DOĞU AKDENĠZ DE ISINAN SULAR. Uzman Sema Sezer, Uzman Gökhan Ak tarihinde gerçekleştirdikleri konferans metnidir.

Transkript

1 DOĞU AKDENĠZ DE ISINAN SULAR Uzman Sema Sezer, Uzman Gökhan Ak tarihinde gerçekleştirdikleri konferans metnidir. Oturum Başkanı, Atılım Üniversitesi Ġşletme Fakültesi Uluslar arası Ġlişkiler Bölüm Başkanı Doç. Dr. Ulvi Keser: İki konuşmacımız var Sayın Sema Sezer ve Sayın Gökhan Ak. Birisi özellikle Doğu Akdeniz in Kıbrıs boyutuyla ilgili bir uzman ondan işin Doğu Akdeniz ve Kıbrıs boyutunu dinleyeceğiz. Sayın Gökhan Ak eski bir Silahlı Kuvvetler mensubu ve Genel Kurmay Başkanlığı nda Yunanistan Şube Müdürü olarak görev yapmış bir kişi dolayısıyla onun da bize özellikle şu günlerde bölgede ne olup bittiğiyle ilgili söyleyecek sözleri var. Emekli Deniz Kurmay Albay Gökhan Ak: Ben Gökhan Ak Emekli Deniz Kurmay Albayım. Bu konularla ilgili aşağı yukarı yıldır uğraşıyorum. Harp Akademilerinde Uluslararası İlişkiler Yüksek Lisansı yaptım. Bunu takiben üç yıl NATO da Brüksel de NATO nun kalbinde daimi delegasyonumuzda çalıştım ve oradayken de NATO Avrupa Birliği İlişkileri yine Türk Yunan ilişkileri sorunları vardı işin içinde tabii. Brüksel de üniversitede Uluslararası Politika Yüksek Lisansı yaptım. Daha sonra geçen yaz emekli oldum ve o zamandan beri de Hacettepe Üniversitesi nde Siyaset Bilimi doktora programına devam ediyorum yani bu yaşa geldim öğrencilik daha hala bitmedi. Oğlumun okuluna konuk veli olarak gittim. Deniz Kuvvetlerini tanıtacağım. Fakat öğrenciler şaşırdılar. Dedim ki hala öğrenciyim yaşındaki çocuklar ürktüler. Dedim ki korkmayın yani öğrencilik kötü bir şey değil ama hayat boyu ölene kadar devam ediyor. Panel önemli şu yüzden; bu konu aslında devlet kurumları Dışişleri Bakanlığı Genel Kurmay Başkanlığı özellikle olayın farkında olduğu uğraştığı ve güzel girişimler yaptığı bir konu ama bizim bu alanların dışında kalan Akademia ve diğer sivil toplum kuruluşları bunların biraz uzak kaldığı bir konu ilgilenmediği bir konu ama çok da önemli bir konu çünkü direkt Türkiye nin hayati menfaatleriyle ilgili. Dedim ki Doğu Akdeniz de ve üzerinde Kıbrıs ta önemi nedir? Jeopolitik, Jeostratejik önem nedir ve bu bölgede neler oluyor? Deniz Hukuku bağlamında da neler olabilir, neler yapabiliriz, sizleri düşünmeye sevk etmek istedim ve bu arada da farklı bakış açıları yaratmak istedim. Sizlere bazı değişik perspektifler yaratmak istedim onları sunum içinde göreceksiniz. Benim tek dileğim bunları unutmamanız. Çünkü bu gözle de bakarsak ki şimdiye kadar bakmadığımız şekilde olayları Uluslararası İlişkiler, Uluslararası Politikalar ve Disiplinler ile ilgilenen insanların daha farklı algılayacağını düşünüyorum. Konumuz Doğu Akdeniz Kıbrıs ın Jeopolitik önemi Deniz Hukuku bağlamında Doğu Akdeniz de yapılması gerekenler ben iki başlık belirledim az önce söylediğim gibi. Kıbrıs ın Jeostratejik Jeopolitik önemi Doğu Akdeniz in ve Deniz Hukuku kapsamında burada neler yapabiliriz? Şimdi az önce belirttiğim gibi panele konu olan gelişmeler aslında Doğu Akdeniz de oluyor ve bunun bir ön resmini çekmemiz lazım ki rahat güzel bir şekilde yola koyulabilelim. Sizlere farklı bir pencere açmak istiyorum. Bu pencerede böyle bir soru var vatan neresidir? Eğitimimize başladığımız 6 7 yaşından beri hepimizin bildiği ve üzerinde de pek düşünmediğimiz bir kavram, diyeceksiniz ki kürsüde konuşan kişi bunu niye soruyor vatanı hiç bilmiyor muyuz hepimiz biliyoruz. Değil mi hepimiz biliyoruz aslında işte vatanı yansıda gördüğünüz karasal mekanlar ama aslında değil. Bu haritayı da bilerek koydum. Neden biliyor musunuz? Görsel medyada haberleri dinlerken hava durumu şu bu vs X Kanal hep bakarsınız böyle bir Türkiye Haritası koyarlar. Fakat Gökçe Adayla Bozca Adayı hiç koymazlar. Lütfen bundan sonra birde bu gözle bakın. Sanki oralar Türkiye ye ait değil oralar ülkemizin birer litoral bir parçası değil gibi birde ben burada şeyi de koydum Marmara Denizi ndeki adaları da koydum. Ben İzmirliyim, 20 yıldır Ege Adalarıyla yatıp kalkıyorum uğraşıyorum. 1

2 Fakat nedense Türkiye de bir ada kültürü olayı yok o yüzden Marmara Denizi ndeki adaları bile kimi zaman koymuyorlar. Dediğim gibi vatan aslında sadece karasal mekanlar değil, vatan aynı zamanda buralar. Görüyorsunuz şu sarı kısımlar buralar da vatan. Şu denizler de vatanımız neden batırdınız? Uluslararası Hukuka göre bir devletin ülkesi üç kısımdan oluşuyor bildiğiniz gibi. Kara ülkesi suya kadar geliyor denize kadar denizden sonra karasuları başlıyor burası devletin tam egemenliğidir burası da vatanımız. Vatanımız ve bunun üzerinde de hava sahası var tam karasularında burası da vatanımız. Yani burada egemenlik gösterisi yapıyoruz o yüzden vatanımız kavramını böyle kullanıyorum. Hepimizin bildiği kara ülkesi ama göründüğü gibi değil. Uluslararası Hukukun mekansal kurallarına göre her ne kadar uluslararası hava sahası ve deniz sahası oluşmaktaysa da ülkeler buralarda birtakım egemenlik hakları kullanıyorlar. Devletler, kıyı devleti olarak deniz ve hava ülkelerinde de belirli birtakım egemen haklara sahiptir. Yani nerede Kıta sahanlığında, karasularının dışında Münhasır Ekonomik Bölgede. Bununla ne demek istiyorum? Burası Girit Rodos Gökova Körfezi İstan Köy böyle yukarı gidiyor Sisam şu Sakız Çeşme. Şimdi şurada bir uçak kazası olduğunda burası açık deniz uluslararası sular bir uçak kazası denize düştü gemi kazası deniz kazası olduğunda siz buradan helikopter, deniz vasıtası, askeri gemi çıkarıp buraya gönderiyorsunuz. Burada başka hangi devlet var Yunanistan ve Yunanlılardan önce varırsanız. O arama kurtarma faaliyetlerinde müdahale edebiliyorsunuz. Ama burada önemli olan şu burada sizin karasularının dışında bir arama kurtarma sorumluluk bölgemiz var Türkiye Cumhuriyeti olarak. Peki, Arama Kurtarma Sorumluluk Bölgesi nedir? Bunu da unutmayın bu Ege Denizinin Batısında 25 o derece boylam var 25 o derece Doğu. 25 o derece Doğu Boylamı Türkiye nin Arama Kurtarma faaliyetleriyle ilgili Batıda gittiği en uzak nokta ondan sonrası Yunanistan a bırakılmış. Çünkü tam bu 25 o derecelik Doğu Türkiye Ege Denizinin ortasından geçiyor. Zaten Ege Denizinde çözümsüz olan Kıta Sahanlığı konusu da aslında biz oraya kadar istiyoruz. Yani kıta sahanlığı konusu Türkiye Yunanistan arasında çözülse bizim ana istediğimiz 25 o derece boylam. Halbuki Yunanistan ne yapıyor? Yunanistan diyor ki Ege de diyor kusura bakmayın biraz farklı konulara giriyorum. Ege de diyor deniz sınırları vardır diyor. Ege de Sea Borders yoktur deniz sınırları yoktur. Onlar