İngilizce Akademik Yayın Hazırlama Eğitimi. Prof. Dr. Nurettin Demir Hacettepe Üniversitesi 14 Mart 2014 Cuma

Transkript

1 İngilizce Akademik Yayın Hazırlama Eğitimi Prof. Dr. Nurettin Demir Hacettepe Üniversitesi 14 Mart 2014 Cuma

2 Plan 1. Giriş 2. Yazı hazırlamada dikkat edilecek hususlar 3. Yayıma sunum 4. Değerlendirme 5. Editörlük 6. Yazar tutumları

3 1. Giriş

4 Amaç Sunumda bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi ndeki editörlük, Çeşitli dergilerdeki Yayın Kurulu üyelikleri, Yurt dışından ve içinden dergilerde, kurum ve kuruluş yayınlarındaki hakemlikler, Yurt dışından ve içinden yayınevleriyle ilişkiler, Jüri üyelikleri vs. Genel okumalar gibi farklı alanlarda edindiğim deneyimlerimden hareketle «İngilizce Akademik Yayın Hazırlama» konusunu ele almaya çalışacağım.

5 Amaç Deneyimlerimi paylaşırken aynı zamanda «yayın hazırlama» sırasında yapılması gerekenlerle yapılmaması gerekenler konusu üzerinde de durmaya çalışacağım.

6 bilig hakkında kısa bilgi Sunumun ağırlık noktasını bilig dergisindeki deneyimler oluşturacak. Ocak 2014 de 68. sayı basıldı yılında yayımlanan 25. sayıdan bu yana Yayın Kurulu üyesiyim (43 sayı) 2007 yılında basılan 42. sayısından bu yana Yayın Yönetmeni, 28 sayı.

7 bilig in Kısa Tarihi Şubat 1996, bilim kültür dergisi olarak yayın hayatına başlayan bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 1998 yılında yayımlanan 7. sayıdan itibaren Prof. Dr. Mümin Köksoy editörlüğünde akademik bir süreli yayına dönüşmüştür. 25. sayıdan (2003) itibaren benim de aralarında olduğum bir ekip dergide görev aldı.

8 bilig bilig, sosyal bilimlerin her alanından yazı alıyor. Türkiye nin pek çok üniversitesindeki araştırmacılardan ilgi görüyor yılında SSCI tarafından dizinlenmesi, dergi hakkında yaptığımız tanıtıcı etkinlikler, aşağıda bazılarından söz edeceğim ilkelere sıkı sıkıya bağlılık, şeffaf dergi yönetimi sonucunda gibi nedenlerle «seçkin üniversiteler»de ve «yurt dışında» da saygınlığı olan bir dergi.

9 bilig de görev almak sosyal bilimlerin farklı alanlardaki araştırma alışkanlıkları dergi-yazar ilişkisi, etik duyarlılık, yazı yayımlama alışkanlıkları, yazıların değerlendirilme süreçleri gibi akademik hayat için önemli pek çok konuda zengin bir deneyim ve gözlem yapma fırsatı veriyor.

10 bilig adresinde

11 Bir Dergiye Kimlerin Katkısı Olur Sahip Yayın Yönetmeni/Editör Yazı İşleri Müdürü, Sekreter(ler) Yayın Kurulu Danışma Kurulu Dil sorumlusu Teknik redaktör Yazarlar Geniş hakem kadrosu Okuyucular Sponsor Maddi destek sağlayıcı kurum ve kuruluşlar Matbaa çalışanları Reklam verenler Online dergi ise yazılımcılar...

12 Rekabet Halindeki Yazılar: Bilig Dergisi 2008 Makaleler OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK TOPLAM Gelen YK da Kabul YK'da ret Hakemler ret Basım kararı Basıma hazır 31 Yayımlanan Hakemlerde 61 Yazarlarda 2237-Proje Eğitimi Etkinliklerini Destekleme Programı 21

13 Bilig Dergisi 2009 Yılı Makale Bilgisi Makaleler OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK TOPLAM 41 Gelen YK da Kabul YK'da ret Hakemler ret Basım kararı Yeniden sun Yayımlanan Hakemlerde 48 Yazarlarda Proje Eğitimi Etkinliklerini Destekleme Programı

14 Bilig Dergisi 2010 Yılı Makale Bilgisi Makaleler OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK TOPLAM 18 Gelen YK da Kabul YK'da ret Hakemler ret Basım kararı Yeniden sun Yayımlanan Baskıya hazır Proje Eğitimi Etkinliklerini Destekleme Programı

15 2011, 2012, başvuru 80 i hakeme, 22 i yeniden sunum için yazara 61 basım kararı (2 si değerlendirme). 54 yazı basıldı başvuru 128'i hakeme 36 basım kararı. 56 yazı basıldı. 113 yazı hazır başvuru 144 ü hakeme, 194 Yayın Kurulunca ret 59 yazı yeniden sunum 73 hakemlerce ret 50 basım kararı. 54 makale basıldı. 91 Yazı hazır

16 2. Yazı hazırlamada dikkat edilecek hususlar

17 Yazıların Rekabeti Bütün dergilerde böyle bir yazı rekabeti olmayabilir veya bazı dergilerde çok daha fazla yazı rekabet edebilir. Ama her durumda bir yazı daha yayın sunulma aşamasında başka yazılarla rekabet içindedir. Nitelik ve süreklilik için de dergilerde yazı havuzu şarttır. Akademik yayın yapılmak istenince bu husus göz önünde bulundurulmalıdır.

18 İçerik Özgün mü? Konuyla ilgili mevcut yayınları eleştirel bir süzgeçten geçirmiş mi? Bilinenlere yeni bir şey katıyor mu? Bu yeni şeyi yeterince ortaya koymuş mu? Bir iç tutarlılığı var mı?

19 Etik Etik ihlal, ciddi hiçbir yayın organının hoşgörüsünün olmadığı bir konudur. Etik Çalıntı Çarpıtma Duplikasyon

20 Yazım Aşaması: Bölümleme Ne yazıldığı kadar nasıl yazıldığı da önemlidir. Başlıklar, bölümlemeleri açıkça gösterecek biçimde tutarlı olmalıdır. Bölümlemede iki hata Yetersiz bölümleme Aşırı bölümleme

21 Dil Açık, anlaşılır olmalı, Ağdalı bir dil kullanımından kaçınılmalı, Yazı akademik dil ve üslup açısından titiz bir şekilde okunmalı, ikinci bir kişiye/birkaç kişiye daha okutulmalı. Yabancı dilde yazılan yazılar mutlaka bir anadili konuşuruna okutulmalı.

22 Kurgu Bir akademik yazının, okuyucu tarafından da takip edilebilecek bir kurgusu olmalıdır. Alt alta sıralanmış görüşler olmamalı, alıntılar bir kurgu içinde bir araya getirilmeli

23 Alıntılar-1 Akademik araştırmalardaki en önemli sorunlardan biri kaynak kullanımıdır. Hangi kaynağa başvurulmalıdır? Hangileri göz ardı edilebilir? Yanlış örnekler: Sadece Türkçe kaynaklar Sadece bilinen yabancı dildeki kaynaklar. Başka endişelerle atıf yapılması gerektiği düşünülen kaynaklar.

24 Alıntılar-2: Gösterim Doğrudan alıntı. (İnalcık 2000: 20) Mealen alıntı. (İnalcık 2000: 20) Özetleme (İnalcık 2000). Dolaylı alıntı. (Hammer den aktaran İnalcık 2000: 20).. Bk. Krş.

25 Alıntılar-3: Gösterim (Tanpınar 2000, 20) (Tanpınar, 2000, 20) (Tanpınar 2000: 20) Önceden isim geçtiyse (2000: 20).

26 Doğru Kaynaklar Hangi dilde olduğuna bakılmadan yazıyı derinleştirecek kaynaklar kullanılmalı. Lüzumsuz alıntı olmamalı. Her cümleden sonra atıf olmamalı, birden çok kaynağa gönderme... (???? 2000: 20,???? 2000: 20,???? 2000: 20) Eleştirel okuma yapılmalı. Kendi görüşünü öne çıkarmalı.

27 Görsel Öğeler Akademik yayınlarda görsel ögelerin kullanımı Türkiye Kaynaklı yayınlarda çok ciddi bir sorundur. Düz bir metinde her bir görselin işlevi vardır: BÜYÜK HARF «tırnak» İtalik Koyu harf Çift vurgulama: tırnak +koyu, tırnak+eğik, koyu+eğik

28 Tasarım Örneği Öbür hayvanlar, «KUTUP AYISINA HAYRAN OLUR, ONUN» gibi olmaya çalışırlarmış. Artık kutup ayısı o kadar kendini beğenmeye başlamış ki postuna küçücük bir toz tanesi bile gelse, çok kızıyormuş. Gezgin şahin hep ikinci sırada oluyor, bu nedenle kutup ayısının gitmesini istiyormuş. Sonra gezgin şahin kutup ayısına bir oyun oynamış. Öyle bir ülke biliyorum ki orada hiç toz toprak, çamur yok. Kayalar ayna gibi, yerler bembeyaz. Senin beyazından bile daha beyaz. Kutup ayısı çok heyecanlanmış. Hemen o ülkeye gitmek istiyormuş. Bu yüzden gezgin şahin, kutup ayısı için bir balina tutmuş. olur, onun gibi olmaya çalışırlarmış. Artık kutup ayısı o kadar kendini beğenmeye başlamış ki postuna küçücük bir toz tanesi bile gelse, çok kızıyormuş. Gezgin şahin hep ikinci sırada oluyor, bu nedenle kutup ayısının gitmesini istiyormuş. Sonra gezgin şahin kutup ayısına bir oyun oynamış. Öyle bir ülke biliyorum ki orada hiç toz toprak, çamur yok. Kayalar ayna gibi, yerler bembeyaz. Senin beyazından bile daha beyaz. Kutup ayısı çok heyecanlanmış. Hemen o ülkeye gitmek istiyormuş. Bu yüzden gezgin şahin, kutup ayısı için bir balina tutmuş. Öbür hayvanları, kutup ayısına hayran

29 Dipnotlar Dipnot kullanımı bazı alanlarda çok yaygındır, örn. tarih. Dipnotlarda yazıyla doğrudan ilgisi olmayan konulara yer verilmemelidir. Numaralandırma ve numaraların yeri: Dipnot numaraları metin içinde olması gereken yerde verilecek (kelimeyle ilgiliyse kelimeden, öbekle ilgiliyse öbekten, cümleyle ilgiliyse cümlenin bittiğini gösteren noktadan sonra vb.).

30 Kaynaklar Tutarlı ve yayın ilkelerine göre düzenlenmeli. Sadece atıf yapılan yayınlar kaynaklara alınmalı, şişirilmemeli. Künye bilgileri eksiksiz olmalı. Hem dipnotlarda hem kaynakçada künye bilgileri verilmemeli. Künyeler doğru ve eksiksiz verilmeli. Yazar adları, yabancı isimler, terimler doğru yazılmalı.

31 İnce İşçilik veya Son Okuma Makale, üslup tutarlılığı, cümle düşüklükleri, noktalama işaretlerinin kullanımı açısından kontrol edilecek Tekrarlardan, yazıyla ilgisi olmayan, gereksiz ayrıntılardan arındırılacak. Makale, araştırma yöntemlerine uygunluk açısından gözden geçirilecek. Alandan başka birine okutmak gerekir.

32 Son öneri Hakem önerileri, editör önerileri göz önünde bulundurulmalı, ama yazı hakkında son söz sahibinin yazar olduğu unutulmamalı. Metin üzerinde editörlüğü zorlaştıracak gereksiz biçimlendirmeler (paragraf başında boşluk, tab vb.) kullanılmamalı.

33 3. Yayıma Sunum

34 Yayına Sunma Tercih edilen: Derginin yazı sunumuyla ilgili yönlendirmesine uymak, Dergi görevlileriyle yapıcı bir diyalog içerisinde kalmak. Yanlış örnekler: Araya birilerini koyma, Yazı gelmeden arama, aratma, Yazı için Yayın Kuruluna veya editöre baskı uygulamaya veya uygulatmaya çalışmak.

35 Bazı Sorular Kimler yazı gönderebilir? Yazının kabulünde unvan önemli mi? Kayırılan yazılar var mı? Kayırılan yazarlar olur mu? Kayırılan kurumlar var mı? Yazılara Yayın Kurulu dışında karışan olur mu?

36 4. Değerlendirme

37 Yazıların Değerlendirilmesi 1: Hakemlik Öncesi Dergiye uygunluk açısından bir ön değerlendirme (editör, alan editörü, dergide görevli başka bir eleman) Yayın Kurulu değerlendirmesi Kabul - ret - yeniden sunum

38 Yayın Kurulu Değerlendirmesi Derginin ilgi alanına uygunluk Yayınlanmamış olma Başka bir derginin incelemesinde olmama Başlık ve içerik Özgünlük Akademik dil Yayın ilkelerine uygunluk Yazı planı Kaynakça düzeni Literatür Özet Sonuç

39 Hakem seçimi Gizlilik Akademik yetkinlik Tarafsız değerlendirme yapması Tereddütlü durumlarda yayının kaynakçasında atıf yapılan yazarlar. Yayın Kurulundan hakem seçiminden kaçınma Aynı kurumdan olmama Yıllar içinde edinilen tecrübeler

40 Yazıların Değerlendirilmesi 2: Hakemlik Sonrası Olumlu hakem görüşü > basım kararı Olumsuz hakem görüşü > ret 1 olumlu 1 olumsuz > 3. hakem. sonuca göre ret veya kabul İstisnai uygulamalar: Hangi hakem daha yön gösterici bir inceleme yapmıştır? Önce bir hakem görüşünü alma

41 5. Editörlük

42 Editörlük Aşaması > Düzeltmeler için yazara > teknik redaksiyon Yazarla bağlantı, düzeltme isteği > editör: gerekirse yazarla bağlantı > matbaa > son okuma için yazara > editör okuması Editörlük aşamasında yazılar iptal edilebilir mi?

43 Editörlük Olmazsa olmazlar 1. Editöryal bağımsızlık 2. Sıkı sıkıya uyulacak, şeffaf ilkeler 3. Kontrol edilebilirlik, hesap verilebilirlik 4. Ciddiyet 5. Zaman 6. Duyarlılık.

44 Editörlükle İlgili Sorunlar Sözde editörlük Yazarların etik dışı talepleri Sosyal baskı Yazarların kariyer planına derginin/editörün sırtına yıkma çabası Kabul edilemeyecek talepler.

45 6. Yazar tutumları

46 Örnek-1: Derginin Yazarı Bilgilendirmesi Sent: Tuesday, October 16, :48 AM Dergimizde yayımlanmak üzere gönderdiğiniz / / isimli makalenizin inceleme süreci tamamlanmıştır. Makalenizle ilgili olarak birinci hakem makale kabul edilemez, ikinci hakem ise her iki değerlendirmesinde de önemli ve büyük değişikliklerle yeniden sunulmalıdır şeklinde görüş bildirmiştir. Yayın Kurulunda yapılan değerlendirme sonucunda makalenize dergimizde yer verememekten duyduğumuz üzüntüyü ifade eder, Türk Dünyasına yönelik yeni çalışmalarınızda buluşmak dileğiyle başarılar dilerim.

47 1. Yazı II. Yazı Geliş Tarihi Hakeme Gönderiliş Hakemin İncelemesi /? İkinci inceleme Yayımlanabilir kararı Yayın tarihi 61 Sayı, Bahar sayı için editörlük işlemleri başladı. Yazar Teknik redaktörümüze cevap vermedi. Sonraki sayıda bizzat yazıp sordum. Yazı geri çekildi. Ama yazar her fırsatta kendisine haksızlık yapıldığını, yazısının bekletildiğini anlatıyor. 3 ü Erdem de 4 ü bilig de olmak üzere 7 yazısı benim etkili olduğum dergilerde yayımlamıştı.

48 SORU & CEVAP

49 TEŞEKKÜR EDERİM Prof. Dr. Nurettin Demir Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü