kullanmak amacıyla üretilen piyasadaki PVB folyoların yanı sıra son dönemlerde hem güvenlik hem de ses yalıtımı sağlayan ses yalıtım folyoları üretilmektedir. Bir diğer iyileştirme de bu standart folyoların ses yalıtımı optimizasyonu sağlanan çeşitlerle değiştirilmesidir. Yapısal gereksinimlere göre farklı cam tipleri arasında seçim yapılarak şlevsel camlardan geniş bir yelpaze yaratmak mümkündür (bkz. Bölüm 1). Ses yalıtım ölçüsü R [db] 1 8 mm Float cam Sound Control VSG 2x4 mm float camdan yapılan izolasyon camı Vergleich Schalldämmung