FIR hattı var Flying Information Region FIR Hattını bu Yunan Adalarıyla Türk Anakarası arasından geçiriyorlar. Yukarıya gidiyor diyorlar ki burası da iki ülke arasında deniz sınırıdır. Buradan daha Batı da Yunanistan a doğru kıta sahanlığı yoktur. Zaten sınır burada sen diyorlar gelip burada Sakız ın ardında petrol mü arayacaksın orası senin değil ki bizde bizim diyoruz yani 25 o Doğu Boylamının önemi bu o da şuralardan falan geçiyor bayağı çok istiyoruz yani ama değil. Kıbrıs Doğu Akdeniz de Türkiye nin Orta Doğu ya açılan bir deniz kapısı adeta görüyorsunuz hançer gibi İskenderun Körfezine saplanıyor. Aşk Tanrıçası Kibris in adası onu da Ulvi Hocamın makalesinden kullanıyorum. Kıbrıs adı nereden geliyor bir yerde buradan geliyor Aşk Tanrıçası Kibris. Size yine farklı bir konudan bahsetmek istiyorum. NATO da operasyonlar yapılırken özellikle Akdeniz Havzasında deniz unsurları gemiler, helikopterler, uçan birlikler, denizaltılar harekat yapıyorlar Akdeniz de. Fakat önemli olan bir nokta var burada çok kuvvet diye NATO harekatının planlandığında çok önemli bu çok kuvvet noktaları var yani boğum noktası diyebilirsiniz düğüm noktası diyebilirsiniz. Bu düğüm noktaları NATO 2

3 harekatının planlanmasında çok önemli. Neden? Çünkü bunlar kapı, kapıyı kapattığınız vakit başka bir yere gidebilir misiniz? Hayır. İşte bunlar Cebelitarık Boğazı ndan başlıyor Sicilya Kanalı Türk Boğazları, Süveyş Kanalı fakat Prof. Dr. Fahir Armaoğlu Hoca diyor ki bu Akdeniz de boğazlar çok aslında önemli fakat bu boğazlar kadar önemli adalar da var. Bunlar da Malta, Girit yine bir sabit uçak gemisi ve Kıbrıs. Bunlar da NATO nun düğüm noktaları harekatını etkileyen düğüm noktalarının da önemi hiç batmayacak bir uçak gemisi Kıbrıs Doğu Akdeniz de sabit mobil istediğiniz gibi kullanın böyle gidip deniz sahasına üstün bir hava sahasına gayet güzel müdahale edebiliyor ve kontrol edebiliyor. Adanın stratejik önemi tabii soğuk savaşın ertesinde uluslararası alanda ve bu bölgede meydana gelen hızlı politik ekonomik gelişmelerle hayli artıyor. Burada politik ekonomik kelimesini bilerek seçtim. Neden? -Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC), Kerkük-Yumurtalık ve gelecekteki Samsun-Ceyhan boru hatları gibi Türkiye nin deniz yetki alanlarını geçmişe nazaran çok daha önemli kılan enerji projelerinin hayata geçmesi, Bakü, Tiflis, Ceyhan Boru Hattı Kerkük- Yumurtalık bakın geliyor hepsi İskenderun da birleşiyor bir nevi düğüm noktası çok politik bu da müstakbel Samsun-Ceyhan Boru Hattı. Şimdi burada İskenderun çok önemli bu boru hatları yüzünden bir bakın Kıbrıs ta karşısında bütün deniz ulaştırmasını kontrol ediyor. O yüzden ne diyebiliriz Kıbrıs kimin elindeyse bizim elimizdeyse ne ala bizim elimizde değilse yabancı bir gücün elindeyse kesinlikle bizim ulusal menfaatimize ulusal güvenliğimize aykırı. Kısa bir şey istatistiki bilgi vereyim müsaadenizle. Burada bu iki hat tam kapasitede yılda 140 milyon ton petrol çıkaracak buradan bu körfezden tankerlerle ve bu da devreye girdiğinde ki çok uzun bir zaman değil milyon ton yılda buradan Batıya Batı pazarına petrol çıkacak. Türk İsrail İlişkilerinin de bozulması yine Kıbrıs önlerinde çok önemli bir konu bu ve Dekaron un Güney Kıbrıs Rum Yönetiminin İsrail i de yanına alarak bu bölgede sözde Münhasır Ekonomik Bölgesinde tek taraflı girişimlerle hidrokarbon aramaları yapması ve bu faaliyetleri de uluslararası hukuka aykırı oluyor bunu tekrar söylüyorum uluslararası hukuka aykırı olarak yapması Kıbrıs a Doğu Akdeniz e ayrı bir önem kazandırıyor. Neden? Nedene geçmeden önce yine bilgi vereyim müsaadenizle. Bunlar hep insanın aslında sizin gibi konuyla ilinti arkadaşlarımızın önüne yeni ilgi uğraşı alanları açacak konular. Bu Kıbrıs taki Türkiye nin Doğu Akdeniz de Kıbrıs a ilişkin yaşadığı eski ya da yeni deniz ve hava sorunları var bunlar hepimizin bildiği Türk Yunan ilişkileri bağlamındaki Türk Yunan sorunlarıyla ilintili. Neden ilintili? Bunlar Ege den falan çok güzel bir deniz ama çok da sorunlu bir deniz. Tatile gidiyoruz ama ben hep o gözle bakıyorum yüzüyoruz ediyoruz fakat çok sorunlu. Çünkü şuradaki sorun burada hava sahası kıta sahanlığı şuradan geliyor. Şimdi çizgi burada nereden çıkacak Doğu Akdeniz de şuradan mı çıkacak, şuradan mı çıkacak, yine sorun Doğu Akdeniz le ilintili. Ercan Tahsilli Hava Sahası KKTC bir tek bizim tanıdığımız devlet ama başka hiçbir devletin tanımadığı bir ulus fakat burada da hava sahası sorunları var. Yani iki taraf da birbiriyle ilintili burada bir sorunu düşündüğünüzde burayı ilgilendiriyor buradaki de burayı. Yine küçük bir bilgi biz kıta sahanlığımız var Doğu Akdeniz de fakat Münhasır Ekonomik Bölgemiz yok. Benim için bu panele konu olan gelişmeleri gazeteden açık basından izlerken belki gıcık oluyorsunuz diyorsunuz ki biz niye Münhasır Ekonomik Bölge ilan etmiyoruz. Neden edemiyoruz biliyor musunuz? Burada az önce Sea Borders dedim ya deniz sınırları deniz sınırının Akdeniz e nereden çıkacağı da belli değil. Çünkü karasularımız belli değil Ege de karasularımız 6 mil Akdeniz de 12 mil. 6 mil geliyor tık dış hava eğitimine çıkıyor. Peki, bu bir yerde yazıyor mu bir yerde yazmıyor. Böyle muğlak konuşuyorum ama bu hakikaten böyle o yüzden böyle konuşuyorum. Yani karasularımızın tam belli olmaması yüzünden de Münhasır Ekonomik Bölge ilan edemiyorsunuz. Belki etmeniz menfaatinize sunumun sonunda söyleyeceğim ama işte edemiyoruz bütün sorunlar iç içe çok karmaşık. 3

4 Dolayısıyla Anamur dan sadece 65 km uzaklıkta olan ki şurada bir tepeye çıktığınızda Anamur un üst tarafında Kıbrıs ın Girne nin ışıkları görünür. Böyle bir yerde böyle bir adada şimdi yavaş yavaş müsaadenizle Doğu Akdeniz deki deniz yetki alanlarının sınırlandırılması mevzularına giriş yapabilirim. Çünkü Kıbrıs ı çevreleyen sular hakikaten çok ısınmış durumda sular çok sıcak neden çok sıcak? Burada çok büyük menfaat ilişkileri var karmaşık ilişkiler var. Siyasi olarak karışık bir coğrafya Türkiye var Suriye, Lübnan, İsrail diyeceksiniz ki Filistin le yatıp kalkıyoruz değil mi? Gazze Street Gazze Şeridi var. Hiç aklınıza geldi mi Gazze Şeridinin de bir Münhasır Ekonomik Bölgesi Kıta Sahanlığı olabileceğini onun da var bakın aşağıda. Burası Gazze şurası Gazze Şeridi bunun açığında buranın münhasır Ekonomik Bölgesi var ve bunun altında gaz var, doğalgaz var, petrol var. Ama kimin? Filistinlilerin mi, İsraillilerin mi, Filistin Devleti var mı görüyor musunuz ne kadar olaylar karmaşık. Şurada Erenköy vardır biliyorsunuz hani Kıbrıs Barış Harekatında zıplayamamışız da birleştirememişiz şeyle o esas KKTC yle biliyorsunuz Erenköy ü biliyorsunuz minnacık küçük bir yer. O minnacık küçük bir yerin kuzeye doğru şuraya doğru başka bir çizimde var onu gösteririm. Kıta sahanlığı var KKTC ye kazandırdığı. Hocam ne kadar Erenköy ben tam hatırlayamadım çok küçük bir yer. Dokuz köy var. Yani yer olarak km diyeyim işte boyu km kuzeye Türkiye ye doğru kıta sahanlığı var. Şimdi mevzuları bahsediyoruz ama birazda kavramlara girmemiz lazım ki taşlar daha iyi yerine otursun. Bunu da Uluslararası Deniz Hukuku madem biz Doğu Akdeniz deki iç sorunları Deniz Hukuk bağlamında inceliyoruz. Bunlardan size bahsetmem lazım ki müteakip slaytlarda kıta sahanlığı daha açık olabilsin. Kıta Sahanlığı bir ülkenin deniz altında devam eden kara parçası kara uzantısı fakat diyeceksiniz ki denizin kenarına geldik denize giriyoruz kıta sahanlığı pat adımımı attım dizime kadar girdim başlıyor mu? Hayır başlamıyor. Kıta Sahanlığı karasularının ölçüldüğü noktadan sonra başlıyor. Tam dalganın kıyıya vurduğu yerden değil o yüzden Rusya nın nasıl aynı zamanda ince bir bilgidir. Kıta Sahanlığı karasularının bittiği yerden itibaren başlar 1982 Deniz Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesine göre bu 200 deniz miline kadar gidiyor. Teamül Hukuku olarak da kabul edilen 200 deniz mili 1 deniz mili metre ona göre hesaplayın kaç km bir deniz mili? Tabii diğer bir kavram kıta sahanlığı hep böyle tak diye bitmiyor. Bazen Kıta Eşliği diyorlar devam edebiliyor aşabiliyor fakat genelde devletlerin kabul ettiği ve uyguladığı da 200 deniz mili. Münhasır Ekonomik Bölgelerarası Kıta Sahanlığı ondan çok kısaca bahsedelim. Kıta Sahanlığı ve Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) 200 Deniz Mili MEB Ab Initio Ipso Facto Kıta Sahanlığı Kıta Sahanlığı şurası şu mavi su kütlesi var ya mavi su kütlesi yani içinde balıkların deniz canlıların doğal kaynakların ve yüzenlerin olduğu bir yer. İşte Münhasır Ekonomik Bölgede bu deniz tabanının burayla birlikte altında olan buradaki madenler aklınıza ne gelirse petrol, hidrokarbon kaynaklar yani kıta sahanlığıyla Münhasır Ekonomik Bölgeyle iç içe geçmiş durumda. Fakat burada uluslararası hukuka göre şöyle bir ayrım var Kıta Sahanlığı Ab Initio Ipso Facto Kıta Sahanlığı denen kavramlar ile... Bu ne demek? Şu demek Kıta Sahanlığı başından beri yani ilk çıktığı Kıta Sahanlığı kavramı aşağı yukarı 100 yıl, başından beri sizin devlet olarak hakkınız olan ve ilan etmenize gerek olmayan bir yer o yüzden az önce söyledim Doğu Akdeniz de bizim kıta sahanlığımız var ilan etmedik. Ama başından beri kavramı uluslararası hukukta çıktığından beri bizim kıta sahanlığımız Doğu Akdeniz de var ama Münhasır Ekonomik Bölgemiz yok. Neden? Çünkü onu ilan etmek zorundasınız. 4

5 Bir devlet uygulamasıyla ilan etmek zorundasınız. Bizde şu anda ilan etmiş değiliz ama kıta sahanlığımız var çünkü onun ilan şartı yok. Kıta Sahanlığı ve Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) TÜRKİYE 396 Deniz Mili Orta nokta 198 NM MISIR Peki, şimdi burası Doğu Akdeniz dedik Mısır Nil Deltası Antalya tarafları burada en yakın nokta 396 mil. Ama işin ilginç yanı Doğu Akdeniz de buradan daha uzun 396 deniz milinden daha uzun olan bir aralık yok. Bu da neye tekabül ediyor biliyor musunuz az önce 200 mil dedik 400 mil, yani Türkiye nin 200 Mısır ın 200 desek toplam 400 mil bu bile üst üstte biniyor. Yani Türkiye yle Mısır ın kıta sahanlığı şu ortada ortay hat çekiliyor paylaşımda sınırlandırmada üst üstte biniyor ve orta noktada 198 milden 400 milden daha geniş bir yer yok. Bu da şu demek 400 milden daha geniş bir yer olmayınca o zaman burada arkadaşlar komple ya kıta sahanlığı oluyor ya Münhasır Ekonomik Bölge oluyor. Uluslararası Hava Sahası Deniz sahası var ama paylaşıma girdiğinizde burada sadece kıta sahanlığı var çünkü zaten en geniş yer 400 milden az. Şimdi bizim için en kötü olan ne biliyor musunuz? Değerlendirme Yunanistan la Mısır ın antlaşma yapması. Çünkü neden? Rumlar Mısır la antlaşma yaptılar şu koordinatları belirlediler. Neye göre? Ortay hatta göre paylaştılar aradaki mesafeyi iki ülke tak ortadan ikiye böldü koordinatları. Rumlar Lübnan da da aynı metodu uygulayarak yaptı. Bizim için kötü olan durum ve çok dezavantajlı olan durum Yunanistan ın bakın bu taraftan geliyorum. Şurası var ya hayati neden biliyor musunuz? Bakın Rumlarla Yunanlılar sınır oluyorlar. En kötü durum Mısırlılarla birlikte karşılıklı bu da net antlaşmasını sınırlandırma antlaşmalarını yapmaları ve ortay hattı da bölüşmeleri. Diyeceksiniz ki Türkiye nin eli armut mu topluyor zaten bu harita çok dezavantajlı bizim hiç lehimize değil baksanıza şurada minnacık bir yer kalmış bu kadar nüfus var burada yakalanacak balık deniz kaynakları kimi doyurur ve şurada Antalya Körfezinin karşısında da küçük bir üçgen. Sismik araştırmalar yapıyorlar. Petrol Platformu geldi burayı böyle parsellediler şu antlaşmaları yaptıktan sonra. Burada uluslararası ihaleye çıktılar. Uluslararası petrol şirketlerini çağırdılar. Ruhsat teklifi verildi ihaleye çıktılar. Doğalgaz arıyorlar bulmak üzereler buharı çıktı metreye indiler. 12. parsel diyorlar orada oluyor. Bu az önce bahsettiğim Mısır la sınırlandırma antlaşması Lübnan la birde 17 Aralık 2011 çok taze yeni geçen sene aralıkta İsrail le yaptılar İsrail le de koltuk koltuklar kol kolalar. Biz işte bu ortay hatta karşı çıkıyoruz. Burada da bu neden böyle biliyor musunuz? Yunan Adaları, Girit, Kerpe, Rodos rahmetli İsmet İnönü nün Lozan Barış Antlaşması imzalanırken sonunda Meis i İtalyanlara bırakıyor. Daha sonra İtalyanlar II. Dünya Savaşı ndan sonra 1947 Paris Antlaşmasıyla da Yunanlılara veriyorlar 12 Adalar Bölgesini. İsmet İnönü diyor ki dünya barışı için biz bu küçücük adadan vazgeçtik. Bu adanın üzerinde pist var uçak pisti var. Sivil hava trafiği kalkıyor askeri hava trafiği askeri uçaklar inip kalkıyor. İşte o minnacık dünya barışına hizmet etsin diye verdiğimiz Meis Adası başımıza neler açıyor. Şunu açıyor. Yunanlılar ne yapıyorlardı Meis Yunan Toprağı şu hattan diyorlar ki bu adaların güneyde Doğu Akdeniz e doğru kıta sahanlığı vardır. Kıta sahanlığı varsa Münhasır Ekonomik Bölgesi de vardır. Daha sonra Rodos tan Meis e çizgi çekiyorlar. Diyorlar ki Türkiye nin bu kadar burada kıyısı var hiç önemli değil burada minnacık bir Meis var. Bu Meis güneyinde böyle büyük bir deniz sahasına 140 bin km 2 kaybediyoruz 140 bin km 2. Şu tarafta da Dekaron yüzünden 40 bin km 2 filanda burada kaybediyoruz. Diyeceksiniz ki böyle bir şey olabilir mi minnacık bir ada var ve bunun güneyine karşı burada bu kadar uzun bir kıyı varken büyük bir deniz sahasını kıta sahalığı yüzünden sahip oluyor. İşte Yunanlıların tezi bu çünkü Meis Yunan Adası. Az önce dedim yabancılar aleyhimize çalışıyorlar. 5

6 Tabii Rumlarla ortaklaşa çalışıyorlar. Bizim girmeye çalıştığımız Avrupa Birliği bizim bu konularda pek de lehimize çalışmıyor. SEVİLLA ÜNİVERSİTESİ HARİTASI İşte Sevilla Üniversitesi nde yaptırdığı bir harita az önce üçgen vardı bakın yine Dekaron la Yunanistan sınır ve üçgen. Bize burayı bırakmışlar burayı reva görmüşler. Yine Avrupa Birliği Kurumu Regional Advisory Councils aynı harita bakın yine burada üçgen hep görüyor musunuz hep üst üstte oturuyor. Yani farklı gören çok güzel verdik adamlara biraz az alalım ya da fazla vermişiz az vermişiz fazla verelimde biraz insaflı bir harita çizelim diyen yok. Bakın üst üstte tıkırt tıkırt yine Avrupa Birliğinin European Maritime Safety Agency bir kuruluşu var bu deniz sınırlarını belirliyor. Deniz sınırlarını belirlerken kullandığı EMSA nın bakın web sitesinden hiç yabancı bir yerden değil aynı haritalar şu kırmızı çizgiler benim daha iyi vurgulamak için aynı harita. Bu da Avrupa Birliği nin uyduları var tepemizde. Bir deniz kazası olurda petrol vs yayılır mı nerede yayılıyor bunu biz yakalayalım da buna karşı müdahale edelim diye uyduları tepemizde dolaşırken bölgelerin uzaydan resimlerini çekiyor. Fakat bizi ilgilendiren bu kareler değil onun altında olan şu harita. AB nin tespit ettiği deniz sınırlarının, AB uydularının bilimsel veri tabanına yerleştirilmesi Bakın adam denizdeki deniz kirliliğini çekerken kıta sahanlığının dahası Münhasır Ekonomik Bölgeyi her ikisinin de aslında nasıl paylaştırmış. Bakın görüyor musunuz aynı üçgen Rumlarla Yunanlılar sınırı da aynı harita iyi olabilecek olan bu. Mısır la Münhasır Ekonomik Bölge Antlaşması yapabiliriz. Çünkü Doğu Akdeniz de en uzun kıyısı olan iki ülke biziz biri Türkiye diğeri de Mısır. O yüzden biz Mısır a diyoruz ki Rumlar sizi kazıkladı diyoruz. Burada diyoruz bayağı bir alanı aldılar ilk haritada öyleydi. O yüzden biz diyoruz sizinle antlaşma yapalım ve siz o şeyi kazanın. Tabii bu uluslararası ilişkilerde güzel bir konu Mısır ın şu andaki durumunu düşünün rejiminin nereye gittiğini düşünün. Buradan neler çıkarabilir? Tek amacımız şu antlaşmayı yapıp sınırlandırmayı lehimize döndürerek şurada şu kadar alanı büyük alanı kazanabilelim ki hakkımız olan da bu zaten uluslararası hukuka göre de hakkaniyete göre de biliyorsunuz hakkaniyet ve nispet uluslararası hukukta çok önemli kavramlar. Hakkaniyete göre de hakkımız olan bu. Şimdi burada daha önce bahsettiğim şeyler var, 12 numaralı o sahada parselde bir tek Amerikalılar geri çekilmediler. Diğer bütün şirketler korktular. Neden korktular? Tabii her şey para sermaye eğer baktılar ki burada Türkiye yle daha fazla polemiğe girerlerse kendileri için sıkıntı olacak ve çekildiler. Fakat Amerika dan Amerika Şirketi çekilemedi. Bizde Amerika nezdinde girişimlerde bulunduk dedik ki Amerikan Hükümetine kardeşim dedik biz bunlardan sıkıntılıyız bu şirketi çek çekemediler bu konuda bize yardımcı olmadılar. Tabii bekle diyor politikasını biz şey yapamayız katlanamayız. Aktif olmayan bir politika bakalım ne olacak bekleyelim hani bir ay sonra üç ay sonra. Neden? Bir Yunanlı Gazetecinin bir Yunan Gazetesinde kullandığı çok güzel bir cümle vardır. Uluslararası politikada önemli olan söylenenler değil yapılanlardır. O yüzden proaktif olmamız lazım savunmacı defansif olmamız lazım beklememiz lazım. 6

7 21 Eylül de biz Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti yle en sonunda bıçak kemiğe dayandığı için bu Rumların yaptığı faaliyetler yüzünden dedik ki artık Dışişleri Bakanlığımız bu KKTC yle antlaşma yapmamız lazım sınırı çizmemiz lazım. Sınırın adı konmuştu da ilan edilmemişti biz biliyoruz zaten. Bakın ama diyeceksiniz ki az önce ortay hattan bahsettiniz. Tam ortadan geçecek hat hakkaniyete o metot ortay hat metodu en iyi metotlardan biri değil kullanılan metotlardan bir tanesi. O yüzden devletler kendi alanındaki antlaşmaya uygun olarak hangi metot var, farklı metotlar da var onlarda ayrıntıya gireceğim. Çünkü neden? Muhataplarımız burada ortay hattı kullandılar Mısır la İsrail le. Bakın İsrail le de aralıkta aynı ortay hatta göre çizim yaptılar koordinatları. Bizde KKTC yle neden böyle yaptık biliyor musunuz? Birincisi dostuz, ikincisi dedik ki yani burada yaşayan nüfusla buradaki nüfus bir mi? Değil. Burada ne yapıyorsunuz balık avlıyorsunuz. Buradaki nüfusu beslemek için. 17 ŞUBAT 2003 GKRY-MISIR MEB SINIRLANDIRMA ANLAŞMASI 12 NUMARALI SAHA; NOBLE ENERGY- ABD 17 ARALIK 2010 GKRY-İSRAİL MEB SINIRLANDIRMA ANLAŞMASI TÜRKİYE NİN KKTC İLE ÇİZEBİLECEĞİ İLAVE SINIR º16 18 D ÇİZİLEN TÜRKİYE-KKTC SINIRI (21 EYLÜL 2011) OCAK 2007 GKRY-LÜBNAN MEB SINIRLAN-DIRMA ANLAŞMASI 3 Yani bu çizginin aşağıya daha yakın olması tam ortadan geçmemesinin ana sebeplerinden biri bu aynı zamanda Malta yla Libya arasında yapılanları sınırlandırma antlaşmasında da sınır Malta ya daha yakındı. Libya itiraz etti uluslararası mahkemeye Malta nın aleyhine düzeltildi sınır çizgisi. Fakat burada işte sıkıntı başlıyor. Neden? Bu tarafta Rumlar var Baf var Batıda Rumlar var bizim isteğimiz böyle olması. Türkiye de ilginç bir şey var menfaatimize olan bilgiye ulaşmaya çalıştığınızda ulaşamıyorsunuz ama aleyhinize olan bilgiye çok kolay ulaşıyorsunuz. Biz Piri Reis Gemisini Kuzey Kıbrıs ta MEB Antlaşması yaptıktan sonra dedik ki Kuzey Kıbrıs dedi ki Türkiye ye antlaşmayı yaptık devlet olarak ben senden gemi kiralamak istiyorum. Burada ihale açıyorum dedi bizde tamam dedik Türkiye Petrolleri Ortaklığı TPAO Piri Reis Gemisini haberlerde izlemişsinizdir. Büyük bir törenle gönderdik. KKTC ye gönderdi fakat işin ilginç yanı ne biliyor musunuz? Az önceki bu sahaları filan çizmişim ya koordinatları hepsi internette var. Fakat bizim sahalarımızın arama yapacağımız sahaların koordinatlarını hiçbir yerde bulamıyorsunuz. Bende o yüzden kusura bakmayın müsaadenizle Vatan Gazetesinde yayınlanan saha haritasını kullanıyorum. Denizcilere ilanlar vardır Notes the Marinas hava durumu, sağda solda yapılacak tatbikat atış eğitim vs ilgilidir. Denizcilere ilanlara ilgi duyarsanız internetten Google dan girin. Eylül ayında Piri Reis in bu faaliyeti başladı. Bakıyorsunuz Eylül ayında bu Rumların sondaj yaptığı platformun koordinatları var ne kadar süreyle yapacağı var şu var bu var ama bizim yapacağımız Piri Reis in faaliyeti yok. Kafayı yememek elde değil yani ve bu sahalarda yok ama siz bilin. Bu sahalar A dan başlıyor denizci diliyle Aydın denir Aydın Burak Cemal Deniz diyebiliriz Gabriel e kadar gidiyor G bölgesine kadar gidiyor. G bölgesi de zaten o Noble Enerji Amerikan Şirketinin ve getirdikleri platformun sondaj yaptığı bölge Piri Reis in de şu anda sismik araştırma yaptığı bölge. Birde yine ilave bilgi devletimiz bununla da sınırlı kalmadı. Norveç ten bir gemi kiraladı. Konuyla ilgilenenler Piri Reis in ne kadar zar zor yola çıktığını bilirler. Yok işte makinesi gümrükte gemi yıllık aman battı batacak kelle koltukta gidiyorlar gibi. Norveç ten bir araştırma gemisi kiraladık. O da yine bu bölgede yatıyor bir tanede Faroe Adalarından kiraladık devletimiz kiraladı. Fakat Faroe adaları nerede diyeceksiniz Danimarka ya bağlı Danimarka nın kuzeyinde Allah ın unuttuğu bir yerde. O adalarının bayrağını taşıyan gemiyi de kiralayıp burada sismik araştırma yaptırıyoruz şu anda devam ediyor üç gemide Doğu Akdeniz de devletimiz adına. Fakat kötü olan ne biliyor musunuz? Gemilerde Türk Bayrağı yok Piri Reis hariç. Bir geminin Türk Bayrağı taşıması çok önemli çünkü gemi Türk Bayrağı taşıyorsa o gemi devlet gemisidir State Ship tir. Bu ne demek biliyor musunuz? Gemi Türkiye toprağıdır. O yüzden eğer sizin bayrağınızı dalgalandıran bir gemi varsa orada ve bu sismik araştırma yapıyorsa o zaman siz orada çok güzel bir egemenlik hakkı kullanıyorsunuz. Bana hak vereceksiniz. Neden? Gemi Norveç Bayrağı taşıyor Faroe Adaları Bayrağı taşıyor. Nereden bileyim Türkiye nin adına araştırma yaptığımı değil mi? O yüzden bilgilere de ulaşamıyoruz. Az önce söyledim o iki geminin yine bilgilerine ulaşamıyorsunuz. Ben farklı yerlerden sora sora öğrendim yani bunlar çok önemli o yüzden kendi gemimiz olması lazım. 7

8 Doğu Akdeniz de durumlar böyle neler yapabiliriz? Birincisi devletimizin çok iyi gelişmiş araştırma gemilerine sahip olması lazım ve bu bölgede kendi bayrağımızı taşıyan gemilerden araştırma yapması lazım. Ama gemilerin hakikaten gelişmiş olması lazım yani bu gelişmişlik Piri Reis Gemisi şeklinde değil çünkü o hakikaten eski bir gemi. Şu anda hepinizde yapacaksınız normal karşılayacaksınız. Çok gelişmiş teknolojiler var eğer siz buraya onu göndermezseniz. Dipte kablo dolaştırabilirsiniz ama ne var ne yok diye tam belirleyemezsiniz. Diğer bir konu burayı çok sık kullanmamız lazım. Balıkçılık politikasını Türkiye nin bu bölgede gözden geçirmesi lazım desteklemesi lazım artık sponsorluk mali destek nasıl olursa olsun. Neden biliyor musunuz? Denizi kullanmak çok önemli denize sahip çıkma anlamında çok önemli bu bölgede orkinos balığı yakalanıyor. Duyanınız var mı aranızda? Çok belki çok nadirdir yani orkinos balığı büyük bir orkinos balıkçılığı var ve işin çok garip yanını söyleyeyim mi size. Fransız Askeri Gemisi Fransa dan kalkıyor bu bölgede dolaşıyor ve ne yapıyor biliyor musunuz? Bizim orkinos avcılığı yapan balıkçı teknesini sorguluyor. İşte efendim orkinosun boyu ne kadarmış yakalanan uluslararası standartlara uygun muymuş şuymuş buymuş. Ama düşünebiliyor musunuz adam Fransa dan kalkıp burada gelip kendi Fransız Bayrağını taşıyan gemiyle devlet uygulaması yapıyor sizin burnunuzun dibinde Antalya Körfezinin iç suların önünde biz bunu öğrendiğimiz zaman bütün Dışişleri Bakanlığı nın herkesin tüyleri diken diken oldu. Yani denizi kullanmak dediğim o sırf askeri olarak eğitim yapmak tatbikat yap atış vuruş kaçış onlar değil sivil ticaret olarak da ulaşım olarak da kaçınız bir limandan bir limana gemiyle gidiyoruz hiçbirimiz gitmiyoruz eminim belki işte Marmara Denizinde Mudanya yla yeni bir kapımız olan orayı kullanıyoruzdur. Burayı kullanmak bayrak göstermek çok önemli, diğer bir konu deniz hukuku boyutuna geçersek olayın az öncekiler onun dışındaydı. Mısır la Türkiye arasındaki ortay hatta göre bu antlaşmayı muhakkak yapmamız lazım. Bu Doğu Akdeniz deki deniz yetki alanlarının sınırlandırılmasında hayatidir. Eğer bizden önce Yunanlılar Mısırlılarla bunu yaparlarsa yani geçmiş olsun. Çünkü Rumlar bu konuyu 90 yıldan beri biliyorlar bu denizin altındaki 7 trilyon dolarlık doğalgaz ve petrolü 7 trilyon dolar bunlar bunu biliyorlar ve bu olay 2000 li yılların başında den itibaren hortlamaya başladı. Açık basına düşmeye başladı biz yine uyanamadık. Uyanan akademisyenlerimiz oldu. Örneğin isim vereyim size Ankara Siyasalda Uluslararası Hukuk Bölüm Başkanı Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Sertaç Hami Başaran Hoca gibi birkaç akademisyen uyandı ve bunlarla ilgili çalışmalar yapmaya başladı kitap yazmaya başladı. Dediler ki biz tam Ege yle uğraşıyoruz Karadeniz de Kıta Sahanlığı antlaşmamız var ilan etmişiz devlet olarak. Ukrayna Rusya Federasyonu Romen, Bulgar, Gürcü tam hani burayı Karadeniz kabul edin tamam mı? Bulgar Sınırından başlıyor Reze Deresinin ağzından başlıyor Ukrayna ya doğru çıkıyor düz gidiyor aşağıya Gürcistan sınırından iniyor. Orada kıta sahanlığımız var. Ege Denizinde Yunanlılarla tepişiyoruz yıllardır onlarca yıldır. Ama Doğu Akdeniz e bakan yok işte Rumlar yüzünden uyandık. Dedim böyle çok proaktif politika izlememiz lazım yani sizin gibi genç beyinler genç arkadaşlarım Uluslararası Deniz Hukukuna ilgi duyuyorsa burada çok malzeme var. Ben hala yazıyorum hala uğraşıyorumdur çok malzeme var. Deniz Hukuku Türkiye için çok önemli fakat hakikaten bu konudaki personelimizde çok az. O kadar az akademisyen var ki deniz hukukuyla uğraşan inanılmaz bir şey üç dört tarafımız denizlerle çevrili Türkiye de Deniz Hukukçu arasanız sağdan bak beş soldan bak beş yani bu çok acı bir şey. Ama illa ben deniz hukukçusu değilim hukuk fakültesi okumadım. Ama deniz hukukuna mesleki olarak ve de bir Ege Çocuğu olarak ilgi duyuyorum ve okudum. Kendimce kendimi yetiştirmeye çalıştım uluslararası ilişkilerle bunu örtüştürmeye çalıştım. Bunu sizde yapabilirsiniz yani burada malzeme çok. İşte az önceye döneyim tekrar 2000 yılından sonra Rumlar uyandılar dediler ki bunu biz sinsi sinsi alttan alttan götürelim ve burayı biz paylaşalım. Çünkü bu tarafta şurada İsrail şey arıyor Tamar sahasında doğalgaz arıyor buluyor çıkarıyor. Rumlar da var onlara şu bölgede işte 7 trilyon dolar 8 trilyon dolar bilmiyoruz o büyük kaynak var. Ama Rumlar bu antlaşmalarını işte paylaşım antlaşmalarını tek taraflı ve uluslararası hukuka aykırı olarak teker teker yaptılar. Bizde en sonunda bıçak kemiğe dayandı diye gittik Kuzey Kıbrıs la yaptık. Çünkü genel politikamız neydi biliyor musunuz? Diyorduk ki herkes burada bu karmaşık siyasi coğrafyada bir araya gelsin oturalım masada insanca hakkaniyete uygun olarak burayı paylaşalım. 8

9 Yok böyle bir şey mümkün değil uluslararası disipline bakıyorsunuz herkes kendi menfaatini düşünüyor bugün yüzüne güler yarın gelir elini sıkar yanaklarını öper. Menfaat ilişkisi, bu kadar ülkeyi bir araya toplayıp burada paylaşım yapabilir misiniz? Siz bunu savunurken herkes bir araya gelsin hakkaniyete ne yaptınız gittiniz en sonunda Kuzey Kıbrıs la ikili olarak antlaşma yaptınız. Hani nerede kaldı diğer devletler? Yok. Demek ki bu işin raconu buydu işte. Ama Rumlar Lübnan la yaptı, İsrail le yaptı, Mısır la yaptı bir tek Yunanlılarla kapatamıyorlar. Yapamıyorlar çünkü Yunanlılarla sınırları yok Yunanistan da Mısır la yapmaya çalışıyorlar. Uzun lafın kısası bu sınır bizim için çok önemli ve Mısırlılarla bunu yapmayı becerdiğimiz vakit burada çok büyük bir mavi vatan kazanacağız veya yapamazsak kaybedeceğiz. Son bir konuya dikkatinizi çekmek istiyorum. Kıbrıs konulu Kıbrıs Sorunu konulu konferanslarda hep ne var Kıbrıs ta çözüm nereye gidiyor değil mi, müzakereler vs. Şimdi ben şunu sizin dikkatinize sunmak istiyorum. Ben Rum olsam aşağıda da 7 trilyon dolar var. Kıbrıs ta çözüm ister miyim? Kıbrıslı Türklerle bir arada yaşamak ister mi? İstemem bu kadar basit. Bizde diyoruz ki Dışişleri Bakanlığımız diyor ki dünya aleme diğer uluslararası arenaya siz diyor hep çözüm çözüm diyorsunuz 500 bin hektarlı Avrupa Birliği nin de her yerde Kıbrıs Sorununu çözelim diyor. Rumlarla Türkleri bir birleştirebilsek Allah ın izniyle dünyada herkes ayrılıyor ama biz de ikisini birleştirmeye çalışıyoruz o da işin ayrı bir yönü çalışılabilecek bir yönü. Dünyada bu kadar Mikro Milliyetçilik ayrışma varken bizde Kıbrıs ı birleştirmeye çalışıyoruz bu ne yaman çelişki bu nasıl politika ben vallahi yıllardır anlayamadım. Yunanistan Şube Müdürlüğü yaptım karşımda Kıbrıs Şube Müdürlüğü vardı. Diyordum ki yani niye birleştirmeye çalışıyorsunuz doğru dürüst cevap veremiyorlardı. Yani çelişki, ben Rum olsam aşağıda 7 trilyon varken Türk le birleşmek ister miyim? Hristofyas ne dedi? En son sıkıştığında Amerika dedi ki sen dedi oradan bir şeyler çıkacak ama böyle Türkleri göz ardı etme dedi. Çünkü orada çözüm de olacak. Hristofyas ta dedi ki bizde onlara bazı şeyler vereceğiz merak etmesinler dedi. Yani orada gaz çıktığında hepsini biz kullanmayacağız. Tabii bu tamamen yanılsama yanlış bir ifade. Uzun lafın kısası bu Kıbrıs Sorunun çözümüne olumsuz etki yapabilecek bir şey ve bizim de dünyada üçüncü taraflara söylediğimiz Rumları bu kadar desteklemeyin Avrupa Birliği ne aldınız bakın şimdi burada para olayı çıktı olay siyasiden ekonomiye döndü. Bu Rumlarla siz hayatta çözüm yapamazsınız. O yüzden biraz adil davranın demeye çalışıyoruz. Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezinden (ASAM), Yunanistan ve Kıbrıs Konusunda Uzman Sema Sezer: İsmim Sema Sezer Mülkiyeliyim. Devlette Kıbrıs Yunanistan konularında hizmet ettim. Emekli oldum. Arkasından bilirsiniz Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi ASAM diye bir kuruluş vardı taa ki kapatılıncaya kadar orada gene Kıbrıs Yunanistan benzer konularda da görev yaptım. Şimdi ise aslında son 2 yıldır hemen hemen Kıbrıs konusuyla hiç ilgilenmiyorum kırgınım. Sadece Ulvi Bey in hatırına böyle Atılım Üniversitesi ndeki sunumlara katılmaya çalışıyorum. Ben size çok bilimsel akademik bir sunum yapmayayım. Eğer bu konuda ilginiz varsa her ne kadar son güncel gelişmeleri içermiyorsa da hem hukuki hem siyasi boyutuyla konuyu inceleyen benim internetten bulabilirsiniz Doğu Akdeniz de Rum Petrol Arama Ruhsatları ve Ekonomik Bölge Antlaşmaları diye 20 küsur sayfalık tüm tablolar haritaları da içeren bir çalışmam var onu açıp bakarsanız. Bu sorun nasıl ortaya çıkmış bu konuda kimler neyi savunuyor olayın gelişimi 2007 sonuna kadar ki sanıyorum gelişmeleri alabilirsiniz. Ondan sonra günceli zaten sunumumuzda biraz daha açmaya çalışalım. Şimdi olayın hikayesi ne? Aslında 1980 lerin başından itibaren Rumlar bu Kıbrıs etrafındaki sularda kendi ifadelerine göre dünya doğalgaz ve petrol rezervlerinin %5 ne eşit olan bir miktarda ve milyar dolar civarında bir doğalgaz ve petrol olduğunu fark etmişler ve bu konuda arama yapmak istemişler. Ancak o dönemin Dışişleri Bakanı Rolandis in söylediğine göre bu konu Birleşmiş Milletler Genel Sekreterine açılmış. O da aman Türkiye yle savaşa yol açar bu konuyu bekletin demiş. Rumlar kendi aralarında anlaşmışlar evet bekletelim bu konuyu ne zamana kadar taa ki 2000 lerin başlarına kadar lerin başından itibaren bölge ülkeleriyle temaslara başlamışlar ve Münhasır Ekonomik Bölge Antlaşmaları imzalamak bu Doğu Akdeniz deki deniz yetki alanlarını belirlemek sınırlandırmak için temaslarda bulunmuşlar. Ne olmuş bu temasların sonucunda? 9

10 2003 yılında Mısır la Münhasır Ekonomik Bölge Antlaşması imzalamışlar 2007 de Lübnan la. Lübnan la yalnızca imzalandı parlamentosundan henüz geçmedi diye biliyorum son durum nedir onu bilmiyorum ve son olarak da 2010 Aralık ın da İsrail le bu antlaşmayı imzalamışlar. Ayrıca 2007 yılının başında kendi parlamentolarından Rumlar bir yasa çıkardılar. Petrol Yasası çıkartarak Kıbrıs etrafındaki suları 13 Parsel Ruhsat Alanına bölen bir yasaya kabul etmişler ve bu alanda arama ruhsatları vermek için de çalışmalara başlamış ihale açmışlar ve bu alanlardan 13 ruhsat alanından 5 tanesi Türkiye nin deniz yetki alanlarıyla çakışmakta. Doğu Akdeniz dediğimiz yer neresi hangi bölgeden bahsediyoruz? Doğu Akdeniz Türkiye nin, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nin, Güney Kıbrıs Rum Yönetiminin, İsrail in, Filistin in, Suriye nin, Lübnan ın, Mısır ın kıyılarının çevirdiği bir denizalanı ve Uluslararası Deniz Hukuku Sözleşmesine göre de yarı kapalı bir deniz özelliği gösteriyor. Peki, bu tür denizlerde nasıl belirlenir bu antlaşmalar? Tüm tarafların tüm kıyıdaş ülkelerin rızası alınarak peki Rum Yönetimi böyle yapmış mı hayır birebir ülkelerle temas sağlayarak onlarla antlaşma yoluna gitmiş. Şimdi eğer Rumların istediği doğrultuda bu deniz yetki alanlarının belirlemesi gerçekleşirse bunu dünya kabul ederse buna ilişkin siyasi hukuki sonuçlar doğarsa Türkiye deniz yetki alanlarının bu Doğu Akdeniz de üçte birini kaybediyor. Nasıl mı? Birkaç rakamla dilerseniz ve Rumlar Yunanistan ne kazanıyor birkaç rakamla bunu size açıklayalım. Kıbrıs Adası nın tüm yüzölçümü km 2 Rum Yönetiminin alanı ise bunun %59.56 sına denk gelen km 2 yani Rumlar km 2 lik alanda egemenler. Gelelim şimdi deniz yetki alanlarıyla egemenliklerini genişletecekleri alana adanın güneyinde ilan ettiği 13 Ruhsat Bölgesinin yüzölçümü ise yaklaşık 70 bin km 2 yani 5 bine 70 bin km 2 ekleyin. Tabii bu Münhasır Ekonomik Bölgeler kara ülkesinde olduğu gibi egemenlik size getirmez ya da karasularında olduğu gibi çünkü sizin karasularınızda da kara toprağınız üzerinde kara ülkeniz üzerinde ne gibi egemenlik alanlarınız varsa o geçerlidir karasularınızda. Ama Münhasır Ekonomik Bölge kıta sahanlığına bunlar sadece deniz yatakları deniz yataklarının altı orayı arama ve bu tür faaliyetler yapma ekonomik faaliyetler yapma ya da işletme şeklinde bir egemenlik alanı verir sadece size. Demek ki bu 13 Ruhsat Bölgesinin yüzölçümü 70 bin km 2 Türkiye ninse Doğu Akdeniz deki muhtemel kıta sahanlığı alanının 145 bin km 2 civarında olduğu hesaplanıyor. Yunanistan ve Rum Yönetimi ki Yunanistan Meis Adası nı ölçüt alıyor bunu hesaplarken. Yunanistan ve Rum Yönetiminin istekleri doğrultusuna bir sınırlandırma olursa Türkiye bölgedeki bu 145 bin km 2 yi kıta sahanlığı alanının 71 bin km 2 sini Yunanistan a, 33 bin km 2 sini Rum Yönetimine kaptırıyor ve kendisine sadece 41 bin km 2 lik bir alan kalıyor. Dolayısıyla üç tarafı denizlerle çevrili olan Türkiye Doğu Akdeniz de denize kıyısı olan ancak denizi bulunmayan bir ülke bu da Prof. Sertaç Başaran Hocamızın tanımlamasıdır böyle bir hale geliyor. Türkiye olarak biz neden karşı çıkıyoruz Rumların bu Doğu Akdeniz deki deniz yetki alanları antlaşmaları imzalamalarına, ruhsat vermelerine, arama yapmalarına bu tür faaliyetlere biz neden karşı çıkıyoruz? Bunun temelde iki tane nedeni var birincisi uluslararası hukuka aykırıdır diyoruz. Bu uluslararası antlaşmalar hilafınadır bu diğer ülkelerle yaptığı antlaşmalar ve bu ilan edilen deniz yetki alanları ikinci olarak da Türkiye ve KKTC nin deniz yetki alanlarında çakışıyor bu iki nedenle. Rumlar Türk Kıbrıs Cumhuriyeti adına çünkü bu antlaşmalara imza atıyorlar. Tüm Kıbrıs ı temsil ettikleri iddiasıyla bu antlaşmayı yapıyorlar. Demek ki biz Rumlara tüm Kıbrıs ı temsil etmiyor gerekçesiyle bir karşıyız. İkincisi de az önce söylediğim gibi mademki Doğu Akdeniz yarı kapalı bir denizdir ve bu bölgede Münhasır Ekonomik Bölge antlaşmaları tüm kıyıdaş ülkelerin rızası alınarak yapılmalıdır ki Rumlar böyle yapmamıştır. Öyleyse bu Deniz Hukukuna da aykırıdır ve biz bunu tanımıyoruz diyoruz. Ayrıca az önce söylediğim gibi 13 Ruhsat Alanına 5 tanesi Türkiye ve KKTC nin Deniz Yetki Alanlarıyla çakışıyorsa biz bu konuya karşı çıkmak durumundayız diye. Biz bunu baştan itibaren söylemişiz hatta Dışişleri Bakanlığımızın 2007 yılında yaptığı açıklamada da bunlar benzer şekilde yer alıyor. Peki, biz uygulamada ne yapmışız? Evet, 2000 li yılların ortalarında bayağı bir gövde gösterisi yaptık ama sorun giderek hangi hale dönüşüyor birazcık isterseniz buna da bakalım. Son dönemlerde gündeme gelen şey nedir işte şu kadar milyar dolarlık şu kadar trilyon dolarlık petrol ve doğalgaz olduğu söyleniyor. Bu araştırmalarda işte emareleri ortaya çıkıyor deniyor. Ben konuyla çok fazla ilgilenmiyorum. Bu Deniz Yetki Alanları ve Petrol Arama Ruhsatları verilmesi arama yapılması konusunun iki tane boyutu var birisi petrol bir tanesi egemenlik ve 10

11 bu konunun ortaya çıkmasıyla dünyada coğrafyaları kana bulayan petrol konusu şimdiye kadar zaten bir sürü boyutu olan Kıbrıs Sorununa yeni bir boyut olarak eklenmiştir. Egemenlik boyutunun son dönemlerde giderek göz ardı edildiğini tamamen maddi boyutuyla konunun değerlendirmeye başlamasıyla üzüntü duyuyorum. Bu aslında Rumlarında gündeme getirdiği bir şeydir. Sonuçta buraya bağlanmasından da endişe ediyorum. Nedir? Az önce sözünü ettiğim Eski Rum Dışişleri Bakanı Rolandis in bir önerisi diyor ki Kıbrıs Sorunu sürüyor çözemiyoruz bunu. Öyleyse bir ara antlaşma yapmak lazım. Nasıl bir ara antlaşma? Bu asla bir barış antlaşması anlamında olmayacak ya da Kıbrıs Türklerini onların devletlerini tanımak anlamında olmayacak. Ama onların da buradaki deniz alanlarında hakları vardır. Tamam biz ararız çıkartırız ve onlara da belli bir yüzdesini hesaplarına saklamak üzere ne zamana kadar taa ki Kıbrıs Sorunu çözülsün ondan sonra Kıbrıs Türklerinin de hesabını yapmak üzere bir banka hesabında biz biriktiririz. Böyle bir çözüm mümkün mü ve bunu aslında şimdi ölmüş olan Rum başkanı vardır hatırlarsınız ismini Tassos Papadopulos o bu öneriye karşı çıkmış. O, o kadar katı bir hayırcıydı ki yani maddi bir pay almalarına dahi karşı çıkıyordu. Ancak o dönemde Cumhurbaşkanı olan Sayın Talat ın bu konuya sıcak yaklaştığı ve kapalı görüşmelerde siz bunu Türkiye yle görüşün şeklinde gündeme getirdiğine ilişkin bilgiler var. Evet, şimdi Rumlar neden böyle yaptılar biraz açıklamaya çalıştık ve konuya tabii sadece Rumlar girmedi sadece Türkiye ve KKTC girmedi ya da Rumların Münhasır Ekonomik Bölge Antlaşması imzaladığı ülkeler girmedi Avrupa Birliği de ABD de de oldu. Nasıl mı? Bu Noble Enerji Şirketi bu konuda ruhsat arama yapmak için başvurduğunda daha konunun ilk ortaya çıktığı zamanlarda Amerika nın bir açıklaması dediler ki bunlar Kıbrıs Cumhuriyetinin doğal egemenlik hakkıdır ve Amerikan şirketleri de arama yapmak için bizden izin almaya Amerikan Hükümetinden izin alma ihtiyacında değildirler yani serbest bıraktılar Avrupa Birliği ilerleme raporu ve onun arkasından hala şu son 2011 yılında çıkan ilerleme raporu da dahil olmak üzere Rumların egemenlik hakkı olduğunu istediği gibi uluslararası hukuka uygun antlaşmalar yapabileceğini ve bu konuda Türkiye yi dolayısıyla haksız gösteren bir yaklaşım içerisinde olduğunu ortaya koyuyor. Demek ki Rumlar burada kurnaz bir şey daha yaptılar. Türkiye etrafında bir cephe oluşturarak bu ister ihaleye giren ülkelerle ister petrol araması yapacak olan şirketlerin bağlı oldukları ülkelerle ve Avrupa Birliği ile ABD yle karşı karşıya getirmeyi amaçlayan yani sorunu uluslararasılaştırmayı ve Avrupa Birliği nin gündemine sokmayı amaçlayan bir çaba içerisinde oldular ve bunda da doğrusu çok başarılı oldular. Çünkü artık Avrupa Birliği nin gündemine girmiş bir konudur bu petrol arama konusunda Doğu Akdeniz de. Peki, sadece son Kıbrıs Sorunun yıllardır devam ediyor biliyorsunuz. Son 9 yılında Türkiye de Adalet ve Kalkınma Partisi Hükümeti başlar. Bunu siyasi bir eleştiri amacıyla söylemiyorum ama. Hükümet programlarında seçim beyannamelerinde ifade ettikleri bir şey var Sıfır Sorun Politikası artı dış politikada hemen her konuda proaktif olma vurgusu bütün konularda yapılıyor. Birkaç yıl öncesine kadar bakın dost olarak gözüktüğümüz çevremizde komşu olan ülkelerin hangisiyle şimdi dostuz bu soruyu sorun kendinize. İkinci olarak proaktif olacaktık hani biz önceden emareleri görüp o duruma göre vaziyet alacaktık önlemler geliştirecektik politikamızı ona göre belirleyecektik. Bakarsanız Doğu Akdeniz de bunların yapılacağı kaç yıldır ilan ediliyor o halde nerede proaktifliğimiz. Demek ki ben bu iki konuda hükümetin açıkladığı politikasının dışında bir çizgide seyrettiğini düşünüyorum. Buna ilaveten bakıyoruz petrol bu konu gündemde bu kadar hayati üstelik bizim 70 li yıllarımız neredeyse Yunanistan la Ege de sıcak çatışma eşiğine geleceğimiz olaylarla dolu geçmişimize baktığımızda ve üç tarafımızda denizlerle çevrili az önce beyefendinin de ifade ettiği gibi biz bir tane söyleyeyim size hatta ölçülerini de. Piri Reis isimli boyu 36 m, eni 8 m 10 cm boyutlarında 10 tane mürettebatı, 11 tane akademik personeli olan 1978 yılında Batı Almanya da yapılmış bir araştırma gemisi ki bu Türkiye nin bilimsel deniz araştırmaları için sahip olduğu ilk ve tek gemi onun daha öncesinde hatırlarsanız Hora sonradan Sismik 1 adını alan bu Ege deki krizlerle hep gündeme gelen bir gemimiz vardı. Birazcık onun da hikayesinden ülkece üzüntü duymamız için bahsedeyim. Bu gemi II. Dünya Savaşı yıllarında Almanya da yapılmış 1970 li yıllarda Almanya tarafından Türkiye ye verilmiş 1940 larda yapılan bir gemi 1970 li yıllarda Türkiye ye veriliyor. Ondan sonra bu gemi 35 yıl falan bu araştırmalarda vs kullanılıyor sonra bir üniversitemize devrediliyor. 11

12 İşte biz büyük Türkiye yiz 70 küsur milyonuz etrafımız denizlerle çevrili demekle olmaz arkadaşlar. Sizi sıcak çatışma eşiğine getirecek gelişmelerin yaşandığı bir konuda bir araştırma geminiz dahi yoksa siz 8 m eninde bir gemiyle Doğu Akdeniz e açılıyorsanız bu sizin prestijiniz açısından da büyük ülke olduğunuz iddialarına başkalarının gülmesine yol açar sadece. Gemi kiralayacakmışız Norveç ten hep yapıyoruz bunu. Arkadaşlar biliyor musunuz Norveç ten gemi kiraladığınızda sizin yaptığınız o araştırmaların vs.lerin bütün bilgilerin bunlar aynı zamanda istihbarat kaynaklarıdır. Bunlar o ülkelerin de eline geçiyor. Gemi kiralamakla böyle bir konuda yola mı çıkılır? Birazcık bölgesel boyutundan dilerseniz söz edeyim tabii bunlar sadece benim kendi düşüncem. Sizler komple teorileri de diyebilirsiniz. Ama teoriler ve kompleler maalesef mevcut şöyle ki İsrail bu Münhasır Ekonomik Bölge Antlaşması imzalamayı Rumlarla yıllar boyunca reddetti. Yoksa 2000 lerin başlarından itibaren Rumlar İsrail le temastalardı aynı şekilde Suriye yle de ve görüyoruz ki yıllarca direnen İsrail bu One Minute olayında Davos olayı artı Mavi Marmara olayından sonra temaslara yeniden başladılar ve 2000 Aralık ında da daha önce imzalamayı reddettiği bu antlaşmayı imzaladı. Tesadüf mü bu? Suriye daha birkaç ay öncesine kadar mı diyelim bir yıl öncesine kadar mı diyelim Suriye artık o Öcalan olayının ateşinin düşmesinden sonra dost bir ülke haline gelmiştir ve aniden şimdi kanlı bıçaklı olduk bu ülkeyle. Rumlar Suriye nin peşinde dolaşıyorlardı bu antlaşmayı imzala diye. Sizce şimdi imzalar mı imzalamaz mı diye yine bu soruyu sormak lazım ve o halde Rumlar bütün Doğu Akdeniz i çevreleyen ülkelerle bu antlaşmayı imzalıyorsa siz Türkiye olarak dünyanın tanımadığı ve tanıtmak için çaba göstermediğiniz Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetiyle kıta sahanlığı sınırlandırması antlaşması imzalasanız ne çıkar, kaldı ki kıta sahanlığınızın olduğunu belirtmek için sizin bir antlaşma yapmaya ihtiyacınız da yok. Çünkü bu doğal haktır devletin hukuku sözleşmesine göre antlaşma yaparsınız yapmazsınız kıta sahanlığı vardı zaten bu ülkelerin. Üçüncü bir ülke Mısır bu ülkelerde şeyini ilk başta imzalayan 2003 yılında Rumlarla antlaşmayı imzalayan bu ülke. Şimdi birazcık hayal gücünüzü çalıştırın artı biraz geçmişe giderek bilgilerinizi tazeleyerek çalıştırın. Bu bahsettiğim ülkeler hangi konunun içinde adı geçiyor? Tabii biz ne dedik Büyük Orta Doğu Projesi sonradan genişletilmiş Orta Doğu ve Kuzey Afrika Projesi adını aldı. Biz ülke olarak bunun eş başkanıyız dedik. Bu Arap Baharı dediğiniz olay Tunus ta hani bir satıcının kendisini yakmasıyla başlayan hangi ülkelerde meydana geldi? Tunus, Mısır, Libya şimdi hangi ülkeler sirayet etmesi bekleniyor ve bu ülkelere gerçekten ilkbahar mı geldi sonbahar mı geldi? Bu yıkılan rejimlerin baştan alınan liderlerin yerine demokratik yönetimler mi geldi yoksa aynen Libya da son örneğini yaşadığımız gibi eski liderini birkaç ay önce önünde el pençe divan durduğu diktatör olarak adlandırabilirsiniz ona bir şey demiyorum. Ancak şunu da hemen parantez içerisinde belirtelim Kıbrıs Harekatı sırasında dünyada bize en önemli desteği sağlayan lider Kaddafi dir. Bunu da bir dipnotla birlikte hatırlarınıza getireyim. Artı Libya da liderlerini linç eden bir şey dini yönetim adayı ve bu linçten sonra çıkıp birkaç eşle evlenmeyi serbest bırakacak ilk şeyleri icraatları olarak böyle bir şeriat düzeni getirmeyi amaçladıklarını söyleyen bir yönetim düzeni. Şimdi size o zaman masum geliyor mu bu ülkelerde yaşanan Arap Baharının gerçekten demokratikleşmeye yönelik olduğunu mu düşünüyorsunuz ve biz Türkiye olarak bu Arap Baharı denilen bu şeylere o halkın isyanına yönetimlerin değiştirilmesine bu şekilde değiştirilmesini destekleyen hatta el altından ya da açık olarak muhalif hareketlere yüz milyonlarca dolar para aktaran bir ülke olduk. Peki, neye yaradı bu? Şunu soruyorum sizde sorun hükümette bunun cevabını versin. Madem biz Mısır da Arap Baharını destekledik yılında bu insanlar antlaşma imzalamışlar. Gittiniz yeni yönetimi görüştünüz kaç kez daha olayların ilk olduğu andan itibaren bu antlaşmanın gözden geçirilmesinde vs. bu konuyu gündeme getirdiniz mi biz dostumuzu düşmanımızı şaşırmış durumda mıyız yoksa? İsrail: İsrail antlaşmayı imzalamayı reddeden ülke birden bire imzalamaya başladı ve aniden ilişkilerimiz kangren olmuş gibi gözüküyor. Gerçekten öyle mi? Siz bu BOP projesini hazırlayanı sunanı birlikte eş başkanı olduğumuz ülke olan Amerika Birleşik Devletleri ile İsrail in farklı bir tavır tutum içerisinde olabileceğini düşünüyor musunuz? Son olarak bu Kürecik te Füze Kalkanı Projesi gerçekleşmesinde elde edilen bilgilerin İsrail de verileceğini açık açık söylemedi mi Amerika? Öyleyse siz İsrail le Türkiye nin arasındaki ilişkiler gerçekten büyük sıkıntıda ya da Doğu Akdeniz de çok büyük bir petrol doğalgaz yatağı var maddi değeri çok büyük o yüzden 12