ARİFE ÖZÜDOĞRU Şube Müdürü V.

Transkript

1 ARİFE ÖZÜDOĞRU Şube Müdürü V. 1

2 KHK lar ve Görevlerimiz 645 sayılı Orman ve Su İşleri Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname nin 9 uncu maddesinin (ı) bendinde geçen İçme ve kullanma suyu arıtma tesislerinin tasarım esaslarını, normlarını ve kriterlerini belirlemek, projeleri onaylamaya yetkili kurum ve kuruluşları tespit etmek, tesisleri işletecek elemanların eğitimlerini temin etmek, sertifikalarını vermek. 644 sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname nin 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde geçen Atıksu arıtma tesislerinin tasarım esaslarını ve kriterlerini Orman ve Su İşleri Bakanlığı ile birlikte belirlemek, onay işlemlerini yürütmek. görevine istinaden hazırlanmıştır.

3 Atıksu Mevzuatı Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği (2004) ÇEVRE KANUNU ( ) ( ) Kentsel Atıksu Arıtımı Yönetmeliği (2006) Tebliğler ve Genelgeler Numune Alma ve Analiz Metotları Atıksu Arıtma Tesisleri Teknik Usuller Tebliği İdari Usuller Tebliği İş Termin Planı Genelgesi Proje Onay Genelgesi Tekstil Sektöründe Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrol Tebliği Tebliğ Hassas ve Az Hassas Su Alanları Tebliği Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde Neden Olduğu Kirliliğin Kontrolü Yönetmeliği (2005) Atıksu Altyapı Ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul Ve Esaslara İlişkin Yönetmelik (2010)

4 Atıksu Arıtma Tesislerinin Tasarım Esaslarının ve Normlarının Belirlenmesi Projesi Alman DIN ve ATV normları, TSE standartları ile diğer temel literatür kaynakları dikkate alınarak atıksu arıtma tesislerinin tasarımına ve sağlamaları gereken şartlara ilişkin normlar belirlenmiştir. Proje 2012 yılında tamamlanmış olup hazırlanan tasarım rehberi ve norm kitabı inceleme ve basım için DSİ ye gönderilmiştir. Ayrıca adresinde yayımlanmaktadır.

5 Proje Ekibi İstanbul Teknik Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü Prof. Dr. İsmail KOYUNCU Prof. Dr. İzzet ÖZTÜRK Prof. Dr. Ali Fuat AYDIN Prof. Dr. Kadir ALP Doç. Dr. Osman A. ARIKAN Doç. Dr. Güçlü H. İNSEL Y. Doç. Dr. Mahmut ALTINBAŞ

6 AAT Tasarım Rehberi İçeriği Bölüm 1 Bölüm 2 Bölüm 3 Bölüm 4 Bölüm 5 Bölüm 6 Bölüm 7 Bölüm 8 Bölüm 9 Bölüm 10 Bölüm 11 Bölüm 12 Bölüm 13 Bölüm 14 Bölüm 15 Bölüm 16 Giriş Atıksu Arıtma Tesislerinin Planlama, Tasarım ve İnşaatı ile İlgili Genel İhtiyaçlar ve Şartlar Atıksu Arıtma Tesislerinin Tasarımı İçin Gerekli Veriler Atıksu Arıtımında Sistem Seçimi Esasları Birinci Kademe (Ön) Arıtma Biyolojik Arıtma Kimyasal Çöktürme ile Fosfor Giderimi Atıksu Filtrasyonu Dezenfeksiyon Çamur Arıtma ve Uzaklaştırma Tesis Yerleşimi ve Yardımcı Tesisler Atıksu Arıtma Sistemlerinde Borulama Proses Kontrolü ve Otomasyon Atıksu Arıtma Tesislerinde Koku Kontrolü Atıksu Arıtma Sistemlerinde Güvenlik Kuralları Küçük Arıtma Sistemleri

