ĐKĐNCĐ DAĐRE. (Başvuru No /07) KARAR STRAZBURG. 24 Eylül 2013

Transkript

1 ĐKĐNCĐ DAĐRE BEŞERLER YAPI SAN. VE TĐC. A.Ş. / TÜRKĐYE (Başvuru No /07) KARAR STRAZBURG 24 Eylül 2013 Đşbu karar nihai olup, şekli düzeltmelere tabi tutulabilir. T.C. Adalet Bakanlığı, Bu gayrıresmi çeviri, Adalet Bakanlığı, Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü, İnsan Hakları Daire Başkanlığı tarafından yapılmış olup, Mahkeme yi bağlamamaktadır. Bu çeviri, davanın adının tam olarak belirtilmiş olması ve yukarıdaki telif hakkı bilgisiyle beraber olması koşulu ile Adalet Bakanlığı, Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü, İnsan Hakları Daire Başkanlığı na atıfta bulunmak suretiyle ticari olmayan amaçlarla alıntılanabilir.

2 2 BEŞERLER YAPI SAN. VE TĐC. A.Ş. / TÜRKĐYE KARARI Beşerler Yapı San. ve Tic. A.Ş. / Türkiye davasında, Başkan Peer Lorenzen, Yargıçlar AndrásSajó, NebojšaVučinić, ve Daire Yazı Đşleri Müdür Yardımcısı Vekili Atilla Nalbant ın katılımıyla Daire halinde toplanan Avrupa Đnsan Hakları Mahkemesi (Đkinci Daire), 3 Eylül 2013 tarihinde gerçekleştirilen gizli müzakereler sonucunda, aynı tarihte kabul edilen aşağıdaki kararı vermiştir: USUL 1. Dava, Beşerler Yapı San. ve Tic. A.Ş. ( başvuran ) tarafından Türkiye Cumhuriyeti aleyhine 23 Mart 2007 tarihinde, Đnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına Đlişkin Sözleşme nin ( Sözleşme ) 34. maddesine uygun olarak Avrupa Đnsan Hakları Mahkemesi ne ( Mahkeme ) yapılmış olan bir başvurudan ibarettir. 2. Başvuran, Đstanbul da görev yapan avukat Bay M. Erol tarafından temsil edilmiştir. Türk Hükümeti ( Hükümet ) ise kendi görevlisi tarafından temsil edilmiştir. 3. Başvuru, 27 Ağustos 2009 tarihinde Hükümet e tebliğ edilmiştir. OLAYLAR DAVANIN KOŞULLARI 4. Başvuran, Đstanbul da yerleşik bir tüzel kişilik olan bir inşaat şirketidir. 5. Bir trafik sigortası şirketi 7 Mayıs 1999 tarihinde, Fatih Asliye Hukuk Mahkemesi önünde, başvuran şirket aleyhine dava açarak, bir trafik kazası sebebiyle tazminat talebinde bulunmuştur.

3 BEŞERLER YAPI SAN. VE TĐC. A.Ş. / TÜRKĐYE KARARI 3 6. Mahkeme, 16 Temmuz 2002 tarihinde, davacıya tazminat ödenmesine hükmetmiş ve sonrasında, başvuran şirket bu kararı temyiz etmiştir. 7. Yargıtay, başvuran şirketin aleyhindeki tanıklara soru yöneltme hakkının ihlal edilmiş olduğu gerekçesiyle 4 Aralık 2003 tarihinde söz konusu kararı bozmuştur. 8. Davanın bozma sonrası iade edildiği Fatih Asliye Hukuk Mahkemesi, 29 Haziran 2004 tarihinde, tanıkların ifadelerine başvurulmasının ardından, davacının tazminat talebini bir kez daha kabul etmiştir. 9. Yargıtay 13 Mart 2006 tarihinde bu kararı onamıştır. 10. Yargıtay, 21 Eylül 2006 tarihinde, başvuran şirketin bu kararın düzeltilmesine ilişkin talebini reddetmiştir Kasım 2006 tarihinde, Yargıtay ın kararı, başvuran şirkete tebliğ edilmiştir. HUKUKĐ DEĞERLENDĐRME I. SÖZLEŞME NĐN 6 1 MADDESĐNĐN ĐHLAL EDĐLDĐĞĐ ĐDDĐASI HAKKINDA 12. Başvuran, yargılamaların uzunluğunun, Sözleşme nin 6 1 maddesinde belirtilen makul süre koşuluna aykırı olduğundan şikayet etmiştir. Söz konusu madde aşağıdaki gibidir: Herkes davasının, medeni hak ve yükümlülükleriyle ilgili bir mahkeme tarafından makul bir süre içinde görülmesini isteme hakkına sahiptir Hükümet bu iddiaya itiraz etmiştir. 14. Dikkate alınacak olan süre 7 Mayıs 1999 tarihinde başlamış ve 21 Eylül 2006 tarihinde sona ermiştir. Dava, iki dereceli yargılama nezdinde yaklaşık olarak yedi yıl dört ay sürmüştür. A. Kabul Edilebilirlik Hakkında 15. Mahkeme, Ümmühan Kaplan / Türkiye (no /07, 20 Mart 2012) davasında pilot karar usulünün uygulanması sonrasında Türkiye de yeni bir iç hukuk yolunun tesis edildiğini gözlemlemektedir. Mahkeme, Turgut ve Diğerleri / Türkiye davasındaki (no.

4 4 BEŞERLER YAPI SAN. VE TĐC. A.Ş. / TÜRKĐYE KARARI 4860/09, 26 Mart 2013) kararında, yeni bir başvuruyu, yeni bir iç hukuk yolu öngörüldüğünden, başvuranların iç hukuk yollarını tüketmedikleri gerekçesiyle kabul edilemez olarak beyan ettiğini hatırlatmaktadır. Bu kararı verirken Mahkeme, özellikle, bu yeni hukuk yolunun, öncesinde (a priori), erişilebilir olduğu ve yargılamaların uzunluğuna ilişkin şikâyetler için makul bir tazminat yolu sunabildiği kanaatindedir. 16. Mahkeme ayrıca, Ümmühan Kaplan (yukarıda anılan, 77) davasındaki kararında, Hükümet e hali hazırda tebliğ edilmiş olan bu türden başvuruların incelenmesine devam edebileceğini vurguladığını hatırlatmak ister. Bunun yanı sıra, Mahkeme, somut davada Hükümet in yeni iç hukuk yoluna ilişkin bir itirazda bulunmadığını da ifade etmektedir. 17. Mahkeme, yukarıda belirtilen hususlar ışığında, mevcut başvurunun incelenmesine devam etme kararı vermiştir. Ancak, bu sonucun, tebliğ edilen diğer başvurular bağlamında Hükümet tarafından nihayetinde yapılabilecek bir itiraza halel getirmediğini ifade etmiştir. 18. Mahkeme, bu şikâyetin, Sözleşme nin 35 3 (a) maddesinin anlamı dâhilinde açıkça dayanaktan yoksun nitelikte olmadığını belirtmektedir. Ayrıca, Mahkeme, şikâyetin başka herhangi bir kabul edilemezlik gerekçesiyle de bağdaşmadığı kanısındadır. Dolayısıyla, başvurunun kabul edilebilir olarak beyan edilmesi gerektiği sonucuna varmıştır. B. Esas Hakkında 19. AĐHM, yargılamaların uzunluğunun makullüğünün, davanın koşulları ışığında ve aşağıda belirtilen kriterler çerçevesinde: davanın karmaşıklığı, başvuranın tutumu ve ilgili makamlar ile başvuran için ihtilaf konusu davada nelerin önemli olduğu gibi kriterlere ilişkin olarak değerlendirilmesi gerektiğini yinelemektedir (diğer birçok yetkilinin yanı sıra bk., Frydlender / Fransa [BD], no /96, 43, AĐHM 2000-VII ve yukarıda anılan, Ümmühan Kaplan, 49). 20. AĐHM, kendisine ibraz edilen belgelerin tümünü incelemesi sonrasında, mevcut davada Hükümet in Mahkeme yi farklı bir sonuca ulaşma hususunda ikna edebilecek herhangi bir olgu ya da belge ortaya koymadığı kanaatindedir. Mahkeme, konuyla ilgili içtihadını göz önünde bulundurarak, somut davadaki yargılama süresinin aşırı uzun olduğunu ve makul süre koşuluna riayet edilmediğini değerlendirmektedir. 21. Dolayısıyla, Sözleşme nin 6 1 maddesinin ihlâl edildiği tespit edilmiştir.

5 BEŞERLER YAPI SAN. VE TĐC. A.Ş. / TÜRKĐYE KARARI 5 II. SÖZLEŞME NĐN 13. MADDESĐNĐN ĐHLAL EDĐLDĐĞĐ ĐDDĐASI HAKKINDA 22. Başvuran, Sözleşme nin 13. maddesi uyarınca, Türk hukukunda, hakkındaki yargılamaların uzunluğuna ilişkin olarak itirazda bulunabileceği etkili bir hukuk yolunun olmadığından şikâyet etmiştir. Bu Sözleşme de tanınmış olan hak ve özgürlükleri ihlal edilen herkes, ulusal bir merci önünde etkili bir yola başvurma hakkına sahiptir. 23. Hükümet bu şikâyete itiraz etmiştir. A. Kabul Edilebilirlik Hakkında 24. Mahkeme, bu şikâyetin yukarıda incelenmiş olan şikâyetler ile bağlantılı olduğunu ve Sözleşme nin 35 3 (a) maddesinin anlamı dâhilinde, açıkça dayanaktan yoksun olmadığını tespit etmektedir. Ayrıca, Mahkeme, bu şikâyetin başka herhangi bir kabul edilemezlik gerekçesiyle de bağdaşmadığı kanısındadır. Bu nedenle, başvurunun kabul edilebilir olarak beyan edilmesi gerekmektedir. B. Esas Hakkında 25. Mahkeme, daha önceki başvurulardaki benzer hususları incelemiş ve başvuranların, Türk hukukunda, söz konusu yargılamaların uzunluğuna itirazda bulunabilecekleri etkili bir hukuk yolunun bulunmaması bakımından, Sözleşme nin 13. maddesine ilişkin ihlâllerin gerçekleştiğini tespit etmiştir (Bk. Daneshpayeh / Türkiye, no /04, 35-38, 16 Temmuz 2009 ve yukarıda anılan Ümmühan Kaplan, 56-58). Mahkeme, somut davada, bu sonuçtan ayrılmayı gerektirecek bir gerekçe bulunmadığı kanaatindedir. 26. Dolayısıyla, Mahkeme, Sözleşme nin 13. maddesinin ihlâl edildiği sonucuna varmaktadır.

6 6 BEŞERLER YAPI SAN. VE TĐC. A.Ş. / TÜRKĐYE KARARI III. 1 NO. LU PROTOKOLÜN 1. MADDESĐNĐN ĐHLAL EDĐLDĐĞĐ ĐDDĐASI HAKKINDA 27. Başvuran, Sözleşme nin herhangi bir hükmüne dayanmaksızın, kendisine verilen tazminatın, yargılamaların uzunluğu nedeniyle değerini kaybetmiş olduğundan şikâyetçidir. Bu şikâyetin, 1 No. lu Protokolün 1. maddesi kapsamında dikkate alınması gerekmektedir. 28. Hükümet söz konusu şikâyete ilişkin olarak itirazda bulunmuştur. 29. Mahkeme, bu şikâyetin, yukarıda incelenmiş olan şikâyet ile bağlantılı olduğunu ve bu nedenle aynı şekilde, kabul edilebilir olarak beyan edilmesi gerektiğini ifade etmektedir. 30. Mahkeme, Sözleşme nin 6 1 (Bk. yukarıda paragraf 16-18) maddesi uyarınca tespitlerini dikkate alarak, bu davada, 1 No. lu Protokolün 1. maddesinin ihlâl edilip edilmediğinin incelenmesine gerek bulunmadığı kanaatindedir (Bk. Zanghì / Đtalya, 19 Şubat 1991, 23, Seri A no. 194-C). IV. SÖZLEŞME KAPSAMINDAKĐ DĐĞER ĐHLÂL ĐDDĐALARI HAKKINDA 31. Başvuran şirket ayrıca, Sözleşme nin 6 1 ve 3 (d) maddesine dayanarak, aleyhindeki tanıklara soru yöneltememesi nedeniyle adil yargılanma hakkının engellendiğinden şikâyet etmektedir. Bu şikâyetin, yargılamaların cezai mahiyetinin bulunmaması nedeniyle Sözleşme nin yalnızca 6 1 maddesi kapsamında incelenmesi gerekmektedir. 32. Yargıtay, Fatih Asliye Hukuk Mahkemesi nin başvuran şirket aleyhindeki tanıklar hakkında gerekli incelemeyi yapmadığına karar vererek, ilk derece mahkemesinin kararını bozmuş ve davaları ilk derece mahkemesine geri göndermiştir. Bunun ardından, mahkeme, kendisine ibraz edilen deliller ışığında, başvuran şirketin tanıklarının ifadelerine başvurmuştur. Bu bağlamda, başvurunun bu kısmının açıkça dayanaktan yoksun olduğu ve Sözleşme nin 35 3 ve 4 maddesi gereğince kabul edilemez olarak beyan edilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır. V. SÖZLEŞME NĐN 41. MADDESĐNĐN UYGULANMASI HAKKINDA 33. Sözleşme nin 41. maddesi aşağıdaki gibidir:

7 BEŞERLER YAPI SAN. VE TĐC. A.Ş. / TÜRKĐYE KARARI 7 Eğer Mahkeme bu Sözleşme ve Protokollerinin ihlal edildiğine karar verirse ve ilgili Yüksek Sözleşmeci Taraf ın iç hukuku bu ihlalin sonuçlarını ancak kısmen ortadan kaldırabiliyorsa, Mahkeme, gerektiği takdirde, zarar gören taraf lehine adil bir tazmin verilmesine hükmeder. 34. Başvuran, manevi tazminat olarak herhangi bir miktar talebinde bulunmamıştır. Bu doğrultuda, Mahkeme, bu nedenle, başvurana herhangi bir tazminat verilmesine hükmetmeye gerek bulunmadığı kanaatindedir. BU GEREKÇELERLE, MAHKEME, OYBĐRLĐĞĐYLE 1. Sözleşme nin 6 1, 13 maddeleri ve Sözleşme nin 1 No. lu Protokolünün 1. maddesi kapsamındaki, yargılamaların uzunluğuna, etkili hukuk yollarının mevcut olmamasına ve bu bakımdan, mülkiyetin çekişmesiz kullanımı hakkına ilişkin şikâyetlerin kabul edilebilir olduğunu ve başvurunun geri kalan kısmının kabul edilemez olduğunu beyan eder; 2. Sözleşme nin 6 1 maddesinin ihlâl edildiğine karar verir; 3. Sözleşme nin 13. maddesinin ihlâl edildiğine karar verir; 4. 1 No. lu Protokolün 1. maddesi kapsamında ileri sürülen şikâyetin incelenmesine gerek olmadığına karar verir; Đşbu karar, Đngilizce olarak tanzim edilmiş ve Mahkeme Đç Tüzüğü nün 77 2 ve 3 maddesi uyarınca 24 Eylül 2013 tarihinde yazılı olarak tebliğ edilmiştir. Atilla Nalbant Daire Yazı Đşleri Müdür Yardımcısı Vekili Peer Lorenzen Başkan *Adalet Bakanlığı Uluslararası Hukuk ve Dış Đlişkiler Genel Müdürlüğü Đnsan Hakları Daire Başkanlığı tarafından Türkçeye çevrilmiş olup, gayri resmi tercümedir.