VISUAL BASIC 6.0. Modül: Tek bir dosyada toplanan ve program n herhangi bir yerinden ça labilen prosedürler ve tan mlamalar toplulu u.

Transkript

1 VISUAL BASIC 6.0 Visual Basic karmak mantklara ve biçimlere sahip, Windows uyumlu uygulamalarn tasarmlar kolayla bir görsel dildir. Bu dilde program gelitirmenin ilk ad, kullann ekranda görmek istediklerini saptamak ve ekran tasar gerçekletirmektir. Bu programda her ey nesne olarak tanmlanmr (form, yaz kutusu, komut dümesi v.b.). Nesneler, kendilerine ilitirilmi olan olaylar (farenin tklanmas, farenin çift tklanmas gibi) tanyabilir ve yazlm olan komutlara göre tepki verebilir. Olaylar gerçekletiinde ilemler yerine getirilir, ve pencereler güncelletirilir. Sistem daha sonra yeni olaylar bekler. TEMEL KAVRAMLAR Form: Windows pencerelerinin Visual Basic'deki karr. Uygulama çalldnda formlar pencerelere dönüür. Her uygulama en az bir form içermek zorundadr. Prosedür: Komut cümlelerinden oluan program parçalarr. Modül: Tek bir dosyada toplanan ve programn herhangi bir yerinden çalabilen prosedürler ve tanmlamalar topluluu. Özellik (Property): davranlar tanmlayan nitelikler. Nesne karakteristiklerini (boyut, renk, konum, ) ve nesne Olay (Event): Nesnelerin alglayabildii eylemlerin adr. ARAÇ ÇUBUU VE KISAYOL TULARI ekil-1'de araç çubuu ve üzerindeki ksayol tular görüntülenmektedir. ekil-1. Araç Çubuu Araç çubuu üzerindeki ksayol tularn ilevleri soldan saa adaki gibidir: 1

2 Standart EXE Proje Ekleme - File/Add Project (File Menüsünden Add Project seçenei klanr) Form Ekleme - File/New Form Menü Tasar - Window/Menu Design - Ctrl+M Proje Aç - File/Open Project Proje Kaydet - File/Save Project Kes - Edit/Cut - Ctrl+X Kopyala - Edit/Copy - Ctrl+C Yapr - Edit/Paste - Ctrl+V Bul - Edit/Find - Ctrl+F Geri Al - Edit/Undo - Ctrl+Z Tekrar - Edit/Redo Balat - Run/Start - F5 Ara Ver - Run/Break - Ctrl+Break Sona Erdir - Run/End Proje Gezgini - View/Project Explorer Özellikler Penceresi - View/Properties Window - F4 Form Görüntü Penceresi - View/Form Layout Window Nesne Gezgini (tüm nesneleri gösterir) - View/Object Browser Araç Kutusu (kontrol nesnelerini içerir) - View/Toolbox Veri taban Balantlar - View/Dataview Window Proje ve Form Pencereleri Tüm Visual Basic bileenleri bir proje içerisinde bulunur. Proje yaratldktan sonra, proje penceresinde, o uygulamada yer alan formlar, modüller ve özel denetçiler listelenir. Listeden istenilen form seçildikten sonra View/Form ile formun kendisi ya da View/Code ile o forma ait kod görüntülenebilir. Formun üzerinde yer alan noktalara grid denir. Bu noktalar form üzerineyerletirilecek nesnelerin hizalanmas salar. ÖZELLKLER PENCERES Bir formun konumunu detirmek onun özelliini detirmek anlamna gelir. Özellikler penceresi açldnda ekil-2'deki gibi görüntülenir. Bak çubuu altndaki nesne kutusunda (Object Box) yer alan açklama nesnenin ad ve ne tip bir nesne olduunu belirtir. Örnein 2

3 ekil-2'deki "Form1 Form" açklamas seçili nesnenin bir form olduunu ve adn Form1 olduunu göstermektedir. Nesne kutusunu altndaki ayarlar kutusunda (Settings Box) ise pencerede o anda seçilmi olan ayarn deeri görüntülenir ve detirilebilir. Seçeneklerin çounluu kullanya düen liste olarak sunulur. Bu liste renkler için paleti görüntülerken, pencerenin görünür olma özellii için ise doru/yanl (True/False) olarak sunulur. Baz Form Özellik Tanmlar (Name): sim Appearance: Formun düz ya da 3-boyutlu görünmesini salar. BackColor: Artalan rengi BorderStyle: Kenar çizgisi biçimi Caption: Form Ba ControlBox: Pencere kontrollarn olup olmayaca belirler. Font: Yaz tipini belirler. Height: Formun yüksekliini belirtir. Left: Formun sol koordinat belirler. Top: Formun üst koordinat belirler Visible: Formu gizlemek ya da gizli formu görüntülemek için kullanr. Width: Formun geniliini belirtir. ekil-2. "Properties" Özellikler Penceresi Program Balatma Visual Basic program balattzda ekrana ekil-3'deki Yeni Proje Penceresi gelir. Eer Visual basic daha önceden çalyor ise ayn pencereyi File/New project seçenei ile de açabilirsiniz. Bu pencere seçenekleri ile proje tipini belirleyebilirsiniz. Normal proje için Standard.EXE, Internet ile ilgili projeler için Activex.EXE kullanz. 3

4 ekil-3. Yeni Proje Diyalog Penceresi ekil-4. Proje Tasarm Penceresi Proje açldktan sonra proje tasarm penceresi ekil-4'deki gibi ekrana gelir. Bu pencerenin ba Project1: Microsoft Visual Basic (Design) olarak görüntülenir. Daha sonra bu program çalldnda Design-Run olarak deecektir. 4

5 Bu yeni proje bir form ile balar. Genelde bu form programn balangç sayfas olur. Form penceresi dnda Tasarm Penceresi üzerinde projede yer alan formlar gösteren "Project1" adl proje penceresi, formun ekran üzerindeki boyutunu gösteren "Form Layout" penceresi ile nesne özelliklerini gösteren "Properties" penceresi yer alr. Tasarm penceresinin sol tarafnda ise nesne yarat için gerekli bir araç çubuu bulunur. Projeyi Saklama Projenin saklanmas için öncelikle projenin bileenleri (form, kod modülü, vs.) ayr ayr ait olduklar dosyalara saklanmal, daha sonra projenin kendisi proje dosyas olarak saklanmalr. Projeyi saklamak için File/Save Project menü seçenei ya da araç çubuu üzerindeki Save Project dümesi tklanr. Her proje bileeni için ard ardna ekil-5'deki Yeni Adla Proje Saklama Diyalog kutusu ekrana gelecektir. Bu kutu üzerinde her dosyann ad ve yerini belirlemeniz gerekmektedir. ekil-5. Yeni Adla Proje Saklama Penceresi Formlar Programlama 5

6 Formlar 20'den fazla olaya tepki verebilirler. Bu tepkinin ne olaca kodlama ile belirtebilirsiniz. Örnein, kullan form üzerindeki herhangi bir bölgeyi tkladnda bir mesaj görüntüleyebilirsiniz. Kodlamay yapabilmek için formu çift tklamak ya da View/Code komutu kullanmak yeterlidir. Bu komut çalldnda ekil-6'daki pencere ekrana gelir. Bu pencerenin üst sandaki "Object" ksmnda formda yer alan tüm nesnelerin listesi, soldaki "Proc" ksmnda ise nesnenin tanyaca olaylar bulunur. ekil-6. Form Kod Penceresi Form tklandnda "Fareyi tkladz" mesaj vermek için gerekli kod adadr: Sub Form_Click Print "Fareyi tikladiniz." 6

7 Örnek Form Olaylar Activate Formun etkin pencere olmas Click Form üzerinde farenin tklanmas DblClick Form üzerinde farenin çift tklanmas Deactivate Formun edilgen olmas GotFocus Form denetçilerinin edilgen, formun etkin olmas KeyDown Odak form üzerinde iken klavye tuuna baslmas KeyPress Odak form üzerinde iken klavye tuuna basp braklmas KeyUp Odak form üzerinde iken herhangi bir tua baslmas yada braklmas Load Form penceresinin açlmas LostFocus Odan formdan baka bir nesneye kaymas MouseDown Farenin bir tuuna baslmas MouseMove Farenin hareket ettirilmesi MouseUp Farenin baslan tuunun braklmas Unload Formun kapatlmas Circle Cls Hide Line Move Print PrintForm Refresh Scale SetFocus Show TextHeight TextWidth Örnek Form Yöntemleri Form üzerine daire, elips ya da yay çizer Form üzerindeki tüm yaz ve resimleri siler Formu gizler fakat kapatmaz Form üzerinde çizgi ya da dikdörtgen çizer Formu hareket ettirir O andaki renk ve yaz boyunu kullanarak form üzerine yaz yazar Formu ekranda göründüü gibi yazya yollar Formun kendini yeniden çizmesini salar Formun koordinat sistemlerini tanmlar Odan forma kaymas salar Formun görüntülenmesini salar Yaz boyunu belirler Yaz uzunluunu belirler 7

8 Kullan Etkileimi Kullandan bilgi almak için kontrol nesneleri kullanr. Bu kontrol nesneleri ekil-7'de görüntülenmektedir. Gösterici (Pointer) Etiket (Label) Çerçeve (Frame) aret Kutusu (CheckBox) Çekme Liste (ComboBox) Resim Çerçevesi (PictureBox) Yaz Kutusu (TextBox) Komut Dümesi (CommandButton) Seçenek Dümesi (OptionButton) Liste (ListBox) Yatay Kaydrma Çubuu (HScrollBar) Düey Kaydrma Çubuu (VScrollBar) Zamanlay (Timer) Dizin Listesi (DirListBox) ekil (Shape) Resim (Image) Sürücü Listesi (DriverListBox) Dosya Listesi (FileListBox) Çizgi (Line) Veri Denetçisi (Data) OLE Denetçisi (OLE) ekil-7. Kontrol Nesnelerinin Yer Ald Araç Çubuu Bir Nesnenin Tanmas ve Boyutlandlmas Bir nesnenin tanma ve boyut detirme ilemleri grafik nesnelerinki ile aynr. stenirse birden fazla nesne Ctrl tuu bas tutularak seçilir ve grup halinde tama ya da boyut detirme ilemi gerçekletirilebilir. Etiket Kullanya bilgileri ve yazlar görüntülemek için kullanr, burada bilginin kullan tarafndan detirilmesi olas deildir. Etiket Ekleme Yaz kutularn ilevini belirlemek için her yaz kutusu ile birlikte bir adet etiket kutusuna gereksinim vardr. Araç çubuu üzerinde etiket kutusu dümesini tklayz. Farenin imlecini form üzerine, kutuyu koyacaz yerin bir köesine götürünüz. Fareyi tklayarak parma brakmadan kutunun kar köesi olacak yere kadar sürükleyiniz, ve fare dümesini brakz. 8

9 Etiket kutusunun özellikleri "Properties" penceresinde görüntülenir. Nesnenin ad "Name" ile belirlenir, etiketin ekranda gözükecek yaz ise "Caption" bölümüne yazr. Yaz Kutusu Kullandan yaz olarak bilgi almak ve yine bilgileri kullanya göstermek için kullanr. Yaz kutusunun özellikleri yine "Properties" penceresinden detirilir. Yaz kutusuna girilen bilgi saysal bilgi de olsa karakter dizini olarak kabul edilir. Aritmetik ilem yaplaca takdirde sayya çevrilmelidir (Val komutu ile). Yaz kutularn ismi vardr ancak bak - "Caption" özellii bulunmaz. Yaz Kutusu Ekleme Araç çubuu üzerinde yaz kutusu dümesini tklayz. Farenin imlecini form üzerine, kutuyu koyacaz yerin bir köesine götürünüz. Fareyi tklayarak parma brakmadan kutunun kar köesi olacak yere kadar sürükleyiniz, ve fare dümesini brakz. Komut Dümesi Kullann tklamas ile çeitli ilevlerin çalrmas salayan dümelerdir. Komut dümelerinin üzerine komutun ilevini belirten yazlar bak-caption özellii ile ilitirilir. Bak yaz dümenin ortasna yazr. Bak dümenin standart boyundan geni ise boyutlandrma otomatik olarak yaplmaz. Bunu sizin yapmanz gerekir. Bak üzerinde bir karakterin alt çizmek için o karakterin önüne & iareti konur, ve o karakter alt çizili olarak yazr. Böylece komut Alt tuu ile alt çizili karakterin klavyeden baslmas ile de çalr. &Son -- Son -- Alt+S ile Son komutu gerçekleir ve program sona erer Komut Dümesi Ekleme Araç çubuu üzerinde komut dümesi dümesini tklayz. Farenin imlecini form üzerine, dümeyi koyacaz yerin bir köesine götürünüz. Fareyi tklayarak parma brakmadan dümenin kar köesi olacak yere kadar sürükleyiniz, ve fare dümesini brakz. PROGRAMLAMA TEMELLER 9

10 Cümleler Bir cümleyi yazp Enter tuuna bastzda o komut cümlesi deerlendirilir ve yazm yanllar saptanr. Büyük küçük harf ayr yaplmaz. Komutun ilk harfi otomatikman büyültülür. Komut olmayan açklama satrlar için tek trnak, Rem ya da Remark kullanr. Rem Yardm Dümesi ' Bu düme tklannca çalr. Print "Yardm yok" 'satr arasna da açklama koyabilirsiniz Dekenler Kullandan alnan bilgiler ve hesaplama sonuçlar deken denilen geçici bölgelerde tutulur. Deken adlar en fazla 255 karakter olabilir. Deken ad bir alfabe karakteri ile balamalr. Dekenin özellikleri ise ada verilen listedeki gibi belirlenir: s -String : Karakter dizisi n - Integer : Tamsay ( ) l - Long : Uzun Tamsay (yaklak +/- 2 milyar) f - Single : Tek Duyarl Ondalkl Say (floating)(1e-45, 3E38) d - Double : Çift Duyarl Ondalkl Say (floating)(5e-324 )1.8E308 c - Currency : Para deeri ($) (xxxxxxxxxxxxxxx.xxxx) b - Boolean : Doru/Yanl (true-false 0/-1) v- Variant : Deken d - Date : Gün ve saat bilgisi (1/1/100 den 12/31/9999 a kadar) Deken Tanmlar Bir formda tanmlanan deken o formda yaratlacak tüm prosedürlerde kullanlabilir. Bir prosedürde Dim ya da Private ile yerel olarak tanmlanan deken ise sadece o prosedür için tanml kalr. Genel tanmlarn ktlanmas kod hatalarn ayklanmas açndan kolaylk getirir. Bu nedenle yalnzca prosedür içinde kullanlacak dekenler yerel olarak tanmlanmalr. Heryerde (formlar aras) kullanlabilecek deken tanmlamas ise Public ile tanmlanmalr. Dim dekenad [As dekentipi] [, dekenad2 [As dekentipi2]] Private dekenad [As dekentipi] [, dekenad2 [As dekentipi2]] 10

11 Public dekenad [As dekentipi] [, dekenad2 [As dekentipi2]] Buna göre dolar olarak gösterilecek para dekeni tanu olabilir: Dim cpara As Currency Atama ve Özellik Belirleme Dekenlere deer atamas için "=" ya da "Let" deyimi kullanr. Dekenin ad eitliin sa tarafnda, deeri ise sol tarafnda olmalr. Faiz =.6 Let Faiz =.6 Yardm.Caption = "&Yardm" 'Yardm dümesinin ba belirler Yardm.Left = Yardm.Left-200 ' Yardm dümesini 200 piksel sola alr Yardm.Visible = False ' Yardm dümesini gizler Yardm.TabStop = False ' Tab ile bu dümeye geçilmez ' Alttaki komut yardm dümesi gizli ise görüntüler, deilse gizler Yardm.Visible = Not(Yardm.Visible Saylar ve lemler Tamsay (Integer) dekenlere reel say atandnda tamsayya yuvarlanarak atanr. Deken tipine uymayan bir atama yapr ise sistem uyar verir. Dim Sayi As Integer Dim Yil As String Sayi = ' Yanl, en fazla Sayi = 32.2 ' 32 olarak atanr Sayi=Val("1994") ' 1994 deeri atanr Yil = Str$(1994) ' "1994" deeri atanr Aritmetik ilemlerde parantezlerin öncelii vardr. Parantez yok ise yukarda belirtilen öncelik ralar uygulanr. Ayn öncelik srasna sahip olan ilemler soldan saa doru gerçekletirilir. Aritmetik Operatörler ve Öncelik Sras 1 ^ Üs alma 2 - Negatif saylar gösterme 11

12 3 * Çarpma 3 / Bölme 4 \ Tamsay bölme 5 Mod Kalan bulma (5 Mod 2 = 1) (Tamsay) 6 + Toplama 6 - Çkartma Farkl tipte iki sayya ilem yapldnda sonuç saylardan daha duyarl olan tipte olur. Duyarlk sras Integer, Long, Single, Double ve Currency'dir. Komut lemleri Kodlama Visual Basic'de nesnelere hangi durumlarda hangi ilemleri yapaca kodlama ile belirtilir. Bunlar nesnenin üzerine farenin gelmesi, nesnenin tklanmas ya da nesnenin çift tklanmas gibi durumlar olabilir. Bir komut dümesini kodlamak için: Dümeyi çift tklayz. Kod penceresine gerekli kodu giriniz. lk olarak ekrana gelen prosedür tklama için olacaktr. Deik olaylar için sadaki prosedür düen listesini tklayarak dier durumlar seçip deik kodlar yazabilirsiniz. lk satrdaki Private Sub xxxx_click() komutu bu prosedürün xxxx komut dümesi klandnda çalacak prosedür olduunu belirtir. En alt satrdaki komutu ise prosedürün bittiini göstermektedir. Bir dier komut dümesine kod yazmak için kod penceresini kapattktan sonra, o dümeyi çift tklayarak, ya da açk olan kod penceresinin sadaki nesne düen listesini tklayarak ve istenilen nesneyi seçerek de prosedürü yazabiliriz. Diyalog Pencereleri 12

13 Yaz kutusu dnda kullandan bilgi almak için diyalog pencereleri kullanlabilir. Bunun için kullanlan fonksiyon InputBox (kullann girdii biçimde atanr) ya da InputBox$ (karakter olarak atanr) dr. InputBox$ (Açklama$[,[Bak$][,[lkDeer$][,x%,y%]]]) Sub Form_Load 'Form görüntülendiinde ad soran diyalog penceresi ekrana gelir. Ad = InputBox$("Lütfen ad giriniz:", "Ad", "Damla Buket") Prosedür Kodu Bu kmda program için gerekli hesaplamalar yazlacaktr. Programn içine yazlacak olan açklamalar için satn en soluna tek trnak iareti koymak yeterlidir. Yaz kutusundan gelen deerlerin say deerine çevrilmesi için gerekli komut Val komutudur. "txtsure" yaz kutusunun deerini bir dekene atamak için adaki komut kullanlabilir: ' Sure deerini dekene atar nsure = Val(txtSure.Text) Programn Çallmas Bir program 3 ekilde çallabilir: 1. Visual Basic araç çubuu üzerindeki "Start" dümesine basz. 2. Run/Start menü seçeneini tklayz. 3. Klavyede F5 tuuna basz. Hata olduu takdirde bunlar bir pencerede görüntülenecektir. 13

14 KRED GER ÖDEME PLANI PROJES Bu projenin amac ekil-8'deki gibi bir form oluturmak, kullandan anapara, yllk faiz oran, ve faiz süresi (yl baznda) bilgilerini alarak, aylk ödemeleri hesaplamaktr. Bu projede kullandan anapara bilgileri "Anapara", Yllk faiz oran bilgileri "Yillik Fazi Orani", ve yl baznda faiz süresi bilgisi "Faiz Suresi (Yil)" yaz kutular ile alnacaktr. Hesaplama ilemi "Hesaplama" komut dümesi ile balatlacaktr. Sonuç yine "Aylik Odeme Miktari" yaz kutusu ile görüntülenecektir. Programdan ç için "Cikis" komut dümesi kullanlacaktr. ekil-8. Kredi Geri Ödeme Plan Projesi Projeyi Kaydetme "Kredi Geri Ödeme Plan" projesinin saklanmas için gerekli dümeye basldnda öncelikle form daha sonra da proje için diyalog kutular ekrana gelecektir. Bu ilemde form için dosya ad olarak "krediana" (uzant.frm olacaktr) kullanz ve dosyay "My Documents" altnda "krediproje" adl bir klasör yaratarak, bu klasöre saklayz. Daha sonra ekrana gelen proje diyalog kutusunda ise dosya ad için "krediproje" (uzant.vbp olacaktr) yazz ve Save tuuna basz (dosya ayn klasöre saklanacaktr). Yaz Kutusu Ekleme Proje için gerekli olan 4 yaz kutusunu formun solunda etiketlere yer brakacak ekilde yarattktan sonra bu kutulara anapara için "txtanapara", yllk faiz oran için "txtfaiz", faiz süresi için "txtsure", ve ödemeler için "txtodeme" isimlerini "Name" seçenei ile veriniz. "Text" seçeneinde yer alan "text" yaz siliniz. Bu alan kutunun bir yaz ile dolu olarak gelmesi istenirse kullanr. Etiket Ekleme 14

15 Proje için gerekli olan 4 etiket kutusunu formun sana ve yaz kutularn soluna gelecek ekilde yarattktan sonra bu kutulara anapara için "lblanapara", yllk faiz oran için "lblfaiz", faiz süresi için "lblsure", ve ödemeler için "lblodeme" isimlerini veriniz. Ekran görüntüsü için ise "Caption" özelliklerine anapara için "Anapara", yllk faiz oran için "Yllk Faiz Oran (%)", faiz süresi için "Faiz Süresi (Yl)", ve ödemeler için "Aylk Ödeme Miktar" deerlerini giriniz. Komut Dümesi Ekleme Hesaplama ve programdan ç için gerekli 2 komut dümesi yaratz. Hesaplama dümesinin "Name" özelliine "cmdhesap", "Caption" özelliine ise "Hesaplama" giriniz. dümesinin "Name" özelliine "cmdcik", "Caption" özelliine ise "Ç" giriniz. Komut lemleri Kodlama Projenin "Ç" dümesini çift tklayz. Private Sub cmdcik_click() komutu ile komutu arasna programdan ç için gerekli "end" komutunu yazz. Proje için gerekli deken tanmlar adaki gibi yapz: Dim canapara As Currency Dim ffaiz As Single Dim nsure As Integer Dim codeme As Currency Prosedür Kodu Projede canapara deeri txtanapara yaz kutusundan alnacaktr. ' Anapara deerini dekene yükle canapara = Val(txtAnapara.Text) Dier hesaplama kodlar ise adaki gibidir: 'Yüzde faiz oran ondalk deere çevir ffaiz = Val(txtFaiz.Text) / 100 'Yllk faiz oran ayla çevir ffaiz = ffaiz / 12 'Toplam yl süresini aya çevir nsure = Val(txtSure.Text) * 12 'Aylk odemeleri hesapla codeme = canapara * (ffaiz / (1- (1+fFaiz) ^ -nsure)) 15

16 txtodeme.text = Format(cOdeme,"Fixed") Programn Çallmas Start" dümesini tklayarak projeyi çalz. Anapara için , faiz oran için 9.75, süre için ise 30 deerlerini giriniz. Aylk ödemeler olmalr. FORMAT: Format (1234, $#,###.00 ) Biçime 0 konduunda rakam olmasa bile 0 mutlaka görüntülenir. $1, Format (1234, $#,###.## ) Biçime # konduunda rakam olmazsa görüntülenmez. $1,234 Format (234, $#,###.00 ) $ Format ( , $#,###.00 ) $1,234, Format(1234, Currency ) $1, veya 1.234,00 TL (Türkçe) FormatNumber (1234) 1, veya 1.234,00 (Türkçe) FormatDateTime( 20:10, vblongtime) 20:10:00 16

17 FORM ÖZELL DERME PROJES (Program Çalrken) Bu örnekte formun genilii ile ilgili bilgi kullandan alp, buna göre form özelliini detiren program yazlacaktr. Form ilk açldnda ekrann sol üst köesinde ve boyutlar demez olarak görüntülenecektir. Form (Ornek1) üzerinde bir yaz kutusu (txtgenis-name), bir etiket (Istenilen Genislik- Caption, lblgenis-name) ve bir komut dümesi (Formu Genislet-Caption, cmdgenis-name) olacaktr. Form Prosedürü Sub Ornek1_Load Ornek1.Top = 0 Ornek1.Left = 0 Ornek1.BorderStyle = 0 Ornek1.ControlBox = 0 Komut Dümesi Prosedürü Sub cmdgenis_click ' Formun geniliinin 500'den fazla olmamas için denetleme If Val(txtGenis.Text) > 500 Then Ornek1.Width =500 Else Ornek1.Width = Val(txtGenis.Text) End If 17

18 SEVML BR UYGULAMA 1. Yeni bir proje yaratz. 2. Form üzerine bir zamanlay ve bir resim denetleyicisi koyunuz. 3. Resmin "Picture" özelliinin yanndaki dümeyi tklayz. 4. "Load Picture" diyalog pencerei ekrana geldiinde VisualBasic\Graphics\Icons\Misc dizininden face03.ico resmini seçiniz. 5. da verilen kodlar gerekli yerlere yazz. Dim xchange As Integer Dim ychange As Integer Private Sub Form_Load xchange=100 ychange=100 Private Sub Timer1_Timer() Image1.Left = Image1.Left + xchange Image1.Top = Image1.Top + ychange If Image1.Left > Me.ScaleWidth Then xchange=xchange * -1 If Image1.Left < 0 Then xchange=xchange * -1 If Image1.Top > Me.ScaleHeight Then ychange=ychange * -1 If Image1.Top < 0 ychange=ychange * "Timer Control" özellikler penceresinde "Interval" özelliini "True" yapz. Program çalrdzda, resim ekran üzerinde hareket edecek ve formun bir kenarna çarptnda yön detirecektir. 18

19 ACCESS'DEN VER AKTARIMI ÖRNE Veri tabanndan bilgi aktar için kullanacaz komutlar OpenDatabase, ve OpenRecordset'dir. Veri taban (Db) ve kayt kümesi (Rs) genel tanmlar yapldktan sonra, bu tanmlardan veritaban için OpenDatabase tan, kayt kümesi için de Open Recordset tan yaplmalr. OpenRecordset tannda kullanlan "snapshot" dosya açldnda aktif olan kaydn bir kopyas alr. Bu örnekte tek kaytlk bir veritaban kullanlacak ve o bilgi görüntülenecektir. Tüm kaytlarn görüntülenmesi ilemi bir döngü ile aktif kayt ilerletilerek yaplmalr. Visual Basic Program'na Access veritabanndan veri aktar gerçekletirmek için öncelikle bir veri taban hazrlamamz gereklidir. Access Veri taban hazrlama ilemleri: 1. Access'de "c:\mydocuments" dizini altna "ornek.mdb" dosyas açz. 2. Tables/New/Design seçenekleri ile tablo tasar penceresini aktif hale getiriniz. 3. "Field Name" kolonuna "Yazi" yazz. 4. "Data Type" kolonunda "Text" seçiniz. 5. Tabloyu kapatz ve saklama penceresi geldiinde tabloyu "tblornek" ad ile saklayz. 6. Ana anahtar seçimi için "No" yantlayz. 7. Tablonuzu "Open" ile açz. lk satra "Veri Aktarm Denemesi" yazz. 8. Access'den çz. Visual Basic'de ise adaki ilemleri gerçekletiriniz: 1. Yeni bir proje açz. Projeyi "ornek" olarak yine "c:\mydocuments" dizinine saklayz. 2. Form_Load Prosedürü'ne eklenecek kod: Dim Db as Database Dim Rs as Recordset 3. Formun üzerine bir etiket ve 2 komut dümesi yerletiriniz. 4. Etiket özellikleri: Caption = (Bo olacak) Name = Label1 (Ayn kalacak) 19

20 BorderStyle = 1 Appearance = 0 5. Birinci komut dümesi özellikleri: Caption = Veri Al Name = Command1 (Ayn kalabilir) 6. kinci komut dümesi özellikleri: Caption = Cikis Name = Command2 (Ayn kalabilir) 7. Birinci komut dümesi Click_Prosedürü Set Db = OpenDatabase("c:\MyDocuments\ornek.mdb") Set Rs = Db.OpenRecordset("tblornek",dbopensnapshot) Label1.Caption = Rs!Yazi 8. kinci komut dümesi Click_Prosedürü: End 9. Project/References menü seçeneinden sonra liste üzerinde "Microsoft DAO 3.51 Object Library" seçeneini iaretleyiniz. 10. Program saklayz. Program çalrdktan sonra "Veri Al" dümesine bastzda ekil-9'daki görüntü oluacaktr. ekil-9 Veri Tabanndan Veri Aktarm Örnei 20

21 VER TABANINDA ARAMA YAPMA ÖRNE Bir kayt bilgisinin veri tabannda olup olmad belirlemek için arama ilemi yapmanz gerekmektedir. Bu ilem için öncelikle aranacak bilginin bir yaz kutusu ile kullandan alnmas daha sonra da veri tabannda arama yaplmas gerekmektedir. Bilginin bulunup bulunmad bilgisi yine yaz kutusu ile kullanya verilebilir. Arama için yapacaz ilemler adaki gibidir: 1. "ornek.mdb" veritabanna "deneme" ve "veri aktarim" olmak üzere iki adet kayt daha giriniz. 2. "ornek.frm" üzerine bir yaz kutusu ekleyiniz, "Text" özellii bo olsun. 3. "ornek.frm" üzerine bir komut dümesi ekleyiniz, "Caption" özellii ara olsun. Bu komuta adak prosedürü ekleyiniz. Private Sub Command3_Click() Set Db = OpenDatabase("c:\bg\telif\vb\ornek.mdb") Set Rs = Db.OpenRecordset("tblornek", dbopensnapshot) Do While Not Rs.EOF If Text1.Text = Rs!Yazi Then Text1.Text = "Bulundu" Else: Rs.MoveNext End If Loop If Text1.Text <> "Bulundu" Then Text1.Text = "Bulunamadi" 4. Program çalrdktan sonra yaz kutusuna "Deneme" girip "Ara" dümesini klarsanz yaz kutusu üzerine "Bulundu" yaz görüntülenecektir. Eer "Ornek" girip yine "Ara" dümesini tklarsanz bu kez de "Bulunamad" yaz görüntülenecektir. 21

22 VER RAPORU YARATMA Veri raporu yaratma ilemi için öncelikle veri alan tanmlamalar yaplmalr. Veri Balant Tanmlamalar 1. Project/Add Data Environment (Project/Components/Designers/Data Environment ya da Project/More Activex Designers/Data Environment) tklanr. 2. Açlan "Data Environment" penceresindeki "Connection1" üzerinde farenin sa tuu klanarak "Properties" seçilir. 3. "Data Link Properties" diyalog kutusu üzerinde "Microsoft Jet 3.51 OLE DB Provider" klanr. 4. "Next" dümesi tklanarak "Connection" ksmna geçilir. 5. "Use data source name" yaz kutusu yanndaki ( ) dümesi tklanarak Access veri taban seçildikten sonra kullanacaz veri taban seçilir. 6. "Test connection" tklanarak veri tabanna eriim yapp yaplamad denetlenir. Veri Taban Tanmlamalar 1. "Connection1" üzerinde farenin sa tuu tklanarak "Add Command" seçilir. 2. Eklenen "Command1" üzerinde sa tu tklanarak "Properties" seçilir. Açlan pencerenin "General" ksmnda "Command Name" ile bir isim atanr, "Connection" ile istenilen balant seçilir (birden fazla balant olduu durumlarda kullanlmalr), "Database Object" ile verinin tablo olduu belirtilir, "Object Name" üzerinden tablo ismi seçilir. (Hastane veri taban üzerinde kimlik tablosu gibi) 3. er bu veri tabanna ilikili bir veri taban var ise bu "Add Child Command" ile gerçekletirilir. Dieri gibi isim ve tablo ismi tanmlamalar yapldktan sonra "Relation" ile iliki tan yapr. (Hastane veri taban üzerinde vizite tablosu, kimlik-hastakod ile vizite-hastakod ilikisi gibi) Veri Raporu Yaratma 1. Project/Add Data Report seçilir. Ekrana "Access" benzeri bir rapor ortam gelir. 2. "Properties" penceresi üzerinde "Data source" için önceden tanmlanan "Data Environment", "Data Member" için ise tanmlanan veri taban girilir. stenirse raporun ismi detirilebilir. 3. "Data Report" penceresi üzerinde farenin sa tuu tklanarak "Retrieve Structure" seçilir. Bu ilem otomatik olarak veri alanlar tanmlar. 4. Daha sonra "Data Environment" penceresi üzerinden alanlar "Data Report" üzerine klanp sürüklenerek eklenir ve istenilen biçimde yerletirilir. Yaratlan veri raporlar bir komut dümesine eklenecek rapor_ismi.show ile çalabilir. Gösterilen rapor üzerinde yazdrma dümesi bulunduu için ayrca yazdrma komutu eklemeye gerek yoktur. 22

23 HASTANE VER TABANI UYGULAMASI HASTANE VER TABANI Veri taban üzerinde Data1 (hastane-kimlik) ve Data2 (hastane-vizite) nesneleri "visible.false" olarak bulunmaktadr. (General Declaration) Public son1 As Integer Dim son2 As Integer Public sayi As Integer Sub ilkform() cmdileri.visible = True cmdgeri.visible = True cmdbas.visible = True cmdson.visible = True cmdekle.visible = True cmdrapor.visible = True cmdguncelle.visible = True cmdbul.visible = True cmdcikis.visible = True cmdiptal.visible = False Public Sub goster() txtad.text = Data1.Recordset("ad") txtsoyad.text = Data1.Recordset("soyad") txthastakod.text = Data1.Recordset("hastakod") Data2.Recordset.MoveFirst liste(0).clear liste(1).clear 23

24 liste(2).clear endx = 0 Do While endx = 0 Do While Not Data2.Recordset.EOF If Data1.Recordset("hastakod") <> Data2.Recordset("hastakod") Then Data2.Recordset.MoveNext Else endx = 1 varx = Data2.Recordset("hastakod") vary = Data2.Recordset("hastakod") Do While varx <> 0 Do While vary = varx liste(0).additem (Data2.Recordset("protokolno")) liste(1).additem (Data2.Recordset("tarih")) liste(2).additem (Data2.Recordset("tani")) Data2.Recordset.MoveNext If Data2.Recordset.EOF = True Then varx = 0 vary = 1 Else vary = Data2.Recordset("hastakod") End If Loop varx = 0 Loop End If Loop Loop Sub ekledugkaldir() cmdileri.visible = False cmdgeri.visible = False cmdbas.visible = False cmdson.visible = False cmdekle.visible = False cmdrapor.visible = False cmdguncelle.visible = False cmdbul.visible = False cmdcikis.visible = False cmdiptal.visible = True Private Sub bul_click() Data1.Recordset.MoveFirst sayi = 1 endx = 0 Do While endx = 0 If Data1.Recordset("hastakod") <> bul.text Then 24

25 Data1.Recordset.MoveNext sayi = sayi + 1 Else endx = 1 goster End If Loop Private Sub cmdbas_click() Data1.Recordset.MoveFirst goster sayi = 1 Private Sub cmdbul_click() soyadx = txtsoyad.text bulx = 0 bul.clear Data1.Recordset.MoveFirst Do While Not Data1.Recordset.EOF If Data1.Recordset("soyad") = soyadx Then bul.additem (Data1.Recordset("hastakod")) Data1.Recordset.MoveNext bulx = 1 Else Data1.Recordset.MoveNext End If Loop If bulx = 0 Then MsgBox ("bulamadim.") Else bul.text = bul.list(0) bul.visible = True txtbul.visible = True txtbul.text = "soyad =" + soyadx End If Private Sub cmdcikis_click() End Private Sub cmddegtamam_click() Data1.Recordset.Edit Data1.Recordset("Ad") = txtad.text Data1.Recordset("Soyad") = txtsoyad.text Data1.Recordset.Update Data1.Refresh cmddegtamam.visible = False 25

26 Data1.Recordset.Move (sayi - 1) ilkform goster Public Sub cmdekle_click() Ekle.Show Hastane.Hide son1 = son1 Private Sub cmdgeri_click() If sayi <> 1 Then Data1.Recordset.MovePrevious goster sayi = sayi - 1 Else MsgBox ("Kayit basina gelindi!") End If Private Sub cmdguncelle_click() ekledugkaldir cmddegtamam.visible = True Private Sub cmdileri_click() If sayi <> son1 Then Data1.Recordset.MoveNext goster sayi = sayi + 1 Else MsgBox ("Kayit sonuna gelindi!") End If Private Sub cmdiptal_click() goster cmdekletamam.visible = False cmddegtamam.visible = False ilkform goster Private Sub cmdrapor_click() DataReport1.Show Private Sub cmdson_click() Data1.Recordset.MoveLast 26

27 goster sayi = son1 Private Sub Form_Load() Data1.Refresh Data2.Refresh Data1.Recordset.MoveLast son1 = Data1.Recordset.RecordCount Data2.Recordset.MoveLast son2 = Data1.Recordset.RecordCount Data1.Recordset.MoveFirst sayi = 1 goster EKLE FORMU Public Sub cmdekletamam_click() Hastane.Data1.Recordset.AddNew Hastane.Data1.Recordset("Ad") = txtad.text Hastane.Data1.Recordset("Soyad") = txtsoyad.text Hastane.son1 = Hastane.son1 + 1 Hastane.Data1.Recordset("Hastakod") = Hastane.son1 Hastane.Data2.Recordset.AddNew Hastane.Data2.Recordset("Hastakod") = Hastane.son1 Hastane.Data2.Recordset("protokolno") = txtprot.text Hastane.Data2.Recordset("tarih") = txttarih.text Hastane.Data2.Recordset("tani") = txttani.text Hastane.Data1.Recordset.Update Hastane.Data2.Recordset.Update 27

28 Hastane.Data1.Refresh Hastane.Data2.Refresh Hastane.goster Hastane.sayi = 1 Hastane.Show Ekle.Hide Private Sub cmdiptal_click() Hastane.Show Ekle.Hide Private Sub Form_Load() txtad.text = "" txtsoyad.text = "" txtprot.text = "" txttani.text = "" txttarih.text = "" 28

29 Visual Basic Editörü Bilgisayar programlar gelitirmek için kullandz araçlara editör deriz.visual Basic için kullandz editör sadece visual basic için tasarlanmr ve 4 versiyondan oluur. Bunlar; Learning Edition Standart Edition Professional Edition Enterprise Edition Bu editörlerin kullanm açndan hiç bir fark yoktur. Farklklar ise içerdikleri programlama modülleri, araçlar ve nesnelerden ibarettir. Visual Basic editörünü çalrmak için Balat->Programlar->Microsoft Visual Studio->Microsoft Visual Basic menülerini kullanabilirsiniz veya daha önceden kaydetmi olduunuz Visual Basic Proje dosyalarna çift tklama yolunu kullanabilirsiniz. Eer proje dosyas kullanarak Visual Basic editörünü çalrsanz direk olarak seçtiiniz proje açlacaktr. Balat menüsü ile Visual Basic editörünü çalsanz karza yeni proje türünü seçmenizi, en son çallan projelerden birini açman veya daha önce çalz proje dosyasn yerini göstermenizi amaçlayan bir diyalog karza gelecektir (Resim 1.1). Resim 1.1 Visual Basic balangç diyalog penceresi. Bu ders kapsamnda göreceiniz konular uygularken Standart EXE türündeki proje türünü seçebilirsiniz. Standart EXE proje türünü seçtikten sonra "Aç" dümesine tkladzda yeni bir projeyi Visual Basic editörü sizin için hazrlar(resim 1.2). Resim 1.2 Visual Basic editörü. 29

30 Visual Basic projelerini gelitirken en çok kullanlan editör araçlar Resim 1.2'de gösrterilen Toolbox, Project Manager, Properties Window, Form Penceresi dir. ToolBox : Form Penceresi üstüne yerletireceimiz nesneleri eklemek için kullanlan araç çubuudur. Form üstüne bir nesne eklemek için üstündeki simgelerden istenilen nesnenin simgesine tklanp form üstüne resim çizilir gibi eklenir. Project Manager : Üstünde çallan projenin form, modül vb. temel nesneleri arasnda geçi yapmak, projeye yeni form, modül vb.nesneleri eklemek ve projeye eklenmi olan form, modül vb. nesneleri projeden karmak için kullanlan proje yönetim penceresidir. Properties Window : Proje içindeki nesnelere ait özelliklerin görüntülendii ve deerlerinin detirilmesi için kullanlan penceredir. Kullanmda özellikleri detirilecek nesne(ler) seçildikten sonra deiklik Properties Window içindeki iki sütunlu tablonun sa sütunundaki deer detirilir. Form Penceresi : Proje dahilinde istenilen sayda form kullanlabilir. Proje dorultusunda gelitirilen programn arayüzlerini oluturduumuz tasarmlar oluturduumuz bölümdür. Editör ile çalrken kullanlmayan pencere ve araç çubuklar saklamak için veya kullanlacak pencere veya araç çubuu sakl ise tekrar görünür hale getirmek için View menüsünü kullanalr.(resim 1.3 ) Resim 1.4 View Menüsü Nesne Programlar hazrlanrken kullan arayüzünde kullan ile programn iletiime geçmesini salayan veya bir amaç dorultusunda hazrlanm programlama araçlarr. Örnein Label nesnesi programn arayüzüne yerletirilen ve kullan tarafndan detirilemeyen metinleri kullanya sunmay amaçlayan görsel bir nesneyken, Timer nesnesi kullann göremeyecei fakat belirtilen zaman aralklarnda istenilen görevleri yerine getiren bir nesnedir. Nesnelerin Özellikleri : Bir program gelitirirken veri giriini, sunumlar ve özel uygulamalar nesneleri kullanarak gerçekletiririz. Bir nesneyi kullanmak o nesnenin özelliklerini amaçlar dorultusunda detirebilmek ve olaylar i ak salayacak ekilde kullanmak anlamndadr. Bir nesnenin yatay ve düey konumu, ad, görünürlüü ve erielebilirlii bir nesnenin temel özellikleridir. Nesnelere ait özellikler detirilirken adaki ifade kullanr : 30

31 Nesnenin ad = Label1 Nesnenin özellii = Caption Nesnenin özelliinin yeni deeri = "Visual Basic" ise Label1.Caption = "Visual Basic" Komut sat Label1 nesnesinin Caption özelliini "Visual Basic" olarak detirecektir. Nesnelerin bir çok özellii çalma annda (Run Time) detirilebilirken ad (Name) özellii gibi baz özellikleri sadece tasarm annda (Design Time) detirilebilir. Nesnelere Ait Olaylar : Bir nesneye kullann müdahalesi veya sistemin müdahalesi annda nesnenin program yönlendirmesi için hazrlanm alt programlar (Sub Routine) olay olarak adlandr. Örnein bir bilgi girii ekrannda bütün bilgileri girdikten sonra "Kaydet" dümesine mouse ile klandnda "Kaydet" dümesinin (Caption özellii "Kaydet" olan dümenin ismi Command1 varsaylmr.) Private Sub Command_Click olay çalr ve programc programn "Kaydet" dümesine tklanldnda yapmas gerekenleri bu alt programa kodlar. Adaki örnei inceleyiniz. Private Sub Command1_Click() Label1.Caption = Text1.Text Yukardaki programn açklamas : Programn ekrannda ad yani Name özellii Label1 olan bir Label, ad Text1 olan bir TextBox ve ad Command1 olan bir CommandButton bulunmaktadr. Command1 dümesine klanldnda Label1'in içeriini (Ekranda görünen statik metni) Text1'in içerii (Kullann Text1'e yazd metin) yap. Temel Visual Basic Nesneleri Label Nesnesi : Label nesnesi ekranda yani kullan arayüzünde kullann detiremeyecei sabit metinleri kullanya sunar. Label nesnesinin en çok kullanlan özellikleri; Name : Her nesnenin olduu gibi Label nesnesinin de Name özellii vardr. Bir nesnenin Name özellii nesnenin programn içindeki adr. Bu özellik sadece tasarm annda detirilebilir. Caption : Label nesnesinin ekranda görünen metnini içeren özelliidir. Caption özellii detiinde ekrandaki metinde ayn anda deecektir. Name özellii ile Caption özellii karlmamalrlar. Label nesnesine ait olaylar; 31

32 Click : Kullan mouse ile nesnesinin üstüne tkladnda oluan bir olaydr. Herhangi bir parametresi yoktur. DblClik : Kullan mouse ile nesnesinin üstüne çift tkladnda oluan bir olaydr. Herhangi bir parametresi yoktur. MouseMove : Kullan mouse imlecini nesnenin üstünde hareket ettirdii zaman oluan olaydr. Parametreleri; Private Sub Label1_MouseMove(Button As Integer, Shift As Integer, X As Single, Y As Single) Button : Integer veri tipinde bir parametredir ve mouse'un hangi tuuna basld gösterir. Parametrenin deerlerine göre ifade ettikleri; Button Parametresinin deeri Bas olan düme 0 2 Hiçbiri Sa 1 3 Sol Sol ve Sa Shift : Integer veri tipinde bir parametredir ve klavyenin hangi fonksiyon tuuna basld gösterir. Parametrenin deerlerine göre ifade ettikleri; Shift Parametresinin deeri Bas olan tu 0 Hiçbiri 1 Shift 2 Ctrl 4 Alt Shift+Ctrl+Alt 3 Shift+Ctrl 5 Shift+Alt 6 Ctrl+Alt 7 X ve Y : Single veri tipindeki parametrelerdir ve mouse'un ekran üstündeki koordinatlar verirler. MouseDown : Kullan nesnenin üstündeyken mouse'un bir tuuna bast zaman oluur. Parametreleri MouseMove olayn parametreleri ile aynr ve aynekilde çalrlar. MouseUp : Kullan nesnenin üstündeyken mouse'un bas tuunu serbest rakt zaman oluur. Parametreleri MouseMove olayn parametreleri ile aynr ve aynekilde çalrlar. 32

33 TextBox Nesnesi : TextBox nesnesi kullan arayüzünde kullann detirebicei dinamik metinleri kullanya sunar ve düzenlemesini bekler. TextBox nesnesinin en çok kullanlan özellikleri; Name : Bir nesnenin Name özellii nesnenin programn içindeki adr. Bu özellik sadece tasarm annda detirilebilir. Text : TextBox nesnesinin ekranda görünen metnini içeren özelliidir. Text özellii detiinde ekrandaki metinde ayn anda deecektir veya kullan metni düzenlediinde Text özelliinin deeri deecektir. Name özellii ile Text özellii karlmamalrlar. MaxLenght : Bu özellik ile TextBox nesnesinin içerecei metnin maksimum uzunluudur. Örnein Bir ifre alanna kullan 8 haneden fazla karakter girmesini engellemek istersek maxlenght özelliini 8'e eitleyebiliriz. Girilecek metni srlandrmamak için de maklenght özelliini 0'ra eilenir. PassChar : Kullann yazd karakterlerin yerini alan karakteri içerir. Örnein bir programa girilirken kullan ad ve parola sorulur ve kullan ad girilirken kullan girdii kullan ad birebir görebilirken, parolay girerken parolann her karakteri için "*" karakterini görür. Bu örnekte parolann girildii textbox nesnesinin PassChar özellii "*" içerir. Bu sayede üçüncü ahslar girilen parolalar göremezler. Locked : Kullann ekrandaki metinleri belirli ilemler süreci içinde detirmesi engellenmesi için kullanlan özelliktir. Locked özelliinin deeri True ise kulan metni düzenleyemez ancak False ise düzenleyebilir. MultiLine : Metnin TextBox içinde birden fazla satrda görüntülenmesine olanak verir. ScrollBars : MultiLine özellii True yapldnda görüntülenmek istenen kaydrma çubuklar göstermenize veya saklamanza olanak tanr. TextBox nesnesine ait olaylar; Click : Kullan mouse ile nesnesinin üstüne tkladnda oluan bir olaydr. Herhangi bir parametresi yoktur. DblClik : Kullan mouse ile nesnesinin üstüne çift tkladnda oluan bir olaydr. Herhangi bir parametresi yoktur. Change : Kullan TextBox'n içindeki metni düzenledii an oluur. Herhangi bir parametresi yoktur. MouseMove : Bakz Label nesnesi MouseMove Olay. KeyPress : Kullandan veya sistemeden programa bir karakter gittii zaman oluan olaydr. Parametreleri; 33

34 Private Sub Text1_KeyPress(KeyAscii As Integer) KeyAscii : Sistemden veya klavyeden programa gönderilen karakterin Ascii tablosundaki numarasr. KeyDown : Odak nesnenin üstündeyken kullann klavye'nin bir tuuna bast zaman oluur. Parametreleri; KeyCode : Klavye üstünde kullanlan tuun sistemde ilikilendirildii numarasr. Shift : Integer veri tipinde bir parametredir ve klavyenin hangi fonksiyon tuuna basld gösterir. Parametrenin deerlerine göre ifade ettikleri; Shift Parametresinin deeri 0 Hiçbiri 1 Shift 2 Ctrl 4 Alt 3 Shift+Ctrl 5 Shift+Alt 6 Ctrl+Alt 7 Shift+Ctrl+Alt Bas olan tu 34

35 KeyUp : Odak nesnenin üstündeyken kullann klavyede bast tutan parma kaldrd an oluur. Parametreleri KeyDown olayn parametreleri ile aynr ve aynekilde çalrlar. CommandButton : Kullan arayüzünde gerekli veriler girildikten sonra bir ilemi balatmak için kullanlan nesnedir. CommandButton nesnesinin en çok kullanlan özellikleri; Name : Bir nesnenin Name özellii nesnenin programn içindeki adr. Bu özellik sadece tasarm annda detirilebilir. Caption : Command nesnesinin ekranda görünen metnini içeren özelliidir. Name özellii ile Caption özellii karlmamalrlar. Default : Bir diyalog penceresinde bulunan onay tuunun Default özelliine True deerini atarsak, diyalog penceresini kullanan kullanac pencere üstünde herhangi bir yerde {ENTER} tuuna basarsa onay tuuna basm sayr. Bir Form üstünde sadece bir CommandButton nesnesinin Default özellii True deerini alabilir. Cancel : Bir diyalog penceresinde bulunan iptal tuunun Cancel özelliine True deerini atarsak, diyalog penceresini kullanan kullanac pencere üstünde herhangi bir yerde {ESC} tuuna basarsa iptal tuuna basm sayr. Bir Form üstünde sadece bir CommandButton nesnesinin Cancel özellii True deerini alabilir. CommandButton nesnesine ait olaylar; Click : Kullan mouse ile nesnesinin üstüne tkladnda oluan bir olaydr. Herhangi bir parametresi yoktur. Private Sub Command1_Click() Not :Dier Visual Basic nesneleri ileride açklanacaklardr. ListBox : Arayüz içinde basit anlamda (tek sütun) listeleri görüntülemekte kullanlan nesnelerdir. ListBox nesnesi içindeki liste elemanlar ekrana smayacak kadar fazlaysa ListBox nesnesinin sa tarafnda düey bir kaydrma çubuu belirir ve bu sayede listenin bütün elemanlar görüntülenebilir. Kullan ListBox nesnesindeki bir eleman seçebilecei gibi duruma göre birden fazla eleman seçmesi de istenebirilir. ListBox nesnesinin en önemli metodlar ve özellikleri ada listelenmitir. Ayrca liste elemanlarn görünmeyen bir deerleri vardr. Görünen deer bir String deerdir fakat görünmeyen deer bir Long deerdir. Özellikleri 35

36 ListIndex : Tek seçimli modda seçili olan liste elemann, çoklu seçim modunda en son seçilen liste elemann index numaras saklar. Türü Integer'dr. 1. Liste elemann ListIndex deeri 0'dr. n. elemann ListIndex deeri n-1 dir. ListCount : Liste elemanlarn say verir. Türü Integer'dr. Text : Seçili Liste elemann görünen liste deerini verir ve detirir. Türü String'dir. ItemData([ListIndex]) : ListIndex deeri ile belirtilen liste elemann görünmeyen deerini verir ve detirir. Türü Long'dur. Selected([ListIndex]) : ListIndex deeri ile belirtilen liste elemann seçli olup olmad belirtir ve atar. Türü Boolean'dr. Sorted : Liste elemanlarn görünen deerlerine göre sralanp sralanmayaca belirtildii özelliktir. Türü Boolean'dr. List([ListIndex]) : ListIndex deeri ile belirtilen liste elemann görünen deerini verir ve detirir. MultiSelect : Kullann liste içinde birden fazla kayt seçip seçemeyeceini belirtildii özelliktir. Türü Integer'dr. Metodlar Clear : Liste içindeki bütün elemanlar silen metoddur. ListBox1.Clear AddItem [Görünen Deer] : Görünen deeri parametre olarak alan bu metod ile listeye eleman eklenir. ListBox1.AddItem "Visual Basic" Refresh : Listenin ekran görüntüsünü güncelleyen metoddur. ListBox1.Refresh RemoveItem([ListIndex]) : ListIndex ile belirtilen liste eleman listeden siler. ListBox1.Remove(0) ComboBox : Arayüz içinde basit anlamda (tek sütun) listeleri tek satrda (sadece seçili liste eleman) görüntülemekte kullanlan nesnelerdir. ComboBox nesnesi içindeki liste elemanlar birden fazlaysa ComboBox nesnesinin sa tarafndaki düey ok tüüna basnca sa tarafnda duruma göre kaydrma çubuu olan bir liste belirir ve bu sayede listenin bütün elemanlar görüntülenebilir. ComboBox nesnesinin en önemli metodlar ve özellikleri ada 36

37 listelenmitir. Ayrca liste elemanlarn görünmeyen bir deerleri vardr. Görünen deer bir String deerdir fakat görünmeyen deer bir Long deerdir. Özellikleri ListIndex : Tek seçimli modda seçili olan liste elemann, çoklu seçim modunda en son seçilen liste elemann index numaras saklar. Türü Integer'dr. 1. Liste elemann ListIndex deeri 0'dr. n. elemann ListIndex deeri n-1 dir. ListCount : Liste elemanlarn say verir. Türü Integer'dr. Text : Seçili Liste elemann görünen liste deerini verir ve detirir. Türü String'dir. ItemData([ListIndex]) : ListIndex deeri ile belirtilen liste elemann görünmeyen deerini verir ve detirir. Türü Long'dur. Selected([ListIndex]) : ListIndex deeri ile belirtilen liste elemann seçli olup olmad belirtir ve atar. Türü Boolean'dr. Sorted : Liste elemanlarn görünen deerlerine göre sralanp sralanmayaca belirtildii özelliktir. Türü Boolean'dr. List([ListIndex]) : ListIndex deeri ile belirtilen liste elemann görünen deerini verir ve detirir. Style : ComboBox'n ekran üstündeki görünümünü ve kullan detirir. Sadece tasarm annda detirilebilir. Metodlar Clear : Liste içindeki bütün elemanlar silen metoddur. ComboBox1.Clear AddItem [Görünen Deer] : Görünen deeri parametre olarak alan bu metod ile listeye eleman eklenir. ComboBox1.AddItem "Visual Basic" Refresh : Listenin ekran görüntüsünü güncelleyen metoddur. ComboBox1.Refresh RemoveItem([ListIndex]) : ListIndex ile belirtilen liste eleman listeden siler. ComboBox1.Remove(0) Horizantal ve Vertical ScrollBar : Arayüz içine smayan bilgilerin veya listelelerin görünmeyen yerlerinde dolamak için kullanlan nesnelerdir. Bu 37

38 nesnelerin tek yaptklar arayüzde minimum ve maximum deeri belli olan kaydrma çubuklarn tutamaçlarn kullan tarafndan yerleri kullan tarafndan detirilmesi durumunda oluacak olayla programc kendi bilgilerini birletirir ve ekran üstünde bütün bilgileri kademeli olarak kullanya aktarabilir. Buna örnek olarak bir harita üstünde kullan dolarmak verilebilir. Bu nesnelerin en önemli özellikleri ve olaylar ada açklanmr. Özellikleri Value : Kaydrma çubuu tutamacn mevcut konumunu belirtir. Türü Integer'dr. Min : Kaydrma çubuu tutamacn en solda veya en altta olduu zaman ald Value deeridir. Türü Integer'dr. Max : Kaydrma çubuu tutamacn en sada veya en üstta olduu zaman ald Value deeridir. Türü Integer'dr. Olaylar Change Olay : Kaydrma tutamacn konumunun demesiyle olurur. Scroll Olay : Kaydrma tutamacn konumunun fare ile sürüklenerek detirilmesi rasnda oluur. CheckBox : Kullandan bir onay alnmas gerektiinde veya bir bilginin olup olmadnda (Doru/Yanl) kullanya bilgi vermek için veya kullandan bilgi almak amacyla kullanlan nesnedir. CheckBox'a ait önemli özellikler ve olaylar da açklanmr. Özellikleri Caption : CheckBox'n yanndaki metni içeren özelliktir. Value : CheckBox'n seçili olma durumunu gösteren ve detiren özelliktir. Türü Integer'dr. Olaylar Click Olay : Kullan tarafndan CheckBox nesnesinin seçilme durumunun detirilmesiyle gerçekleir. RadioButton : Kullandan birden çok seçenek içinden sadece birini seçmesi istenildiinde kullanlan nesnedir. Bir form içinde gruplanmam olan RadioButton'lar içinden sadece bir tanesi seçilebilir. RadioButton'a ait önemli özellikler ve olaylar da açklanmr. Özellikleri Caption : RadioButton'n yanndaki metni içeren özelliktir. 38

39 Value : RadioButton'n seçili olma durumunu gösteren ve detiren özelliktir. Türü Boolean'dr. Olaylar Click Olay : Kullan tarafndan RadioButton nesnesinin seçilme durumunun detirilmesiyle gerçekleir. Visual Basic Nesnelerinin Ortak Özellikleri Görsel Özellikler : Nesnenin görsellii ile ilgili özelliklerdir. Alignment : Nesne içindeki metnin yatay hizalama eklini içerir. BackColor : Nesnenin arkaplan rengini içerir. Enabled : Nesnenin eriilebilirliini belirleyen özelliktir. Font : Nesne üstündeki metnin yaz biçimini yapandran özelliktir. MousePointer : Mouse'un ekran üstündeki eklini belirler. önceden tanmlanmekillerin yanra 99-Custom özellii ile istenilen cursor eklini elde edebilirsiniz. MouseIcon : Mouse'un ekran üstündeki özel (Custom) eklini içeren özelliktir. TabStop : Kullan Tab tuunu kullandnda odan nesne üstünde durup durmayaca belirler. TabIndex : Nesnenin Tab sras kontrol eder. Tag : Gerektiinde kullanlmas amacyla programc için açklama yeri. ToolTipText : Nesnenin açklamas kullanya göstermek amac ile kullanlan TollTip'lerin yazld özelliktir. Dier Özellikler : Index : Nesnenin nesne dizileri içindeki numarasr. Dekenler Dekenler içlerinde veri saklayan programlama arçlarr. Bir program gelitirirken programc iki türlü veri kullanr bunlar karakter dizileri ve saysal verilerdir. Bu da bir programlama dilinde verileri depolayan araçlar ikiye ayrmay zorunlu klmr. Dier programlama dillerinde olduu gibi Visual Basic'te de veri depolayan araçlar yani dekenler ikiye ayrrlar. Bunlar : Karakter dizileri ve saysal dekenlerdir. Dekenlerle ilgili daha ayrnt bilgi için adaki tabloyu inceleyiniz. 39

40 Karakter Dizileri String Karakter Dizisi n Byte Saysal Dekenler Byte aras tam say 1 Byte Integer sa tam say 2 Byte Long Uzun tam say 4 Byte Single sa rasyonel say 4 Byte Double Uzun rasyonel say 8 Byte Currency 19 haneli rasyonel say 8 Byte Dier Boolean True/False mantksal tip 1 Byte Variant Her türlü veriyi depolayan deken tipi 8 Byte Deken Tanmlama Visual Basic'te herhangi bir olay veya alt programda geçerli olacak bir dekeni tanmlamaya gerek yoktur. Kullanlan deken olay veya alt program çalmaya baladnda otomatik olarak Visual Basic tarafndan tanmlanr. Bu yöntem ile program gelitirmek kolay olmasn yanra büyük uygulamalarda yetersiz kalmaktadr. Bu yöntemin bir dezavantaj ise kod yaz srasnda programcn yapaca dekenlere ba yazm (syntax) hatalar derleyicinin farkedememesidir. Visual Basic Code Window içindeyken en üste Option Explicit yazldnda Visual 40

41 Basic derleyicisi kullanlan bütün dekenlerin tanmlanmasart klar. Visual Basic'te üç türlü deken tanmlama yöntemi vardr bunlar; Dim : Kullanld ortamda geçerliliini sürdüren dekenler tanmlamak için kullanr. Dekenler Dim ile bir olayn içinde tanmlandnda sadece o olay içinde geçerli olurlar. Formun veya Modülün General Declarations bölümünde tanmlanan dekenler tanmlandklar form veya modülün içindeki bütün olay, alt program ve fonksiyonlarda geçerli olurlar. Adaki örnekte x dekeni Dim deyimi ile tanmlanan bir Integer'dr. Kullan Command1 isimli dümeye bastnda doar, sadece Command1_Click() olay içinde geçerlidir ve olay bittiinde ölür. Private Sub Command1_Click() Dim x as Integer x=3 Static : Kullanld ortamda geçerliliini sürdüren ve alt programn içinde olduu form veya modül bellekten silinene kadar yaam sürdüren dekenler tanmlamak için kullanr. Adaki örnekte x dekeni Static deyimi ile tanmlanan bir Integer'dr. Kullan Command1 isimli dümeye ilk basnda doar, olay bitti inde uyur ve içindeki deeri saklar, sadece Command1_Click() olay içinde geçerlidir ve Command1 isimli CommandButton'n üstünde olduu form bellekten silindiinde ölür. Adaki örnekte dümeye üç kez basldnda Label1 nesnesi ekranda 9 gösterecektir. Private Sub Command1_Click() Static x as Integer x=x+3 Label1.Caption=x Redim : Esnek boyutlu dizi dekenler tanmlamak veya tanmlanm bir dizi dekenin boyutlar detirmek için kullanr. Ayrnt bilgi sonraki bölümlerde verilecektir. Global : Sadece Modüllerin General Declarations bölümünde kullanlabilir. Projenin heryerinde geçerli olan, program çalnda doan ve program bellekten silindiinde ölen dekenler tanmlamak için kullanr. Not: Global tanmlanm x dekeniniz varsa ve herhangi bir olayn, alt programn veya fonksiyonun içinde de bir x dekeni tanmlarsanz. O olayn, alt programn ve fonksiyonun içinden global olan x dekenine eriemezsiniz. 41