7 AAT Norm Rehberi İçeriği Bölüm 1 Bölüm 2 Bölüm 3 Bölüm 4 Bölüm 5 Bölüm 6 Bölüm 7 Bölüm 8 Bölüm 9 Bölüm 10 Bölüm 11 Bölüm 12 Bölüm 13 Bölüm 14 Atıksu Arıtma Tesislerinin Sağlaması Gereken Genel Şartlar Izgara ve Elekler Pompa İstasyonları Kum ve Yağ Tutucular Debi Ölçümü ve Dengeleme Ön Çökeltim Havuzları Son Çökeltim Havuzu Giriş ve Çıkış Yapıları Aktif Çamur Sistemleri Lagünler Biyofilm Sistemleri Filtrasyon Dezenfeksiyon Çamur Arıtma ve Uzaklaştırma Yerinde Arıtma Sistemleri 7

8 Birinci Kademe (Ön) Arıtma 1. Izgara ve Elekler 2. Pompa İstasyonu 3. Kum ve Yağ Tutucular 4. Debi Ölçümü 5. Dengeleme 6. Ön Çökeltim

9 Birinci Kademe (Ön) Arıtma Atıksu birinci kademe arıtma prosesleri aşağıdaki şartları sağlayacak şekilde tasarlanmalıdır (DIN EN ): Atıksuyun arıtma ünitelerinde, etkin ve verimli çalışması için uygun koşulların sağlanması, Tesiste ihtiyaç duyulan hidrolik bekleme süresinin kısaltılması, İnce ızgara ve elek sistemleri sayesinde çamur işleme ünitelerinin verimli çalışmasının sağlanması, Tesise giren inert maddelerin kum tutucular ile ayırımının sağlanması, Arıtma proseslerinin sağlanması, güvenli çalışması için gerekli şartların Ekipman ve donanımın korunmasının sağlanması.

10 Eğimli çubuk ızgara yapısı (DIN 19554) 1 : Korkuluk 2 : En yakın duvar 3 : Dikey simetri düzlemi y 1 : En büyük ızgara çerçeve genişliği y 2 : Bölmeler arası mesafe y 3 : Yanal girintiler y 4 : Izgaranın en yakın duvara olan mesafesi z 1 : Taban eğimi b : Bölme genişliği l : Serbest ızgara uzunluğu e : Açıklık genişliği(ızgara aralığı) t : Bölme derinliği a : Atma yüksekliği (düşme yüksekliği) w max : Su derinliği x : Bölme açıklığı Eğimli çubuk ızgara yapısı ana boyutlar (m olarak) (DIN 19554) b l e t a 0,8 den 2 ye kadar 0,010; 0,015 0,6 dan 2,8 ve. ; 0,02; 0,2 ; 0,025; 0,04; 0,06; üzerine 0,2 2 den 4,8 e kadar 0,1 0,4 0,6 den 2,4 e kadar 0,2 ; 2,4 den 4,8 e kadar 0,4 Mekanik temizleyici olmayanlarda Mekanik temizleyici olanlarda 0,8; 1; 1,2; 1,6; 2; 2,4; 2,8 Eğimli çubuk ızgara yapısı için girintiler (m olarak) (DIN 19554) w max ,8 2 2,2 2,4 1,6

11 Dik çubuk ızgara yapısı (DIN 19554) 1 : Izgara yolu dış sınırları a,t,w max,z 1,b,e,l,y 1,y 2,y 3,y 4 için şekil 5.7 ye bakınız. 2 : En yakın duvar α : Izgaraların eğim açısı 3 : Dikey simetri düzlemi z 2 : Girinti derinliği x 1,x 2,x 3 bölme açıklığı x 4 : Yarım girinti genişliği b l e t a 0,010 0,6 dan 1,2 ve. ; 0,015. ; 0,02; 0,8 den 4,8 e kadar 0,025; 0,04; 0,06; üzerine 0,2 0,2 0,1 0,6 dan 4,8 e kadar 0,2 Dikey çubuk ızgara yapısı ana boyutları (m olarak) (DIN 19554) 0,8; 1; 1,2; 1,6; 2; 2,4; 2,8

