ORDU GENÇ ĐŞADAMLARI DERNEĞĐ YOUNG BUSINESSMEN ASSOCIATION OF ORDU

Transkript

1 ORDU GENÇ ĐŞADAMLARI DERNEĞĐ YOUNG BUSINESSMEN ASSOCIATION OF ORDU Şarkiye Mah. Sırrıpaşa Cad. No: 124 Kat: 2 / 202 ORDU Tel: (452) Fax: (452) Web: E-Posta: orgiad@orgiad.org.tr Ordu Genç Đşadamları Derneği (ORGĐAD) tarafından hazırlanan Fındık Raporu aşağıda isimleri yazılı kurumlara gönderilecektir. Fındık Raporu, Sektörün Durumu, Sektörün Sorunları, Çözüm Önerileri ve Sonuç olmak üzere 4 ayrı bölümden oluşmaktadır. Başta ilimiz olmak üzere, fındık sektöründe yer alacak tüm taraflar için yararlı olması dileğiyle, bu raporu görüşlerinize sunarız. Saygılarımızla DAĞITIM : Ayhan KAYMAZ Ordu Genç Đşadamları Derneği ORGĐAD Yönetim Kurulu Başkanı 1. Ordu Valiliği 2. Ordu Belediyesi 3. Fiskobirlik 4. Ziraat Odaları 5. Tarım Đl ve Đlçe Müdürlükleri 6. Ordu Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dekanlığı 7. Fındık Araştırma Enstitüsü 8. Ordu Ticaret ve Sanayi Odası 9. Ordu Ticaret Borsası 10. Siyasi Partiler 11. Ordu Sanayici ve Đşadamları Derneği 12. Ordu Đşadamları Derneği 13. Ordu Muhtarlar Derneği 14. Ordu yazılı ve görsel basını 1

2 FINDIK SEKTÖRÜNÜN SORUNLARI ve ÇÖZÜM ÖNERĐLERĐ FINDIK RAPORU ORGĐAD Ordu Genç Đşadamları Derneği (ORGĐAD), Ordulu genç işadamları arasında dayanışmayı sağlamak, işadamlarımızı her platformda temsil etmek, akılcı projeler üretmek suretiyle Ordu nun her yönden kalkınmasına ve gelişimine katkı sağlamak amacıyla kurularak, Avrupa Birliği sürecinde sektörlerin sorunlarını belirleyip çözümler üretmek, bunları kamuoyu ve yetkili makamlarla paylaşarak, ortadan kaldırılmasını sağlamak görevini sürdürmektedir. ORGĐAD, üretime dayalı bir kalkınmanın önemini vurgulayarak, ilimizin ve bölgemizin ekonomik ve sosyal sorunlarına ait görüş ve önerilerini medya, yayın, toplantı vb. yollarla kamuoyuna duyurmayı bir görev bilmektedir. Ordu nun potansiyelini ve değerlerini ön plana çıkartacak ortamlar oluşturmaya çalışmaktadır. Genç işadamlarımız başta olmak üzere ilimiz iş dünyasını bilgilendirme, sorunlarının çözümü için çaba gösterme ve birbiriyle kaynaştırma gibi işlevleri görevleri arasında görmektedir. Bir sivil toplum kuruluşu olarak ilimizin ekonomik, sosyal ve kültürel açıdan gelişmesine katkıda bulunmaya çalışmaktadır. Ordu Genç Đşadamları Derneği (ORGĐAD), fındık sektörünün içinde bulunduğu durum, sorunlar ve çözüm önerilerini şöyle sıralamışlardır: SEKTÖRÜN DURUMU Türkiye dünya fındık ihracatının % 75 ini karşılamaktadır. Đthalat girdisi olmadan yaklaşık 2 Milyar dolarlık ihracat girdisi sağlayan fındık yaklaşık 8 milyon insanın geçim kaynağını oluşturmaktadır. Türkiye dünya fındık ticaretinde üretici ve ihracatçı ülkelerin arasında birinci sırayı almaktadır. 1,5 milyar dolar net ihracat getirisi olan ve rekor kırdığı söylenerek manşet olan otomotiv sektöründen daha çok döviz getirisi sağlayan bir üründür. Ordu, Türkiye fındık üretiminin % 30 unu karşılamaktadır. Arazi yapısı ve iklim koşulları, fındığı alternatifsiz bir ürün haline getirmiştir. Ordu, fındık ekolojik bölgesinin coğrafi olarak tam merkezinde yer almaktadır. Ordu da fındık yetiştirilen araziler eğimli olup, fındığın dışında başka bir ürünün ekonomik olarak yetiştirilmesi için uygun değildir. ABD ve AB ülkeleri, izlediği politikalarla Arjantin, Azerbeycan ve Gürcistan gibi ülkelerde fındık üretimine sağladığı mali desteklerle fındık dikimini teşvik ederek Türkiye nin bu piyasadaki üstünlüğünü kırmaya çalışmaktadır. AB, Türkiye den tarım üzerindeki istihdam oranını % 5 civarına çekmesini istemektedir. Tarım istihdamında 778 bin kişi azalmıştır. Toplam istihdam içinde tarımın payı iki yıl içinde % 32 den % 28,4 e gerilemiştir. AB ortalaması ise % 4,4 dür. AB nin tarım kesiminde yapılmasını şart koştuğu istihdam azalışı ve kırsal kesimden kentlere olacak büyük bir işsiz göç ile, bölgemizin korkulan kaos ortamına sürüklenmesi işten bile değildir. Türkiye fındık üretiminde dünyada birinci olmasına rağmen, fındık fiyatları en fazla işlem gören Hamburg Borsası nda belirlenmektedir. Almanya nın fındık piyasasında söz sahibi olmasının en önemli nedeni de budur. Halbuki Almanya üretici bir ülke değil ithalatçı bir ülkedir. Demek oluyor ki fındığın dünya piyasasındaki fiyatı satıcı ülkeler tarafından değil, alıcı ülkeler tarafından tespit edilmektedir. Dünya fındık üretiminin % 75 ini Türkiye gerçekleştirmesine karşın, fiyatının belirlenmesi konusunda Türkiye etkin değildir. Yani Avrupa' da oluşan fındık fiyatları Türkiye' nin ihracatını ve Ordu ile Giresun borsalarındaki fiyatlarını etkilerken, Türkiye'deki fiyatlar Hamburg Borsası'nı etkilememektedir. Dünya piyasalarında fındık fiyatlarını Türkiye'nin belirleyemediği, alıcıların bu konuda daha etkin olduğu açıkça görülmektedir. Bunun esas nedeni, az sayıda yabancı alıcının 2

3 örgütlü hareket etmesi, büyük finans gücene sahip olmaları ve Türkiye'de satıcıların dağınık ve finansman gücünden yoksun bulunmalarıdır. Milyonlara ekmek sağlayan fındığın sorunlarının elbirliği ile acilen çözümlenmesi gerekmektedir. Çözüm enstrümanları öncelikle hükümetin elindedir. Đş işten geçtikten sonra, büyük ekonomik kayıpların yanında toplumsal infiallerle de uğraşmak, Türkiye için daha büyük bir yıkım olacaktır. Şu bilinmelidir ki; üretime ve ihracata dayanmayan hiçbir ekonomik sistem başarılı olamaz. SEKTÖRÜN SORUNLARI 1. Fındık sektöründe vizyon ve strateji eksikliği vardır. Bu durum, fındık sektörünü her sene aynı sorunlarla karşı karşıya bırakmaktadır. Strateji belirleme konusunda Hükümetin, Fiskobirlik in, Ziraat Odalarının, Ticaret Odalarının, Ticaret Borsalarının, Üniversitelerin, Đhracatçı firmaların ve ilgili sivil toplum kuruluşlarının yardımı ve katkısı gereklidir. 2. Fındık üreticileri temsilcileri ile Hükümet arasında sağlıklı ve düzenli bir bilgi akışı yoktur. Bu nedenle, gerekli önlemler zamanında alınamamaktadır. 3. Fındık üreticileri temsilcileri bir araya gelip sorunlarını ilgililere iletmemekte ve birlikte hareket edememektedirler. Bilindiği gibi, ortaya konulamayan veya birlikte dile getirilemeyen sorunlar, ilgili kurumlar tarafından dikkate alınmamakta ya da alınmış gibi gösterilmektedir. 4. Türkiye fındık üretiminde dünyada birinci olmasına rağmen, fındık fiyatları en fazla işlem gören Hamburg Borsası nda belirlenmektedir. Halbuki Almanya üretici bir ülke değil ithalatçı bir ülkedir. Demek oluyor ki fındığın dünya piyasasındaki fiyatı satıcı ülkeler tarafından değil, alıcı ülkeler tarafından tespit edilmektedir. 5. ABD ve AB ülkeleri izlediği politikalarla Arjantin, Azerbeycan ve Gürcistan gibi ülkelerde fındık üretimini sağladığı mali desteklerle teşvik ederek Türkiye nin bu piyasadaki üstünlüğünü kırmaya çalışmaktadır. AB ve ABD nin, Türkiye nin fındık sektöründeki etkinliğini azaltıp fındığı ithal eden bir ülke konumuna getirmek ve Avrupa çikolata sanayisi pazarı içerisinde fındığa alternatif ürün olarak ABD ürünü olan bademi bu piyasada etkin hale getirmek çalışmaları vardır. Ama bilimsel araştırmalar göstermiştir ki fındığın alternatifi yine fındıktır. 6. AB, Türkiye den tarım üzerindeki istihdam oranını % 5 civarına çekmesini istemektedir. Tarım istihdamında 778 bin kişi azalmıştır. Toplam istihdam içinde tarımın payı iki yıl içinde % 32 den % 28,4 e gerilemiştir. AB ortalaması ise % 4,4 dür yılından itibaren AB nin istekleri doğrultusunda destekleme fiyatları kaldırılmış olup, bunun yerine doğrudan gelire desteğin pirimi uygulamasına geçilmiştir yılı fındık sezonunda Fiskobirlik fındık alım fiyatını 7,05 YTL olarak açıklamasına rağmen yeterli finansmanı temin edemediği için fındık alımında etkili olamamıştır. Bu sebeple piyasada fındık fiyatı gerilemiş, üretici fındığını ucuza satmak zorunda kalmıştır. Fiskobirlik kaynak yetersizliği sebebiyle piyasada regülatör (düzenleyici) görevini yapamadığından üretici fındığını değer fiyatlardan satma imkanı bulamamıştır. 8. Fındık sektöründe Ar-Ge ve Ür-Ge yatırımları yapılmamaktadır. Ar-Ge ve Ür-Ge yatırımları için yeterli kaynak ve destek verilmemektedir. Fındık bölgelerinde bulunan 3

4 tahlil laboratuvarlarının akreditasyonlarının olmaması ise kaliteli fındık üretimini engellemektedir. 9. Alivre Satış sistemiyle yabancı alıcılar ucuza fındık alabilmektedir. Bu ticaret şeklinde mağdur olan fındık üreticisi olmaktadır. 10. Dünya piyasalarında fındık fiyatlarını Türkiye'nin belirleyemediği, yabancı ithalatçıların bu konuda daha etkin olduğu açıkça görülmektedir. Bunun esas nedeni, az sayıda yabancı alıcının örgütlü hareket etmesi, büyük finansman gücene sahip olmaları ve Türkiye'de satıcıların dağınık ve finansman gücünden yoksun bulunmalarıdır. 11. Fiskobirlik seçimleri siyasi partilerin çekişmesine sahne olmaktadır. Hükümet Fiskobirlik seçimlerini siyasi olarak algılamamalıdır. Fındık sorunu siyasi bir malzeme haline getirilmiştir. 12. Şehrimizin en büyük markası fındıktır. Türkiye nin her yerinde fındık deyince akla Ordu gelmektedir. Fındık sektöründe tanıtım eksikliği vardır. Ordu ve fındık marka değerlerinin gereken reklam ve tanıtımı yetersiz olup, fındıkla ilgili ürettiğimiz ürünlerimizin marka tescil işlemleri de ayrıca yapılmamıştır. 13. Daha fazla katma değer sağlayacak olan, fındıkla ilgili diğer çeşitli yan ürünler oluşturulmamıştır. 14. Fındığıyla özdeşleşen ilimizde, Fındık Müzesi nin kurulmaması tanıtım ve turizm açısından büyük bir eksiklik olarak ortaya çıkmaktadır. 15. Türkiye nin en fazla fındık üretiminin sağlandığı ilimizde, Türkiye ve Dünya markası olan Sağra fabrikası izlenen yanlış politikalarla kapanmıştır. Bu nedenle Ordu, Sağra ile başladığı çikolata sanayisinde Türkiye nin en önemli çikolata firmalarına sahip olması gerekirken dünya markası Sağra nın kapanmış olması Ordu ekonomisi açısından son derece olumsuz gelişmedir. ÇÖZÜM ÖNERĐLERĐ Fındık sektöründe yaşanılan sorunlar aşağıdaki önlemlerin alınması ile büyük ölçüde çözülebilir. 1. Fındık politikasını oluşturmak için üretici ve satıcılar da dahil bütün tarafların temsil edileceği Ulusal Fındık Konseyi bir an önce yürürlüğe girmelidir. Bu konsey, ürünün piyasaya ne zaman ve ne miktarda çıkacağına karar vermelidir. 2. Türkiye dünya fındık piyasasında birinci üretici ülke olarak söz sahibi olmak istiyorsa, Siyasi iktidar, dünyanın en büyük fındık üreticisi için sağlıklı ve kalıcı yeni fındık politikasını ve stratejisini oluşturmalı, yeni bir yapılanma sağlanarak sektöre yön verilmelidir. 3. Fındık fiyatlarının Türkiye de belirlenmesini ve oluşturulacak olan fındık politikasını yürütmek üzere dünya fındık borsasının Türkiye de kurulması sağlanarak, arz ve talebin Türkiye'deki fındık borsasında oluşması sağlanmalıdır. 4

5 4. Fındık fiyatının belirlenmesi sorunu siyasi bir sorun değildir. Fındık politikasına siyaset karıştırılmamalıdır. Fındık fiyatı, fındık üreticilerinin emeğinin ve alın terinin karşılığıdır. 5. Ülkemizin tarımsal çöküşe girdiği bu dönemde tarımda ki son kale olan fındığa bölgemizin tüm temsilcileri ortak irade koyarak sahip çıkmalıdır. 6. Dünyanın bütün ülkelerinde üretici çiftçiler desteklenmektedir. Çiftçiyi desteklemeden tarımı kalkındırmak mümkün değildir. 7. Türkiye üretmiş olduğu fındığın dış satımından daha fazla döviz girdisi sağlamak ve üreticisinin refah seviyesini daha iyiye götürmek istiyorsa, Alivre Satış sistemi sağlıklı bir stratejik planlama üzerinden yapılmalıdır. 8. Hükümet, Fiskobirlik yönetimi ile diyaloğa girerek desteklemelidir. Fiskobirliğin istediği miktarda kredi alabilmesi sağlanmalıdır. Teknik kadrosuyla, depolarıyla, tecrübesiyle ve kurumsal yapısıyla hazır olan ve üreticilerin söz sahibi olduğu Fiskobirlik, finansal destek de dahil olmak üzere her yönden desteklenmeli ve güçlendirilmelidir bin ton olması beklenen arz fazlası fındık piyasadan çekilmeli, fındık fiyatının düşmesi önlenmeli ve fiyatların dengede tutulması sağlanmalıdır. Arz fazlası sorunu fındığın en önemli pazar sorunudur. Özellikle Batı Karadeniz Bölgesinde yamaç arazilerinin yanında, düz arazilerde de yeni fındık dikim alanlarının oluşturulması fındıkta arz fazlasına neden olmaktadır. Arz fazlası fındık sorununun çözümünü, dünyanın en kaliteli fındık bahçelerinin sökülmesi şeklinde değerlendirmek hatalı olur. Arz fazlası fındık sorunu ancak etkin bir pazarlama stratejisiyle çözülmelidir. 10. Dünya fındık pazarını elinde bulunduran Türkiye de fiyatların böyle aşağılarda tutulmasının ülkemize ve üreticilerimize çok büyük zararı vardır yılı ürünü resmi maliyetinin 3,40 YTL/kg olduğu dikkate alınarak, fındıkla doğrudan veya dolaylı olarak geçinen 8 milyon fındık üreticisini mağdur etmeyecek şekilde, enflasyon rakamlarını da dikkate alarak fındık fiyatı makul bir değer olarak açıklanmalıdır. 11. AR-GE ve ÜR-GE çalışmaları yapılmamaktadır. Bunun sonucunda yeni ürün çeşitlemesi ve teknoloji kullanımı gündeme gelmemektedir. Fındığa ait yan ürünlerin oluşturulmasını ve sağlıklı bir fındık politikasının oluşmasını sağlayacak olan AR-GE birimi TÜBĐTAK ile işbirliğine gidilerek muhakkak kurulmalıdır. Türk fındığının pazar payının artırılması için borsa bünyesinde yürütülecek E-ticaret, tanıtım ve AR-GE faaliyetleri ile yeni pazarların bulunması, pazara sunulan ürün çeşitliliğinin çoğaltılması sağlanacaktır. Ayrıca fındık bölgelerinde bulunan tahlil laboratuvarlarının akreditasyon izinleri alınarak faaliyete geçirilmelidir. 12. Đhracatçı firmaların sermaye yapılarının zayıf olması direkt satış yapma ve büyük parti sipariş alma imkanlarını engellemektedir. Bunun sonucunda ihracatçı düşük kar marjı ile çalışmak zorunda kalmaktadır. Đmalatçı-Đhracatçı konumundaki firmalar arasında dış pazara yönelik işbirliği olmadığı gibi aralarında rekabet ortamı vardır. Bu durumdan karlı çıkan ise yabancı alıcılardır. Türkiye'deki ihracatçıların kar marjları düşerken bilinçsiz rekabet yabancı alıcılarının karını yükseltmektedir. 13. Türk fındığının tüm dünyaca kabul edilen tanınan bir markası yoktur. Bugün dünya pazarlarında "Fransız Şarabı", "Đsviçre Saatleri", nasıl ki kendi markası ile yer alıyor ve aranıyorsa, Türk Fındığı içinde aynı durumun gerçekleştirilmesi gerekir. Gerçekten de 5

6 Türk fındığı dünyanın en kaliteli fındığıdır. Ordu olarak bizler de Ordu Fındığı ve Türkiye Fındığı markalarını tescil ettirmemiz gerekir. Ayrıca fındıkla ilgili ortak bir logo çalışması yapılmalıdır. Đlimizin adını ve fındığı kapsayan Marka Şehir Logosu, fındık ihracatı yapan tüm firmalarımız tarafından ortak kullanılarak, yapacağımız tanıtım ve reklamlarla tüm Türkiye ye ve Dünya ya duyurulmalıdır. 14. Fındığıyla özdeşleşen ilimizde, Fındık Müzesi nin de kurulmasıyla yerel ve ulusal bazda tanıtım iyice pekiştirilmelidir. Fındıkta reklama gerekli ağırlık ve önem verilmelidir. Fındık Tanıtım Grubu güçlendirilmeli, Uzakdoğu ülkeleri, Đskandinav ülkeleri, Güney Amerika ve Afrika gibi bölgelerde de koordineli tanıtımlar yapılmalıdır. 15. Fındığın maliyet hesabı sağlıklı olarak çıkarılmalı ve hasat başlamadan önce fındık taban fiyatı mutlaka açıklanmalıdır. 16. Fındıkla birlikte ürün desenini çeşitlendirilerek ek gelir getirecek yeni ürünler üzerine çalışmalar ve yatırımlar yapılmalıdır. 17. Uygulamada gübreleme, sulama, budama, ilaçlama, hasat ve hasat sonrası gibi çalışmaların tekniğine uygun bilinçli bir şekilde yapılması için çiftçi eğitim çalışmalarına ağırlık verilmelidir. 18. Fındık yetiştirmeye uygun alanlar kayıt altına alınmalıdır. Çay alanlarının ruhsatlandırılması ile ilgili yasal düzenlemeler örnek olarak incelenmelidir. 19. Fındık ihracatında taşıma büyük oranda pahalı olan yol ile yapılmaktadır. Đlimizde deniz taşımacılığının gelişmemiş olması daha pahalı ulaşım imkanlarını zorunlu kılmaktadır.ordu ya liman yapılarak deniz taşımacılığı hizmete açılmalıdır. 20. Kapanan Sağra nın yapısal sorunları bir an önce çözülerek güçlendirilmeli ve Ordu çikolata sanayisinde yeni fabrikaların açılması teşvik edilmelidir. 21. Üretici kuruluşu olan Fiskobirliğe siyaset karıştırılmamalıdır. Fiskobirlik siyasete alet edilmemelidir. Unutulmamalıdır ki Fiskobirliğin sahibi fındık üreticileridir. SONUÇ Siyasi iktidar, dünyanın en büyük fındık üreticisi için Fiskobirlik ile beraber sağlıklı ve kalıcı yeni fındık politikasını ve stratejisini oluşturmalıdır. Oluşturulacak sağlıklı bir stratejik planlama ile fındık sektöründe yukarıda açıkladığımız diğer sorunların çözümü kendiliğinden çözülecektir yılında yaşadığımız olumsuz gelişmeler tekrar yaşanmamalıdır. 6