10 LU SAYISAL SİSTEMİ İLE 2 Lİ SAYISAL SİSTEMİ ARASINDA ÇEVİRİM UYGULAMASI

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "10 LU SAYISAL SİSTEMİ İLE 2 Lİ SAYISAL SİSTEMİ ARASINDA ÇEVİRİM UYGULAMASI"

Ebru Başer
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 10 LU SAYISAL SİSTEMİ İLE 2 Lİ SAYISAL SİSTEMİ ARASINDA ÇEVİRİM UYGULAMASI Sayısal Sistemler Sayısal sistem, sayıları temsil eden simgeler için bir yazma sistemi yani matematiksel bir gösterim sistemidir. Sayısal sistemler, rakamsal yazım sistemleri ve konum-değer sistemleri olmak üzere iki başlık altında toplanmaktadır. Rakamsal sistemler, bir simgeyi her sayının değeri kadar tekrarlayarak yazılan birli (ya da tekil) yazım sistemidir. Birli sistemde 8 sayısı, örneğin işareti kullanılarak şeklinde yazılır. Belirli değerler için farklı işaretler kullanılarak, birli yazım sistemi daha kısa ve kullanışlı hale getirilebilir. Mısır ve Romen rakamları örnek olarak verilebilir. Konum-değer sistemleri ise daha gelişmiş bir sistemdir. Belirli simgeler sayının içindeki konumlarına göre farklı büyüklükte değerler alır. Örneğin, bir konum-değer sistemi olan ondalık sistemde, 1 rakamı 111 sayısı içinde en soldaki konumda 100, onun sağındaki konumda 10, en sağdaki konumda ise 1 değeri taşır. Konumsal Yazım ve Sayı Tabanları Konum-değer sayısal sistemlerden bazıları, binary (ikili), oktak (sekizli), desimal (onlu) ve heksadesimal (onaltılı) sayısal sistemleridir. Onlu Sayısal Sistemi Onlu sayısal sistemi tüm rakamlardan, yani, sayılarından oluşur. On adet sayı bulunduğu için bu rakam sisteminin tabanı 10'dur. 100 sayısı aynen veya (100) 10 şeklinde yazılır. 376!" = 3 10! ! ! = İkili Sayısal Sistemi İkili sayısal sistemi, sayıların 2 tabanında yazılması ile elde edilir. Dolayısı ile tüm sayılar, sadece 0 ve 1 rakamları kullanılarak ifade edilir. 1! = 1 2! = 1 1 = 1!" 10! = 1 2! + 0 2! = = 2!" 101! = 1 2! + 0 2! + 1 2! = = 5!" Uygulama Örneği Uygulama örnekleri, 10 lu sayısal sistemdeki bir sayıyı 2 li sayısal sistemdeki karşılığına ve 2 li sayısal sistemindeki bir sayıyı 10 lu sayısal sistemine çeviren iki ayrı uygulamayı içermektedir. 1

Rakamsal sistemler, bir simgeyi her sayının değeri kadar tekrarlayarak yazılan birli (ya da tekil) yazım sistemidir. Birli sistemde 8 sayısı, örneğin işareti kullanılarak şeklinde yazılır.

2 10 lu Sayısal Sistemindeki Bir Sayının 2 li Sayısal Sistemine Çevrilmesi Bu uygulama, 10 lu sayısal sistemindeki bir sayının 2 li sayısal sistemine çevrilmesini içermektedir. Çözüm: alınmaktadır. Onlu sayısal sistemindeki bir sayıyı ikili sayısal sistemine çevirme işlemi bölme işlemi ile gerçekleştirilir. Çevirme işlemi, bölme işleminin, bölünen değerin taban değerden, yani 2 den büyük eşit olduğu sürece (veya 2 den küçük olana kadar) yapılmasını gerektirir. İlk ve son bölme işlemi dışındaki bölme işlemlerinde elde edilen bölüm değeri, bir sonraki bölme işleminde bölünen olarak ele Programın Yapısı BİLGİ GİRİŞİ bölünen İŞLEM bölüm=bölünen/2 kalan=bölünen-bölüm*2 BİLGİ ÇIKIŞI kalan, bölünen Algoritma ve Akış Diyagramı Uygulamanın algoritması ve akış diyagramı aşağıda verildiği gibidir. 1. Adım: Başla 2. Adım: bölünen i gir 3. Adım: bölüm=bölünen/2 4. Adım: kalan=bölünen-bölüm*2 5. Adım: kalan ı yaz 6. Adım: bölünen=bölüm 7. Adım: Eğer bölünen>=2 ise 3. Adım a git 8. Adım: bölünen i yaz 9. Adım: Bitir Başla bölünen bölüm=bölünen/2 kalan=bölünen-bölüm*2 kalan bölünen=bölüm bölünen >=2 bölünen Şekil 1. Algoritma ve Akış Şeması Bitir 2

Çevirme işlemi, bölme işleminin, bölünen değerin taban değerden, yani 2 den büyük eşit olduğu sürece (veya 2 den küçük olana kadar) yapılmasını gerektirir.

3 Uygulamada Kullanılan Hazır Fonksiyon veya Aritmetik İşlem Operatörleri Bu uygulama esnasında, bölme operatörü (/), yapılmak istenen işlemi tam olarak yerine getirememektedir. Örneğin, 7!" sayısını 2 ye bölmek istediğimizde, bölüm değişkeninde elde edeceğimiz değer 3 olmalıdır. Ancak bölme operatörü bize 3.5 değerini döndürecektir. Bunun yerine, Visual Basic programlama diline özel olan tam sayı bölme operatörünün (\) kullanılması gereklidir. Operatör aşağıdaki tabloda verildiği gibi kullanılmaktadır. Operatör Örnek Sonuç Bölme Operatörü / x=7/2 3.5 Tam Sayı Bölme Operatörü \ x=7\2 3 Grafiksel Kullanıcı Ara Yüzü (Graphical User Interface)Tasarımı Şekil 2. Ara Yüz Tasarımı Şekil 3. Ara Yüz Düzeni Ara yüzün tasarımı Şekil 2 deki gibi, neslenerin düzenlenmesi ise Şekil 3 de ki gibi yapılmıştır. Yapılan tasarımda kullanılan nesnelerin düzenlenen özellikleri Tablo 1 de ki gibi yapılmıştır. 3

$Bunun yerine, Visual Basic programlama diline özel olan tam sayı bölme operatörünün (\) kullanılması gereklidir. Operatör aşağıdaki tabloda verildiği gibi kullanılmaktadır.$

4 Tablo 1. Ara yüz tasarım bilgileri Nesne Özellik Değer.Name Form1 Form.Caption Command Button TextBox TextBox Label Label Sayısal Sistemleri Çevrim Uygulaması.Name Command1.Caption ÇEVİR.Name Text1.Text.Name Text2.Text.Name Label1.AutoSize True.Caption.Name Label2.AutoSize True.Caption 2 li Sayısal Sistemi 10 lu Sayısal Sistemi Kaynak Program (Form Modülü) Düzenleme Türü (Design Time) Tasarım Anı Tasarım Anı Düzenleme Yeri Özellikler Penceresi (Properties Windows) Şekil 4. Kaynak Program Kodu Hedef Program Çıktısı Şekil 5. Uygulamanın hedef program çıktısı 4

5 Bu Uygulama İçin Çalışma Önerileri 1. Bu uygulamayı Until ile kodlamaya çalışınız. 2. Tasarım anında yaptığınız bazı tasarım düzenlemelerini, Form nesnesinin yüklenme (Load) olay yordamında, uygulamanızı çalıştırırken düzenlemeye çalışınız. 3. Bölme işleminden elde edilen kalan değerini, aritmetik işlem operatörü olan MOD operatörünü araştırarak, hesaplamaya çalışınız. 2 li Sayısal Sistemindeki Bir Sayının 10 lu Sayısal Sistemine Çevrilmesi Bu uygulama, 2 li sayısal sistemindeki bir sayının 10 lu sayısal sistemine çevrilmesini içermektedir. Çözüm: 2 li sayısal sistemindeki bir sayının 10 lu sayısal sistemine çevrilme işlemi, 2 li sayısal sistemindeki sayının basamak değerinin taban değerinin basamak kuvveti ile çarpılarak toplanmasına dayanır. 101! = 1 2! + 0 2! + 1 2! = = 5!" Programın Yapısı BİLGİ GİRİŞİ isayı İŞLEM hsayısı(isayı) t=t+hdeğeri(isayı)*2^i BİLGİ ÇIKIŞI t isayi hsayısı hdeğeri i : İkili sayısal sisteminde girilecek sayı : Girilen sayının hane sayısı : Girilen sayının hane değeri : Girilen sayının hane sırası Algoritma ve Akış Diyagramı Uygulamanın algoritması ve akış diyagramı aşağıda verildiği gibidir. 1. Adım: Başla 2. Adım: isayı yı gir 3. Adım: hsayısı(isayı) bul 4. Adım: i=0 5. Adım: t=t+hdeğeri(isayı)*2^i 6. Adım: i=i+1 7. Adım: Eğer i<=hsayısı(isayı)-1 ise 5. Adım a git 8. Adım: t yi yaz 9. Adım: Bitir Şekil 6. Algoritma 5

Bölme işleminden elde edilen kalan değerini, aritmetik işlem operatörü olan MOD operatörünü araştırarak, hesaplamaya çalışınız.

6 Başla isayı hsayısı(isayı) i i=0, hsayısı(isayı)-1 t=t+hdeğeri(isayı)*2^i t Bitir Şekil 7. Akış Şeması Uygulamada Kullanılan Hazır Fonksiyon veya Aritmetik İşlem Operatörleri Bu uygulama esnasında kullanılan hazır fonksiyonlar LEN ve MID fonksiyonlarıdır. Genel kullanımları hakkında bilgi Tablo 2 ve Tablo 3 deki gibidir. Tablo 2. LEN Hazır Fonksiyonu Fonksiyon Tanım Yazım Örnek Len Bir değişkene atanmış olan metin (string) tipi verinin karakter sayısını, diğer tiplerdeki verinin ise geçici hafızada saklanabilmesi için gerekli olan bayt (byte) miktarını gösteren tam sayıyı döndürür. Len(değer), Len(değişken) y= İst. Dersi y=2 y integer Komut x=len( İstatistik ) x= Len(y) x=len(y) Sonuç byte Mid hazır fonksiyonu, metin işleme amacıyla kullanıma sunulmuş fonksiyonlardan bir tanesidir. Bu fonksiyonlar, Mid fonksiyonu ile birlikte LEFT, RIGHT, UCASE, LCASE, INSTR ve INSTRREV fonksiyonlarıdır. Bu uygulamada, sadece Mid hazır fonksiyonundan faydalanılacaktır. Diğer fonksiyonların öğrenilmesi, öğrenciye bırakılmıştır. 6

Genel kullanımları hakkında bilgi Tablo 2

7 Tablo 3. MID Hazır Fonksiyonu Fonksiyon Tanım Yazım Örnek MID Bir değişkene atanmış olan metin (string) tipi verinin içinden, sol taraftan sayılmak şartıyla, belirli bir karakterden itibaren belirli sayıdaki karakterden oluşan alt karakter dizisini döndürür. Mid(değer, başlangıç, uzunluk), Mid(değişken, başlangıç, uzunluk) Komut x=mid( İstatistik,3,2) y= İst. Dersi x=mid(y,3,4) Sonuç ta t. D Grafiksel Kullanıcı Ara Yüzü (Graphical User Interface)Tasarımı Şekil 8. Ara Yüz Tasarımı Şekil 9. Ara Yüz Düzeni Ara yüzün tasarımı Şekil 8 deki gibi, neslenerin düzenlenmesi ise Şekil 9 de ki gibi yapılmıştır. Yapılan tasarımda kullanılan nesnelerin düzenlenen özellikleri Tablo 4 de ki gibi yapılmıştır. 7

itibaren belirli sayıdaki karakterden oluşan alt karakter dizisini döndürür.

8 Tablo 4. Ara yüz tasarım bilgileri Nesne Özellik Değer.Name Form1 Form.Caption Command Button TextBox TextBox Label Label Sayısal Sistemleri Çevrim Uygulaması.Name Command1.Caption ÇEVİR.Name Text1.Text.Name Text2.Text.Name Label1.AutoSize True.Caption 2 li Sayısal Sistemi.Name Label2.AutoSize True.Caption 10 lu Sayısal Sistemi Kaynak Program (Form Modülü) Düzenleme Türü (Design Time) Tasarım Anı Tasarım Anı Düzenleme Yeri Özellikler Penceresi (Properties Windows) Şekil 10. Kaynak Program Kodu Hedef Program Çıktısı Şekil 11. Uygulamanın hedef program çıktısı 8

9 Bu Uygulama İçin Çalışma Önerileri 1. Bu uygulamayı, kullanılan For...Next denetim deyimini Do...Loop denetim deyimini kullanarak While ve Until ile kodlamaya çalışınız. 2. Tasarım anında yaptığınız bazı tasarım düzenlemelerini, Form nesnesinin yüklenme (Load) olay yordamında, uygulamanızı çalıştırırken düzenlemeye çalışınız. 3. İlgili sayının basamaklarını 1 den başlayarak saymaya ve hesaplamaya çalışınız. Ne gibi değişiklikler olduğunu inceleyiniz. 4. Daha önce başka bir uygulamada öğrendiğiniz, metin kutusunu (textbox) nesnesinin odaklanma (GotFocus) olay yordamını kullanarak, birinci metin kutusuna yeni değer girilmek istediğinde, kullanıcıya giriş kolaylığı sunmak amacıyla, daha önce girilmiş içeriğin silinmesini sağlamaya çalışınız. Genel Çalışma Önerileri 1. Bu iki uygulamayı, örneğin kullanıcıya bir combobox nesnesi ile dönüşüm yönünü, örneğin 2 liè 10 lu, 10 luè 2'li gibi seçmesini sağlayarak tek bir uygulama haline getirmeye çalışınız maddedeki uygulama önerisine, örneğin 2 liè 10 lu, 10 luè 8'li, 8 liè 2 li gibi diğer sayısal sistemleri de eklemeye çalışınız. 9

İlgili sayının basamaklarını 1 den başlayarak saymaya ve hesaplamaya çalışınız. Ne gibi değişiklikler olduğunu inceleyiniz. 4.

Benzer belgeler

INPUTBOX KULLANIMI. Komut Düğmesine uygulanan algoritma örneği

INPUTBOX KULLANIMI. Komut Düğmesine uygulanan algoritma örneği INPUTBOX KULLANIMI InputBox komutu, Basic programlama dilinde program algoritması içinde ekran aracışığı ile bir sorgu yönlendirerek, kullanıcının bilgi girmesini sağlamak amacıyla kullanılır. Bu komutun