12 Havalandırmalı ve havalandırmasız emme tertibatlı dikdörtgen kum tutucular (DIN ) a)havalandırmasız kum tutucular b) Havalandırmalı kum tutucular 1 : Emme kanalı 2 : Emme pompası 3 : Emme pompası ve basma hattı 4 : Geri akım oluğu 5 : Sıyırıcı ve emme köprüsü 6 : Yürüme iskelesi - Minimum muhtemel genişlik : 0.6 m - İzin verilen hareketli yük : 1.5 kn/m 2 7 : Havalandırma borusu 8 : Yavaşlatıcı levha 9 : Yüzer madde sıyırıcısı 10 : Destek çubuğu b 1 : Muhtemel toplama kanalı genişliği b 2, b 3 : Emme kanalının merkez ekseninin havuz iç duvarlarına olan mesafesi b 4 : Yüzer madde toplama bölgesindeki muhtemel genişlik c : Sıyırıcı güzergahı için havuz duvarının üst genişliği m : Platform üzeri yolun zeminden yüksekliği (DIN da mevcut) t : Havuz derinliği Havalandırmalı ve havalandırmasız emme tertibatlı dikdörtgen kum tutucu yapısı ana boyutlar (m olarak) (DIN ) b 1 b 2, b 3, b 4 c min. t 0,8 den 2,6 ya kadar 0,2 0,4 den başlayıp 0,1 0,25 2,8 den 6 ya kadar 0,4 yükselerek 7 den 16 ya kadar 1 0,3 0,6 dan 4 e kadar 0,2, 4 den 6 ya kadar 0,4

13 Sıyırıcılı dikdörtgen kum tutucular (DIN ) b 1 genişliğine bağlı olarak havalandırmalı ve sıyırıcılı tertibatlı dikdörtgen kum tutucular için boyutlar (m) b 1 b 2 b 3 b 4 t b 5 b 6 T C min 1,6 dan 2,6 ya kadar 0,2 2,8 den4,8 e kadar 0,4 5,2 den 7,2 ye kadar 0,4 1 den başlayıp 0,1 1,8 den başlayıp 0,2 0,4 den başlayıp 0,1 0,6 dan başlayıp 0,1 1,2 den başlayıp 0,2 1,6 dan 4 e kadar 0,1, 4 ten 6 ya kadar 0,4 0,3 0,4 0,3 0,4 0,6 0,5 0,5 1,0 0,8 0,25 1: Vakum cihazı, pnömatik krikolu 2: Yürüme iskelesi - Minimum muhtemel genişlik: 0.6 m - İzin verilen hareketli yük: 1.5 kn/m 2 3: Sıyırıcı köprüsü 4: Kum toplama kanalı 5: Yüzer madde sıyırıcı 6: Havalandırma cihazı 7: Yavaşlatıcı levha 8: Destek çubuğu a: Bakım onarım için kazıyıcı b 1 : Muhtemel toplama kanalı genişliği b 2, b3: Kum toplama kanalının merkez ekseninin havuz iç duvarlarına olan mesafesi b 4 : Yüzer madde toplama bölgesindeki muhtemel genişlik b 5, b 6 : Kanal genişliği m: Platform üzeri yolun zeminden yüksekliği (DIN da mevcut) T: Kanal derinliği t: Havuz derinliği c: Sıyırıcı güzergahı için havuz duvarının üst genişliği b 2 genişliğine bağlı olarak havalandırmasız ve sıyırıcı dikdörtgen kum tutucular için boyutlar (m) b 1 b 3 b 5 b 6 T c min t 0,8 den 1,8 e kadar 0,2 0,45 0,3 0,4 0,3 2,0 den 2,6 ya kadar 0,2 0,8 0,4 0,6 0,5 0,25 0,6 dan 4,6 ya kadar 0,2 2,8 den 4 e kadar 0,4 1,0 0,5 1,0 0,8

14 Parshall Savağına ait plan ve kesitler (Parshall, 1950)

15 Parshall savağı boyutları (Parshall, 1950) w A 2/3 A B C D E F G K N R M P X Y Serbest Düşüm min max cm cm cm cm cm cm cm cm cm cm cm cm cm cm cm cm 1/sn 1/sn ,6 46,7 31,1 45,7 17,8 25,9 61,0 15,2 30,5 2,5 5,7 40,6 30,5 76,8 2,5 3,8 0,85 53,8 15,2 77,3 41,4 61,0 39,4 22,9 87,9 58,7 86,4 38,1 30, , ,0 45, , ,2 61, ,4 91, ,7 61,0 30,5 61,0 7,6 11,4 40,6 30,5 90,2 5,0 7,6 1, ,5 76,2 30,5 76,2 7,6 11,4 40,6 30, ,0 7,6 2, ,5 91,4 61,0 91,4 7,6 22,9 50,8 38, ,0 7,6 3, ,4 61,0 91,4 7,6 22,9 50,8 38, ,0 7,6 4, ,4 61,0 91,4 7,6 22,9 50,8 38, ,0 7,6 4, ,4 61,0 91,4 7,6 22,9 50,8 38, ,0 7,6 17, ,4 61,0 91,4 7,6 22,9 50,8 45, ,0 7,6 36, ,4 61,0 91,4 7,6 22,9 61,0 45, ,0 7,6 45, ,4 61,0 91,4 7,6 22,9 61,0 45, ,0 7,6 73, ,4 61,0 91,4 7,6 22,9 61,0 45, ,0 7,6 85, ,4 61,0 91,4 7,6 22,9 61,0 45, ,0 7,

16 İçme Suyu Arıtma Tesislerinin Tasarım Esaslarının ve Normlarının Belirlenmesi Projesi Alman DIN normları, TSE standartları ile diğer temel literatür kaynakları dikkate alınarak içme suyu arıtma tesislerinin tasarımına ve sağlamaları gereken şartlara ilişkin normlar belirlenecektir. Proje 2013 Mayıs ayında başlamış olup Ekim ayı sonunda tamamlanacaktır.

17 Proje Ekibi Yıldız Teknik Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü Doç. Dr. Mehmet ÇAKMAKÇI Doç. Dr. Kaan YETİLMEZSOY Doç. Dr. Bestamin ÖZKAYA Y. Doç. Dr. Selami DEMİR

18 İçme Suyu AT Tasarım ve Norm Rehberi İçeriği Bölüm 1 Giriş Bölüm 2 İçme Suyu Arıtma Tesislerinin Tasarım Esasları ve İnşası ile İlgili Genel Normlar Bölüm 3 İçme Suyu Arıtma Tesislerinin Tasarımı İçin Gerekli Olan Veriler Bölüm 4 Biriktirme Bölüm 5 Havalandırma Bölüm 6 Hızlı Karıştırma ve Yumaklaştırma Bölüm 7 Çöktürme Bölüm 8 Filtrasyon Bölüm 9 Dezenfeksiyon Bölüm 10 Membran Prosesler Bölüm 11 İyon Değiştirme Bölüm 12 Sertlik Giderme Bölüm 13 Koku ve Tad Kontrolü Bölüm 14 İçme Suyu Arıtımında Borulama ve Kanal Sistemleri Bölüm 15 İçme Suyu Arıtma Tesisleri için Güvenlik Kuralları Bölüm 16 Proses Kontrolü ve Otomasyon Bölüm 17 Tesis Yerleşimi ve Yardımcı Tesisler Bölüm 18 İçme Suyu Analizleri Bölüm 19 Küçük Ölçekli Arıtma Sistemleri

19 Teşekkür Ederim. Arife ÖZÜDOĞRU