ATAKÖY İLERİ BİYOLOJİK ATIKSU ARITMA TESISI

Transkript

1 ATAKÖY İLERİ BİYOLOJİK ATIKSU ARITMA TESISI İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ

2 Ataköy de keyfi yeniden başlıyor... İSKİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Güzeltepe Mahallesi Alibey Caddesi No: Eyüp - İSTANBUL Telefon: Faks:

3 Temizlenen, ıslah edilen dereler... Dünya çapında atıksu arıtma tesisleri... Yerin metrelerce altından geçen, trafiği aksatmadan inşa edilen, dev atıksu tünelleri... Ev ev, sokak sokak planlanan, İstanbul u bir uçtan ötekine saran, kilometrelerce uzunlukta atıksu toplama ağı... İstanbul için, İstanbul un denizleri için gerçekleştirilen milyarlarca liralık atıksu yatırımı...

4 İstanbul da deniz keyfi İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve İSKİ nin atıksu yatırımları neticesinde İstanbul denizleriyle barıştı. Her yıl denize girilebilen sahil uzunluğu biraz daha arttı. İstanbul; Küçüksu, Caddebostan, Moda gibi tarihi plajlarına yeniden kavuştu. Deniz keyfi yaşama sırası şimdi de Ataköy de...

5 Saygıdeğer İstanbullular İstanbul a dünyanın sayılı İleri Biyolojik Arıtma Tesislerinden birini kazandırmanın mutluluğunu yaşıyoruz. 108 milyon Euro luk bu tesis, kentin geleceğine, gelecek nesillere yapılmış bir yatırımdır. Bakırköy, Bahçelievler, Bağcılar, Başakşehir, Küçükçekmece ve Sultangazi nin atık suları burada toplanacak. Dolayısıyla toplam 2,5 milyonluk bir nüfusun sularını arıtacak. Tesisin kapasitesi günlük 400 bin metreküp. İnşaatın 2. kademesinin bitmesiyle 600 bine çıkacak. Buradan çıkan su; bahçe, park, rekreasyon alanları, spor tesisleri, otoyol kenarları, yangın söndürme ve sanayide kullanabiliyor. Dolayısıyla bu tesis İstanbul a adeta yeni bir baraj yapmak anlamına geliyor. Eğer bu tesisi hizmete almasaydık, Marmara bir ölü deniz haline gelebilirdi. Çünkü bu tesis sayesinde yaklaşık 200 bin ton atığın denize dökülmesini engelledik. Ki, bu atıkların arasında fosfor gibi son derece zehirli atıklar da var. Ayrıca arıtma neticesinde ortaya çıkan çamurdan enerji üreterek, tesiste tüketilen enerjinin yüzde 30 unu karşılayacağız. Çünkü kurutulan çamur linyit kömürü seviyesinde ikincil yakıt olarak kullanılabiliyor. Bu süreçte yaklaşık 290 kilometre atıksu kolektörü ve şebekesi döşendi. Tavukçu Deresi, tamamen ıslah edildi. Ayamama Deresi nde ise ıslah çalışmaları devam etmekte. Bu tesisin de içinde bulunduğu Ataköy Çevre Koruma Projesi toplam 650 milyon TL lik bir projedir. Bu proje ile bölge sağlıklı bir altyapıya kavuşacak. Şu an dünyanın en temiz şehirlerinden olan İstanbul un atıksu hattının uzunluğu 14 bin 650 kilometre. Yani İstanbul dan Avustralya nın içlerine kadar giden bir hat düşünün. Bu dev altyapıdan dünya takdirle bahsediyor. Yaptığımız yatırımlarla atıksu arıtımını, yüzde 9 dan yüzde 97 lere çıkardık. Bir yıl sonra bu oran yüzde 99 a çıkacak. Çünkü şu an 41 olan tesis sayımız 2013 te 71 olacak. Böylece Avrupa Birliği ve Dünya Sağlık Teşkilatı kriterlerinde denize girilebilirlik kriterlerini yakaladık. İstanbullu kendi sahillerinde denize girebilir hale geldi. Haliç temizlendi, tarihi Altın Boynuz olarak İstanbul un bir kültür vahası haline geldi. Ama bu günlere kolay gelmedik. Sayın Başbakanımızın 94 yılında başlattığı belediyecilik hamlesiyle bugüne kadar çevreye 10 milyar TL yatırım yaptık. Bu vesile ile yaptığımız projeleri ve hizmetleri destekleyen İstanbul aşığı herkese ve Sayın Başbakanımıza şükranlarımı sunuyorum. İSKİ başta olmak üzere gecesini gündüzüne katan tüm mesai arkadaşlarımı ve yüklenici firma çalışanlarını başarılarından dolayı kutluyorum. Ataköy İleri Biyolojik Arıtma tesisinin temiz geleceğimiz için hayırlı uğurlu olmasını temenni ediyorum. Sizleri sevgiyle selamlıyor, saygılar sunuyorum. Dr. Kadir TOPBAŞ İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı

6 Dünyanın en kalabalık şehirlerinden biri olan İstanbul, kuruluşundan bugüne dönem dönem su sıkıntıları yaşamıştır. Bu sorunların aşılması için her dönemin teknolojisine uygun yapılar inşa edilmiştir. Görkemli İstanbul Su Medeniyeti nin oluşması hayata geçirilen bu eserler sayesinde oluşmuştur. İstanbul, deniz kenarında ve adeta gönlünden geçen masmavi boğaz ile süslenmiş bir şehir. İstanbul u saran bu su içinde deniz hamamları, deniz banyoları ile başlayan deniz suyu kültürü zamanla yerini sahil bantlarında oluşan plajlara bırakmıştır. Bir nostalji olarak eski kartpostallardan ve albümlerden baktığımız bu plajlarda deniz keyfi yaşamak ne yazık ki yanlış uygulamalar ve gerekli çevre yatırımlarının zamanında yapılmamasından dolayı birkaç yıl öncesine kadar mümkün değildi. Zira şehir alan ve nüfus olarak büyümüş, sanayi şehrin içlerine kadar sokulmuştu. Ne acıdır ki inşa edilen bu yapıların atıksularının tamamı arıtılmadan doğrudan denizlere, derelere ya da su kaynaklarına veriliyordu. Deniz şehri İstanbul, denizine küsmüş, sahilleri denize girmek yasaktır! uyarı tabelalarıyla dolmuştu. İstanbul a yakışmayan bu gidişata bir son vermek için gerçekleştirdiğimiz çevre yatırımları sayesinde bugün İstanbul un pek çok noktasında denize girilebiliyor ve insanlarımız uzak şehirlere gitmeden deniz keyfi yaşıyor. İstanbul sahillerinin tamamında deniz keyfi yaşanması için çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Bu çerçevede milyonlarca İstanbullunun yaşadığı Ataköy Havzası nın atıksularını arıtacak olan Ataköy İleri Biyolojik Arıtma Tesisi ni de tamamlayarak hizmete aldık. Tesisimiz Bakırköy, Bağcılar, Bahçelievler ilçelerinin tamamı ile Başakşehir, Küçükçekmece ve Sultangazi ilçelerinin bir kısmını kapsayan geniş bir alana hizmet verecektir. Ambarlı İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi ile birlikte m 3 /gün kapasitesine ulaşmıştır. Önümüzdeki 4 yılın sonunda, Büyükçekmece, Küçükçekmece, Selimpaşa, Silivri, Çanta, Tuzla III.Kademe ileri biyolojik atıksu arıtma tesis yatırımlarımız ile Marmara ya deşarjlarda, %100 ileri biyolojik arıtma ve toplamda % 99 arıtma hedefini gerçekleştirmiş olacağız ı yıllardan itibaren yapılan çevre yatırımlarıyla içmesuyu kaynaklarımızı atıksu tehdidinden kurtardığımız gibi sahillerimizi de adım adım yüzülebilir kriteriere ulaştırdık. İSKİ olarak, İstanbul un modern yüzyılda hak ettiği yeri alması için çalışmalarımıza arlıksız devam edeceğiz. Prof. Dr. Ahmet DEMİR İSKİ Genel Müdürü

7

8

9 8 Ataköy den Florya ya uzanan plaj ve kumsallar İstanbul un deniz keyfi serüveninde farklı bir yere sahiptir. İstanbul da denize girme alışkanlıklarının değişmesi, deniz hamamları geleneğinin plaj a dönüşmesi buralarda gerçekleşmiştir. Denizi ve tabiatıyla gezginlerin Avrupa da bile benzeri yok diyerek tarif ettikleri bu bölge, Cumhuriyet in hemen öncesinde tatil beldesi olarak şekillenmeye başlamıştır. Atatürk ün de dinlenme ve su sporları yapmak için Florya yı tercih etmesi neticesinde dönemin sosyal hayatında önemli bir yere sahip olmuştur. 50 li yıllarda da bölgede İstanbulluların denizden azami istifadesini sağlamak maksadıyla pek çok yeni tesis inşa edilmiş, 12 bin insanın denize girebilmesine imkan sağlanmıştır. İki, iki buçuk ay içerisinde sahilde toprak tesviyesi yapılan yerde mükemmel binalar, tesisler yükselmiştir. Hem öyle tesisler ki kapkaç işi değil, her tarafı mimari sanat eseri. Yaz tatiline gelen, denize giren herkesin, her arzusunu azami şekilde tatmin etmek düşünülmüştür. Sahilde muazzam ve tertemiz kumsal uzanıyor. Onun arkasında denize verev gelen mermer kabinler, üstte bir taraça, taraçanın üzerinde martı kanadını andıran narin sundurmalar, duvarlar mozaik panolarla süslü, bu panolann üzerinde non figüratif desenler var. Denizle alakalı desenler, balıklar, deniz mahlukları, denizle güneş renkleri. Mermer kabinleri tutmak istemeyenler için de ucuz demir dolaplar yaptırılmıştır. İstanbul un Kitabı / 1957

10 Şehrin büyümesine paralel inşa edilmeyen atıksu yatırımları sebebiyle Haliç te ve İstanbul un diğer sahil kesimlerinde yaşanan deniz kirliliği Ataköy- Florya kıyı şeridinde de yaşanmış, uzun yıllar boyunca deniz kenti İstanbul da denize girilemez olmuştur. İSKİ 1994 yılından itibaren şehrin mevcut durumu ve gelişme potansiyelini dikkate alarak havza esaslı bir planlama gerçekleştirmiştir. Ev ev,sokak sokak hazırlanan bu plan çerçevesinde km atıksu şebekesi döşenmiş, 125 km tünel inşa edilmiş ve 41 adet atıksu arıtma tesisi hizmete alınmıştır. Atıksu yatırımları tamamlandıkça her yıl İstanbul da denize girilebilen sahil uzunluğu daha da artmıştır. Bugün atıksu kirliliğinden kurtulan İstanbul sahillerinin 421 km sinde denize girilebilirlik kriterleri sağlanmıştır. Ataköy Atıksu Havzası olarak adlandırdığı bölge için de İSKİ planlarını uzun zaman önce hazırlamıştır. Ancak havzanın kilit taşı konumundaki arıtma tesisinin arazi problemi çözülemediğinden, Ayamama ve Tavukçu derelerinin güzergahları boyunca toplayıp taşıdığı atıksular arıtılmadan doğrudan Marmara Denizi ne akmıştır. Bu nedenle kıyı boyunca yaşanan kirlilik, uzun yıllar boyunca denizdeki doğal hayatı ve insan sağlığını tehdit eder hale gelmiştir. İstanbul un bu sancılı bölgesinin kurtarılması için öncelikle, Ataköy Atıksu Havzası nın atıksularının kollektörlerle toplanması sonra da inşa edilecek Ataköy İleri Biyolojik Arıtma Tesisine ulaştırılması gerekmekteydi yılının Mayıs ayında yoğun girişimler sonucunda tesisin inşası için gerekli arsa meselesi çözüme kavuşturuldu ve böylece İSKİ Euro ya mal olacak tesisin inşaatına başladı. 2,5 yıl gibi kısa bir sürede tamamlanan tesis, aynı zamanda ülkemizdeki atıksuyun katı nihai ürüne ve biyogaza dönüştürüldüğü, biyogazdan elektriğin üretildiği, kuru ürünün ise çimento fabrikalarına katı yakıt olarak verildiği, ileri teknolojiye sahip en büyük ileri biyolojik atıksu arıtma tesisidir. 9

11 10 ATAKÖY İLERİ BİYOLOJİK ATIKSU ARITMA TESISI Ataköy Atıksu Toplama Havzası konumu itibari ile kentleşme baskısını eski dönemlerden beri yoğun olarak yaşamış bir bölgedir. Ancak uzun zaman boyunca bu bölgenin atıksu meselesi çözülememiş, Tavukçu ve Ayamama dereleri güzergâhı boyunca toplanan atıksular, arıtılmadan doğrudan Marmara Denizi ne akmıştır. Bu nedenle bu bölgenin kıyıları boyunca yaşanan kirlilik, denizdeki doğal hayatı ve insan sağlığını tehdit eder hale gelmiştir. İstanbul un atıksu konusundaki bu sancılı bölgesinin kurtarılması için Ataköy İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi inşa edilmiştir. Tesis, Marmara Denizi ni atıksu kirliliğinden korumak amacıyla ortalama m 3 /gün lük ileri biyolojik arıtma kapasitesi ile 2010 yılında işletmeye alınmıştır. ilçelerinin bir bölümünün atıksularını arıtmaktadır. Arıtma tesisi artacak nüfusa paralel olarak 2. kademe inşaatı ile nihai aşamada günlük m 3 lük arıtma kapasitesine ulaşacaktır. Hâlihazırda tesisin ön arıtma kısmı nihai kapasiteye göre inşa edilmiştir. Beş yıllık işletme bedeli dahil 108 Milyon Euro ya mal olan Ataköy İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi nin inşaatı 2007 yılının Mayıs ayında başlamış ve 2,5 yıl gibi kısa bir sürede tamamlanmıştır. Tesis; Bakırköy, Bahçelievler, Bağcılar ilçelerinin tamamı ile Başakşehir, Küçükçekmece ve Sultangazi Ataköy İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi

12 PROJE KRİTERLERİ İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Ataköy İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi, 3 proses havuzunda m 3 /gün atıksu debisini ve aşağıdaki kirlilik yüklerini arıtabilecek biçimde dizayn edilmiş ve inşaatı tamamlanmıştır. Proses hesapları ATV-DVWK-Standartlarına (ATV 131) ve özellikle Mayıs 2000 tarihli Tek-kademeli aktif çamur arıtma tesislerinin boyutlandırılmasına göre yapılmıştır. Ataköy İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi giriş suyu dizayn parametreleri AKM = 500 mg/l KOİ = 600 mg/l BOİ5 = 300 mg/l TN = 60 mg/l TP = 8 mg/l SVI = 100 ml/g MLSSort = 5 kg/m 3 Ataköy İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi çıkış suyu dizayn parametreleri AKM = 35 mg/l KOİ = 125 mg/l BOi5 = 25 mg/l TN = 10 mg/l TP = 1 mg/l Gelecekte yapılacak üniteler için yer ayrılmış ve buna uygun olarak projelendirilmiştir. 11

13 12 KABA IZGARALAR Kaba ızgaralar koruyucu ekipman kapsamında tesisin ilk ünitesini oluşturmaktadır. Dolu savak yapısından mm lik hatla -5,23 m den gelen atıksular kaba ızgara ünitesine girmektedir. Kaba ızgara çubuk aralığı 50 mm olup evsel atıksu ile gelebilecek 50 mm den iri maddeler (çöp, naylon, ahşap malzeme v.b) ızgarada tutulur. Bu maddelerin arıtma tesisinde mevcut mekanik ekipmanlara zarar vermemesi ve boru hatlarında tıkanıklık oluşturmaması için mutlaka uzaklaştırılması gereklidir. Otomatik temizlemeli kaba ızgaralarca tutulan atıklar konveyör sistemleri ile konteynırlarla boşaltılmakta ve bu üniteyle 16 m 3 /günlük katı atık düzenli depolama sahasına gönderilmektedir. Kaba ızgaralar için tasarım değerleri Tablo 1 de verilmektedir. Tablo 1. Ataköy İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi Kaba Izgara Teknik Özellikleri Kaba ızgara hatlarının sayısı Her bir hat için kapasite Çubuklar arasındaki açık aralık Çubuk genişliği Her bir kaba ızgara kanalının genişliği Yatay eksenle açı 3+1 adet m 3 /saat 50 mm 10 mm 1,5 m 800 Ataköy İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi

14 İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi GİRİŞ TERFİ MERKEZİ Atıksuyun düşük bir seviyeden tesis giriş seviyesine taşınabilmesi amacıyla giriş terfi pompaları kullanılmaktadır. Kaba ızgaradan geçen atıksu pompa haznesine gelerek hazne içine monte edilen ultrasonik tip seviye ölçerlere bağlı olarak değiştirilebilen debi ile her biri maksimum L/sn debi kapasiteli 5+1 adet ve her biri 650 L/sn kapasiteli 2+1 adet giriş pompaları tarafından tesise basılmaktadır. Terfi yüksekliği ise yaklaşık 14,5 m (-5,23 den 9,30 m ye) dir. Giriş terfi merkezi için tasarım değerleri Tablo 2 de verilmektedir. Tablo 2. Ataköy İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi Giriş Terfi Merkezi Tasarım Değerleri L/s kapasiteli pompaların sayısı 5+1 adet 650 L/s kapasiteli pompaların sayısı 2+1 adet Emme haznesi sayısı Dairesel terfi merkezi çapı Dairesel terfi merkezi derinliği 2 bölüm 22 m 16 m 13

15 14 İNCE IZGARALAR İnce ızgara çubuk aralığı 10 mm olup kaba ızgaralardan geçen 50 mm den küçük maddeler tutulmaktadır. Otomatik temizlemeli ince ızgaralarca tutulan atıklar konveyör sistemleri ile konteynırlarla boşaltılmakta ve bu üniteyle 13,36 m 3 /günlük katı atık düzenli depolama sahasına gönderilmektedir. İnce ızgaralar için tasarım değerleri Tablo 3 te verilmektedir. Tablo 3. Ataköy İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi İnce Izgara Teknik Özellikleri İnce ızgara hatlarının sayısı Her bir hat için kapasite Çubuklar arasındaki açık aralık 6+3 adet m 3 /sa 10 mm Çubuk genişliği Her bir kaba ızgara kanalının genişliği Yatay eksenle açı 10 mm 1,8m 800 Ataköy İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi

16 İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi HAVALANDIRMA KUM VE YAĞ TUTUCU Arıtma tesisine gelen atıksuda bulunan kum, çakıl ve yağ gibi maddeleri sudan ayırmak ve bunların arıtma tesisinin diğer ünitelerine geçmesini önlemek için, 6 adet havalandırmalı kum ve yağ tutucu ünitesi inşa edilmiştir. Kumun yıkanmasını ve yağların kenara toplanmasını sağlayacak bir spiral akım meydana getirmek için her havuzun bir kenarı boyunca hava verilmektedir. Havalandırmalı kum tutucu havuzu üzerin- de ileri geri hareket eden köprü ile tabandan sıyrılan kumları pompa ile kum yıkayıcı helezona göndermektedir. Aynı sıyırıcı köprü yağları da sıyırıp yağ haznesine toplamaktadır. Yağ haznesi tabanında bulunan kuru tip santrifüj pompalar ile yağ vb. yüzer maddeler dıştan alışlı tambur eleklerden geçirilerek yağ konteynırlarına alınmaktadır. Havalandırmalı kum ve yağ tutucu için tasarım değerleri Tablo 4 te verilmektedir. Kum tutucu havuz Kum tutucu havuz adedi / hacmi Kum tutucu sıyırıcı köprüleri Kum tutucu havuz bekletme süresi Kum Ayrıcılar Kum tutucu havuz blowerları ad./ kap. Dalgıç kum pompa ad. / kap. Kum ayırıcı sayısı Boy:40 m / Derinlik:6,5 m / Genişlik:4 m 6 adet X 712 m³ 6 adet 10 dak. 3 adet 126 m³/sa 3+4 / 1140 Nm³/sa 6 adet 108 m³/sa 3 adet Tablo 4. Ataköy İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi Havalı Kum Tutucu Teknik Özellikleri 15

17 16 ÖN ÇÖKELTME HAVUZU Ön çöktürme havuzları çökebilen ve yüzebilen katıların ayrılarak giderildiği ünitelerdir. Ham atıksudan katıların giderilmesi ile birlikte bir miktar askıda katı madde ve BOİ5 giderilmiş olur. Böylece biyolojik arıtma ünitesinde arıtılacak organik yük azaltılmış olur. Organik yükteki azalma biyolojik arıtma ünitesinde sisteme verilmesi gerekli oksijen miktarının azalmasını, dolayısı ile enerji gereksiniminin ve oluşan fazla aktif çamur miktarının azalmasını sağlar. Ham atıksudaki köpüğün giderilmesi ile de havalandırma havuzu ve son çöktürme havuzlarında köpük oluşumu azalır. İnce ızgaralardan geçen atıksuların bir kısmı ( m 3 /gün) 2 adet ön çöktürme havuzuna alınmaktadır. Ön çöktürme havuzları, iki kat halinde 30 dakika ile 1 saat arasında bir bekletme süresi için tasarlanmıştır. Güvenli bir denitrifikasyon işlemi için atıksu miktarı iki hatta bölünür. Normal işletim süresi boyunca, ham suyun %50 si doğrudan biyolojik arıtmaya, kalan %50 si ön çöktürme havuzlarına alınır. Ön çöktürme havuzları için tasarım değerleri Tablo 5 te verilmektedir. Tablo 5. Ataköy İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi Ön Çökeltme Havuzu Teknik Özellikleri Çökeltme havuz sayısı 2 Her bir havuzun çapı 44 m Her bir havuzda su derinliği 2,5 m Bekletme süresi 1 saat Primer çamur pompa sayısı 2A+1Y Köpük pompa sayısı 2 adet Köpük pompa kapasitesi 60 m 3 /saat Ataköy İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi Ön Çökeltme Havuzu Ataköy İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi

18 İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Tablo 6. Ataköy İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi Biyofosfor Havuzu Teknik Özellikleri Havuz sayısı 3 Adet Havuz boyu Havuz eni 70,5 m 10 m Her bir havuzda su derinliği 6,42 Her bir biyofosfor havuzun hacmi m 3 Biyofosfor mikser sayısı 3*4 Adet BİYOLOJİK ARITMA Biyolojik arıtmanın amacı, atıksuda bulunan kirletici maddelerin mikroorganizmaların faaliyetleri sonucunda atıksudan uzaklaştırılmasıdır. Evsel atıksuların ileri biyolojik arıtımında karbonlu maddelerin yanısıra azot ve fosforlu kirleticilerin de giderilmesi hedeflenir. Azot ve fosfor, suyun alıcı ortamlara deşarjında, kontrolü önemli parametrelerdendir. Azot ve fosforun deşarj edilmesi, göl ve rezervuarlarda ötrifikasyonu hızlandırır ve sığ sularda köklü sucul bitkilerle beraber alg büyümesini teşvik eder. Estetik olmayan görünümüne ilave olarak, alg ve sucul bitkilerin varlığı özellikle su temini, balık üretimi ve eğlence amaçlı kullanım gibi su kaynağının faydalı kullanımlarını engeller. Ataköy İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi biyofosfor havuzları, anoksik ve oksik havuzlar ve son çökeltme havuzlarından oluşmaktadır. BİYOFOSFOR HAVUZU Biyolojik fosfor giderimi, mikroorganizmaların strese sokularak hücre büyümesi için gerekenden daha fazlasını fosforu bünyelerine alması (adsorplama) esasına dayanır. Mikroorganizmaları strese sokmak için anaerobik ortama ve atıksuda uçucu yağ asidi bileşenlerine ihtiyaç duyulur. Ön arıtma ünitelerinden gelen atıksuyun %56 lık kısmı geri devir çamuruyla karışarak biyolojik fosfor ünitesine girecektir. Bu sistemde paralel çalışan 2 havuz mevcuttur. Havuzların toplam hacmi m³ tür. Havuzların girişindeki ve havuzları birbirine bağlayan motorlu kapaklar ile her bir havuzun ayrı ayrı çalıştırılması veya devre dışı bırakılması mümkündür. Çökelmeyi önlemek için her bir havuza 4 adet mikser yerleştirilmiştir. Proses şartlarını devamlı izlemek amacıyla, redoks metreler ve oksijen metreler yerleştirilmiştir. Biyofosfor havuzları için tasarım değerleri Tablo 6 da verilmektedir. 17

19 18 HAVALANDIRMA HAVUZU Biyolojik arıtma, nitrifikasyon ve denitrifikasyon olarak iki kademede gerçekleştirilir. Nitrifikasyon için gerekli hava miktarı sağlanarak giriş suyundaki amonyum azotu nitrata dönüşür ve oluşan nitrat biyolojik oksijen ihtiyacı (karbon) giderimi için elektron alıcısı olarak kullanılır. Her havuzda AKM nin çökelmesini önlemek, hava kabarcıklarının yolunu uzatarak havalandırma verimini attırmak ve homojen karışımını sağlamak üzere, her bir tankta 7 adet muz tipi karıştırıcılar mevcuttur. Havalandırma havuzlarının tabanlarına ince kabarcıklı membran difüzörler yerleştirilmiştir. Her kanala verilecek hava miktarı motorlu hava ayar vanaları ile ayarlanarak, tanklardaki çözünmüş oksijen seviyesi önceden belirlenmiş seviyede tutulmaktadır. Havuzlardaki anoksik oksik şartları izlemek amacıyla, havuzlara redoks metreler ve oksijen metreler yerleştirilmiştir. Havalandırma havuzlarının ortasında iç resirkülasyonu sağlamak, nitrifikasyon sonucu oluşan nitratlı suyu anoksik bölgeye pompalamak amacıyla resirkülasyon pompaları temin edilmiştir. Proses havuzları için tasarım değerleri Tablo 7 de verilmektedir. Tablo 7. Ataköy İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi Proses Havuzu Teknik Özellikleri Havuz sayısı/hacmi Mikser Sayısı Mikser kanat açıklığı/devri (DN1 ve DN2) Mikser kanat açıklığı/devri (N1 ve N2) Blower sayısı/debi Resirkülaston pompaları 3 adet / m³ (7 x 2) x 3 adet 2400 mm/38d/ 2400 mm/35d/d 11+1 adet / Nm 3 /sa 30+1 adet 785 mm çap / 300 d/d Wastewater 56% 44% Return load Bio-P DN N DN N Recirculation Recirculation Return sludge Excesssludge Ataköy İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi

20 İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Ataköy İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi Son Çökeltme Havuzu SON ÇÖKELTME HAVUZU Son çökeltme havuzları, havalandırma havuzlarında karbon, azot ve fosfor giderimi gerçekleştirilmiş ve uluslar arası deşarj standartlarındaki arıtılmış atıksuyun aktif çamurunun gravite ile çöktürülerek ayrıldığı ünitedir. Son çökeltme havuzları için tasarım değerleri Tablo 8 de verilmektedir. Tablo 8. Ataköy İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi Son Çökeltme Havuzu Teknik Özellikleri Çökeltme süresi 2.5 h Çamur hacmi endeksi 100 ml/g Dip çamuru 13,60 kg/m³ Her bir tank için gerekli çap 44 m BLOWER BINASI Blower binasında havalandırma havuzlarındaki mikroorganizmaların organik maddeleri oksitleyebilmeleri için ihtiyaç duydukları havayı sağlayan 12 adet blower bulunmaktadır. Blower binası için tasarım değerleri Tablo 9 da verilmektedir. Tablo 9. Ataköy İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi Blower Teknik Özellikleri Turbo blowerlerın sayısı Her bir blowerın kapasitesi Toplam kapasite (işletim) adet Nm³/h Nm³/h Son çökeltme tank adedi 12 adet Son çökeltme tank hacmi 7420 m³ 19

21 20 ÇAMUR YOĞUNLAŞTIRICI Ön çöktürme havuzundan gelen primer çamur 2 adet santrifüj tip çamur yoğunlaştırıcıdan geçerek ham çamur depo tankına gelmektedir. Ayrıca son çöktürmelerden gelen fazla çamur 9 adet santrifüj tip çamur yoğunlaştırıcıdan geçerek ham çamur depo tankına gelmektedir. Bu santrifüj yoğunlaştırıcılar ile katı madde oranı %6 ya çıkarılarak, ham çamur depo tankından 4 adet ham çamur pompası ile çamur çürütme tanklarına pompalanmaktadır. Çamur yoğunlaştırıcı ünitesi için tasarım değerleri Tablo 10 da verilmektedir. Tablo 10. Ataköy İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi Çamur yoğunlaştırıcı Ünitesi Teknik Özellikleri Primer çamur yoğunlaştırma ünitesi toplam sayısı Primer çamur yoğunlaştırma beher ünite kapasitesi Fazla çamur yoğunlaştırma ünitesi toplam sayısı Fazla çamur yoğunlaştırma beher ünite kapasitesi 1+1 adet 45 m 3 /sa 8+1 adet 72,9 m 3 /sa Ataköy İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi

22 İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi GERI DEVIR BINASI Son çöktürme havuzlarından geri devir yapısına gelen çamur, biyolojik fosfor ünitesine basılarak sisteme yaklaşık %83 geri devir oranında devredilmektedir. Son çökeltme havuzları geri devir pompası için tasarım değerleri Tablo 11 de verilmektedir. Tablo 11. Ataköy İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi Geri Devir Pompası Teknik Özellikleri Geri devir çamur pompalarının toplam sayısı (4 + 2) x 3 adet ÇAMUR ÇÜRÜTME ÜNITESI Ham çamur deposunda karışan yoğunlaştırılmış fazla çamur ile ön arıtmadan gelen primer çamur her biri m 3 hacme sahip 6 adet çürütücüye gönderilir. Çamur, çürütücülerde anaerobik ve mezofilik şartlarda ( C de) asetojen ve metanojen bakterilerin faaliyetleri sonucunda stabilize edilir. Bu prosesin önemli bir getirisi de elde edilen biyogazdır. Üretilen biyogaz, gaz depolama tanklarında toplanır. Gaz bu tanklardan, çamur arıtma binasında bulunan buhar kazanına gönderilir. Burada çamur kurutma için gereken ısı üretilir. Fazla çamur pompalarının toplam sayısı 6 adet 21

23 22 ÇAMUR SUSUZLAŞTIRMA Tesisin çamur susuzlaştırma ekipmanları santrifüj tipte olup, sistemdeki çürümüş çamur direkt susuzlaştırma işlemine tabi tutulabilmektedir. Böylece sistemindeki ortalama %4 ~ %6 lik çamur %25 lik çamur keki halinde getirilerek çamur kurutma ünitesine alınmaktadır. Susuzlaştırma santrifüj, dekantör toplam sayısı Susuzlaştırma beher ünite kapasitesi 5+1 adet 53 m 3 /sa ÇAMUR DEPOLAMA ÜNITESI Mekanik arıtmadan sonra, çamur birincil çamurla karıştırılıp anaerobik ve mezofilik çamur arıtma işlemine tabi tutulur. Çamur, her birinin hacmi m 3 olan ve anaerobik çürümeyi garanti eden toplam 6 çürütücüde çürütülür. Çamur karıştırma işlemi gaz enjeksiyonuyla sağlanır. Çamurun çürütücülerdeki ortalama bekleme süresi 16 gündür ve çürütücülerdeki ortalama sıcaklık C dir. Üretilen biyogaz, gaz depolama tanklarında toplanır. Gaz bu tanklardan, çamur arıtma binasında bulunan buhar kazanına gönderilir. Burada çamur kurutma için gereken ısı üretilir. Çamur susuzlaştırma besleme pompaları sayısı 5+1 adet Ataköy İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi

24 İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi ÇAMUR KURUTMA ÜNITESI Çamur kurutma ünitesinde, kuru madde içeriği %25 olan biyolojik çamurun, kuru çamur yani %90 seviyesinde kuru malzemeyle çevrilmesi sağlanmaktadır. Islak çamurda bulunan bu fazla nem, 6 adet çamur kurutucu ile ısı transferi vasıtasıyla buharlaştırılmaktadır. Her biri 100 ton/gün ıslak çamur kurutulabilecek kapasitede olan kurutuculara gerekli olan ısı, kojenerasyon ünitesinden elde edilen kızgın yağ ile sağlanmaktadır. Kurutucular disk tip kurutucu olup bu alanda kullanılan en dayanıklı ve güvenilir yapıdaki ekipmanlardandır. Her bir kurutucunun içine iletilen ıslak çamur, içinden kızgın yağ geçen kurutucu tambur içindeki diskler ile temas edilerek ısınmaya başlar. Isınma sonucu çamurun su içeriği buharlaşarak çamur kurutma işlemi gerçekleşmiş olur. Böylece ısı kaynağı ile ıslak çamur temas etmeden endirekt olarak kurutulur. Endirekt kurutma prensibi sayesinde patlama riskleri ortadan kalkar ve kapalı devre sistem kurutmada kullanılan ve kirlenen hava-buhar miktarı önemli oranda azaltılır. Kurutma sayesinde pek çok açıdan hem çevresel hem de ekonomik bir sorun olan ıslak atıksu arıtma çamurunun taşınması ve depolanması problemleri ortadan kalkmaktadır. Atık çamuru, yakıt olarak kullanabilecek ekonomik değeri olan kurutulmuş bir ürün haline gelmektedir. Kurutma işlemi ile yaş çamur %75 oranında azalarak kalan miktar da faydalı ürüne dönüştürülmektedir. 23

25 24 KOKU GIDERME ÜNITESI Tesiste koku kaynağı olabilecek ünitelerden her biri m 3 /saat kapasiteli 2 adet ve her biri m 3 /saat kapasiteli 2 adet fan ile toplanan hava, gr/saat kapasitede 2 adet ozon ünitelerinde koku giderimine tabi tutulmaktadır. GERI KAZANIM ÜNITESI Tesiste, m 3 / gün kapasiteli, peyzaj ve tesis kullanım suyu olarak değerlendirilen atıksu geri kazanım ünitesi bulunmaktadır. Ataköy İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi

26 İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Ataköy İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi Labaratuar Binası LABORATUVAR VE IŞLETME BINASI Laboratuvar ile işletme binası ortak inşa edilmiştir. Yapının laboratuvar kısmında gravimetrik, volumetrik, titrimetrik ve spektrofometrik tüm analizlerin yapılabileceği kimya bölümü, mikrobiyolojik analizler için bakteriyoloji bölümü, tartım odası, cam malzeme deposu, ofis ve gaz tüp odası yer almaktadır. Laboratuvarlarda ayrıca tesise gelen kolektörlerin veya herhangi bir atıksuyun karakterizasyonu, İSKİ Kanala Deşarj Yönetmeliği nde yer alan parametrelerin analizi, tesis işletimi ile ilgili kontrol parametreleri ve proses araştırma için laboratuvar ölçekli çalışmalar yapılabilmektedir. Deşarj edilen suyun alıcı ortam olan Ayamama Deresi nde ve derin deniz deşarjına Çevre Bakanlığı Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği Kalite Sınıflarında belirtilen parametlerin analizi ile ayrıca arıtılan suyun geri kazanımı çalışmaları için gereken fiziki ölçümler, kimyasal parametreler, ağır metal ölçümü ve bakteriyolojik analizler de yapılabilmektedir. İşletme koşullarının gerekliliklerine ve ihtiyaçlarına tam olarak karşılık verecek şekilde mekanik ve elektrik atölye binası inşa edilmiştir. 25

27 26 OTOMASYON SISTEMI Kumanda bölümünde Wincc 7.0 sp1 scada yazılımı kullanılmaktadır. 4 Adet s7 400 plc, tesisin giriş terfi bölümü, turbo blower ve biyolojik arıtma havuzları, biyolojik arıtma havuzları 2-3, çamur susuzlaştırma sistemi olmak üzere ana kontrol işlemlerini sağlamak için kullanılmaktadır. Ayrıca tesiste oluşan tüm alarmlar SCADA üzerinde görülmektedir, geçmişe dönük olarak çalıştırabilmektedir. İlaveten tesisin internet üzerinden izlenmesi için 2 adet SCADA server bilgisayar ve 1 adet web server bilgisayar mevcuttur. Sistem ile işletme ve yönetici personelin her koşulda tesis ile iletişimini sağlayan her türlü kontrol ve raporlamalar, tesis dışından da etkili olarak yürütülebilmektedir. ENERJI TEMINI KOJENERASYON Tüm tesisin enerji ihtiyacı ve aynı zamanda kurutma ünitesindeki termal enerji ihtiyacının karşılanması amacıyla gaz türbini tipi kojenerasyon ünitesi kurulmuştur. Gerekli elektrik enerjisinin üretilmesi için doğalgaz ve atıksudan elde edilen biyogazı yakabilen 4,6 MW gücünde 2 adet gaz türbini kullanılmaktadır. Bu gaz türbinleri sayesinde tesisin ihtiyacı olan elektrik enerjisi elde edilirken, ısı eşanjörleri ve buhar kazanı sistemleri yardımıyla da türbinlerin yüksek ısıdaki atık egzost gazı değerlendirilerek tesise termal enerji sağlanacaktır. Böylece hem doğalgaz ve atıksudan elde edilen biyogaz yakılarak üretilen elektrik enerjisi için ayrıca para verilmeyecek hem de çamur kurutmak için atık ısı kullandığından, çamur kurutma işlemi için gereken ısıl enerji masrafının önüne geçilmiş olacaktır. Bu sistem, özellikle ürettiği elektrik enerjisine ek olarak yüksek termal enerji ihtiyacını da karşıladığından, elektriksel ve ısıl enerji ihtiyacı fazla olan uygulamalarda büyük bir avantaj teşkil etmektedir. Ataköy İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi