Ballıkayalar Vadisi (Gebze-Kocaeli) nin Florası

Transkript

1 Fırat Üniv. Fen ve Müh. Bil. Dergisi Science and Eng. J of Fırat Univ. 18 (3), , (3), , 2006 Ballıkayalar Vadisi (Gebze-Kocaeli) nin Florası Galip AKAYDIN 1, Edibe ÖZMEN 2 ve Barış ÖZÜDOĞRU 1 1 H. Ü., Eğitim Fakültesi, OFMA Bölümü, 06800, Beytepe, Ankara 2 H. Ü., Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, 06800, Beytepe, Ankara agalip@hacettepe.edu.tr (Geliş/Received: ; Kabul/Accepted: ) Özet: Bu çalışma, Kocaeli il sınırları içerisinde bulunan Ballıkayalar Vadisinin florası ile ilgilidir. Çalışma alanı Akdeniz ve Avrupa-Sibirya fitocoğrafik bölgelerinin geçit zonunda ve Davis tarafından Türkiye Florası nda uygulanan grid sistemine göre A2 karesinde yer almaktadır. Arazi çalışmaları sonucunda toplanan bitki örneklerinin değerlendirilmesi sonucunda 74 familyaya ait 247 cins, 403 tür, 7 alttür ve 6 varyete olmak üzere 416 takson tespit edilmiştir. Bu taksonların 15 i endemik olup, endemizm oranı %3.6 dır. Taksonların fitocoğrafik bölgelere göre dağılımları ve oranları;108 takson, % 25.9 Akdeniz-, 3 takson, %0.72 İran-Turan-, ve 56 takson, % 13.4 Avrupa-Sibirya fitocoğrafya bölgesinin elementi şeklindedir. 167 takson, % 40.1 ise geniş yayılışlı veya fitocoğrafik bölgesi bilinmeyenlerdendir. Tespit edilen taksonların 7 si Pteridophyta, 409 u ise Spermatophyta divizyosuna aitttir. Anahtar Kelimeler: Flora, Ballıklayalar, Gebze, Kocaeli, Türkiye. Flora of Ballıkayalar Valley (Gebze-Kocaeli) Abstract: This study is concerned with flora of Ballıkayalar Valley, which is present in the city limits of Kocaeli. The research area falls in the transition zone between Mediterranean- and Euro-Siberian phytogeographic regions and A2 square in grid system adopted by Davis in Flora of Turkey. At the end of evaluation of plant samples collected from the field, 247 genus and 416 taxa as 403 species, 7 subspecies and 6 varieties belong to 74 families, have been determined. 15 of these taxa are endemic and endemism ratio is 3.6 %. Distribution and ratio of taxa according to phytogeographic regions are, 108 taxa Mediterranean element with a ratio of 25.9 %; 3 taxa Irano-Turanian element with a ratio of 0.72 % and 56 taxa Euro-Siberian element with a ratio of 13.4 %. Besides, 167 taxa have been identified as multi-regional or of unknown-phytogeographic origin with a ratio of 40.1 %. 7 of identified taxa belong to divisio Pteridophyta and also 409 of them belong to divisio Spermatophyta. Keywords: Flora, Ballıkayalar, Gebze, Kocaeli, Turkey 1.Giriş Ballıkayalar Vadisi, Kocaeli il sınırları içerisinde Gebze ilçesine yaklaşık 8 km. uzaklıktadır. Çalışma alanının çevresinde Tavşanlı, Pelitli, Köseler, Balçık ve Muallim yerleşim merkezleri yer almaktadır (şekil 1). Akdeniz ile Avrupa-Sibirya fitocoğrafik bölgelerinin geçit zonunda bulunan araştırma alanı, Türkiye florasında kullanılan grid sistemine göre A2 karesinde bulunmaktadır [1]. Kocaeli yarımadası, içinde bulunduğu Marmara bölgesi gibi geniş anlamda Akdeniz iklimi ile Karadeniz iklimi arasında bir geçit iklim tipine sahiptir. Bu iklim karakterini en iyi şekilde bölgenin bitki örtüsü üzerinde görmek mümkündür. Akdeniz ikliminin hâkim bitkilerinden olan maki elemanları ile nemli Karadeniz ikliminin meydan verdiği öksin elemanları Kocaeli yarımadasında yan yana görülürler. Bölge iklimine Akdeniz özelliğini kazandıran, burada da kışların ılık ve en yağışlı mevsim olmasıdır. Kış aylarının Akdeniz etkisi, Gebze de kendini kuvvetli hissettirmektedir. Yarımadada yaz yağışlarının nispeten en düşük olduğu yerlerden biri de maki elemanlarının türce en zengin yayılış gösterdiği kesim içinde yer alan Gebze dir. Genel olarak, Akdeniz iklimi, yazların sıcak ve hemen hemen kurak, buna karşılık kışların ılık ve yağışlı geçmesiyle bilinir. Bu iklim tipi

2 G. Akaydın, E. Özmen ve B. Özüdoğru adını aldığı Akdeniz kıyılarında olduğu gibi, Ege ve Marmara bölgelerinde de etkilidir. Ancak Marmara Bölgesi nde, ekim sonundan mart başına dek süren kış mevsimi biraz daha soğuk geçer. Yarı-nemli olarak nitelendirilebilen ve kış yağışları ağırlıkta olan yöre iklimi, yayvan ve sert yapraklı odunsu bitki formlarının gelişimi için uygun olanaklar sağlamaktadır. Maki ve yalancı maki şeklinde adlandırılan bitki örtüsü formları, özellikle üzerinde yaz kuraklığının etkili hissedildiği kalkerli kayalar üzerinde görülmektedir [2]. Şekil 1. Çalışma alanı ve yakın çevresi. Ballıkayalar Vadisi içerisinde bu alana özgü meteoroloji ölçüm istasyonu yoktur. Bu nedenle, bu çalışmada alana 10 km. mesafedeki 130 m. rakımlı Gebze meteoroloji istasyonunun faaliyette olduğu dönemi verileri esas alınmıştır. Yörede yıllık ortalama sıcaklık 13.2 C dir. Ortalama en yüksek sıcaklık 27.9 C ile Ağustos ayında, ortalama en düşük sıcaklık 1.1 C ile Şubat ayında tespit edilmiştir. En düşük sıcaklık ise 12.0 C ile Şubat, en yüksek sıcaklık ise 36.1 C ile Temmuz ayında kaydedilmiştir. Yörede yıllık ortalama toplam yağış miktarı 636 mm dir. Ortalama en çok yağış 99.4 mm ile Aralık ayında, ortalama en az yağış ise 12.2 mm ile Ağustos ayında tespit edilmiştir. Günlük bazda en çok yağış 77.3 mm ile Haziran ayında, en az yağış ise 22.7 mm ile Mart ayında kaydedilmiştir [3]. Ballıkaya Formasyonu belirgin bir açısal uyumsuzluk üzerinde, genelde alt düzeyler de bazaltik lav mercekleri içeren, kızıl bordo renkli çakıltaşı-kumtaşı-çamurtaşı nöbetleşmesinden oluşmuştur. Yanal olarak izlendiğinde, yerine göre çakıltaşı, yerine göre kumtaşı ve yerine göre de kumlu çamurtaşı ağırlıklıdır. Karasal bir çökelim olan birim, değişik akarsu fasiyeslerini kapsar. İçerdiği bazalt ara katkıları ise, Triyas başlarındaki havzalaşmaya bağlı etkinleşen başlangıç volkanizmasını kanıtlar. Ballıkaya Formasyonu için kırmızı renk belirgindir. Kumtaşı, şeyil açık kırmızı veya eflatun, dolerit taze yüzeyde koyu mor veya siyahımsı kırmızı görülür. Çoğu kesitlerde kumtaşı ve şeyil ardalanması vardır. Çakıltaşı içerisinde köşeli az yuvarlaklaşmış, kötü boylanmış kuvars, radyolarit, kireçtaşı granit ve temele ait diğer parçalar sıkıca tutturulmuştur. Genellikle orta kalın katmanlıdır. Kumtaşı ve şeyilin bulunduğu kısımlar genelde daha ince katmanlı görülür. MTA etüdlerinde Formasyonun yaşı, Permiyen-Alt Triyas olarak kabul edilmiştir [4]. 280

3 Ballıkayalar Vadisi (Gebze-Kocaeli) nin Florası 2. Materyal ve Metot D.Akd Akd :Doğu Akdeniz elementi : Akdeniz elementi Çalışma alanının florasını belirlemek Avr.-Sib. : Avrupa-Sibirya elementi amacıyla 2004 yılı boyunca değişik vejetasyon End. : Endemik dönemlerinde yapılan yaklaşık 10 arazi İr.-Tur. : İran-Turan elementi çalışma gezisi sonunda alandan 719 bitki Ök. :Öksin örneği toplanmıştır. Toplanan örnekler G.A. : Galip Akaydın herbaryum materyali haline getirilmiş ve Türkiye Florası [1, 5-6] esas alınarak teşhis 4.Bulgular edilmiştir. Teşhisinde zorlanılan yada şüpheye düşülen örnekler için Flora Europae [7] adlı Bitki toplanan istasyonlar eserden yararlanılmıştır. Teşhis edilen bitki örnekleri Doç. Dr. Galip Akaydın tarafından1. Pınarlık mevkii, Kanyon girişi. Kayalıklar, Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesinde çalılıklar, su kenarları, - 80 m. oluşturulan herbaryumda muhafaza 2. Kocamezarlık mevkii, maki açıkları, kurak edilmektedir. Alanda yetiştiği tespit edilen taksonların A2 karesi için yeni kayıt olup3. yamaçlar, m. Karıncalı Tepe mevkii, Ayvalık Dere olmadıkları değişik literatürler [8-14] çevresi, makiler, çayırlıklar, m. kullanılarak kontrol edilmiştir. 4. Taşlı Tepe mevkii, Dikenli Dere çevresi, Makalede bitki toplanan istasyonlar bir makiler, m. liste halinde verilmiştir. Floristik listede5. Taşlı Tepe mevkii, Kovantaş Dere-Gürgen kullanılan tür ve tür altı taksonlardan sonra, Dere birleşimi, nemli çayırlar, m. sırası ile istasyon numarası, tarih, toplayıcı ve6. Taşlı Tepe çevresi, ağaçlandırma alanı, örnek numarası, endemizm durumu, makiler, çayırlar, m. fitocoğrafik bölgesi bilinenlerden ait oldukları7. Tavşantepe mevkii, Kovantaş Dere çevresi, fitocoğrafik bölgeler, varsa tehlike kategorileri makiler, dere kenarları. çayırlıklar, m. [15] belirlenmiş ve IUCN 2001 versiyonuna8. Üçdereağzı mevkii. çayırlar, dere kenarları, göre güncellenmiştir [16]. 120-I50 m. Bitki listesi verilirken Eğreltiler, Açık9. Kanyon içi, Ballıkaya Deresi çevresi, Tohumlular, Kapalı Tohumlular (İki Çenekliler kayalıklar, çayırlar, kurak yamaçlar, m. ve Tek Çenekliler) evrimsel sırası izlenmiş, 10. Ballıkaya Tepesi çevresi, nemli vadiler, ancak bu gruplar kendi içlerinde Familya, Cins çalılıklar, m. ve Tür bazında alfabetik olarak sıralanmıştır. 11. Söğütlüce Dere mevkii, kayalıklar, çalılıklar, Listedeki bitkilerden yetiştirme (kültür formu) çayırlıklar, dere kenarları, m. olanlar (*) ile, A2 karesi için yeni kayıt olanlar12. Çardaktepe mevkii, makileı, kayalıklar, 150- ise (**) ile işaretlenmiştir. 200 m. 3. Kullanılan Kısaltmalar : Akdeniz elementi Bitki Listesi: PTERIDOPHYTA Adiantaceae Adiantum capillus-veneris L., 9, , G.A. 8818, 9, , G.A Aspleniaceae Asplenium onopteris L., 9, , G.A. 8271, 9, , G.A A. trichomanes L., 9, , G.A. 8269, 9, , G.A 8812, 9, Ceterach officinarum (DC.) Lam. & DC., 9, , G.A Equisetaceae Equisetum ramosissimum Desf., 11, , G.A Polypodiaceae Polypodium vulgare L. subsp. prionodes Rothmaler, 9, , G.A P. vulgare L. subsp. vulgare, 9, , G.A SPERMATOPHYTA GYMNOSPERMAE (CONIFEROPHYTA) Cupressaceae *Cupressus sempervirens L., 2, , G.A Juniperus oxycedrus L. subsp. oxycedrus, 1, , G.A. 8226, 3, , G.A Ephedraceae Ephedra campylopoda C.A. Meyer, 9, , G.A E. major Host, 11, , G.A. 9998, 9, , G.A,

4 G. Akaydın, E. Özmen ve B. Özüdoğru Pinaceae *Pinus maritima Mill., 6, , G.A ANGIOSPERMAE (MAGNOLIOPHYTA) DICOTYLEDONES (MAGNOLIOPSIDA) Amaranthaceae Amaranthus retroflexus L., 1, , G.A Anacardiaceae Pistacia lentiscus L., 2, , G.A P. terebinthus L. subsp. palaestina (Boiss.) Engler, 11, , G.A D. Apiaceae (Umbelliferae) Bupleurum setaceum Fenzl., 2, , G.A End. D. Eryngium creticum Lam., 11, , G.A. 9386, 11, , G.A D. Lagoecia cuminoides L., 2, , G.A Tordylum apulum L., 2, , G.A. 8654, 2, , G.A Turgenia latifolia(l) Hoffm., 2, , G.A.10095, 9, , G.A Araliaceae Hedera helix L., 11, , G.A. 9059, 9, , G.A Asteraceae Anthemis altissima L., 2, , G.A A. tinctoria L. var. pallida D.C., 4, , G.A. 8413a. A. tinctoria var. tinctoria, 4, , G.A. 8413b. Bellis perennis L., 6, , G.A. 8474, 6, , G.A B. sylvestris Cyr., 2, , G.A. 8289, 3, , G.A Calendula arvensis L., 1, , G.A Carduus pycnocephalus L. subsp. pycnocephalus, 2, , G.A Carlina corymbosa L., 11, , G.A. 9389, 1, , G.A C. lanata L., 1, , G.A Centaurea cyanus L., 3, , G.A C. diffusa Lam., 2, , G.A C. iberica Trev., 2, , G.A C. solstitialis L. subsp. solstitialis, 1, , G.A. 9396, 11, , G.A C. urvillei D.C. subsp. armata Wagenitz, 1, , G.A D. Chondrilla juncea L. var. juncea, 8, , G.A Chrysanthemum segetum L., 3, G.A Cichorium intybus L., 11, , G.A Cirsium creticum (Lam.) d Urv. subsp. creticum, 11, , G.A D. C. polycephalum D.C., 8, 125 m, , G.A End. D. CR Cnicus benedictus L. var. benedictus, 3, , G.A Conyza albida Wild., 9, , G.A Crepis foetida L. subsp. foetida, 9, , G.A C. foetida L. subsp. rhoeadifolia (Bieb.) Čelak., 2, , G.A C. micrantha Czer., 2, , G.A. 8397, 2, , G.A Crinitaria linosyris (L.) Less., 2, , G.A Crupina crupinastrum (Moris) Vis.,2, , G.A. 8607, 2, , G.A Evax pygmaea (L.) Brot., 2, , G.A Hedypnois cretica (L.) Dum.-Cours., 2, , G.A Hypochoeris glabra L., 1, , G.A. 8229, 9, , G.A Inula graveolens (L.) Desf., 9, , G.A D. I. germanica L., 11, , G.A I. heterolepis Boiss., 6, , G.A D. I. salicina L., 6, , G.A. 9072, I. viscosa (L.) Aiton, 8, , G.A D. Jurinea consanguinea DC., 2, , G.A J. mollis (L.) Reichb., 10, , G.A. 8900, 2, , G.A Lapsana communis L. subsp. intermedia (Bieb.) Hayek, 7, , G.A. 8686, Leontodon crispus Vill. subsp. asper(waldst. & Kit) Rohl. var. asper, 10, , G.A L. hispidus L. var. hispidus, 7, , G.A Av.- Sib. L. tuberosus L., 4, , G.A. 8440, 2, , G.A Logfia arvensis (L.) 8, , G.A L. gallica (L.) Cosson&Germ., 6, , G.A Matricaria chamomilla L. var. recutita (L.) Grierson, 3, , G.A Pallenis spinosa (L.) Cass., 10, , G.A Picris pauciflora Willd., 1, , G.A Pilosella auriculoides (A.F.Lang) Sell&West, 8, , G.A Pulicaria dysenterica (L.) Bernh, 9, , G.A Scolymus hispanicus L., 2, G.A Scorzonera laciniata L. subsp. laciniata, 5, , G.A S. sublanata Lipschitz, 4, , G.A D. Senecio castagneanus DC., 6, , G.A End. D. LC S. vernalis Waldst. &Kit., 8, , G.A. 8978b. S. vulgaris L., 8, , G.A. 8978a. Silybum marianum (L.) Gaertner, 2, , G.A Sonchus oleraceus L., 9, , G.A Taraxacum gracilens Dahlst., 2, , G.A DD. T. pseudobrachyglossum van Soest, 3, , G.A End. NT Tripleurospermum oreades (Boiss.) Rech., var. oreades 4, , G.A **T. parviflorum (Willd.) Pobed., 6, , G.A Xeranthemum annuum 10, , G.A. 9086b. X. cylindraceum Sm., 10, , G.A. 9086a. Betulaceae Alnus glutinosa (L.) Gaertner subsp. glutinosa, 9, , G.A Boraginaceae Anchusa azurea Miller var. azurea,9, G.A

5 Ballıkayalar Vadisi (Gebze-Kocaeli) nin Florası A. leptophylla Roemer&Schultes subsp. incana (Ledeb.) Chamb., 2, , G.A End. Ir.-Tur. A. undulata L. subsp. hybrida (Ten) Coutinho, 4, , G.A Echium italicum L., 6, , G.A E. plantagineum L., 11, G.A E. vulgare L., 10, , G.A Heliotropium supinum L., 9, , G.A Lithospermum purpurocaeruleum L., 6, , G.A Myosotis ramosissima Rochel&Schultes subsp. ramosissima, 4, , G.A Neatostema apulum (L.) Johnston, 3, , G.A Onosma echioides L., 4, , G.A. 8426, 3, , G.A **O. isauricum Boiss.& Heldr., 2, , G.A End. Ir.-Tur. LC Brassicaceae(Cruciferae) Alyssum strigosum Banks&Sol. subsp. strigosum, 9, , G.A Aurinia saxatilis (L.) Devs. subsp. orientalis (Ard.) Dudley, 9, , G.A Capsella bursa-pastoris (L.) Medik., 2, , G.A Cardamine hirsuta L., 1, , G.A Cardaria draba subsp.(l)desv. draba, 9, , G.A Clypeola jonthlaspi L., 2, , G.A Nasturtium officinale R. Br., 9, 08, , G.A. 8804, 11, , G.A Raphanus raphanistrum L., 12, , G.A Sisymbrium officinale (L.) Scop., 4, , G.A. 8779, 2, , G.A S. polyceratium L., 1, , G.A Turritis glabra L., 9, , G.A Campanulaceae Asyneuma linifolium (Boiss. & Heldr.) subsp. linifolium, 11, , G.A End.D.LR(lc) Campanula lyrata Lam. subsp. lyrata 6, , G.A End. LC. Legousia hybrida (L.) Delarbre, 2, , G.A L. speculum-veneris (L)Chaix, 2, , G.A Cannabaceae Humulus lupulus L., 9, , G.A Caprifoliaceae Sambucus ebulus L., 11, , G.A Caryophyllaceae Arenaria leptoclados (Reichb.) Guss., 4, , G.A **Dianthus andronakii Wor. ex Schischk., 1,13, 07, 2004, G.A End. DD. 283 D. carthusianorum L., 2, , G.A D. corymbosus Sibth. & Sm., 10, , G.A. 9088, 12, , G.A D. pinifolius Sibth. & Sm., 7, G.A NT. **Holosteum umbellatum L. var. glutinosum (Bieb.) Gay.,3, , G.A **Minuartia glomerata (Bieb.) Degen subsp. glomerata, 4, , G.A Moenchia mantica subsp. mantica (L.) Bartl., 4, , G.A Silene alba (Miller) Krause subsp. divaricata (Reichb.) Walters, 9, 17,06,2004, G.A S. gallica L., 7, , G.A. 8668, 4, , G.A S. vulgaris (Moench)Garke var. vulgaris, 9, , G.A Velezia rigida L., 11, , G.A. 9050, 3, , G.A Chenopodiaceae Beta trigyna Waldst. & Kit., 8, , G.A Chenopodium murale L., 9, , G.A Cistaceae Cistus creticus L., 2, , G.A. 8660, 4, , G.A. 8791, C. salviifolius L., 7, , G.A. 8697, 4, , G.A Fumana thymifolia (L.) Verlot var. viridis (Ten.) Boiss., 2, , G.A Helianthemum salicifolium(l)miller, 2, , G.A Tuberaria guttata (L.) Fourr. var. plantaginea (Willd.) Gross., 4, , G.A Convolvulaceae Calystegia silvatica (Kit.) Griseb., 10, , G.A Convolvulus arvensis L., 2, , G.A C.betonicifolius Miller subsp. betonicifolius, 2, , G.A C. cantabrica L., 10, , G.A. 8881, 1, , G.A Cornaceae Cornus sanguinea L. subsp. australis (C.A. Meyer) Jáv., 6, , G.A Corylaceae Carpinus betulus L., 9, , G.A Crassulaceae Sedum album L., 9, , G.A S.litoreum Guss., 8, , G.A S. obtusifolium C.A. Meyer, 11, , G.A S. pallidum Bieb. var. bithynicum (Boiss.) Chamberlain, 11, , G.A Ök. S. pallidum Bieb. var. pallidum, 6, , G.A. 8473, 9, , G.A S. sartorianum Boiss. subsp. sartorianum, 1, , G.A Dipsacaceae Knautia degenii Borbas, 8, , G.A End. LC. K. orientalis L., 11, , G.A D. Scabiosa columbaria L. subsp. columbaria, 2, , G.A. 8393b S. sicula L., 2, , G.A Tremastelma palaestinum (L.) Janchen, 2, , G.A. 8393a D. Ericaceae

6 G. Akaydın, E. Özmen ve B. Özüdoğru Arbutus andrachne L., 11, , G.A A. unedo L., 1, , G.A Erica arborea L., 3, , G.A. 8308, 4, , G.A. 8427, 6, , G.A E. manipuliflora Salisb., 1, , G.A. 8222, 12, , G.A Euphorbiaceae Andrachne telephioides L., 8, , G.A **Euphorbia cyparissias L., 4, , G.A Av.- Sib. E. falcata L. subsp. falcata var. falcata, 9, 08, , G.A E. falcata L. subsp. falcata var. galilaea (Boiss.) Boiss., 4, , G.A E. helioscopia L., 2, , G.A E. heterophylla L., 10, , G.A E. terracina L., 2, , G.A Mercurialis annua L., 9, , G.A Fabaceae (Leguminosae) Anthyllis vulneraria L. subsp. praepropera (Kerner) Bornm., 7, , G.A **Argyrolobium biebersteinii Ball, 11, , G.A Astragalus hamosus Lam.ex Willk.& Lange, 4, , G.A. 8788, Chamaecytisus supinus (L.) Link, 6, , G.A **Coronilla parviflora Willd., 6, , G.A. 8481, 2, , G.A D. Dorycnium graecum (L.) Ser., 10, , G.A. 8895, 6, , G.A Ök. D. pentaphyllum Scop. subsp. herbaceum (Vill.) Rouy, 10, , G.A Galega officinalis L., 9, , G.A Genista carinalis Gris., 6, , G.A G. lydia Boiss. var. lydia, 7, , G.A G. tinctoria L., 10, , G.A. 9083, 9, , G.A Lathyrus digitatus (Bieb.) Fiori., 7, , G.A D. L. nissola L., 4, , G.A. 8428, 2, , G.A L. undulatus Boiss., 4, , G.A End. Ök. NT Medicago arabica (L.) Huds., 9, 08, , G.A M. orbicularis (L.) Bart., 2, , G.A. 8615, 4, , G.A M. polymorpha L. var. vulgaris(benth.) Shinners, 2, , G.A Melilotus officinalis (L.) Desr., 11, , G.A Onobrychis armena Boiss.& Huet, 4, , G.A End. LC O. caput-galli (L.) Lam., 8, , G.A O. oxyodonta Boiss., 10, , G.A. 8887, 2, , G.A Ononis ornithopodioides L., 1, , G.A O. spinosa L. subsp. leiosperma (Boiss.) Sirj., 2, , G.A Pisum sativum L. subsp. elatius (Bieb.) Aschers & Graebn. var. elatius,3, , G.A Psoralea bituminosa L., 10, , G.A. 8889, 1, , G.A Scorpiurus muricatus L. var. subvillosus (L )Fiori, 2, , G.A Spartium junceum L., 10, , G.A. 8883, 11, , G.A Trifolium campestre Schreb., 2, , G.A. 8619, 7, , G.A T. fragiferum L. var. pulchellum Lange, 7, , G.A T. globosum L., 3, , G.A T. nigrescens Viv. subsp. petrisavii (Clem.) Holmboe, 9, , G.A T. pallidum Waldst. & Kit., 2, , G.A T. pilulare Boiss., 7, , G.A T. repens L. var. giganteum Lag.-Foss., 9, , G.A T. stellatum L. var. stellatum, 2, , G.A. 8403, 3, , G.A T. tomentosum L., 8, , G.A T. uniflorum L., 4, , G.A Vicia cracca L. subsp. cracca, 6, , G.A. 8476, 10, , G.A V. cracca L. subsp. gerardii 7, , G.A V. lathyroides L., 7, 08,05,2004, G.A Fagaceae Quercus coccifera L., 2, , G.A Q. petraea (Mattuschka) Liebl. subsp. iberica (Steven & Bieb.) Krassiln, 11, , G.A Q. robur L. subsp. robur, 6, , G.A Gentianaceae Blackstonia perfoliata (L.) Hudson subsp. perfoliata, 9, , G.A Centaurium erythraea Rafn subsp. erythraea, 11, , G.A C. erythraea Rafn subsp. rumelicum (Velen.) Melderis, 6, , G.A Geraniaceae Erodium ciconium (L.) L Hérit., 1, , G.A. 8237, 2, , G.A E. cicutarium (L.) L Hérit. subsp. cicutarium, 9, , G.A E. malacoides (L.) L Hérit., 2, , G.A Geranium asphodeloides Burm. subsp. asphodeloides, 5, , G.A G. dissectum L., 2, , G.A. 8292, 9, , G.A G. purpureum Vill., 2, , G.A. 8651, 12, 17, , G.A G. pyrenaicum Burm., 11, , G.A G. rotundifolium L., 6, , G.A G. tuberosum subsp. tuberosum, 8, , G.A Globulariaceae Globularia trichosantha Fisch. & Mey., 2, , G.A. 8399, 6, , G.A Hypericaceae(Guttiferae) Hypericum cerastoides (Spach) Robson, 4, , G.A. 8439, 6, , G.A H. olympicum L. subsp. olympicum, 11, , G.A D. H. perfoliatum L., 9, , G.A H. perforatum L., 11, , G.A. 9064, 7, , G.A Illecebraceae Herniaria glabra L., 12, , G.A. 9124, 8, , G.A Lamiaceae (Labiatae) Acinos rotundifolius Pers., 3, , G.A Ajuga chamaepitys (L.) Schreber subsp. chia (Schreber) Arcangeli, 2, , G.A A. orientalis L., 1, 13, 07, 2004, G.A **Ballota nigra L. subsp. nigra, 11, , G.A

7 Ballıkayalar Vadisi (Gebze-Kocaeli) nin Florası Calamintha nepeta (L.) Savi subsp. glandulosa (Req.) P.W. Ball, 2, , G.A **Clinopodium vulgare L. subsp. vulgare, 11, , G.A **Coridothymus capitatus (L.) Reichb., 2, , G.A Lamium purpureum L. var. aznavourii Gand. ex Aznav., 9, , G.A End. Ök.CR L. purpureum L. var. purpureum, 1, , G.A. 8238, Lycopus europaeus L., 11, , G.A , Mentha pulegium L., 3, , G.A M. spicata L. subsp. spicata, 2, , G.A. 9409, 11, , G.A M. suavolens Ehrh., 9, , G.A Origanum vulgare L. subsp. viride (Boiss.) Hayek, 11, , G.A Salvia tomentosa Miller, 11, , G.A S. virgata Jacq.,11, , G.A Ir.-Tur. Sideritis lanata L., 2, , G.A D. Teucrium chamaedrys L. subsp. chamaedrys, 2, , G.A T. scordium L. subsp. scordioides, 11, , G.A Thymus longicaulis C.Presl subsp. longicaulis var. subisophyllus (Borbas) Jalas, 9, , G.A Linaceae Linum bienne Miller, 2, , G.A L. corymbulosum Reichb., 2, , G.A L. nodiflorum L., 2, , G.A. 8626, 10, , G.A L. strictum L. var. spicatum Pers., 10, , G.A. 8897, 2, , G.A L. trigynum L., 10, , G.A Lythraceae Lythrum salicaria L., 9, , G.A. 9142, 11, , G.A Malvaceae Alcea pallida Waldst. & Kit., 1, 13, 07, 2004, G.A A. setosa (Boiss.) Alef., 2, , G.A D. Lavatera cretica L., 11, , G.A M. nicaeensis All., 2, , G.A M. sylvestris L., 2, , G.A. 8639, 8, , G.A Moraceae Ficus carica L. subp. carica, 11, , G.A Oleaceae Jasminum fruticans L., 6, , G.A. 8483, 3, , G.A. 8755, Ligustrum vulgare L., 10, , G.A. 8904, 6, , G.A Phillyrea latifolia L., 1, , G.A. 8225, 2, , G.A Onagraceae Epilobium hirsutum L., 9, , G.A. 9139, 3, , G.A Orobanchaceae Orobanche cernua Loefl., 3, , G.A. 8757, 7, , G.A O. ramosa L., 8, , G.A. 8771, 10, G.A Papaveraceae Hypecoum procumbens L., 11, , G.A Papaver rhoeas L., 2, , G.A Plantaginaceae 285 Plantago bellardii All., 4, , G.A D. P. coronopus L. subsp. commutata, 6, , G.A P. coronopus L. subsp. coronopus, 7, , G.A.9096 Av.-Sib P. lagopus L., 4, , G.A P. lanceolata L., 9, , G.A P. major L. subsp. major, 2, , G.A Platanaceae *Platanus orientalis L., 6, , G.A Plumbaginaceae Plumbago europaea L., 9, , G.A Polygalaceae Polygala monspeliaca L., 2, , G.A P. supina Schreb., 2, , G.A Polygonaceae Polygonum amphibium L., 11, , G.A P. salicifolium Brouss. ex Willd., 11, , G.A Rumex crispus L.,9, , G.A R. pulcher L., 7, , G.A R. tuberosus L. subsp. tuberosus, 4, , G.A Portulacaceae Portulaca oleracea L., 9, , G.A Primulaceae Anagallis arvensis L. var. arvensis, 4, , G.A A. arvensis L. var. caerulea (L.) Govan., 2, , G.A A. arvensis L. var. parviflora (Hoffmanns. & Link) Ces., 2, , G.A Cyclamen coum Miller var. coum, 1, , G.A Lysimachia punctata L., 3, , G.A Rafflesiaceae **Cytinus hypocistis L. subsp. kermesinus (Guss.) Wettst., 10, , G.A Ranunculaceae Anemone coronaria L., 1, , G.A Clematis vitalba L., 9, , G.A C. viticella L, 10, , G.A. 8913, 11, , G.A Delphinium peregrinum L., 11, , G.A Nigella arvensis L. subsp. glauca Boiss., 2, , G.A N. elata Boiss., 1, , G.A Ranunculus constantinopolitanus (DC.) Urv., 5, , G.A R. ficaria L. subsp. calthifolius (Reich.) Arc., 1, , G.A R. neapolitanus Ten., 7, , G.A R. repens L., 9, , G.A R. velutinus Ten., 4, , G.A Resedaceae Reseda lutea L. var. lutea, 2, , G.A Rhamnaceae Paliurus spina-christi Miller, 10, , G.A Rosaceae Agrimonia eupatoria L., 3, , G.A Crataegus microphylla C. Koch, 5, , G.A Ök. Flipendula vulgaris Moench., 6, , G.A Av.- Sib.

8 G. Akaydın, E. Özmen ve B. Özüdoğru Potentilla detommasii Ten., 2, , G.A. 8624, 3, , G.A P. inclinata Vill., 10, , G.A. 8905,11, , G.A. 9061a. P. recta L., 7, , G.A. 8689, 4, , G.A. 8790, 6, , G.A P. reptans L.,11, , G.A. 9061b. Pyracantha coccinea Roemer, 9, 08, , G.A. 8809, 10, , G.A Rosa canina L., 2, , G.A R. horrida Fischer,2, , G.A Rubus canescens DC. var. glabratus (Gordon) Davis & Meikle, 6, , G.A Euro.-Sib. R.sanctus Schreber, 8, , G.A Sanguisorba minor Scop. subsp. muricata (Spach) Brig., 2, , G.A Sarcopoterium spinosum (L.) Spach, 3, , G.A. 8307, 2, , G.A Rubiaceae Asperula arvensis L., 2, , G.A A. rumelica Boiss., 1, 13, 07, 2004, G.A A. tenella Heuffel ex Degen, 2, , G.A Crucianella angustifolia L., 9, , G.A Cruciata laevipes Opiz, 7, , G.A **Galium graecum L. subsp graecum, 7, , G.A D. G. verum L. subsp. verum, 10, , G.A. 8910, 1, , G.A Rubia peregrina L., 11, , G.A Sherardia arvensis L., 4, , G.A. 8438, 2, , G.A Salicaceae Populus alba L., 9, , G.A Santalaceae Osyris alba L., 1, , G.A Thesium arvense Horvátovszky, 4, , G.A Scrophulariaceae Bellardia trixago (L.) All., 10, , G.A. 8885, 2, , G.A Kickxia commutata (Bernh. Ex Reichb.) Fritsch subsp. graeca (Bory & Chaub.) R: Fernandes, 3, , G.A D. K. lanigera (Desf.) Hand.-Mazz., 2, , G.A **K. spuria (L.) Dumort. subsp. integrifolia (brot.) R. Frenandes, 2, , G.A Linaria genistifolia (L.) Miller subsp. genistifolia, 2, , G.A L. pelisseriana (L.) Miller, 4, , G.A. 8429, 7, , G.A Parentucellia latifolia (L.) Carvel subsp. latifolia, 3, , G.A Scrophularia canina L. subsp. bicolor (Sm.) Greuter, 2, , G.A D. S. cryptophila Boiss. & Heldr., 9, , G.A End. D. LC. Verbascum bugulifolium Lam., 6, , G.A. 8479, 7, , G.A **V. flavidum (Boiss.) Freyn & Bornm., 2, , G.A V. orientale (L.) All., 1, , G.A D. V. sinuatum L. var. sinuatum, 1, , G.A. 9391, 11, , G.A Veronica anagallis-aquatica L., 9, 08, , G.A V. hederifolia L., 9, , G.A V. montana L.,9, , G.A V. pectinata L. var. pectinata, 2, , G.A Solanaceae Solanum dulcamara L.,3, , G.A. 9448, 9, , G.A S. nigrum L. subsp. schultesii (Opiz) Wessely, 2, , G.A Ulmaceae Ulmus glabra Hudson, 11, , G.A Urticaceae Parietaria judaica L., 9, , G.A Urtica dioica L., 3, , G.A Valerianaceae **Valeriana dioscoridis Sm., 7, , G.A. 8477, 9, , G.A D. Valerianella pumila (L.) DC. & Lam., 4, , G.A V. rimosa Bast., 2, , G.A. 8398, 8, , G.A Violaceae Viola odorata L., 9, , G.A V. kitaibeliana Roem &Schult., 9, , G.A Vitaceae Vitis sylvestris Gmelin, 11, , G.A MONOCOTYLEDONES (LILIOPSIDA) Araceae Dracunculus vulgaris Schott, 9, , G.A D. Cyperaceae Bolboschoenus maritimus (L.) Palla var. maritimus, 9, , G.A **Carex acuta L., 7, , G.A C. brizoides L., 3, , G.A. 8734, 8, , G.A NT Isolepis cernua (Vahl) Roemer & Schultes, 7, , G.A Dioscoreaceae Tamus communis L. subsp. cretica (L.) Kit, 6, , G.A Iridaceae Crocus biflorus Miller subsp. biflorus, 3, , G.A D. C. pestalozzae Boiss., 1, , End. D. NT Iris sintenisii Jonka, 10, , G.A. 8880, 6, , G.A I. suaveolens Boiss. & Router, 4, G.A. 8445, 5, , G.A D. Romulea columnae Seb. & Mauri subsp. columnae, 3, , G.A Juncaceae Juncus acutus L., 12, , G.A. 9125a. J. articulatus L., 12, , G.A. 9125b. Liliaceae Allium scorodoprasum L. subsp. scorodoprasum, 1, , G.A A. sphaerocephalon L. subsp. sphaerocephalon, 1, , G.A Asparagus acutifolius L., 1, , G.A. 8227, 11, , G.A A. officinalis L., 2, , G.A Colchicum lingulatum Boiss. & Spruner ex Boiss., 9, , G.A D. Gagea bithynica Pascher, 1, , G.A End. D. LC

9 Ballıkayalar Vadisi (Gebze-Kocaeli) nin Florası Muscari comosum (L.) Miller, 4, , G.A M. neglectum Guss., 1, , G.A. 8234, 9, , G.A M. tenuiflorum Tausch, 7, , G.A. 8688, 10, , G.A Ornithogalum comosum L., 2, , G.A O. fimbriatum Willd., 1, , G.A D. O. montanum Cyr., 8, , G.A D. O. orthophyllum Ten., 2, , G.A O. sigmoideum Freyn & Sint., 9, , G.A O. wiedemanni Boiss., 4, , G.A. 8444, 3, , G.A Ruscus aculeatus L. var. aculeatus, 1, , G.A Scilla autumnalis L., 2, , G.A , 11, , G.A Orchidaceae Ophrys apifera Hudson, 7, , G.A O. mammosa Desf., 5, , G.A. 8470, 2, , G.A D. **O. sphegodes Miller, 10, , G.A Orchis coriophora L., 2, , G.A O. laxiflora Lam., 8, , G.A O. purpurea Hudson, 2, , G.A O. tridentata Scop., 2, , G.A Serapias cordigera L., 7, , G.A. 8700, 3, , G.A **S. parviflora Parl., 8, , G.A S. vomeracea (Burm. fil.) Briq. subsp. laxiflora (Soó) Gölz et Reinhard, 8, , G.A S. vomeracea (Burm. fil.) Briq. subsp. orientalis Greuter, 4, , G.A D. Poaceae (Gramieae) Aegilops geniculata Roth., 12, , G.A Agrostis stolonifera L., 7, , G.A Anthoxanthum odoratum L. subsp. odoratum, 4, , G.A Brachypodium sylvaticum (Hudson) P. Beauv., 11, , G.A Bromus arvensis L., 11, , G.A B. japonicus Thunb. subsp. japonicus, 2, , G.A Catapodium rigidum (L.) C.E. Hubbard ex Dony subsp. rigidum var. rigidum, 1, , G.A Chrysopogon gryllus (L.) Trin. subsp. gryllus, 8, , G.A Cynosurus cristatus L.,12, , G.A C. echinatus L., 7, , G.A. 8695, 10, , G.A Dactylis glomerata L. subsp. hispanica (Roth) Nyman, 2, , G.A Digitaria sanguinalis (L) Scop., 11, , G.A Gaudinia fragilis (L.) P. Beauv., 8, , G.A Hordeum bulbosum L., 11, , G.A Koeleria cristata (L.) Pers., 9, , G.A Phalaris minor Retz, 4, , G.A. 8431, 7, , G.A Phelum bertolinii DC., 2, G.A P. subulatum (Savi) aschers.& Graebn. subsp. subulatum, 1, G.A Phragmites australis (Cav.) Trin. ex Steudel, 11, , G.A Polypogon viridis (Gouan) Breistr., 9, , G.A Setaria viridis (L) P. Beauv, 6, , G.A Stipa bromoides (L.) Dörfler, 11, , G.A Taeniatherum caput-medusae (L) Nevski subsp. asper (Simonkai) Melderis, 8, , G.A Tragus racemosus (L) All., 9, G.A Vulpia ciliata Dumort. subsp. ciliata, 7, , G.A V. muralis (Kunth) Nees, 8, , G.A Tartışma ve Sonuç Araştırma alanında 2004 yılında yapılan floristik çalışmalarda toplanan 719 bitki örneğinin değerlendirilmesi sonucunda 74 familyaya ait 247 cins, 403 tür, 7 alt tür ve 6 varyete olmak üzere 416 takson tespit edilmiştir. Bu taksonlardan 7 si Pteridophyta, 409 u ise Spermatophyta divizyosuna aittir. Spermatophyta divizyosuna ait taksonların 5 i Gymnospermae(Coniferophyta), 404 ü Angiospermae (Magnoliophyta) alt divizyosuna aittir. Angiospermlerin ise 337 si Dicotyledones(Magnoliopsida), 67 si ise Monocotyledones (Liliopsida) sınıfındandır. Tablo 1 de görüleceği gibi, araştırma sonucunda tespit edilen taksonların fitocoğrafik bölgelere göre dağılımı şu şekildedir takson, (% 25.9) Akdeniz- 56 takson, (% 13.4) AvrupaSibirya elementi ve 3 takson, (%0.7) İran-Turan fitocoğrafik bölgesine aittir. 249 takson % 59.8 ise geniş yayılışlı veya fitocoğrafik bölgesi bilinmemektedir. Araştırma alanı Işık Dağı (Terkirdağ) Florası ile [17] kıyaslandığında her iki alanında Akdeniz fitocoğrafik bölgesinin etkisinde daha fazla kalmaları nedeniyle Akdeniz elementlerinin baskın olduğu, bununla beraber çalışma alanında Işık Dağına göre Avrupa-Sibirya fitocoğrafik bölge elementlerinin daha az olduğu görülmektedir. Araştırma alanının Akdeniz fitocoğrafik bölgesi ile Avrupa-Sibirya fitocoğrafik bölgesi arasında yer alması, bu bölge elementlerinin İran-Turan fitocoğrafik bölgesi elementlerinden

10 G. Akaydın, E. Özmen ve B. Özüdoğru belirgin bir şekilde daha fazla olmasını açıklamaktadır. Tablo 1. Araştırma alanında tesbit edilen taksonların fitocoğrafik bölgelere dağılımı ile yakın çevresindeki çalışmanın karşılaştırılması. Fitocoğrafik bölgeler Çalışma alanı takson sayısı - yüzde Işık Dağı (Tekirdağ) florası takson sayısı - yüzde Akdeniz 108 % %26.5 İran Turan 3 % % 2.9 Avrupa - Sibirya 56 % %24.2 Araştırma alanında tespit edilen familyalar tür sayısı bakımından kıyaslandığında en büyük familyaların sırasıyla; Asteraceae 61 (%14.6), Fabaceae 40 (%9.1), Poaceae 26 (%6.2), Lamiaceae 20 (%4.8), Scrophulariaceae 17 (%4.1) ve Brassicaceae 11 (%2.6) şeklinde olduğu görülür. Sıralamada ilk 3 basamakta yer alan Asteraceae, Fabaceae ve Poaceae familyalarının Türkiye florasında da en büyük üç familya olmaları bu sıralamanın sebeplerinden biridir. Alandaki en büyük familyalar tablo 2 de görülmektedir Tablo 2. Araştırma alanında tespit edilen, tür sayısı bakımından en zengin familyaların yakın çevresindeki çalışma ile karşılaştırılması. Familyalar Çalışma alanı takson sayısı yüzde Işık Dağı (Tekirdağ) florası takson sayısı - yüzde Asteraceae 61 % %8.1 Fabaceae 40 % %10.4 Poaceae 26 % %3.9 Lamiaceae 20 % %3.9 Scrophulariaceae 17 % %4.2 Brassicaceae 11 % %3.2 Araştırma alanında en çok türe sahip olan cinsler tablo 3 te de görüldüğü gibi Trifolium (10), Euphorbia (6), Geranium (6), Ornithogalum (6), Plantago (6), Sedum (6) dur. Bunları 5 er türle Centaurea, Inula, Linum ve Ranunculus cinsleri izler. Türkiye florasında da çok sayıda türle temsil edilen Trifolium cinsi bu çalışmada ve Işık Dağı (Tekirdağ) Florası nda da tür sayısı bakımından zengin cinsler arasında yer almaktadır. Tablo 3. Araştırma alanında tespit edilen, tür sayısı bakımından en zengin cinslerin yakın çevresindeki çalışma ile karşılaştırılması. Cinsler Çalışma alanı takson sayısı Işık Dağı (Tekirdağ) takson sayısı Trifolium 10 6 Euphorbia 6 7 Geranium 6 4 Ornithogalum 6 2 Plantago 6 1 Sedum 6 - Centaurea 5 4 Inula 5 1 Linum 5 1 Ranunculus 5 4 florası 288

11 Ballıkayalar Vadisi (Gebze-Kocaeli) nin Florası Araştırma alanında yetiştiği saptanan 16 takson endemik olup, 20 takson ise A2 karesi için yeni kayıttır. Yapılan bu araştırmanın Kocaeli ili ve Türkiye florasına bir nebze katkıda bulunacağı gibi, bir bölümü tabiat Parkı içerisinde bulunan araştırma alanına gelen ziyaretçiler içinde bir bilgi kaynağı olabileceği düşünülmektedir. Teşekkür Bu çalışmada, Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Birimi tarafından desteklenen 05A No lu proje kapsamında alınan mikroskoplar bitki örneklerinin teşhisleri için kullanılmıştır. Bu nedenle H.Ü. yöneticilerine teşekkür ederiz. Ayrıca Poaceae familyasına ait örneklerin teşhis ve kontrol aşamalarında yardımcı olan Prof. Dr. Musa Doğan a da katkılarından dolayı teşekkür ederiz. 6. Kaynaklar 1. Davis, P.H., ( ). Flora of Turkey and The East Agean Islands, vol. 1-9, Edinburgh Univ. Press, Edinburgh. 2. Dönmez, Y, (1979). Kocaeli Yarımadasının Bitki Coğrafyası, İ.Ü. Yayın No: 2620, Coğrafya Enstitüsü Yayın No: 112, İstanbul. 3. Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, (1995). Gebze ye ait Sıcaklık ve Yağış Değerleri, Ankara. 4. Ketin, I., (1983). Türkiye Jeolojisine Genel Bir Bakış. İTÜ Matbaası, Davis, P.H., Mill, R.R., Tan, K., (1988). Flora of Turkey and The East Agean Islands, (suppl.) vol. 10, Edinburgh Univ. Press, Edinburgh. 6. Güner, A., Özhatay, N., Ekim, T., Başer, K.H.C., (2000). Flora of Turkey and The East Agean Island, (suppl.), vol. 11, Edinburgh Univ. Press, Edinburgh. 7. Heywood, V.H., Tutin, G.T., Burges, N.A., al., ( ). Flora Europea, I-V, Cambridge Univ.Press. 8. Donner, J., ( 1985). Verbreitungskarten zu P.H. Davis Flora of turkey, 1-8 Linzer Biol. Beitr. 9. Yıldırımlı, Ş., (2000). The chorology of the Turkisch species of Boraginaceae family, OT Sistematik Botanik Dergisi, 7(2), Yıldırımlı, Ş., (2001). The chorology of the Turkisch species of Cactaceae, Callitrichaceae, Calycanthaceae and Campanulaceae families, Ot Sistematik Botanik Dergisi, 8(2), Yıldırımlı, Ş., (2002). The chorology of the Turkisch species of Caryophyllaceae, Casuarinaceae,Celastraceae,Ceratophyllaceae families, Ot Sistematik Botanik Dergisi Kaynak, G., Günay, R., Tarımcılar, G., Benlioğlu, O., Yılmaz, Ö., (2003). New floristic records for the grid square A2 (Bursa) and B3 (Uluborlu-Isparta), Ot Sistematik Botanik Dergisi, 10(2), Baytop, A., (1969). Trakya Florası Üzerine Bazı Notlar. III. Quelques Notes sur la flore de la Turquie d Europe. III. İ.Ü. Ecz. Fak. Mec. 5: Özhatay, N., (1975). Türkiye Florasına Katkılar. Contrubition to the flora of Turkey- in- Europe. İ.Ü. Ecz. Fak. Mec.11: Ekim, T., Koyuncu, M., Vural, M., Duman, H., Aytaç, Z., Adıgüzel, N., (2000). Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı, Türkiye Tabiatını Koruma Derneği ve Van 100.Yıl Ü., Ankara. 16. IUCN Red List Categories: Version 3.1. Prepared by the IUCN Species Survival Comission. IUCN, Gland, Switzerland and Cambridge. UK. 17. Eliçin, G., (1983). Işık Dağı (Ganos-Tekirdağ) nın Florası, İ. Ü. Yayın No: