GECE YATAK ISLATMA ( ENÜREZİS NOKTURNA)

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "GECE YATAK ISLATMA ( ENÜREZİS NOKTURNA)"

Transkript

1 GECE YATAK ISLATMA ( ENÜREZİS NOKTURNA)

2 ÖNSÖZ Sevgili Aileler, Gece yatak ıslatma ülkemizde çok yaygın olarak görülmektedir. Gece yatak ıslatan çocukların %%80-85 i tamamen sağlıklı çocuklardır. Aileler bazı testlerden sonra sonuçlar temiz çıktığında durumu psikolojik nedenlere bağlamaktadırlar. Diğer taraftan da bu durum çocuğun suçu olarak görülebilmektedir. Enürezis nokturna, tembellikten ya da ebeveynlerin dikkatini çekmek için sergilenen bir davranış değildir. Ancak tedavi edilmez ise kalıcı olabilecek psikolojik problemlere sebep olabilir. Genetik faktörler de dahil olmak üzere pek çok nedeni olabilir. Bu durum çok iyi değerlendirilmesi gereken ve altta yatan sorun tespit edilip tedavi edilmesi gereken bir problemdir. Günümüzde çocuklarımıza bu problemin tedavisi olarak uygulanan ve vücutlarında eksik olduğu düşünülen bir hormonun yapay formunun ilaç olarak içirilerek tamamlanması da genellikle problemi çözmez, ilaç kullanımı bırakıldığında yatak ıslatma yeniden gözlenebilir. Bizler, 1998 yılından bu yana idrar kaçırma problemini başarı ile tedavi etmekteyiz. Gece yatak ıslatma probleminin kendisini ve bu problemin tedavisinde yüksek başarı yüzdesi ile uyguladığımız yöntemleri bu kitapçıkta sizlere anlattık. Bu sayede ne çocuğunuzun ne de sizin yalnız olmadığınızı, bu durumun sizlerin suçu olmadığını ve gece yatak ıslatma probleminin ilaçsız tedavisinin mümkün olduğunu bilmenizi istedik. Bizim için geleceğimizin güvencesi çocuklarımızın fiziksel ve ruhsal sağlığı her şeyden önemlidir. Çocukları baş edemeyecekleri bu büyük problemle baş başa bırakmak büyük haksızlıktır. Sağlıklı günler dileriz. PROF. DR. MURAT DAYANÇ Üroloji ve Çocuk Üroloji Uzmanı FZT. N. YELDA PEKBAY Fizyoterapist ve Pelvik Terapist

3 GECE YATAK ISLATMA NEDİR? Gece yatak ıslatma veya enürezis nokturna, uluslararası çocuk kontinans derneği (ICCS) tarafından 5 yaş üzeri çocuklarda uyurken aralıklı inkontinans olarak tanımlanır. Enürezis; normal işeme döngüsünün sosyal olarak uygun olmayan yer ve zamanda meydana gelmesidir. Nokturnal enürezis( gece yatak ıslatma); genel olarak gece idrar kontrolünün başlaması gereken 5 yaş ve üzerinde uyku sırasında meydana gelen idrar yapılmasıdır. Erkek çocuklarında kız çocuklarına oranla 2 kat daha fazla görünmektedir. Genç bir insan ya da çocuğun davranışlarına, duygusal sağlığını ve sosyal hayatını derinden etkileyebilen çok yaygın ve rahatsız edici bir durumdur. Ayrıca aile ve bakıcılar için de çok ciddi bir stres kaynağıdır. Bununla birlikte, başarılı tedavilerle çocuğun ruhsal sağlığı düzelir ve aile de büyük ölçüde biçimde rahatlar. ENÜREZİS NOKTURNA HANGİ YAŞLARDA, NE SIKLIKLA GÖRÜLÜR? Enürezis nokturna (gece yatak ıslatma) ülkemizde çok yaygın olarak görülmektedir. YAŞ GÖRÜLME SIKLIĞI (YÜZDE OLARAK) 5 YAŞINDAKİ ÇOCUKLARDA % YAŞINDAKİ ÇOCUKLARDA %10 10 YAŞINDAKİ ÇOCUKLARDA % YAŞ ARASI ÇOCUKLARDA % YAŞ VE SONRASI %1 ERİŞKİNDE %0,5 Dört buçuk yaşındaki her 12 çocuktan 1 inde yatak ıslatma Yedi buçuk yaşındaki her 40 çocuktan 1 inde yatak ıslatma Dokuz buçuk yaşındaki her 65 çocuktan 1 inde yatak ıslatma Yetişkinlerde her 100 kişiden 1 inde yatak ıslatma görülmektedir. ENÜREZİS TANISI NASIL KONULUR? Enürezis nokturna tanısı koyabilmemiz için çocuğun takvim yaşının 5 olması, yatağa ya da pijamalarına tekrarlayan biçimde idrar kaçırması (en az ardışık 3 ay, haftada iki kez ortaya çıkan bir sıklıkta olması), bu davranışın ise bir ilacın veya genel bir tıbbi durumun (tip-1 diyabet, spina bifida v.b ) fizyolojik etkilerine bağlı olmaması gerekmektedir. ENÜREZİS NOKTURNA NASIL SINIFLANDIRILIR? a- MONOSEMPTOMATİK ENÜREZİS NOKTURNA Gece yatak ıslatma dışında başka hiçbir bulgu yoktur. Çocuk gündüz hiçbir sıkıntı yaşamaz, herhangi bir alt üriner sistem semptomu yoktur. Monosemptomatik enürezis nokturna da iki şekilde karşımıza çıkar. 1-Primer Enürezis Nokturna: Bebeklikten beri gece kuru kalmayı başaramamış çocuklar primer grup olarak adlandırılır. Bu grup bütün enüretiklerin %80-85 ini oluşturur. Minimum 6 ay kuru kalmayı başaramamış çocuklar primer gruptur. Enürezis nokturnanın en çok görülen şeklidir. 2-Sekonder Enürezis Nokturna: 6 ay kadar bir dönem gece kuru kalmayı başarmış, ardından tekrar idrar kaçırmaya başlayan gruptur. Bu grup bütün enüretiklerin %20-15 ini oluşturur. Psikolojik nedenler daha çok sekonder enürezis nokturnada karşımıza çıkar. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğundan dolayı

4 yatak ıslatan grup sekonder gruptur. Ayrıca duygu davranış bozukluğu, solunum yolu obstrüksiyonu, kabızlık ve obezite gibi nedenlerden gece yatak ıslatan çocuklar da sekonder gruptadır. b- MONOSEMPTOMATİK OLMAYAN ENÜREZİS NOKTURNA Burada tabloya gündüz bulguları da eklenir. Çocuk gündüzde çeşitli sıkıntılar yaşamaktadır. Bu nedenle olay daha ciddi bir boyut kazanır. Altta yatan neden için detaylı tetkik gerekmektedir. GÜNDÜZ BULGULARI NELERDİR? Artmış / azalmış işeme sıklığı Gündüz idrar kaçırma İdrar tutma hareketleri ( çocuk sıkıştığında değişik manevralarla örneğin bacakları çaprazlayarak çişini tutmaya çalışma, erkek çocuklarda pipinin ucunu tutarak, popoyu sağa sola sallayarak..v.b.) Ani sıkışma hissi ( tuvalete yetişemezse idrar kaçırma) Mesanenin yetersiz boşaldığı hissi Kesik kesik idrar yapma İşeme sonrası damlatma tarzında idrar kaçırma Genital ya da alt idrar yolunda ağrı ENÜREZİS NOKTURNA NIN NEDENLERİ NELERDİR? Birçok anne ve babanın genel düşüncesi yatak ıslatmanın tıbbi veya psikolojik bir problem olduğudur. Genellikle hastalar, hiçbir bulgu olmadan, kapsamlı ve gereksiz tıbbi değerlendirmelere tabi tutulmaktadır. Ancak, tıbbi, nörolojik ya da ürolojik bir sorun, enüretiklerin sadece % 1 inde birincil tanıdır. Aile sorunları, sosyal uyum ya da korkular gibi psikolojik nedenler, hastaların % 10 unda etkendir. Aslında gece idrar kaçıranların büyük çoğunluğu (%90) anatomik ya da psikolojik bir sorun yaşamamaktadır. Enürezis nokturnanın nedenleri ile ilgili çok çeşitli görüş ve teoriler söz konusudur. Son dönemlerde en klasik olarak kabul gören 3 sistem modelidir 3 SİSTEM MODELi 1- ADH (Antidiüretik hormon) salınımında azalma: Bir diğer adı da vazopressin olan bu hormonun en önemli görevlerinden biri, vücuttaki su tutulumunu düzenlemektir. Vücut susuz kaldığında ve geceleri salgılanır. Böbreklerin suyu tutmasını sağlar. Böylece hacmi düşük, yoğunluğu yüksek bir idrar oluşur. Normalde gece çıkarılan idrar miktarı gündüze oranla 3 kat kadar azalma gösterir. Bunun nedeni posterior pitüiterden gece karanlıkta salgılanan vazopressinin gece idrar üretimini azaltmasıdır. Bazı enüretiklerde vazopressin yetersizliği gösterilmiştir. Bu nedenle geceleri özellikle de uykunun ilk saatlerinde bu çocukların böbrekleri normalden daha fazla idrar üretir. Aşırı üretilen idrarla dolan ve gerilen mesanenin doluluğunu uyanma güçlüğü nedeniyle algılayamayan çocuk yatağını ıslatır. Bu diüreze(idrar miktarının çoğalması) bağlı enürezistir. ADH eksikliği tek başına enürezis nokturna(gece yatak ıslatma) nedeni değildir. Ancak uyanma güçlüğü ile birlikte görüldüğünde gece yatak ıslatma olarak kendini gösterir.

5 2- Uyku sırasında istem dışı mesane kasılmaları ve mesane kapasitesinin küçük olması: Çocuk gece uykusundayken mesanesi daha tam dolmadan işemesi yönünde beyine gereksiz sinyaller ulaşır. Aslında mesane daha tam dolmamıştır bu nedenle beyine işemek için sinyal gönderilmemesi gerekmektedir. Ama bazı çocukların mesaneleri huzursuzdur ve bu problemi gece ve /veya gündüz yaşayabilirler. Bu çocuklar çok sık işeme ihtiyacı hisseder ve mesane tam olarak dolmadan boşaldığından zaman içinde mesane kapasiteleri de küçülür. Uyanma güçlüğü olan çocuklarda bu sorun enürezis nokturna nedenidir. Bu çocukların gece idrar üretimleri normaldir ancak depolamayla ilgili sorunları vardır. Sebebi huzursuz mesane olan enüretik çocuklar gece birden çok yataklarını ıslatırlar ve genelde yataktaki ıslak olan bölge küçüktür. Bazı çocuklar sadece gündüz bu problemi yaşarken bazıları sadece gece bu problemle uğraşır. Hem gece hem de gündüz bu problemi yaşayan çocuklar da vardır.

6 3- Mesanenin doluluğunu algılamaya engel olan uyanma güçlüğü: Enürezis nokturnalı çocukların tümünde uyanma güçlüğü gözlenmektedir. Bu ilişkiyi açıklayan en son hipotez; beyindeki uyanma merkezinin (Locus Coeruleus) mesane doluluğuyla aktivitesinin değiştiğidir. Yani uyanma merkezi, mesanede gece meydana gelen değişikliklerden etkilenmektedir. Problem ister gece fazla idrar üretimi olsun, ister huzursuz mesane ve fonksiyonel mesane kapasitesinde azalma olsun uyanma merkezinin etkilenmesiyle meydana gelen uyanma güçlüğüyle birlikte sorun yatak ıslatma olarak karşımıza çıkmaktadır. Gece yatak ıslatma uykunun her hangi bir evresinde ortaya çıkabilir. Enürezisli çocukların uyku paterni normal çocuklardan farklı değildir. Bunlar, uyku sırasında refleks sistemini uygun şekilde etkinleştirmeyi öğrenememiş, normal, sağlıklı çocuklardır. Normalde bir çocuk uyku anında işeme ihtiyacı hissettiğinde mesane tarafından beyne bir sinyal gönderilir. Bu sinyali algılayan çocuk uyanır ve çişini yapmak için yataktan kalkar ve tuvalete gider. Gece idrar kaçıran çocuklar bu sinyali algılamaz. İdrar kaçıran çocukların ailelerin % 97 si, çocuklarının anormal şekilde derin uyku uyuduğunu belirtmişlerdir. Aileler gece çocuklarını tuvalete götürme girişimlerini, bir çuval patatesi sürüklemek olarak tanımlamaktadırlar. Çocuklarının yönünü şaşırdığını, kaldırıldıklarını hissetmediklerini ve sabahları da gece olanlarla ilgili hiçbir şey hatırlamadıklarını belirtmektedirler. 3 SİSTEM MODELİ DIŞINDA ENÜREZİS NOKTURNANIN DİĞER NEDENLERİ NELERDİR? 1-Merkezi sinir sistemi maturasyonunda gecikme: En güncel hipotezlerden biri merkezi sinir sisteminin olgunlaşmasındaki gecikmeye bağlı olarak normal inhibitör mekanizmanın geç gelişmesidir. Bunu destekleyen birçok delil ileri sürülmüştür. Bazı araştırmacılara göre ise gündüz idrar kontrolünü kazanmış olan enüretik bir çocukta böyle bir şeyin varlığından söz etmek doğru değildir. 2-Genetik faktörler(ailesel yatkınlık): Anne ve babada benzer hikaye yoksa çocukta enürezis nokturna olma ihtimali %15,anne veya babanın herhangi birinde benzer hikaye varlığında çocukta enürezis nokturna görülme riski

7 %43, anne ve babanın her ikisinde de benzer hikayenin varlığı sonucunda çocukta enürezis nokturna görülme riski ise % 77 gibi yüksek oranlardadır. 3- Eğer çocuk tüm akşam aşırı derecede sıvı tüketirse, özellikle de mesane kapasiteleri düşükse, bu durum gece yatak ıslatmalarına sebep olacaktır. Kola, çay ve kahve gibi kafein içeren içecekler de idrar üretiminde artışı stimüle eder. 4-Uykuda solunum bozuklukları: Uyku apnesi ve horlaması olan bazı enüretik çocuklarda bu semptomlar, büyümüş bademciklere bağlı olarak hava yolunun tıkanmasından kaynaklanır. Hava yolu tıkandığında kalbin kulakçık bölümünden salgılanan atrial natriüretik faktör gece vazopressin salgılanmasını önler ve gece idrar üretiminde artış olur. Bu da uyanma güçlüğü olan çocuklarda enürezise neden olabilir. 6-Psiko-patolojik bozukluklar: Enüreziste oldukça nadirdir. Ancak gece yatak ıslatan çocukta yaşadıklarından kaynaklı psikolojik problemler olabilir. Yani psikolojik faktörler enüreziste genellikle sebep değil de sonuç olarak karşımıza çıkar. Geçici bir strese kritik bir dönemde maruz kalan çocukta sekonder enürezis gelişebilir. Bu davranış bebek gibi sevilme ve ilgi çekme amacına yönelik bir geriye dönüş davranışıdır. Bu durum çoğunlukla kısa sürede düzelir. 7-Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu: DEHA bozukluğu olan çocuklarda gündüz ve / veya gece kaçırma genel popülasyondan daha fazladır. 8-Kabızlık: Bağırsakların içinde kalan kaka mesaneye baskı yaparak mesaneyi rahatsız eder. Mesanenin tam dolmasını engeller. Bu nedenle kabızlık muhakkak önlenmelidir. 9-Besin alerjisi: Enürezis nokturnalı çocukların %10 unda besin alerjisi görülmüştür. Özellikle inek sütü alerjisi, kafein ve kakaonun etkilerinin mesaneyi etkilediği birçok çalışmayla gösterilmiş.

8 ENÜREZİS NOKTURNA AİLEYİ VE ÇOCUĞU NASIL ETKİLER? Altını ıslatan çocuklar ne düşünür Diğer çocuklardan farklı olduğunu düşünebilir. Bu şikayetlerin bitmemesinden ve bu durumun arkadaşları tarafından anlaşılmasından korkabilir. Gece bez takmak istemeyebilir. Okul gezilerine katılamayabilir. Ev dışında kimsede kalamayabilir. Gece uykusu çok fazla bölündüğü için uyku kalitesi bozulur. Bu da okul başarısını etkileyebilir. Kendini bıkkın, mahcup, suçlu, çaresiz, endişeli ve öfkeli hissedebilir. Aile ne düşünür Çocuğun tembel olduğunu düşünebilir. İdrar kaçırmanın çocuğun kontrolünde olduğunu bu nedenle cezalandırılması gerektiğini düşünebilir. Çocuğu büyüdükçe kendi kendine geçmesini bekleyebilir. Damla damla olan idrar kaçırma problemini önemsemeyebilir. Çamaşır yıkamaktan bıkabilir. İdrar kaçırmanın ilaçsız tedavi edilebildiğini bilmiyor olabilir. Kendini bıkkın, mahcup, suçlu, çaresiz, endişeli ve öfkeli hissedebilir. ÇOCUKLARDA ENÜREZİS NOKTURNA NASIL TEDAVİ EDİLİR? Çocuklarda enürezis nokturna İŞEME GELİŞTİRME PROGRAMI ile tedavi edilmelidir. İşeme geliştirme programı birçok değerlendirme ve tedavi yöntemlerinin birlikte uygulandığı bir tedavi bütünüdür. Her parametre her çocukta kullanılmaz. Çocuğun neye ihtiyacı varsa o kullanılarak tedavi programı uzman doktor ve terapist tarafından uygulanır. İŞEME GELİŞTİRME PROGRAMI HANGİ TEDAVİLERİ KAPSAR? A- DEĞERLENDİRME, BİLGİLENDİRME Birçok aile gece yatak ıslatan çocuklarını doktora götürüyor, idrar tetkiki, mesane ve böbrek ultrasonu yapılıyor. Sonuçlar temiz çıktığında ise sorunun psikolojik kökenli olduğu kanısına varabiliyor ve çocuğunda hiçbir problem olmadığı için bekleme yolunu seçebiliyor. Oysaki gece yatak ıslatan çocukların %%80-85 i tamamen sağlıklı çocuklardır. Sadece çocukların %15inde gündüz bulguları görülebilir ve bu çocukların idrar tetkiki ve ultrason sonuçlarında farklılıklar olabilir. Bu nedenle enürezis nokturnanın kendine özgü değerlendirme yöntemleri vardır. Değerlendirme ve bilgilendirme kısmı tedavide çok önemli bir yere sahiptir. Çocuğun neden gece yatağını ıslattığı kesin olarak belirlenmelidir.

9 B- MESANE EĞİTİMİ Gece yatak ıslatan çocukların çoğunda gündüz az tuvalete gitme ve gün içinde düzensiz sıvı alımı gözlenmektedir. Bazı çocuklarda sadece bu düzenlemeleri yaptığınızda bile iyileşme bulguları görülmektedir. Çocuğun yaşına uygun sıvı tüketmesi çok önemlidir. Ayrıca sıvı alımı gün içinde düzenli aralıklarla olmalıdır. Gündüz okulda hiç sıvı tüketmeyip akşam eve geldiğinde ardı ardına sıvı tüketen çocuk gece boyunca bu sıvı tüketimiyle baş edemeyebilir. Gündüz düzenli tuvalet ve bağırsak alışkanlığı edinen çocuklarda gece yatak ıslatma sorunuyla baş edebilmek daha kolay olmaktadır. O nedenle mesane eğitimi enürezis nokturna tedavisinin çok önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. C- DÜZGÜN TUVALET POSTÜRÜ VE İŞEME EĞİTİMİ 1-Çocuğa doğru işeme pozisyonu ve işeme esnasında nelere dikkat etmesi gerektiği anlatılmalıdır. Çocuğunuzun oturur pozisyonda işemesi en ideal olanıdır. Klozete oturduğunda öncelikle ayaklar yere değmelidir. Ayakları yere değmeyen çocuklar için basamak kullanılabilir. Sırtı düz olmalıdır. Yani sırtı ve uylukları arasında 90 lik açı olmalıdır. Çocuğunuz işerken ıkınmamalı, kendini oldukça rahat bırakmalı çişi bitene kadar sabırla beklemeli, acele etmemeli, çişini aniden sonlandırmamalı ve çiş yaparken kesintiye uğratmamalıdır. 2- Çocuklarda kabızlığı önleyebilmek ve bağırsakları çok daha iyi boşaltabilmek için de uygun pozisyonda dışkılama çok önemlidir. Çocuğun ayakları yere tam basmalı, dizleri poposundan daha yüksekte konumlandırılmalı, hafifçe öne eğilmeli, dirseklerini dizlerine koymalı ve karın kaslarını kullanarak ıkınmalı. 3-Kız çocuklarına işeme anında iç çamaşırlarını dizlerinin altına kadar indirmeleri, erkek çocuklarına da fermuar veya düğmelerini tamamen açtıktan sonra işemeleri gerektiği anlatılmalıdır. 4- Çocuğun işeme için acele etmemesi gerektiği, uygun bir işeme yapabilmesi ve gevşeyebilmesi için zaman gerektiği kendisine anlatılmalıdır. Buna yardımcı olması için işeme anında çocuğunuzun şarkı söylemesini, ritmik saymasını sağlayabilirsiniz. Bu sayede pelvik taban kaslarını daha rahat gevşetecektir. 5-İşeme bittikten sonra çocukların aceleyle kalkmamaları ve biraz daha bu pozisyonda kalmaları öğretilmelidir. Bu mesanede idrar kalmaması açısından çok önemlidir. Bunun için çocuğunuza her işemeden sonra 20 ye kadar ritmik saydıktan sonra klozetten kalkmasını önerebilirsiniz. 6-İşeme ve dışkılama sonrası, ilgili bölgenin temizliği idrar yolu enfeksiyonu açısından oldukça önemlidir. Çocuğa bu temizliğin önden arkaya doğru yapılması gerektiği öğretilmelidir. 7-Tuvaleti kullandıktan sonra mutlaka ellerin yıkanması gerektiği çocuğa küçük yaşlardan itibaren öğretilmelidir. 8-Çamaşırı ıslandığında mutlaka temizi ile değiştirmesi sağlanmalıdır. Çocuğun çamaşırının ıslandığının farkına varması ve bundan rahatsız olması gerekmektedir. Bu farkındalık kazandırılmaya çalışılmalıdır. 9-İşemenin ertelenmemesi, idrarın son ana kadar bekletilmemesi gerekmektedir. Çok sıkışma hissinden önce idrara gidilmesi önemlidir. Aksi taktirde taşma şeklinde idrar kaçırma olabilir. Bu nedenle önemle üzerinde durulmalı ve mesane eğitimiyle belirtilen saatlerde muhakkak tuvalete gidilmelidir. 10-Değerlendirmeler sonucu işeme sonrası mesanenin tam boşalamadığı saptandıysa, ikili işeme önerilebilir. Çocuk çişini yaptıktan 5dk sonra tekrar tuvalete oturtulur ve kalan çişini yapması istenir. D- YAŞAM BİÇİMİ ÖNERİLERİ 1-Mesaneyi huzursuz eden bir takım yiyecek ve içecekler mevcuttur. Kakao, kahve, çay (ice tea), gazlı içecekler (kola,gazoz.), limon, portakal, mandalina gibi asitli meyveler, portakal suyu, limonata, bol baharatlı yiyecekler uzak durulması gereken yiyecek ve içecekler listesinde yer alır.

10 2-Probiyotik yoğurt mesaneyi ve bağırsakları rahatlattığı için her gün 1 tane tüketilmesi önerilmektedir. 3-Uyku saatleri düzenli olmalıdır. Sabah uyandığı ve gece uykuya daldığı saatler çok fazla değişkenlik göstermemelidir. 4-Mesane eğitimiyle planlanan günlük işeme saatlerine uyularak düzenli işeme alışkanlığı sağlanmalıdır. Gerekirse hatırlatmaya yardımcı kol saatleri kullanılarak belirlenen işeme saatinde tuvalete gitmesi sağlanmalıdır. Çocuğun tuvaleti olsun ya da olmasın muhakkak planlanan saatte tuvalete gitmelidir. Hatta bu takibin sorumluluğunun çocuğa verilmesi, tedavinin başarısı açısından önemlidir. 5-Bacaklarını çaprazlamak, eli ile cinsel organ bölgesini sıkıştırmak gibi alışkanlık haline gelmiş, işemeyi engelleyecek manevraları kullanması engellenmelidir. 6-Çocuğun yatmadan önce ve sabah kalktığında ilk iş olarak tuvalete gitmesi sağlanmalıdır. 7-Bağırsak günlüğünün değerlendirilmesiyle planlanan saat veya saatlerde kaka yapılması sağlanmalı, her gün aynı saatte tuvalete oturulup kaka yapana kadar tuvalette zaman geçirilmelidir. Bu süreçte zaman geçirmeye yardımcı materyaller kullanılabilir (oyuncak, kitap. v.s.). 8-Çocuğun yaşına ve cinsiyetine göre belirlenen sıvı miktarını gün içindeki düzenli aralıklarda tüketmesi sağlanmalıdır. 9-Kabızlığı önlemek için lifli besinler tüketilmelidir. Bağırsaklarda kalan kaka mesaneye baskı yapıp mesanenin tam dolmasını engelleyeceği kabızlığın önlenmesi gerekmektedir. 10-Fazla kiloya dikkat edilmelidir. Fazla kilo karın içi basıncı arttıracağından pelvik taban kaslarına fazlaca yük bindirir. 11-Çocuğun tuvalete tepkisi varsa tepkisini azaltmaya yönelik tasarlanmış android oyun uygulamaları önerilir. Duruma en uygun program seçilerek gün içinde belli saatlerde bu oyunları oynaması istenmelidir. Ayrıca aynı şekilde tuvalet tepkisini azaltmaya yönelik bu oyunlardan faydalanılabilir. 12-Çocuğun gece bez kullanması gerekip gerekmediği planlanmalı ve ona uygun davranılmalıdır. Bez kullanılmaması gereken durumlarda yatak koruyucu önerilmelidir. 13-Çocuk gece çişi gelip uyandığında kendi kendine gidip çişini tuvalete yapabilmesi için tuvalete ulaşımı kolaylaştırılmalıdır. Çocuklarda karanlık korkusu olabileceğinden, tuvalete açılan koridorun iyi aydınlatılmış olması gerekir. 14-Eğer çocuk gece tuvalete gitmeye zorlanıyorsa yatağın yanına lazımlık konulabilir. Bu şekilde yatağa değil de tuvalete işemesi sağlanabilir. 15-Banyo aydınlatmasına dikkat edilmelidir. Aydınlatma yeterli değilse gereken önlemler alınmalıdır. E- PELVİK TABAN KAS EĞİTİMİ Pelvik taban kas eğitimiyle normal pelvik taban kas aktivitesine ulaşmak hedeflenir. Pelvik taban kaslarımızı kastığımızda ve gevşettiğimizde olması gereken EMG Kas aktivitesi değerlerine ulaşmayı hedefleyen eğitim pelvik taban kas eğitimidir.

11 F- BİOFEEDBACK TEDAVİ Pelvik taban kasları, bacaklarımızın arasındaki kemikten, kuyruk sokumu kemiğine kadar uzanan hamak şeklinde, destek görevi yapan ayrıca idrar ve kaka kontrolünde aktif rol oynayan kas grubudur. Bu kontrolü işeme anında gevşek, diğer bütün zamanlarda kasılı durarak sağlar. İstemli çalışır ancak lokalizasyon gereği vücudun içerisinde yerleşmiştir. Bu nedenle birçok insan böyle bir kasın varlığının farkında olmadan bu kası kasar ve ya gevşetir. Olası pelvik taban kas fonksiyon bozukluklarında kası kuvvetlendirmek ya da gevşetmek gerekebilir. Göremediğimiz ve dokunamadığımız bir kası çalıştırmak çok zor olduğu için biofeedback tedavi kullanma zorunluluğu ortaya çıkmıştır. Bu tedavideki esas; perine diye adlandırdığımız popo deliğinin üst kısmındaki deri bölgesine kasın aktivitesini algılamaya yarayan elektrotlar yerleştirilir. Bu elektrotlar biofeedback için özel tasarlanmış cihazlarla bağlantılıdır. Elektrotlar sayesinde çocuk kası kastığında veya gevşettiğinde bilgisayarda grafikler oluşur ya da animasyon karakterler kasın aktivasyonuna göre hareket eder. Böylelikle çocuk kasını doğru şekilde kullanabilmeyi öğrenir Örneğin çocuk pelvik taban kasını kastığında uçak havalanır gevşettiğinde ise inişe geçer. Bu şekilde çocuk bilgisayar oyunu oynarken pelvik taban kasını çalıştırır. Zaman içinde kası normal fonksiyonunu kazanır. Böylelikle idrar kaçırmaya neden olan pelvik taban fonksiyon bozukluğu düzeltilmiş olur. G- ELEKTRİK STİMULASYONU, FONKSİYONEL ELEKTRİK STİMULASYONU Eğer gerekirse elektroterapi yöntemleriyle pelvik tabana normal aktivitesi öğretilmeye çalışılır. Bunun için çeşitli bölgelere elektroterapi teknikleri uygulanabilir. Bu tedavide çocuklar hafif bir karıncalanma hissedeceğinden, uygulama esnasında tedaviye uyumları konusunda sıkıntı yaşanmamaktadır. H- ALARM TEDAVİSİ Enürezis alarm nedir? Enürezis alarm: Enürezis alarmlar ıslaklığı algılamayı sağlayan bir sensör ve ıslaklığı algıladığında güçlü ses çıkartan pilli bir cihazdan oluşur. Enürezis alarmlar çocuğu uyandırma ve çişini tutma konularında yardımcı olmak için tasarlanmıştır. Alarm tedavisi tamamen zararsızdır ve doğru şekilde kullanıldığında gece yatak ıslatan çocukların tamamını olmasa bile büyük bir çoğunluğunu tedavi eder. Kaç tip enürezis alarm vardır? Tedavide kullanılan iki tip enürezis alarm mevcuttur. 1-Yatağa serilen alarm: Bu alarmın ses çıkarak bir kutusu ve çarşafın altına serilen bir sensörü vardır. Çocuk gece uykusunda bir damla çiş kaçırsa bile bunu algılayan sensörler sayesinde alarm aktive olur. Çocuk yatağa işediğinde alarmdan çıkan sesle uyanması ve mesane doluluğunu fark etmesi beklenir. 2-Vücuda giyilen alarmlar: Bu alarmın ses çıkaran küçük bir kutusu ve iç çamaşırına takılan küçük bir sensörü vardır. Ses çıkaran küçük kutu pijamasının yaka kısmına takılırken sensör ise pijama ve iç çamaşırı arasına, çişi yaptığında ıslanması muhtemel olan yere takılır.bu alarmların kablolu ve kablosuz olmak üzere iki farklı özellikte olanı bulunmaktadır. Çocuk çişini yaptığında iç çamaşırındaki sensör bunu algılayarak ses kutusunun aktive olmasını sağlar. Çocuk gece uykusunda bir damla çiş kaçırsa bile sensörler bunu algılar. Çıkan sese çocuğun uyanması ve mesane doluluğunu algılaması beklenir. Ses ile birlikte titreşim özellikleri olan alarmlarda mevcuttur.

12 Enürezis alarmın etkileri nelerdir? Alarm kullanma sonucunda çocuğun uyuma alışkanlığı dereceli olarak değişir. Böylece çocuk mesanesinin boşalmak üzere olduğunu fark etmeye başlar. Yani alarm çocuğun mesanesinin dolduğunu fark etmesine yardımcı olur. Enürezis alarmı uyku paternini değiştirmez, ancak mesane dolum ilişkisinde düzenleyici rol oynadığından dolayı enürezis söylendiği gibi bir uyarılma bozukluğu olarak gözükmez. Çıkarttığı ses yardımıyla gerek çocuk gerek ise aile bireyleri mesanenin doluluğu hakkında bilgi sahibi olmuş olur. Ayrıca mesane kapasitesini arttırmak gibi önemli bir etkiye de sahiptir. Enürezis alarm kaç yaşındaki çocuklara kullanılabilir? En uygun olan grup 7 yaş ve üzeri olan çocuklardır. Ancak alarmın nasıl çalıştığını anlayabilecek kapasitedeki 5 yaş grup çocuklarda da faydalı olabilir. Alarm çaldığında nasıl cevap verilmeli? * Alarm çaldığında aile çocuğu uyandırmak için hazır olmalı, eğer ailenin alarmın sesine cevabı gecikiyorsa tedavinin ilk başlarında çocuğun odasında uyuması gerekebilir. * Alarm aktive olduğunda anne veya babanın hemen çocuğun yanına gitmesi ve çocuğun alarma verdiği cevabı tespit etmesi gerekmektedir. Sonrasında çocuğu yatağa değil de tuvalete işemesi konusunda yönlendirmelidir. Bunu yaparken ayağını yere koy, banyoya yürü gibi komutlar kullanabilir. Burada önemli olan başka bir konuda alarmın çocuk yataktan kalkıp yürümeye başlayana kadar kapatılmaması gerektiğidir. Çocuğunuz alarm çaldıktan sonra şartlanarak ayağa kalkmalı ve yürüyerek tuvalete gidip kalanı boşaltmalıdır. Alarm çaldığında çocuğunuz bu sese fiziksel olarak tepki vermiyor gibi görünse de kaçırma anında bir farkındalık kazanacak ve işeme anını kontrol ederek kalan çişini anne veya babanın yardımıyla tuvalete ya da lazımlığa yapacaktır. *Çocuk banyoya geldiğinde çeşitli komutlarla kalan çişinin tuvalete boşaltılması sağlanmalıdır. Eğer çocuğun yattığı yer ile banyo arası uzaksa ve çocuk bu süre içinde çişini tutmakta zorlanıyorsa yatağın yanına lazımlık benzeri bir şey konulabilir ve çocuğun buraya işemesi sağlanabilir. *Pek çok çocuk başlangıçta gecede birden fazla yatağı ıslatır. Bu nedenle tuvaletten döndükten sonra her ıslatma vakasının ardından çocuğa giydirilen çamaşıra alarm takmayı unutmamak gerekir. NOT: Pek çok yatak ıslatan çocuk çok derin uyur ve tedavinin ilk haftalarında kendi kendine uyanamaz. Çocuğun ilk geceden alarmı duyup kendi başına tuvalete gitmesi nadiren görülür. Bu öğrenilen bir cevaptır ve ailenin de katılımını gerektirir. Alarm tedavisi ile ilgili ailenin bilmesi gereken önemli noktalar nelerdir? * Alarm çocuk için bir ceza değildir. Ona yardımcı bir cihaz olduğu çocuğa iyice anlatılmalıdır.

13 * Alarm tedavisine başlamadan önce çocuğun motivasyonu ve katılımı çok önemlidir. Eğer çocuk durumundan rahatsız olmuyorsa tedaviye katılımı zor olacaktır dolayısıyla da bu başarıyı etkileyecektir. * Alarm tedavisi belli bir rutine oturana kadar ailelerin defalarca bölünen gece uykusuna hazır olmaları gerekmektedir. * Ailelerin bu tedavinin 1-3 ay süreceğini bilmesi gerekmektedir. Bu süre dirençli vakalarda 6 aya kadar uzayabilmektedir. *Başlangıçta çocuk alarmı duyduğunda mesanesini tamamen boşaltmış olabilir. Zaman geçtikçe alarmı duyduğunda idrar akışını durdurmak yeni öğreneceği cevaplardan birisi olacaktır. Böylece yatağı ıslatması azalan bir seyir gösterecek ve tuvalete yapılan idrarın volümü artacaktır. * Her alarm çaldığında çocuk tuvalete gitmeli ve işemelidir. * Tedavi sürekli olmalıdır ve hafta sonları bile kesintiye uğratılmamalıdır. * Çocuk kuru kaldığı gecelerin yanında cesareti ve tedavi boyunca gösterdiği çaba için cesaretlendirilmeli ve ödüllendirilmelidir. * Çocuğunuz alarma herhangi bir cevap vermiyorsa bu sizin hevesinizi kırmamalıdır. Unutmayın ki çocuğunuz öğrenme sürecinde. * Alarm tedavisini erken kesmek ıslatmanın yeniden ortaya çıkmasına neden olabilir. * Gece ilerledikçe daha iyi uyanma cevabı gözlemlenir. Bu fenomen iki etkenle açıklanabilir: 1) Gecenin ilk üçte birlik bölümünde en derin uyku söz konusudur. Saatler ilerledikçe uyku hafifler. 2) Gece ilerledikçe mesane içi basınç artar ve uyanmayı sağlamaya yeterli hassasiyetteki mesane aktivitesi sinyalleri beyine ulaşır. * Çocuğunuzun alarm kullandığı her gece alarmın kaçta çaldığını,bezine ne kadar kaçırdığını tuvalete ne kadar işediğini,kuru kaldığı geceleri,alarmın sesine uyanıp uyanmadığını kaydetmeniz gerekmektedir. * Alarm kullanırken motivasyonu korumak ve küçük iyileşme belirtilerini bile fark edip çocuğu ödüllendirmek önemlidir. * Alarm tedavisinde en yüksek başarı oranı üroterapist tarafından verilen destek ile sağlanmaktadır. İyileşme kriterleri nelerdir? İyileşme aşamalı olarak gerçekleşir. Bunun için belirli iyileşme kriterleri mevcuttur. Eğer 6 hafta kullanımdan sonra bu kriterlerden birine veya birkaçına sahipseniz bu iyileşeceğiniz anlamına gelir. Bu nedenle 14 gün ardı ardına kuru kalana kadar kullanmanız gerekir. İyileşme kriterleri; 1- Yatağın ıslak olan bölgesinde küçülme 2- Gece boyu ıslatma sıklığında azalma (çoklu ıslatma sayısında azalma) 3- Çocuğun yatağı ıslatma saatinin daha ileriye kayması (sabaha karşı olan ıslatmalar) 4- Alarmın sesine daha kolay uyanmak ve alarm çaldığında tuvalete gitmek. 5- Çocuğun mesanesinde daha fazla idrar tutabilmeye başladığını fark etmek 6- Eskiye oranla kuru kaldığı gecelerin sayısında artış Alarmı ne kadar süreyle kullanmanız gerekir? Bu sürenin ne kadar süreceği çocuğa göre değişiklik gösterir. Ancak alarm tedavisi en az 6 hafta aralıksız uygulanmalıdır. Eğer bu süre zarfı içinde çocuğunuz iyileşme kriterlerinden her hangi biri veya birkaçına sahipse

14 arka arkaya 14 gün kuru kalana kadar tedavi devam etmelidir. Bu süreçte 14 günü tamamlamadan meydana gelen bir kaçırma ile her defasında başa dönülmeli ve ardı ardına kuru kalınan 14 güne ulaşmak için yeniden başlanmalıdır. 6 hafta sonra herhangi bir iyileşme belirtisi yoksa tedavi sonlandırılmalı doktorunuzun ve üroterapistinizin önereceği diğer tedavi yöntemlerine geçilmelidir. Arka arkaya 2 hafta kuru kaldıktan sonra çocuğunuz büyük ölçüde iyileşmiştir. Ancak siz 2 hafta daha alarm kullanmaya devam edin. Bu 2 hafta içinde ıslaklık olmazsa tedaviyi sonlandırabilirsiniz. Ancak bu 2 hafta içinde ıslaklık olursa o zaman tekrar arka arkaya 14 gün kuru kalana kadar tedaviye devam edin. Çocuğunuzun iyileştiğini düşünüp alarm takmayı bıraktığınız bir dönemdeki her hangi bir gece çocuğunuz normalden çok daha fazla sıvı tüketmek durumunda kaldıysa o geceye mahsus olarak tekrar alarm takabilirsiniz. Bu sayede çocuğunuzun çişi geldiğinde gerçekten yanma kabiliyetini geliştirip geliştirmediğini tam anlamıyla tespit edebilirsiniz. Bunu yine sadece deneme amaçlı olarak da yatmadan önce çocuğunuza bolca su içirerek kendiniz deneyebilirsiniz. Ekstra bir bardak su içirerek yatırın ve çocuğunun bu yeteneğini test edin. Alarm tedavisinin başarı oranı nedir? Çocuk ve aile tedaviye yüksek motivasyonla katılım gösterirse alarmın başarı oranı olarak %80 lerden bahsedebiliriz (Ancak gündüz bulgularının varlığı tedavinin başarısını olumsuz yönde etkilemektedir). Enürezis tedavisi birçok tedavi seçeneklerinin bir arada uygulanmasıyla çok daha başarılı bir hale getirilebilir (işeme geliştirme programı). Özellikle dirençli vakalarda ki bunlar genelde gecede birkaç kez ıslatan gruptur. Tek başına alarm tedavisi yetersiz kalabilmektedir. Böyle durumlarda muhakkak alarm tedavisiyle birlikte mesane eğitimi verilmeli kabızlık kontrol altına alınmalı ve idrar tutmaya yarayan pelvik taban kasları gerekirse kuvvetlenmeli ve eşlik eden huzursuz mesane semptomları da gerek nöromodülasyon yöntemi gerekse antikolinerjik ilaç kullanımıyla kontrol altına alınmalıdır. Tedavinin gidişatı kayıt altına alınmalı sonuçlar ödüllendirilmelidir. Ödüllendirirken sadece kuru geceleri olduğu için değil aynı zamanda alarmı kullandığı için de ödüllendirmek gerekmektedir. Çocuğu tedaviye ne kadar katabilirsek o oranda başarı elde edebiliriz. O nedenle biz tedavide birçok motivasyon teknikleri kullanıyoruz. Böylece aile ve çocuk motivasyonunu kaybetmeden alarm kullanmanın olumlu etkilerinden faydalanmış oluyor. İ- İLAÇ TEDAVİSİ Gerekli durumlarda uzman doktor tarafından verilen ilaçlar tedavi programına eklenebilir. J- TAKİP VE KAYIT TUTMA Çocuğunuzun ilerlemesini kayıt altına almanız hem onun motive olmasını sağlayacak, hem de ilerlemesini kontrol edebilmenizi sağlayacaktır. Tedavi uzun soluklu olduğundan çocuğu motive edebilmek çok önemlidir. Bu konuda biz birçok motivasyon tekniği kullanıyoruz. Çocuğunuz kuru kaldığı günleri bir stiker yardımıyla işaretleyerek hem tedaviye katılımını gerçekleştirecek hem de ilerlemesini kayıt etmiş olacak. Biz aynı işlemi tablet veya telefonlardaki android programları kullanarak da uyguluyoruz burada önemli olan çocuğun hangisine daha istekli olduğu. K- ÖDÜLLENDİRME Bu sabır ve yüksek motivasyon gerektiren tedavi sürecinde çocuğunuzu ödüllendirmeniz çok önemlidir. Ödüllendirmede tutarlı olmanız gerekmektedir. Bu, ödüllendirme sisteminde hedefin ne olduğunu iyi düşünerek karar vermek anlamına gelir. Ödüllendirmede hedefin ne olduğunu çocuğunuza basit ve net şekilde anlatın. Çocuğun eğitimine katılan herkes bu sisteme dahil olmalı ve tutarlı kalmalıdır. Çocuğunuzu beklentiniz ve hangi davranışı sonucunda ödüllendirileceği hakkında bilgilendirin. Ödüllendirme sistemi ulaşılabilir ve basit olmalıdır. Küçük çocuklar için ödül hemen verilebilir ancak daha büyük çocuklarda aşamalı sistem uygulanıp, ödül daha büyük tutulabilir. Herhangi bir ödül sisteminin verimli olabilmesi için adil olmalıdır. Hangi davranışın ödüllendirileceğini

15 açıklayın ve hedefi şekillerle çizerek tuvalet duvarına asmaktan çekinmeyin. Ödül maliyeti düşük bir şey olmalıdır. Sistemi güncel ve taze tutabilmek ve motivasyonu arttırmak için çocuğunuzu bol bol övün.

AİLELER İÇİN BİLGİLENDİRME KİTAPÇIĞI-1 YATAK ISLATMA PROBLEMİ

AİLELER İÇİN BİLGİLENDİRME KİTAPÇIĞI-1 YATAK ISLATMA PROBLEMİ AİLELER İÇİN BİLGİLENDİRME KİTAPÇIĞI-1 YATAK ISLATMA PROBLEMİ Sevgili Aileler, Gece yatak ıslatma ülkemizde çok yaygın olarak görülmektedir. Gece yatak ıslatan çocukların %%80-85 i tamamen sağlıklı çocuklardır.

Detaylı

DİSFONKSİYONEL İŞEME (İŞEME FONKSİYON BOZUKLUĞU) NEDİR?

DİSFONKSİYONEL İŞEME (İŞEME FONKSİYON BOZUKLUĞU) NEDİR? DİSFONKSİYONEL İŞEME (İŞEME FONKSİYON BOZUKLUĞU) NEDİR? Tuvalet eğitimi döneminde, nörolojik olarak normal bazı çocuklarda yanlış edinilmiş işeme alışkanlıkları neticesinde ortaya çıkan işeme fazındaki

Detaylı

GECE YATAK ISLATMA-GÜNDÜZ ISLATMA GECE YATAK ISLATMA

GECE YATAK ISLATMA-GÜNDÜZ ISLATMA GECE YATAK ISLATMA GECE YATAK ISLATMA-GÜNDÜZ ISLATMA GECE YATAK ISLATMA Gece yatak ıslatma sorunu insanlık tarihinde kayıtları bulunan en eski sağlık problemlerinden biridir. 5 yaşına gelmiş bir çocukta yatak ıslatma normal

Detaylı

*İdrar kesesini kontrol eden alt ve üst merkezler ve idrar kesesinin, çevresel his-motor sinirleri.

*İdrar kesesini kontrol eden alt ve üst merkezler ve idrar kesesinin, çevresel his-motor sinirleri. İŞEME GELİŞTİRME PROGRAMI TANI -HİKAYE -ÜROFLOV-EMG -BÖBREK VE MESANENİN USG DEĞERLENDİRMESİ -DİREKT ÜRİNER SİSTEM GRAFİSİ -MESANEDE ARTIK İDRAR TAYİNİ - ULTRASONLA REKTUM ÇAPI ÖLÇÜMÜ -KABIZLIĞIN DEĞERLENDİRİLMESİ

Detaylı

ÇOCUKLARDA İDRAR KAÇIRMA (GÜNDÜZ KAÇIRMA VE/VEYA GECE KAÇIRMA)

ÇOCUKLARDA İDRAR KAÇIRMA (GÜNDÜZ KAÇIRMA VE/VEYA GECE KAÇIRMA) ÇOCUKLARDA İDRAR KAÇIRMA (GÜNDÜZ KAÇIRMA VE/VEYA GECE KAÇIRMA) Sevgili Aileler, Günümüzde bilgisayar, tablet ve televizyon karşısında fazla zaman geçiren veya oyuna dalıp daha fazla oyun oynamak için işemelerini

Detaylı

ÇOCUKLARDA. idrar KAÇIRMA

ÇOCUKLARDA. idrar KAÇIRMA ÇOCUKLARDA idrar KAÇIRMA ALT ÜRİNER SİSTEM Mesanenin depolama ve boşaltma işlevleri bebeklerde ve bezli çocuklarda omuriliğin kontrolündedir. Mesane idrar ile genişlediğinde oluşan sinyaller omuriliğe

Detaylı

AİLELER İÇİN BİLGİLENDİRME KİTAPÇIĞI -3 ÇOCUKLARDA İDRAR KAÇIRMA

AİLELER İÇİN BİLGİLENDİRME KİTAPÇIĞI -3 ÇOCUKLARDA İDRAR KAÇIRMA AİLELER İÇİN BİLGİLENDİRME KİTAPÇIĞI -3 ÇOCUKLARDA İDRAR KAÇIRMA Sevgili Aileler, Günümüzde bilgisayar, tablet ve televizyon karşısında fazla zaman geçiren veya oyuna dalıp daha fazla oyun oynamak için

Detaylı

Prof. Dr. M. İhsan Karaman. Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi 2. Üroloji Kliniği

Prof. Dr. M. İhsan Karaman. Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi 2. Üroloji Kliniği Prof. Dr. M. İhsan Karaman Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi 2. Üroloji Kliniği İşeme Bozukluğu-Tanım Sağlıklı çocuklarda yanlış tuvalet eğitimi yada psikolojik yada ailesel nedenlerle gelişen

Detaylı

Gündüz İdrar Kaçırma Hakkında

Gündüz İdrar Kaçırma Hakkında Gündüz İdrar Kaçırma Hakkında Yazan: Fizyoterapist Yelda PEKBAY Bu kitapçık çocuklara ve ailelerine/bakıcılarına yardımcı olmak ve gündüz idrar kaçırma ile 'sıklık' ve 'aciliyet' gibi mesane problemlerini

Detaylı

PRİMER NOKTURNAL ENUREZİS TEDAVİSİ

PRİMER NOKTURNAL ENUREZİS TEDAVİSİ PRİMER NOKTURNAL ENUREZİS TEDAVİSİ Doç. Dr. Selçuk Yücel Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı Çocuk Ürolojisi Bilim Dalı Plan 1. Ne Zaman Tedavi? 2. Konzervatif Tedavi 3. Birincil Basamak

Detaylı

Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı

Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Genel Pediyatri Polikliniği Olgu Sunumu 17 Mart 2017 Cuma İntörn Dr. Şeyma Sepetçi Dr. Şerife Kalkan Dr. Elif Velibeyoğlu

Detaylı

ROBOT YARDIMI İLE PROSTAT KANSERİ AMELİYATINDA HASTA EĞİTİMİ

ROBOT YARDIMI İLE PROSTAT KANSERİ AMELİYATINDA HASTA EĞİTİMİ ROBOT YARDIMI İLE PROSTAT KANSERİ AMELİYATINDA HASTA EĞİTİMİ Prostat kanserinin tedavisinde sık olarak uygulanan robotik radikal prostatektomi ameliyatında, cerrah tarafından yönetilen bir robot aracılığıyla

Detaylı

BİOFEEDBACK. Disfonksiyonel İşeme nedir?

BİOFEEDBACK. Disfonksiyonel İşeme nedir? BİOFEEDBACK Disfonksiyonel İşeme nedir? Tuvalet eğitimi döneminde, nörolojik olarak normal bazı çocuklarda yanlış edinilmiş işeme alışkanlıkları neticesinde ortaya çıkan işeme fazındaki bozuklukları ifade

Detaylı

Pelvik taban kaslarının 4 önemli görevi vardır:

Pelvik taban kaslarının 4 önemli görevi vardır: PELVİK TABAN REHABİLİTASYONU İnsan vücudunun gövde kısmı ; Göğüs (Toraks),Karın (Abdomen) ve Leğen (Pelvis) olmak üzere 3ana bölümden oluşur.karnın alt kısmında kasıklar olarak da bilinen pelvis; leğen

Detaylı

KADINLARDA İDRAR KAÇIRMA NEDİR VE NASIL TEDAVİ EDİLİR? İdrar kaçırma nedir- nasıl tanımlanır? Bu bir hastalık mıdır?

KADINLARDA İDRAR KAÇIRMA NEDİR VE NASIL TEDAVİ EDİLİR? İdrar kaçırma nedir- nasıl tanımlanır? Bu bir hastalık mıdır? KADINLARDA İDRAR KAÇIRMA NEDİR VE NASIL TEDAVİ EDİLİR? İdrar kaçırma nedir- nasıl tanımlanır? Bu bir hastalık mıdır? İdrar kaçırma her türlü istem dışı idrarın tutulamaması yani kaçırma halidir. Bu durum,

Detaylı

YATAK ISLATMA KILAVUZU. Bu kitapçık, ailelerin yatak ıslatan çocuklarına destek olurken yardım alabilecekleri şekilde hazırlanmıştır.

YATAK ISLATMA KILAVUZU. Bu kitapçık, ailelerin yatak ıslatan çocuklarına destek olurken yardım alabilecekleri şekilde hazırlanmıştır. YATAK ISLATMA KILAVUZU Bu kitapçık, ailelerin yatak ıslatan çocuklarına destek olurken yardım alabilecekleri şekilde hazırlanmıştır. Yatak ıslatma çocuğun* suçu değildir, uyku sırasında olur ve çocuk bunun

Detaylı

İdrar kaçırma hastalığına boyun eğmeyin.

İdrar kaçırma hastalığına boyun eğmeyin. İdrar kaçırma hastalığına boyun eğmeyin. Hayatınızı kısıtlamayın! Bazı hastalıklar var ki günlük yaşantımızı büyük oranda etkileyip yaşam kalitemizi düşürüyor. Bu hastalıkların başında da enkotinans ya

Detaylı

Çocuklarda Mesane Disfonksiyonunda Tanısal Yaklaşım ve Tedavi

Çocuklarda Mesane Disfonksiyonunda Tanısal Yaklaşım ve Tedavi Çocuklarda Mesane Disfonksiyonunda Tanısal Yaklaşım ve Tedavi Dr. NURDAN YILDIZ Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Nefrolojisi T.N.A-12 y kız hasta Doğum tarihi: 03.01.2006 Başvuru tarihi: Haziran

Detaylı

Enürezis. Dr. Ali Düzova Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları AD Çocuk Nefrolojisi Bilim Dalı

Enürezis. Dr. Ali Düzova Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları AD Çocuk Nefrolojisi Bilim Dalı Enürezis Dr. Ali Düzova Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları AD Çocuk Nefrolojisi Bilim Dalı 59. Milli Pediatri Kongresi, Antalya 06 Kasım 2015 Sunum planı Tanımlar Epidemiyoloji

Detaylı

1- bireyin saptanan tuvalet yapma saatinden 10 dk. önce tuvalete gitmesi sağlanır.

1- bireyin saptanan tuvalet yapma saatinden 10 dk. önce tuvalete gitmesi sağlanır. Öğretim süreci içinde çocuk kaza ile altına yaptıysa öğrenci ile hiç konuşmadan çamaşırları değiştirilir ve birey temizlenir. Pekiştireç ve ceza kullanılmaz. GÜNDÜZ ÖĞRETİMİ 1. GELENEKSEL TUVALET ÖĞRETİM

Detaylı

TUVALET E Ğİ T İ M İ

TUVALET E Ğİ T İ M İ TUVALET EĞİTİMİ İÇERİK Tuvalet Eğitimi Nedir? Tuvalet Eğitimi için Hazır Olma Süreci Tuvalet Eğitiminde Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar Tuvalet Eğitimine Başlarken Tuvalet Eğitimi Süreci -Tuvalet rutinini

Detaylı

PARKİNSON HASTALIĞI. Yayın Yönetmeni. TND Beyin Yılı Aktiviteleri Koordinatörü. Prof. Dr. Rana Karabudak

PARKİNSON HASTALIĞI. Yayın Yönetmeni. TND Beyin Yılı Aktiviteleri Koordinatörü. Prof. Dr. Rana Karabudak PARKİNSON HASTALIĞI Yayın Yönetmeni Prof. Dr. Rana Karabudak TND Beyin Yılı Aktiviteleri Koordinatörü Türk Nöroloji Derneği (TND) 2014 Beyin Yılı Aktiviteleri çerçevesinde hazırlanmıştır. Tüm hakları TND

Detaylı

Sevgili Aileler, Sağlıklı günler dileriz. PROF.DR.MURAT DAYANÇ FZT.N.YELDA PEKBAY. Üroloji ve Çocuk Ürolojisi Uzmanı. Fizyoterapist ve Pelvik Terapist

Sevgili Aileler, Sağlıklı günler dileriz. PROF.DR.MURAT DAYANÇ FZT.N.YELDA PEKBAY. Üroloji ve Çocuk Ürolojisi Uzmanı. Fizyoterapist ve Pelvik Terapist PROF.DR.MURAT DAYANÇ PROF.DR.MURAT DAYANÇ Sevgili Aileler, Gece yatak ıslatma ülkemizde çok yaygın olarak görülmektedir. Gece yatak ıslatan çocukların %%80-85 i tamamen sağlıklı çocuklardır. Aileler bazı

Detaylı

İDRAR KAÇIRMA Dr. Bülent Çetinel. idrar kaçırma(üriner inkontinans) idrar tutamama hali

İDRAR KAÇIRMA Dr. Bülent Çetinel. idrar kaçırma(üriner inkontinans) idrar tutamama hali İDRAR KAÇIRMA Dr. Bülent Çetinel idrar kaçırma(üriner inkontinans) idrar tutamama hali Görülme Sıklığı kadında % 4.5-53 erkekde %1.6-24 Üroloji ve Jinekoloji Polikliniklerine İdrar Kaçırma Yakınması Dışında

Detaylı

2. PEDİATRİK İNKONTİNANS VE PEDİATRİK PELVİK TABAN REHABİLİTASYONU EĞİTİMİ

2. PEDİATRİK İNKONTİNANS VE PEDİATRİK PELVİK TABAN REHABİLİTASYONU EĞİTİMİ 2. PEDİATRİK İNKONTİNANS VE PEDİATRİK PELVİK TABAN REHABİLİTASYONU EĞİTİMİ Cerebral Palsy Türkiye (Türkiye Spastik Çocuklar Vakfı) Seminer Salonu Prof. Dr. Murat DAYANÇ Kurs Başkanı Üroloji ve Çocuk Ürolojisi

Detaylı

ÇOCUKLUK ÇAĞI İŞEME BOZUKLUĞU: BULGULAR VE TEDAVİ ALGORİTMASI

ÇOCUKLUK ÇAĞI İŞEME BOZUKLUĞU: BULGULAR VE TEDAVİ ALGORİTMASI ÇOCUKLUK ÇAĞI İŞEME BOZUKLUĞU: BULGULAR VE TEDAVİ ALGORİTMASI Doç. Dr. Selçuk Yücel Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı, Çocuk Ürolojisi Bilim Dalı Antalya referanslar The standartization

Detaylı

Aşırı Aktif Mesane (AAM) semptomları hakkında temel bilgiler

Aşırı Aktif Mesane (AAM) semptomları hakkında temel bilgiler Hasta Bilgilendirme Formu Türkçe Aşırı Aktif Mesane (AAM) semptomları hakkında temel bilgiler Altı çizili terimler sözlükte listelenmiştir. Mesane nedir? pubik kemik mesane seminal veziküller prostat rektum

Detaylı

KANSER HASTALIĞINDA PSİKOLOJİK DESTEĞİN ÖNEMİ & DEPRESYON. Uzm. İletişim Deniz DOĞAN Liyezon Psikiyatri Yük.Hem.

KANSER HASTALIĞINDA PSİKOLOJİK DESTEĞİN ÖNEMİ & DEPRESYON. Uzm. İletişim Deniz DOĞAN Liyezon Psikiyatri Yük.Hem. KANSER HASTALIĞINDA PSİKOLOJİK DESTEĞİN ÖNEMİ & DEPRESYON Uzm. İletişim Deniz DOĞAN Liyezon Psikiyatri Yük.Hem. Onkoloji Okulu İstanbul /2014 SAĞLIK NEDİR? Sağlık insan vücudunda; Fiziksel, Ruhsal, Sosyal

Detaylı

DOĞUM SONU EVDE BAKIM (ANNE EĞİTİMİ) Hazırlayan: Aysun Çakır Acıbadem Kadıköy Hastanesi Eğitim ve Gelişim Hemşiresi 24.06.2010

DOĞUM SONU EVDE BAKIM (ANNE EĞİTİMİ) Hazırlayan: Aysun Çakır Acıbadem Kadıköy Hastanesi Eğitim ve Gelişim Hemşiresi 24.06.2010 DOĞUM SONU EVDE BAKIM (ANNE EĞİTİMİ) Hazırlayan: Aysun Çakır Acıbadem Kadıköy Hastanesi Eğitim ve Gelişim Hemşiresi 24.06.2010 DOĞUM SONRASI AĞRI Altı haftaya kadar karın alt bölgesinde aralıklı ağrılar

Detaylı

BÖBREK HASTALIKLARI. Prof. Dr. Tekin AKPOLAT. Böbrekler ne işe yarar?

BÖBREK HASTALIKLARI. Prof. Dr. Tekin AKPOLAT. Böbrekler ne işe yarar? BÖBREK HASTALIKLARI Prof. Dr. Tekin AKPOLAT Böbrekler ne işe yarar? Böbreğin en önemli işlevi kanı süzmek, idrar oluşturmak ve vücudun çöplerini (artık ürünleri) temizlemektir. Böbrekte oluşan idrar, idrar

Detaylı

vardiyalı çalışma ve uyku bozuklukları

vardiyalı çalışma ve uyku bozuklukları vardiyalı çalışma ve uyku bozuklukları Dr.İbrahim Öztura Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı Uyku-uyanıklık ritmi Sirkadiyen ve homeostatik süreçlerin etkileşimi sonucu uyku ve

Detaylı

EDA ÖZCAN ÇOCUK GELİŞİMİ ÖĞRETMENİ

EDA ÖZCAN ÇOCUK GELİŞİMİ ÖĞRETMENİ EDA ÖZCAN ÇOCUK GELİŞİMİ ÖĞRETMENİ FARKLI GELİŞENLERDE UYKU SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ www.algiabaterapi.com Uyku karmaşık, beyin işlevi ve psikoloji ile ilgili yaşamsal bir durumdur. Uyku, çocuğun biyolojik

Detaylı

Adres: Postfach 5, 1109 Wien E-Mail: info@clubmondkind.at Dernek Tel.: 0664/60 90 8100 (Perşembe ve Cuma öğleden önce)

Adres: Postfach 5, 1109 Wien E-Mail: info@clubmondkind.at Dernek Tel.: 0664/60 90 8100 (Perşembe ve Cuma öğleden önce) Hızlı yardım için en kısa yol Club Mondkind Adres: Postfach 5, 1109 Wien E-Mail: info@clubmondkind.at Dernek Tel.: 0664/60 90 8100 (Perşembe ve Cuma öğleden önce) www.clubmondkind.at > Önemli bilgiler

Detaylı

Çocuklarda idrar kaçırma problemi

Çocuklarda idrar kaçırma problemi Acıbadem Hastanesi Bakırköy Pediyatrik Nefroloji Uzmanı Prof. Dr. Salim Çalışkan, idrar kaçıran çocuklara sabınla yaklaşılması, cezalandırma gibi davranışlar içine girilmemesi gerektiğini söyledi. Çalışkan,

Detaylı

YETİŞKİNLERDE MADDE BAĞIMLILIĞI DOÇ. DR. ARTUNER DEVECİ

YETİŞKİNLERDE MADDE BAĞIMLILIĞI DOÇ. DR. ARTUNER DEVECİ YETİŞKİNLERDE MADDE BAĞIMLILIĞI DOÇ. DR. ARTUNER DEVECİ CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ PSİKİYATRİ A.D. Madde deyince ne anlıyoruz? Alkol Amfetamin gibi uyarıcılar Kafein Esrar ve sentetik kannabinoidler

Detaylı

Yasemin ELİTOK. Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi. Pediatrik Hematoloji-Onkoloji BD, Erzurum

Yasemin ELİTOK. Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi. Pediatrik Hematoloji-Onkoloji BD, Erzurum Yasemin ELİTOK Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik Hematoloji-Onkoloji BD, Erzurum Tanı olanaklarının gelişmesi ve sağlık kuruluşlarından yararlanma olanaklarının artması, Toplumun bilgi seviyesinin

Detaylı

Sağlıklı Kan Basıncı Sağlıklı Kalp Atımı

Sağlıklı Kan Basıncı Sağlıklı Kalp Atımı Sağlıklı Kan Basıncı Sağlıklı Kalp Atımı 17 MAYIS 2013 Dünya Hipertansiyon Ligi Girişimidir. 17 MAYIS 2013 Dünya Hipertansiyon Ligi Girişimidir. Hipertansiyon Nedir? Çoğunlukla yüksek kan basıncı olarak

Detaylı

DİYABET NEDİR? Özel Klinik ve Merkezler

DİYABET NEDİR? Özel Klinik ve Merkezler DİYABET NEDİR? Özel Klinik ve Merkezler Diyabet nedir? Diyabet hastalığı, şekerin vücudumuzda kullanımını düzenleyen insülin olarak adlandırdığımız hormonun salınımındaki eksiklik veya kullanımındaki yetersizlikten

Detaylı

ICSD3: Parasomniler. Farklar & Yenilikler. Dr. Hikmet YILMAZ CBÜ Nöroloji AD, Manisa

ICSD3: Parasomniler. Farklar & Yenilikler. Dr. Hikmet YILMAZ CBÜ Nöroloji AD, Manisa ICSD3: Parasomniler Farklar & Yenilikler Dr. Hikmet YILMAZ CBÜ Nöroloji AD, Manisa Uyku bozuklukları sınıflaması Ortak bilimsel dil kullanmak Standart tanı ve tedavi yaklaşımları için uygun zemin Hastalık

Detaylı

İNME. Yayın Yönetmeni. TND Beyin Yılı Aktiviteleri Koordinatörü. Prof. Dr. Rana Karabudak

İNME. Yayın Yönetmeni. TND Beyin Yılı Aktiviteleri Koordinatörü. Prof. Dr. Rana Karabudak İNME Yayın Yönetmeni Prof. Dr. Rana Karabudak TND Beyin Yılı Aktiviteleri Koordinatörü Türk Nöroloji Derneği (TND) 2014 Beyin Yılı Aktiviteleri çerçevesinde hazırlanmıştır. Tüm hakları TND ye aittir. Kaynak

Detaylı

3 Yaş Grubu Uğur Böcekleri Sınıfı Şubat Ayı Bülteni

3 Yaş Grubu Uğur Böcekleri Sınıfı Şubat Ayı Bülteni 3 Yaş Grubu Uğur Böcekleri Sınıfı Şubat Ayı Bülteni Sevgili velilerimiz merhaba, Sene sonuna yaklaştığımız ve içinde bulunduğumuz şubat ayında geçmişte öğrenilen temel pozisyonların, duruşların ve figürlerin

Detaylı

Sağlıklı bir hamilelik için izlenmesi gereken 10 adım

Sağlıklı bir hamilelik için izlenmesi gereken 10 adım http:www.babycentre.co.uk/midwives 10 steps to a healthy pregnancy (Turkish) Sağlıklı bir hamilelik için izlenmesi gereken 10 adım 1. Hamilelik sürecini erkenden planlayın ve organize edin! 2. Sağlıklı

Detaylı

Mesane-Bağırsak Disfonksiyonu Olgu Sunumu. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Nefroloji Bilim Dalı Dr. Meral Torun Bayram

Mesane-Bağırsak Disfonksiyonu Olgu Sunumu. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Nefroloji Bilim Dalı Dr. Meral Torun Bayram MesaneBağırsak Disfonksiyonu Olgu Sunumu Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Nefroloji Bilim Dalı Dr. Meral Torun Bayram Olgu1 9.5 yaş, kız İlk başvuru: 7 yaş Yakınma: Gecegündüz idrar kaçırma,

Detaylı

Zeka Gerilikleri Zeka Geriliği nedir? Sıklık Nedenleri

Zeka Gerilikleri Zeka Geriliği nedir? Sıklık Nedenleri Zeka Geriliği nedir? Zeka geriliğinin kişinin yaşına ve konumuna uygun işlevselliği gösterememesiyle belirlidir. Bunun yanı sıra motor gelişimi, dili kullanma yeteneği bozuk, anlama ve kavrama yaşıtlarından

Detaylı

Üroterapi kime, nasıl, ne zaman.

Üroterapi kime, nasıl, ne zaman. Üroterapi kime, nasıl, ne zaman. Dr. Halil TUĞTEPE Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Cerrahisi AD Çocuk Ürolojisi BD Sunum akışım Üroterapi nedir? Kimlere uygulanır? Çeşitleri nelerdir? Biofeedback

Detaylı

OKUL ÖNCESİ ÇOCUĞUNDA UYKU SORUNLARI VE ÖNERİLER

OKUL ÖNCESİ ÇOCUĞUNDA UYKU SORUNLARI VE ÖNERİLER OKUL ÖNCESİ ÇOCUĞUNDA UYKU SORUNLARI VE ÖNERİLER Uykuyla ilgili sorunlar sadece bebeklik döneminde yaşanmaz.okul öncesi dönemde ki çocuklarda çeşitli uyku sorunu yaşarlar.uykuya dalmada güçlük,gece terörleri

Detaylı

Epilepsi nedenlerine gelince üç ana başlıkta incelemek mümkün;

Epilepsi nedenlerine gelince üç ana başlıkta incelemek mümkün; Epilepsi bir kişinin tekrar tekrar epileptik nöbetler geçirmesi ile niteli bir klinik durum yada sendromdur. Epileptik nöbet beyinde zaman zaman ortaya çıkan anormal elektriksel boşalımların sonucu olarak

Detaylı

AAM de ikinci düzey tedavi

AAM de ikinci düzey tedavi Hasta Bilgilendirme Formu Türkçe 35 AAM de ikinci düzey tedavi Altı çizili terimler sözlükte listelenmiştir. Bazen reçete edilen ilaçlar semptomlarınızı gidermez. Bu vakalarda diğer tedavi opsiyonları

Detaylı

OLGU SUNUMU. Doç.Dr. Egemen Eroğlu Çocuk Cerrahisi ABD

OLGU SUNUMU. Doç.Dr. Egemen Eroğlu Çocuk Cerrahisi ABD OLGU SUNUMU Doç.Dr. Egemen Eroğlu Çocuk Cerrahisi ABD 2017 F. K., 8y 11a, kız Başvuru Şikayeti İdrar yolu enfeksiyonu İdrar kaçırma Hikayesi Beş yaşından beri; Sık İYE idrar kaçırma Sık idrara çıkma (+)

Detaylı

Enürezis. Dr Salim Çalışkan

Enürezis. Dr Salim Çalışkan Enürezis Dr Salim Çalışkan MÖ 1550 Ebers papirüsleri ENOUREIN ENÜREZİS Sunum planı Tanım Epidemiyoloji Fizyopatoloji Tanı Tedavi TANIM Enürezis = Uykuda idrar kaçırma Monosemptomatik Enürezis Nokturna

Detaylı

Hemoroid (Basur) Nedir?

Hemoroid (Basur) Nedir? Sindirim sisteminin giriş kapısını ağız ve dişler, çıkış kapısını ise anal kanal ve anüs oluşturur. İstemli olarak sağlanan dışkı ve gaz çıkışının kontrolü; hemoroitlerin de bir parçası olduğu bu anal

Detaylı

Gebelikte Beslenme Vitaminler

Gebelikte Beslenme Vitaminler Gebelik döneminizde dengeli bir beslenme alışkanlığı edindiğinizde, sıvıyı bol miktarda aldığınızda, doktorunuzun verdiği demir içerikli preparatları düzenli olarak aldığınızda, normal sınırlar içinde

Detaylı

9. Sigarayı bırakma zamanı

9. Sigarayı bırakma zamanı 9. Sigarayı bırakma zamanı 1 9. Sigarayı bırakma zamanı Dünyada 8 saniyede 1 can alan, yılda 4 milyon kişinin ölümüne neden olan, dünyada her 10 erişkinden birinin ölüm nedeni sayılan sigarayı bırakmak

Detaylı

NÖROMUSKÜLER HASTALIKLAR

NÖROMUSKÜLER HASTALIKLAR NÖROMUSKÜLER HASTALIKLAR Yayın Yönetmeni Prof. Dr. Rana Karabudak TND Beyin Yılı Aktiviteleri Koordinatörü Türk Nöroloji Derneği (TND) 2014 Beyin Yılı Aktiviteleri çerçevesinde hazırlanmıştır. Tüm hakları

Detaylı

ETKİNLİKLERİMİZ SAYI:5

ETKİNLİKLERİMİZ SAYI:5 ETKİNLİKLERİMİZ SAYI:5 SOHBET SAATLERİ KAVRAMLAR VE SAYILAR: 4 Yaş gruplarımızda 10 a kadar ritmik sayma ve rakamları tanımaya yönelik çalışmalar yapacağız. Zıt Kavramlar ve Renkler konularında öğrendiklerimizi

Detaylı

09/11/2015 ANEMİ (KANSIZLIK)

09/11/2015 ANEMİ (KANSIZLIK) ANEMİ (KANSIZLIK) Vücut dokularında enerji oluşumu için gerekli kimyasal işlemlerde kullanılacak oksijeni taşıyacak yeterlilikte kırmızı kan hücresi bulunamaması veya bulunanların bu görevi yapamayacak

Detaylı

UYKU UYANIKLIK DÖNGÜSÜ. Dr.Ezgi Tuna Erdoğan İstanbul Tıp Fakültesi Fizyoloji A.D.

UYKU UYANIKLIK DÖNGÜSÜ. Dr.Ezgi Tuna Erdoğan İstanbul Tıp Fakültesi Fizyoloji A.D. UYKU UYANIKLIK DÖNGÜSÜ Dr.Ezgi Tuna Erdoğan İstanbul Tıp Fakültesi Fizyoloji A.D. Uyku tanımı Uyku Fizyolojisi (uyku evreleri) Sirkadiyen ritim Uyku yoksunluğu İdeal uyku Uyku ile ilgili bazı hastalıklar

Detaylı

Hepatit B ile Yaşamak

Hepatit B ile Yaşamak Hepatit B ile Yaşamak NEDİR? Hepatit B, karaciğerin iltihaplanmasına sebep olan, kan yolu ve cinsel ilişkiyle bulaşan bir virüs hastalığıdır. Zaman içerisinde karaciğer hasarlarına ve karaciğer kanseri

Detaylı

Pankreas, midenin arkasında karın içine yerleşmiş bir organdır. Gıdaların sindirim ve kullanımında büyük rol alır. Vücut için önemli hormonlar

Pankreas, midenin arkasında karın içine yerleşmiş bir organdır. Gıdaların sindirim ve kullanımında büyük rol alır. Vücut için önemli hormonlar Pankreas, midenin arkasında karın içine yerleşmiş bir organdır. Gıdaların sindirim ve kullanımında büyük rol alır. Vücut için önemli hormonlar üretir. Bunların başında insülin gelmektedir. İnsülin, pankreastan

Detaylı

MULTİPL SKLEROZ (MS)

MULTİPL SKLEROZ (MS) MULTİPL SKLEROZ (MS) Yayın Yönetmeni Prof. Dr. Rana Karabudak TND Beyin Yılı Aktiviteleri Koordinatörü Türk Nöroloji Derneği (TND) 2014 Beyin Yılı Aktiviteleri çerçevesinde hazırlanmıştır. Tüm hakları

Detaylı

hasta EĞİTİMİ Bel fıtığını anlamak ve Anüler Kapama için Barricaid Protezi

hasta EĞİTİMİ Bel fıtığını anlamak ve Anüler Kapama için Barricaid Protezi hasta EĞİTİMİ Bel fıtığını anlamak ve Anüler Kapama için Barricaid Protezi İçindekiler Bel fıtığı nedir? 4 Bel fıtığı teşhisi nasıl yapılır? 6 Bel fıtığı tedavisi nasıl yapılır? 7 Barricaid için bir aday

Detaylı

Kilo verme niyetiyle diyet tedavisinin uygulanamayacağı durumlar nelerdir? -Hamilelik. -Emziklik. -Zeka geriliği. -Ağır psikolojik bozukluklar

Kilo verme niyetiyle diyet tedavisinin uygulanamayacağı durumlar nelerdir? -Hamilelik. -Emziklik. -Zeka geriliği. -Ağır psikolojik bozukluklar Diyet denilince aklımıza aç kalmak gelir. Bu nedenle biz buna ''sağlıklı beslenme programı'' diyoruz. Aç kalmadan ve bütün besin öğelerinden dengeli biçimde alarak zayıflamayı ve bu kiloda kalmayı amaçlıyoruz.

Detaylı

T E N S T E R A P İ BİLGİLENDİRME AMAÇLIDIR

T E N S T E R A P İ BİLGİLENDİRME AMAÇLIDIR T E N S T E R A P İ BİLGİLENDİRME AMAÇLIDIR İÇİNDEKİLER TENS TERAPİ NEDİR... 1 TENSİN VÜCUDA UYGULANMASI, TENS İÇİN ELEKTRODLARIN YERLEŞTİRİLMESİ... 2 TENS TERAPİNİN ETKİLİ OLDUĞU HASTALIKLAR... 3 TENS

Detaylı

AFYONKARAHİSAR MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ VELİ GRUP REHBERLİĞİ PROGRAMI.. KASIM 2012

AFYONKARAHİSAR MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ VELİ GRUP REHBERLİĞİ PROGRAMI.. KASIM 2012 AFYONKARAHİSAR MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ VELİ GRUP REHBERLİĞİ PROGRAMI.. KASIM 2012 1 2 İnsanların özellikle de çocukların, doğa şartlarına olduğu kadar toplum şartlarına ve kurallarına da uyum sağlaması

Detaylı

ÇOCUKLARDA MESANE BARSAK DİSFONKSİYONU ÇOCUK ÜROLOJİSİ BAKIŞI. Dr. Selami Sözübir Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi İstanbul

ÇOCUKLARDA MESANE BARSAK DİSFONKSİYONU ÇOCUK ÜROLOJİSİ BAKIŞI. Dr. Selami Sözübir Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi İstanbul ÇOCUKLARDA MESANE BARSAK DİSFONKSİYONU ÇOCUK ÜROLOJİSİ BAKIŞI Dr. Selami Sözübir Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi İstanbul MBD Herhangi bir alt üriner sistem semptomu ile birlikte barsak ile ilgili

Detaylı

5A 5R KAVRAMLARI. Dr.Cengiz ÖZGE Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı

5A 5R KAVRAMLARI. Dr.Cengiz ÖZGE Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı 5A 5R KAVRAMLARI Dr.Cengiz ÖZGE Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Genel İlkeler Tütün bağımlılığı kronik bir hastalıktır. Genellikle birkaç denemeden sonra bırakılır. Her

Detaylı

PIHTIÖNLER (KAN SULANDIRICI) İLAÇ KULLANIM KILAVUZLARI }EDOKSABAN (LİXİANA)

PIHTIÖNLER (KAN SULANDIRICI) İLAÇ KULLANIM KILAVUZLARI }EDOKSABAN (LİXİANA) 1 EDOKSABAN (LİXİANA) pıhtıönler ilaç grubundadır. Halk arasında kan sulandırıcı ilaç olarak bahsedilen ilaçlardan bir tanesidir. Kan damarları içerisinde pıhtı oluşmasını ve oluşan pıhtının büyümesini

Detaylı

EMZİREN ANNELERİN BESLENMESİ. Kendiniz ve bebeğiniz için sağlıklı olan gıdaları seçin

EMZİREN ANNELERİN BESLENMESİ. Kendiniz ve bebeğiniz için sağlıklı olan gıdaları seçin EMZİREN ANNELERİN BESLENMESİ Kendiniz ve bebeğiniz için sağlıklı olan gıdaları seçin Bu yayın, FSA nın (Food Standards Agency) izniyle tercüme edilmiştir. Bu kitapçık, bir GAV yayınıdır. GAV Yayın No:

Detaylı

ÇOCUKLARIN BÜYÜME VE GELİŞMESİNDE YETERLİ VE DENGELİ BESLENME

ÇOCUKLARIN BÜYÜME VE GELİŞMESİNDE YETERLİ VE DENGELİ BESLENME ÇOCUKLARIN BÜYÜME VE GELİŞMESİNDE YETERLİ VE DENGELİ BESLENME Okul Çağı Dönemde (6-12 yaş) Çocuklarda Yeterli ve Dengeli Beslenme OKUL DÖNEMİNDE BESLENME ALIŞKANLIKLARI Öğün atlama görülebilir. Özellikle

Detaylı

İnsomni. Dr. Selda KORKMAZ

İnsomni. Dr. Selda KORKMAZ İnsomni Dr. Selda KORKMAZ Uykuya başlama zorluğu Uykuyu sürdürme zorluğu Çok erken uyanma Kronik şekilde dinlendirici olmayan uyku yakınması Kötü kalitede uyku yakınması Genel populasyonda en sık görülen

Detaylı

Astım hastalığı kronik bir hastalık olması nedeniyle tedavisi de uzun süreli olmaktadır. Kalp

Astım hastalığı kronik bir hastalık olması nedeniyle tedavisi de uzun süreli olmaktadır. Kalp Bölüm 18 Evde Astım Takibi Dr. Ömer AYTEN ve Dr. Gülhan AYHAN Astım hastalığı kronik bir hastalık olması nedeniyle tedavisi de uzun süreli olmaktadır. Kalp yetmezliği hastalığı, yüksek tansiyon hastalığı,

Detaylı

21 EKĠM 2011 SUPHĠ ÖNER ÖĞRETMEN EVĠ HOŞ GELDİNİZ. Hüseyin GÖKÇE İl Sağlık Müdürlüğü Eğitim Şube Müdürü

21 EKĠM 2011 SUPHĠ ÖNER ÖĞRETMEN EVĠ HOŞ GELDİNİZ. Hüseyin GÖKÇE İl Sağlık Müdürlüğü Eğitim Şube Müdürü 21 EKĠM 2011 SUPHĠ ÖNER ÖĞRETMEN EVĠ HOŞ GELDİNİZ Hüseyin GÖKÇE İl Sağlık Müdürlüğü Eğitim Şube Müdürü 1 OKULDA DİYABET PROGRAMI www.okuldadiyabet.org DİYABET VE OBEZİTE 2 KAN ŞEKERİ, İNSÜLİN VE DİYABET

Detaylı

ÇOCUKLARIN BÜYÜME VE GELİŞMESİNDE YETERLİ VE DENGELİ BESLENME

ÇOCUKLARIN BÜYÜME VE GELİŞMESİNDE YETERLİ VE DENGELİ BESLENME ÇOCUKLARIN BÜYÜME VE GELİŞMESİNDE YETERLİ VE DENGELİ BESLENME Okul Çağı Dönemde (6-12 yaş) Çocuklarda Yeterli ve Dengeli Beslenme OKUL DÖNEMİNDE BESLENME ALIŞKANLIKLARI Öğün atlama görülebilir. Özellikle

Detaylı

YAŞLILIKTA SIK GÖRÜLEN HASTALIKLAR. Prof. Dr. Mehmet Ersoy

YAŞLILIKTA SIK GÖRÜLEN HASTALIKLAR. Prof. Dr. Mehmet Ersoy YAŞLILIKTA SIK GÖRÜLEN HASTALIKLAR Prof. Dr. Mehmet Ersoy DEMANSA NEDEN OLAN HASTALIKLAR AMAÇ Demansın nedenleri ve gelişim sürecinin öğretmek Yaşlı bireyde demansa bağlı oluşabilecek problemleri öğretmek

Detaylı

TEMEL, İLK 3 YILDA ATILIYOR!

TEMEL, İLK 3 YILDA ATILIYOR! Acıbadem Hastanesi Büyüme ve Ergenlik Bölüm Başkanı Prof. Dr. Atilla Büyükgebiz ile, çocuğun doğumundan itibaren vücudunda hangi hormonların ne gibi işlevleri olduğunu, ilk 3 yılın önemini ve ergenlik

Detaylı

PROSTAT BÜYÜMESİ VE KANSERİ

PROSTAT BÜYÜMESİ VE KANSERİ PROSTAT BÜYÜMESİ VE KANSERİ PROSTAT BÜYÜMESİ Prostat her erkekte doğumdan itibaren bulunan, idrar torbasının hemen altında yer alan bir organdır. Yaklaşık 20 gr ağırlığındadır ve idrar torbasındaki idrarı

Detaylı

Zihninizi açık mı tutmak istiyorsunuz? Öyleyse aşağıdaki 9 soruna bir göz atın.

Zihninizi açık mı tutmak istiyorsunuz? Öyleyse aşağıdaki 9 soruna bir göz atın. Zihninizi açık mı tutmak istiyorsunuz? Öyleyse aşağıdaki 9 soruna bir göz atın. Zihninizin pas tutmasının birçok şaşırtıcı sebebi olabilir. Neyse ki, birçoğu düzeltilebilir. İlk adım sorunları teşhis etmektir.

Detaylı

KONSTİPASYON (KABIZLIK)

KONSTİPASYON (KABIZLIK) KONSTİPASYON (KABIZLIK) Hazırlayan Doç. Dr. Sabire Yurtsever Mersin Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu Öğretim Üyesi KONSTİPASYON (KABIZLIK) NEDİR? Konstipasyon, dışkının kuru ve sert olması, barsak boşaltımının

Detaylı

Ayrıca sinirler arasındaki iletişimi sağlayan beyindeki bazı kimyasal maddelerin üretimi de azalır.

Ayrıca sinirler arasındaki iletişimi sağlayan beyindeki bazı kimyasal maddelerin üretimi de azalır. Alzheimer hastalığı nedir, neden olur? Alzheimer hastalığı, yaşlılıkla beraber ortaya çıkan ve başta unutkanlık olmak üzere çeşitli zihinsel ve davranışsal bozukluklara yol açan ilerleyici bir beyin hastalığıdır.

Detaylı

Adet döneminin gecikmesi ile beraber göğüslerde aşırı şişkinlik ve hassasiyet oluşur. Gebelik ilerledikçe göğüsler büyür ve göğüs uçları koyulaşmaya

Adet döneminin gecikmesi ile beraber göğüslerde aşırı şişkinlik ve hassasiyet oluşur. Gebelik ilerledikçe göğüsler büyür ve göğüs uçları koyulaşmaya Adet döneminin gecikmesi ile beraber göğüslerde aşırı şişkinlik ve hassasiyet oluşur. Gebelik ilerledikçe göğüsler büyür ve göğüs uçları koyulaşmaya başlar. Ayrıca esmerleşme göbekte ve karnın orta kısmında,

Detaylı

ARALIK AYI VELİ BÜLTENİ 2013

ARALIK AYI VELİ BÜLTENİ 2013 ÇOCUKLARA HAYIR DEMEYİ ÖĞRETMEK Aslında çocuklarımız okulumuz da yapılan Hayır Demek Ne Demek? ve Nelere Hayır Demeliyiz? konulu seminerimizde bilgi sahibi oldular. Evde siz ebeveynlerde çocukları bu konuda

Detaylı

Sağlıklı Bilgisayar Kullanımı

Sağlıklı Bilgisayar Kullanımı BİLGİSAYAR NEDİR? Sağlıklı Bilgisayar Kullanımı ŞEYDA BETÜL KÖSE UFUK TAŞDURMAZLI 1 www.bilgisayarnedir.net 2 Sağlıklı Bilgisayar Kullanımı Sağlıklı Bilgisayar Kullanımı Klavye veya fare kullanımı ciddi

Detaylı

SINAV KAYGISI KİTAPÇIĞI

SINAV KAYGISI KİTAPÇIĞI SINAV KAYGISI KİTAPÇIĞI HAZIRLAYAN MUHAMMED PAMUK DİĞER DÖKÜMANLARIMIZI REHBERLİK İÇİN YAPILMIŞ YAZILIMLARIMIZI GÖRMEK İÇİN FACEBOOK GRUBUMUZA BEKLERİZ. LİNK: https://www.facebook.com/groups/teknorehbe

Detaylı

İnmede Tedavisi BR.HLİ.102

İnmede Tedavisi BR.HLİ.102 BR.HLİ.102 Serebral Felç (İnme) ve Spastisitede Botoks Spastisite Nedir? Spastisite belirli kasların aşırı aktif hale gelerek, adale katılığına, sertliğine ya da spazmlarına neden olmasıyla ortaya çıkan

Detaylı

Uykusuzluk, Nedenleri ve Çözüm Önerileri. GRUP UYKUSUZLAR Todup D2 Danışman: Prof.Dr. Murat KASAP

Uykusuzluk, Nedenleri ve Çözüm Önerileri. GRUP UYKUSUZLAR Todup D2 Danışman: Prof.Dr. Murat KASAP Uykusuzluk, Nedenleri ve Çözüm Önerileri GRUP UYKUSUZLAR Todup D2 Danışman: Prof.Dr. Murat KASAP Uyku nedir? Vücudumuzun dinlenmesi, beynimizin mola verebilmesi için gerekli olan bir döngüdür. İnsan ömrünün

Detaylı

PIHTIÖNLER(KAN SULANDIRICI) İLAÇ KULLANIM KILAVUZLARI DABİGATRAN(PRADAXA)

PIHTIÖNLER(KAN SULANDIRICI) İLAÇ KULLANIM KILAVUZLARI DABİGATRAN(PRADAXA) DABİGATRAN (PRADAXA) NE İÇİN KULLANILIR? Dabigatran (PRADAXA) pıhtıönler ilaç grubundadır. Halk arasında kan sulandırıcı ilaç olarak bahsedilen ilaçlardan bir tanesidir. Kan damarları içerisinde pıhtı

Detaylı

BOYUN VE BEL FITIKLARI

BOYUN VE BEL FITIKLARI BOYUN VE BEL FITIKLARI Genel Bilgilendirme Boynumuzda 7 adet belimizde ise 5 adet omurga kemiği vardır. Bu kemikler arasında da disk adı verilen kıkırdak yapılar bulunmaktadır. Diskler omurganın hareketliliğine

Detaylı

TROMBOSİTOPENİ KONTROLÜ

TROMBOSİTOPENİ KONTROLÜ TROMBOSİTOPENİ KONTROLÜ GÜLDER GÜMÜŞKAYA HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ ONKOLOJİ HASTANESİ TROMBOSİT NEDİR? 1 Kemik iliğinde yapılan kan hücrelerinden biridir. Pıhtılaşma hücreleri olarak bilinir. 1mm 3 kanda

Detaylı

Çocuğunuzun ilk doğduğu günden itibaren gençlik çağlarına gelinceye kadar çeşitli kontroller ve sağlıklı çocuk izlemleri yapılması gerekiyor.

Çocuğunuzun ilk doğduğu günden itibaren gençlik çağlarına gelinceye kadar çeşitli kontroller ve sağlıklı çocuk izlemleri yapılması gerekiyor. Çocuğunuzun ilk doğduğu günden itibaren gençlik çağlarına gelinceye kadar çeşitli kontroller ve sağlıklı çocuk izlemleri yapılması gerekiyor. Sağlıklı çocuk izlemi: Çocuğun yaşına uygun ruhsal, fiziksel

Detaylı

Astım tedavisinde yaygın olarak yapılan yanlışlar vardır. Bu doğru bilinen yanlışların düzeltilmesi

Astım tedavisinde yaygın olarak yapılan yanlışlar vardır. Bu doğru bilinen yanlışların düzeltilmesi Bölüm 17 Astım Tedavisinde Yapılan Yanlışlar Astım Tedavisinde Yapılan Yanlışlar Dr. Gülhan AYHAN ve Dr. Ömer AYTEN Astım tedavisinde yaygın olarak yapılan yanlışlar vardır. Bu doğru bilinen yanlışların

Detaylı

DİRENÇLİ AAM TEDAVİSİNDE BOTULİNUM TOKSİNİ. Dr. Abdullah Demirtaş Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı Kayseri

DİRENÇLİ AAM TEDAVİSİNDE BOTULİNUM TOKSİNİ. Dr. Abdullah Demirtaş Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı Kayseri DİRENÇLİ AAM TEDAVİSİNDE BOTULİNUM TOKSİNİ Dr. Abdullah Demirtaş Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı Kayseri Aşırı Aktif Mesane Tanım: idrar yolu enfeksiyonu veya başka herhangi bir

Detaylı

Prof. Dr. Pınar AYDIN O DWEYER

Prof. Dr. Pınar AYDIN O DWEYER Yazar Ad 139 Prof. Dr. Pınar AYDIN O DWEYER Yaşın ilerlemesine bağlı olarak göz sağlığında değişiklikler veya bozulmalar olabilir. Bu değişikliklerin tümü hastalık anlamına gelmemektedir. Ancak diğer

Detaylı

Baş ağrısı, başta ve bâzen de boyun veya sırtın üst kısmında gerçekleşen ağrılara verilen ortak isimdir. Yaygın ağrı şikâyetlerinden biridir ve hemen

Baş ağrısı, başta ve bâzen de boyun veya sırtın üst kısmında gerçekleşen ağrılara verilen ortak isimdir. Yaygın ağrı şikâyetlerinden biridir ve hemen Baş ağrısı, başta ve bâzen de boyun veya sırtın üst kısmında gerçekleşen ağrılara verilen ortak isimdir. Yaygın ağrı şikâyetlerinden biridir ve hemen hemen tüm insanlar değişik nedenlerle baş ağrısından

Detaylı

OKULA HAZIRLANAN ÇOCUĞUN ÖNCE UYKUSUNU DÜZENLEYİN

OKULA HAZIRLANAN ÇOCUĞUN ÖNCE UYKUSUNU DÜZENLEYİN OKULA HAZIRLANAN ÇOCUĞUN ÖNCE UYKUSUNU DÜZENLEYİN OKUL ÇOCUĞU HER GÜN AYNI SAATTE KALKMALI Tatil döneminde geç yatıp geç saatte kalkmaya alışan, okula başlayacak çocukların uyku düzeninin en az bir hafta

Detaylı

ENÜREZİS NOKTURNA KLİNİK YÖNTEM REHBERİ (KYR)

ENÜREZİS NOKTURNA KLİNİK YÖNTEM REHBERİ (KYR) ENÜREZİS NOKTURNA KLİNİK YÖNTEM REHBERİ (KYR) Enüresiz Nokturna Klinik Yöntem Rehberi Neden klinik rehber? 1. Bu rehberin amacı, basit bir soru listesi ve noninvazif görüntüleme kullanarak, tanıya akılcı

Detaylı

VÜCUT BAKIMI VE TEMĠZLĠĞĠ

VÜCUT BAKIMI VE TEMĠZLĠĞĠ VÜCUT BAKIMI VE TEMĠZLĠĞĠ Sağlıklı bir yaşam için vücudun deri, saç, el ayak, ağız ve diş gibi kısımlarının bakımı ve temizliğine önem verilmesi gerekir. Derinin sağlıklı bir şekilde çalışabilmesi ve vücuda

Detaylı

ANABİLİM EĞİTİM KURUMLARI

ANABİLİM EĞİTİM KURUMLARI A N A KU O LU ANABİLİM EĞİTİM KURUMLARI ÖZ BA BEC KIM ERİS İ PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK VE REHBERLİK BİRİMİ - KASIM 2016 ÖZ BAKIM BECERİSİ KAZANMA SÜRECİ Çocukların temel ihtiyaçları, onlar dünyaya geldikleri

Detaylı

GECE ALTINI ISLATAN ÇOCUK

GECE ALTINI ISLATAN ÇOCUK GECE ALTINI ISLATAN ÇOCUK Doç. Dr. Önder YAVAŞCAN S. B. İzmir Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk Nefroloji Bölümü PLAN Tarihçe Tanım, Sınıflandırma Enürezis Nokturna (Gece altını ıslatan çocuk)

Detaylı

Emzirme dönemindeki beslenmeniz en az hamilelikte beslenmenize dikkat etmeniz kadar önemlidir.

Emzirme dönemindeki beslenmeniz en az hamilelikte beslenmenize dikkat etmeniz kadar önemlidir. Emzirme dönemindeki beslenmeniz en az hamilelikte beslenmenize dikkat etmeniz kadar önemlidir. Bir anne adayı anne olduğunu öğrendiği andan itibaren yavrusu ve kendisi için en iyi şekilde yaşamaya çalışır

Detaylı

Kanserin sebebi, belirtileri, tedavi ve korunma yöntemleri...

Kanserin sebebi, belirtileri, tedavi ve korunma yöntemleri... Kanser Nedir? Kanserin sebebi, belirtileri, tedavi ve korunma yöntemleri... Kanser, günümüzün en önemli sağlık sorunlarından birisi. Sık görülmesi ve öldürücülüğünün yüksek olması nedeniyle de bir halk

Detaylı